Kronike – Page 578 – Dielli

Duke nderuar shqiptarët në mënyrën më të ndershme:

December 27, 2012 by dgreca

Liga Qytetare Shqiptaro-Amerikane shënon 100 vjetorin e pavarësisë së Shqipërisë në Washington/

Shkruan: Faton Bislimi- kandidat për doktorature në Universitetin e Albertës në Edmonton, Kanada/

Festimi dhe shënimi i 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë është bërë në të gjithe botën ku shqiptarët jetojnë në mënyra të ndryshme. Mirepo, ishte pikërisht në Washington, DC, në zemër të demokracisë dhe të kryqytetit të Shteteve të Bashkuara të Amerikes që kjo ditë historike e rëndësishme u shënua në mënyrë te vecantë. Nën udhëheqjen e ish kongresistit Joe DioGuardi dhe Shirley Cloyes DioGuardi nga Fondacioni dhe Liga Qytetare Shqiptaro-Amerikane, shqiptarët nga i gjithë vendi u mblodhën me 28 nëntor në Kennedy Caucus Room në Senatin amerikan për të festuar njëqindvjetorin e Shqipërisë duke njohur rolin e saj historik gjatë Luftës së Dytë Botërore. Kjo ngjarje, që ishte vetëm me ftesë zyrtare, bashkoi shqiptaro-amerikanët me udhëheqësit hebrenj dhe me Anëtarët e Dhomës së Përfaqësuesve dhe Senatit për tu përqëndruar në rolin e vacantë që shqiptaret luajtën në shpëtimin e hebrenjve të cilët jetonin në Shqipëri apo kërkuan strehë aty gjatë Holokaustit.

Për më shumë se njëzet vite, Liga Qytetare Shqiptare-Amerikane ka qenë zëri kryesor, më efektiv dhe më i rëndësishëm për popullin shqiptar në Washington, DC. Në krye me kongresistin DioGuardi dhe Cloyes DioGuardi, LQSHA-ja ka ndikuar në formimin e politikës së jashtme të SHBA-ve ndaj cështjes shqiptare në Ballkan. Kjo u bë së pari përmes Kongresit amerikan duke i edukuar liderët e politikës së jashtme në te dy dhomat e Kongresit dhe mëpastaj duke punuar me Komitetet e Punëve të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve dhe Senatit për të bërë presion mbi Departamentin e Shtetit që të ndjekë politikat e drejta ndaj cështjes shqiptare në Ballkan, vecanërisht pavarësisë së Kosovës.

Festimi i 100 vjetorit me 28 nëntor ishte dëshmi për rolin e LQSHA-së, Joe dhe Shirley. Një numër liderësh të Kongresit erdhën për të përshëndetur punën që Joe, Shirley, dhe LKQSH-ja kanë bërë për të drejtat e shqiptarëve dhe për të sjellur paqe në Ballkan. Me rastin e festimit të 100 vjetorit te pavarësisë së Shqipërisë, Anëtarët e Kongresit dhe liderët hebrenj gjithashtu nderuan rolin e rëndësishëm që shqiptarët në Shqipëri dhe Kosovë luajtën për të shpëtuar hebrenjtë gjate Holokaustit. Shpëtimi i hebrenjve në Shqipëri është dëshmi e shpirtit të shqiptarëve dhe humanizmit të tyre. Kjo pjesë e historisë së shqiptarëve më së miri tregon karakterin e vërtetë të popullit shqiptar, vecanërisht në një kohë kur imazhi i shqiptarëve po degradohet nga portretizimi i keq i tyre si ekstremistë muslimanë nga fqinjët e tyre serbë dhe greko-ortodoksë.

Armiqte tradicionalë të shqiptarëvë në Ballkan janë përpjekur me shekuj ta portretizojnë popullin shqiptarë si një popull që nuk e meriton shtetësinë apo trajtim të barabartë me të tjerët. Shqiptarët kanë qenë viktimë të persekutimit dhe terrorit shtetëror shumë vende përreth Shqipërisë. Megjithatë, shqiptarët kurrë nuk iu kanë dorëzuar kërcënimit të shtypësve. Ata kanë luftuar në mënyra të ndryshme dhe vazhdimisht kanë gëzuar sukses me mbështetjen e Shteteve të Bashkuara. Kjo ishte tema qëndrore e fjalimit të Senatorit Charles Schumer kur ai e krahasoi historinë e popujve shqiptarë dhe hebrenj duke iu referuar një shkrimi te Dhjates se Vjeter qe lexohet Jewish Passover Seder:

“Në cdo gjeneratë ata janë ngritur për të na shkaktuar vuajtje, por në cdo gjeneratë ne [hebrenjtë] kemi mbijetuar.”

Për më tepër, shpëtimi i hebrenjve u mbajt në errësirë për pothuajse gjysmë shekulli gjatë regjimit komunist në Shqipëri. Askush nuk do të dinte për rolin e shqiptarëve gjatë Holokaustit sikurse të mos ishte për punën e Joe DioGuardit dhe Kongresistit të ndjerë Tom Lantos, të cilët e zbuluan këtë heroizëm të fshehur të shqiptarëve kur ata udhëtuan për në Shqipëri në vitin 1990 si zyrtarët e parë të ShBA-ve që vizituan vendin pas pothuajse 50 vitesh të marrëdhënieve të shkëputura diplomatike. Me 28 nëntor, disa video klipe të vizitës së tyre në Kosovë (e pasuar nga vizita e tyre Shqipërisë) u shfaqën për të pranishmit, dhe keto klipe sigurisht që ngjallën emocione, vecanërisht për Annette Lantos, e cila me lot në sy iu drejtua të pranishmëve në emër të Fondacionit Lantos, duke rikujtuar disa nga kujtimet më të mira të burrit të saj të ndjerë nga ai udhëtim në të cilin edhe ajo mori pjesë në vitin 1990. Zonja Lantos, a mbijetuar e Holokaustit, shprehu falenderimet e saj ndaj Joe dhe Shirley për punën e tyre që e bënë me Tom Lantosin dhe për shqiptarët në të gjithë Ballkanin.

Sado historike që të jetë roli i Shqipërisë në shpëtimin e hebrenjve gjatë Holokaustit, duke u bërë kështu vendi i vetëm në botë që kishte më shumë hebrenj pas Luftes së Dytë Botërore se para saj, rëndësia e kësaj vetem sa shtohet kur mirret parasysh roli që shqiptarët në Kosove luajtën. Shqiptarët e Kosovës ishin instrumental në mundësimin e kalimit të sigurte të hebrenjve nga Shqipëria në Kosove të cilët po i iknin Holokaustit. Arif Alickaj, babai i Agim Alickaj, anëtar i Bordit të LQSHA-së, u nderua në këtë ngjarje për ndihmën e tij dhënë shumë hebrenjve në Kosovë, përmes funksionit të tij si Sekretar i Komunës së Decanit, i cili i dha hebrenjve letërnjoftime kosovare me emra te rrejme muslimanë në mënyrë që hebrenjtë të kalonin kufirin për në Shqipëri. Duke iu drejtuar të pranishmëve në emër të familjes së tij, shumë prej të cilëve ishin aty – duke përfshirë edhe vëllaun e tij i cili erdhi nga Norvegjia, Agim Alickaj tha se familja e tij ndihej krenare se babai i tij kishte ndihmuar hebrenjtë që të mbijetonin, dhe se babai i tij e kuptonte vuajtjen e hebrenjve sepse babai i Arifit (gjyshi i Agimit) ishte pushkatuar nga armata serbe në vitin 1922 vetëm se ishte shqiptar.

Përpjekjet e pareshtura të Shirely Cloyes DioGuardi dhe të LQSHA-së bëri që Yad Vashem ta njihte shqiptarin e parë nga Kosova, Arsllan Rezniqi, as“Righteous among Gentiles”. Arsllani, tregtar i ushqimeve dhe komoditeteve në gjithë Ballkanin, përdori kontaktet dhe rrugët tregtare, duke përfshirë edhe Arif Alickajn, për të siguar kalim të sigurtë për qindra hebrenj gjatë 6 viteve. Stërnipi i tij, Lekë Rezniqi, një gazetar i spikatur nga Kosova dhe bashkëdrejtues i Asociacionit të Miqësisë Kosovë-Izrael, iu drejtua te pranishmëve, duke ndarë kujtime të sakrificave që familja Rezniqi nga Decani i Kosovës kishin bërë për të shpëtuar hebrenjtë gjatë Holokaustit dhe përpjekjet e tyre për të hedhur në dritë kontributin e shqiptarëve kosovarë për shpëtimin e hebrenjve. (Në vitin 2007, Joe dhe Shirley shkuan bashkë me gjyshin tash të ndjerë të Lekës, Mustafën, në Jerusalem per të ndjekur njohjen publike të shpëtimit të hebrenjve nga shqiptarët gjatë Holokaustit në Yad Vashem, Autoritetit te Përkujtimit të Heronjve dhe Martirëve të Holokaustit.

Ronald Rettner, filantropisti dhe biznesmeni hebre amerikan i cili bashkëdrejtoi ngjarjen, përshendeti shqiptarët “që nuk ua kthyen shpinën një populli që ishte në rrezik” dhe shqiptarët na kanë prezantuar neve një sfidë sepse “ka shumë raste sot ku bota po lejon që vuajtjet pa diskrimnim po shkojnë të pakontrolluara”. Ashtu si e spjeguan Joe dhe Shirley, sakrifica e paparë e shqiptarëve erdhi nga besa, kodi i nderit që është i rrënjosur thellë në traditën dhe karakterin e shqiptarëve, dhe që i kërkon shqiptarit ta mbroj mysafirin me gjitha mjetet e nevojshme, madje edhe kur rrezikon familjen dhe jetën e vet. Shpetimi i hebrenjve nga shqiparët është edhe më i jashtëzakonshëm për faktin se shqiptarët nuk i konsideronin hebrenjtë si të huaj, por si mysafirë. Ky fakt u nënvizua edhe nga disa folës të tjerë, duke përfshirë këtu Profesor Richard Stone, Kryetar i Konferencës së Presidentëve të Organizatave Madhore Amerikano-Hebrenj, dhe Johanna Neumann, i mbijetuar hebre gjerman familja e të cilit u shpëtua nga shqiptarët.

Edhe Ambasadori i Israelit në Washington Barukh Binah shprehu falenderimin dhe mirenjohjen e tij popullit shqiptar dhe LQSHA-së për shpalosjen e kësaj sakrifice dhe për organizimin e këtij festimi, i cili gjithashtu shtoi se fakti që shqiptarët janë muslimanë dëshmon se hebrenjtë dhe muslimanët mund të jene shokë. Rabini Joseph Potasnik, Zëvendës-Kryetari Egzekutiv i Konference se Rabinëve të New Yorkut, tha se storia shqiptare gjate Holokaustit na tregon se“me e mira e te gjitha besimeve duhet te qendroje bashke kunder se keqes se te gjitha besimeve.”

Për të nderuar 100 vjetorin e pavarësise dhe shpëtimin e hebrenjve në Shqipëri, Kryetarja e Komitetit të Punëve të Jashtme në Dhomen e Përfaqësuesve, Ileana Ros-Lehtinen, iu drejtua të pranishmëve, duke nënvizuar përparimin historik që Shqipëria ka bërë pasi përjetoi “një diktaturë komuniste brutalisht shtypëse që e ktheu gjithë vendin në një burg virtual.” Megjithatë, ajo gjithashtu nënvizoi sfidat e shumta para Shqipërise në rrugën e saj përpara dhe tha se “kauza shqiptare nuk ka përfunduar, sepse ndarja e tokave dhe popullit të saj vazhdojnë të kenë pasoja vdekjeprurëse për rajonin, duke përshirë Kosoven.” Si rezultat, Kryetarja Ros-Lehtinen iu kujtoi të gjithëve se Shtetet e Bashkuara janë bërë dhe vazhdon të jetë aleat i parezvuar i shqiptarëve, kryesisht për arsye të rolit udhëheqës që Joe dhe Shirley dhe LQSHA-ja kanë luajtur në sjelljen e cëshjeve shqiptareve më afër mendjeve dhe zemrava të shumë anëtarëve të Kongresit amerikan.

Nje tjetër anëtar i fuqishëm i Dhomës së Përfaqësuesve, Howard “Buck” McKeon, Kryetar i Komitetit te Shërbimeve të Armatosura, iu drejtua të pranishmeve, duke shprehur mirënjohjen e tij më të perzemërt për gjithë atë që shqiptarët bënë gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe për mbështetjen e vazhdueshme që shqiptaret i kanë dhënë Shteteve të Bashkuara. Në fund të vitit 2011, Kryetari McKeon ishte instrumental në sigurimin që baza amerikane në Kampin Bondsteel në Kosovë të mos i dorezohej një vendi tjeter, ashtu siq ishte sugjeruar. Vendimi i tij për ta mbajtur Bonsteelin nën udhëheqjen amerikane, pa marrë parasysh shumë presioneve për të reduktuar praninë e ushtrisë amerikane nëpër bote, erdhi vetëm pas Joe and Shirley kishin lobuar tek ai qe ta merrte këtë vendim dhe pasi Shirley prezantoi tek ai argumentim të fuqishëm për mbajtjen e pranisë amerikane në Kosove derisa problemi i ndarjes de-facto të veriut të Kosoves dhe destabilizimi i rajonit nga Serbia te jetë zgjidhur.

Nga Senati amerikan, Senatori Charles Schumer nga New York foli për vlerat dhe virtytet e shqiptaro-amerikanëve. Duke përfaqesuar New Yorkun ku një pjesë e madhe e shqiptarëve jetojnë, Senatori Schumer është njohtuar me shumë shqiptareve dhe ka mësuar shumë për traditat dhe vlerat e tyre. Në fjalimin e tij, ai theksoi se shqiptaro-amerikanët e pasurojnë New Yorkun dhe Amerikën jo vetem sa i përket kulturës, por gjithashtu shoqërisë dhe ekonomisë. Senatori Schumer tha se ai ishte shume i impresionuar me shpirtin ndërmarrës të popullit shqiptar dhe dedikimit të tyre për të qenë të suskesshëm. Njëra prej shembujve më të mirë se si shqiptarët kërkojnë suksesin, tha ai, është mbështetja e tyre për Lidhjen Qytetare Shqiptaro-Amerikane dhe Joe e Shirley si zëdhënisitë më të mire të tyre në Washington, D.C. Senatori Schumer shprehu mirenjohjen e tij të sinqerte ndaj Joe, Shirley, dhe LQSHA për oganizimin e këtij festimi në Capitol Hill për 100 vjetorin e paverësisë se shqiptarëve dhe për punën e tyre të vazhdueshme në formimin e politikës së jashtme ndaj cështjeve shqiptare.

Kongresisti Dana Rohrabacher, një mbështetës qe një kohë të gjate i lirisë, vetëvendosjes, dhe kauzës kombëtare shqiptare, u prezentua nga Shirley Cloyes DioGuardi. Rohrabacher e kundërshtoi marshimin gjenocidial të diktatorit seb Slobodan Milosevic, shumë herët dhe para se ky kundërshtim të ishte pozicion i popullarizuar.Disa video klipe u shfaqën ku ai kishte bërë deklarata të fuqishme në seanca dëgjimi para Komitetit të Punëve të Jashtme në mbështetje të pavarësisë së Kosovës. Kongresisti Dana Rohrabacher u emocionua shumë nga ky festim aq sa atij iu përlotën sytë. Ai tha se ai ishte shumë i emocionuar jo vetëm për atë që shqiptarët kishin bërë për të shpëtuar hebrenjtë gjate luftës së dytë botërore, por gjithashtu për atë që Joe dhe Shirely dhe LQSHA-ja kanë bërë për shqiptarët. Ai tha se ai ishte falenderues që kishte mundësinë të njihte Joe dhe Shirley dhe të mësonte përmes tyre për kërkesat e drejta të popullit shqiptar të Kosovës për liri dhe pavarësi. Kongresisti tha se ai ndihej mirenjohës ndaj popullit shqiptar për atë që ata kishin bërë gjatë kohës më të errët të njerëzimit për të treguar se shpirti i njeriut mund të jetë human dhe guximtar edhe në situatat më të vështira.

Per ta përkujtuar këtë ngjarje përgjithmonë, Kongresistet Rohrabacher dhe Nadler parazitën Rezoluten 812 në Dhomën e Përfaqesuesve me 15 nëntor, që përshëndet popullin shqiptar në 100 vjetorin e deklaratës së pavarësisë nga Perandoria Turko-Osmane me 28 Nëntor, 1912, dhe gjithashtu përshëndet shqiptarët në Shqipëri dhe Kosovë për mbrojtjen dhe shpëtimin e të gjithë hebrenjve që ose jetonin në Shqipëri ose kërkuan strehë aty gjatë Holokaustit. Nje rezolutë e ngashme ne Senate, Resoluta 601, u paraqit nga Senatori Schumer.

Shume mysafirë kishin privilegjin për të marre pjesë në këtë ngjarje dëgjuan me vëmendje gjatë drekës dy-orëshe rrëfimin unik të herozimit shqiptar dhe vlerësimet që u bënë në nder të kësaj nga shumë politikbëres në SHBA dhe udhëheqës hebre amerikanë.

Luan Mazreku, një i ri nga Kosova dhe anëtar i ri i Bordit te LQSHA, that se ai dinte për shpëtimin e hebrenjve nga Kosova, ai u habit nga rëndesia që kjo paraqet jo vetëm për hebrenjte që shpëtuan, por për të gjithe njerëzimin. “Ky është një shembull”, tha ai “nga i cili e gjithe bota mund të mesojë.”

Mazreku shtoi se “Edhe pse shqiptaret jane nje popull i vogël në tokë për nga popullsia, ata perfaqësojnë një pjesë të madhe të zemrës humane.”

Shirley Cloyes DioGuardi foli per kontrastin në mes të arkitektëve nazistë të “zgjidhjes përfundimtare” për të shfarosur hebrenjtë evropianë, të cilet ishin, në fjalet e Kryetarit të Yad Vashemit Avner Shale, “përfaqësues të Rilindjes gjermane me doktoratura” dhe të popullit shqiptar, shume prej të cilëve ishin të pashkolluar, por të cilët përfaqësonin nivelin më të lartë të moralit.

Shume Anëtarë të Dhomes së Përfaqësuesve u ndalën për të përshëndetur të pranishmit. Në mes tyre ishin Nan Hawork, Reed, Gibson, dhe Engel, si dhe ish-Anetarët Connie Morella dhe Bill Zeliff. Ish-kongresisti Ben Gilman, tani 91 vjec, i cili luajti një rol të rëndësishëm me Tom Lantos dhe Henry Hyde, ishte i ftuar nderi. Megjithatë, ai nuk ishte në gjendje të mirrte pjesë pas një lendim të rëndë në këmbë, por ai dërgoi vlerësimin e tij në mënyrë të shkruar. Gjithashtu, shume rabinë dhe udhëheqës të tjerë hebrenj morën pjesë, dy prej të cilëve, Rabini Warren Stone dhe Leonard Guttman, të cilët dhanë lutjen dhe bekimin, repsektivisht.

Së fundmi, Joe DioGuardi prezantoi anëtarët dhe udhëheqësit italiano-amerikan të Fondacionit Kolombus të Qytetarëve si dhe Fondacionit Kombëtar Italiano Amerikan, dhe ai shfrytëzoi rastin për tu përkujtuar të pranishmëve se ushtria shqiptare, e udhëhequr nga gjenerali i madh Gjergj Kastrioti Skënderbeu në betejën e Apulias në vitin 1461, bindshëm mposhtën pushtuesit francezë që po mundoheshin ta mirrnin nën kontroll Mbretërinë e Napolit. “Sikur të mos ishte për shqiptarët, Italianët do të flisnin frëngjisht sot!” tha ai.

Ngjarja e 28 Nëntorit edhe nje herë tregoi rëndësinë e përpjekjeve 22 vjecare të Liges Qytetare Shqiptaro-Amerikane. Joe dhe Shirley, si udhëheqesitë e LQSHA-së, kanë qenë gjatë këtyre viteve ura, lidhja kryesore, në mes të shqiptarëve dhe politikbërësve të politikës së jashtme të SHBA-ve. Sikur të mos ishte për punën e tyre për të fituar mbështetjen e Kongresit të SHBA-ve, shqiptarët nuk do të ishin ku janë sot: Shqipëria nuk do të ishte një demokraci dhe anëtar NATO, dhe Kosova sigurisht nuk do të ishte as e lire e as e pavarur. Po aq sa është e rendësishme shpëtimi shqipar i hebrenjve, është edhe rrëfimi i shpëtimit të kauzes kombëtare nga Joe dhe Shirley. Pa ata dhe bordin e Liges Qytetare, kauza kombëtare shqiptare do të kishte stagnuar komplet. Pa ata, edhe ky rrëfim unik dhe heroik i shpëtimit të hebrenjve me siguri se mund të kishte humbur në histori. Prandaj, ishte me vend që 20 anëtarët e Bordit të Ligës që ishin pjesëmarrës u prezentuan dhe u mirëpritën me duartrokitje për punën e tyre shumëvjecare.

*Faton Bislimi është kandidat për doktorature në Universitetin e Albertës në Edmonton, Kanada dhe Anëtar i Bordit të LQSHA-së.

TELEGRAM NGUSHELLIMI I KONSULLIT TE PERGJITHSHEM TE SHQIPERISE

December 27, 2012 by dgreca

Shumë i dashur Z. Sina!/

Më lejoni t’ju ngushëlloj thellësisht për humbjen e nënë suaj të dashur Znj. Hane Sina.\

Jeta e nënës Suaj të nderuar bën krenar cdokënd: stoike dhe e papërkulur e kampeve të përqëndrimit dhe shtypjes së asaj kohe të mbrapshtë; një grua e vetme, që me një angazhim të pashoq ruajti, rriti dhe edukoi fëmijët dhe familjen e saj të ndarë tragjikisht për pothuaj gjysëm shekulli. Ikja e Hanes në këtë periudhë të vitit, kur njerëzit urojnë dhe luten për paqe e mirësi vjen si një mesazh për të gjithë. Me këtë rast, duke dashur të evidentoj edhe punën tuaj vetëmohuese në pasqyrimin me profesionalizëm të veprimtarive madhështore të 100 vjetorit të pavarësisë, krahas kujdesit të pareshtur për nënën tuaj në shtratin e lëngimit, jam i bindur se shembulli dhe mirësia e saj do të vazhdojnë të jenë të gjalla tek Ju dhe pasardhësit.

Edhe një herë pranoni ngushëllimet e mia më të sinqerta,

Dritan Mishto

Konsull i Përgjithshëm

Hane Sina (1928-2012) – Ikonë e kalvarit të vuajtjes të familjes Sina

December 27, 2012 by dgreca

Klajd Kapinova/

Vuajtja, ka mbetur pa shërim. Ajo ishte pjesë e jetës në familjen Sina, gjatë 5 dekadave të sistemit komunist.

Refreni i zakonshëm dhe monoton ishte: dhimbje pakufi, keqtrajtime shtazarake, përbuzje e fyerje ekstreme, varfëri me bukë mjerimi, nënçmime sistematike, dhunë psiqike e fizike të vijueshme, internime dhe mallkime proletare, privim nga çdo e drejtë elementare njerëzore, nëpërkëmbje deri në disa breza,…

Këto dhe shumë të tjera, kanë qenë emëruesi i përbashkët, që e ka shoqëruar kalvarin e vuajtjeve dhe stërmundimeve, familjen e moçme etnike shqiptare Sina, e shquar historikisht gjithnjë, për ruajtjen dhe respektimin e traditave me vlera tipike autoktone dibrane.

Këto ditë të ftohta dhjetori, në qytetin Brooklyn, në shtetin e New York-ut, mbylli sytë, një prej grave më stoike të kampeve të komunizmit, një nga nënat më fjalë ëmbël, më e thjeshta, modestja deri në përvuajturi shembullore, mbas gjithë historisë plot dhimbje dhe plagë të thella, që e ka shoqëruar pambarim ndër dekada, të pavdekshmen dhe të paharruaren, për të gjithë në vendlindje dhe Amerikë, nënën e vuajtjeve Hane Sina!

Por historia e familjes së njohur të Dibrës së Madhe, zë fill tek drama, që përfshiu nënë Hanën, kur ajo ishte ende fëmijë i brishtë.

Kështu nga burimet historike dhe dokumentet e familjes Sina, mësojmë se në moshën 11-vjecare u vra Haxhi Dishi, babai i vogëlushes (sikurse thuhet në Dibër për një “vijë uji”) nga njeriu më i afërm i familjes (djali i axhës) babai i të cilit asokohe, punonte si qarkkomandant xhandarmarie në Dibër të Madhe…

Vrasjen e babait të Hanës, Beqir Sina e përjetoj rëndë, nga që e donte aq shumë, sa nuk ia falte kërkujt gjakun e Haxhi Dishit. Por dhimbja e madhe kthehet në forcë, për burrat shqiptarë të vërtetë, që dijnë të falin gjakun, mbi dhimbjen e thellë. Si besnik që e kishte, më vonë e bëri mik shtëpie. Ky është një rast i rrallë, që ka ndodhur deri më sot në krahinën e Dibrës së Madhe dhe botën shqiptare.

Një jetë mes vuajtjes dhe mjerimit komunist

Hana, lindi më 18 maj të vitit 1928, në katundin Rreth Kale-Muhurr Peshkopi.

Sikurse kujton sot i biri, gazetari pasionant e i palodhur i komunitetit shqiptaro-amerikanë Beqir Sina (nënën Hana), në moshën 12-vjecare propoganda fashiste e dërgoi sëbashku me një grup fëmijësh nga Dibra në Itali. Atyre, iu bashkuan edhe disa fëmijë të tjerë, të familjeve të mëdha nga e gjithë Shqipëria. Këtë mirësi asokohe fëmijës së zgjuar, ia bëri qarkkomandanti Beqir Sina, për të harruar ndoshta edhe vrasjen e babait të saj…

Ngjarjet në vendlindje precipitojnë me shpëjtësi. Atje, komunistët, përmes propagandës së gënjështrës, kishin arritur të trudhosin me bolshevizëm të rinjtë dhe njerëz naiv, që nuk e njihnin fytyrën e zezë të proletarëve, që ndryshe fliste dhe ndryshe vepronte.

Kjo u duk shumë qartë në Rusi, me triumfin e luftës civile ose sikurse njihet si “revolucioni bolshevik”, ku, pushtetin e mori ideologu marksist Lenini dhe siamezi diktatori famkeq gjeorgjian Stalinin. Ai sot për nga krimet në kohën e tij (sipas burimeve historike bashkëkohore), është i pari në botë dhe i dyti nazisti gjerman Hitleri.

Si shumë të rinj idealist, me ëndrra dhe qëllime përparimtare, mbushur plot ndjenja të ngrohta atdhedashurie, rikthimin në vendlindje e shihnin si shpresë, për një jetë dhe liri të vërtetë demokratike, sikurse ishte Italia dhe shumë shtete të tjera të Europës Perendimore.

Por shpejt, ëndërra e adolishentes errësohet dhe vendin e saj e zë mjerimi dhe vuajtjet e njëpasnjëshme, që nuk kanë të sosur në familjen Sina, për shumë dekada, gjatë kohës së sundimit të kuqalashëve me hu, litar dhe mashtrim propagandist të Tiranës së kuqe prej 1944-1990.

Në fakt, kthimi saj në Shqipëri, ishte një kthim në një udhëtim të ngadalshëm drejt varrezave, pa e kuptuar vdekjen e ngadalshme, që po u vinte të gjithë nacionalistëve dhe familjeve të tyre, të cilët e donin Atdheun si shtëpinë e tyre… Nisi kështu përjetimi i udhës së vështirë të kalvarit të vuajtjeve të njëpasnjëshme…

E reja fisnike dhe zemërbujare Hana, një ditë të bukur pranvere, në moshën 19-vjecare, martohet me djalin e Beqir Sinës, të riun Rasim Sina, që vinte nga një derë e fortë e nacionalizmit shqiptar.

Nga burimet historike mësojmë, burrat e dy kunatave të veja (Dijen e Biden), i kishte pushkatur regjimi sllavo-komunist në Maqedoni, ndërsa dy motrat: Mihanen e Remen dhe tre vëllëzërit e tij: Musën, Hashimin dhe Besimin dhe gruan fisnike Kafile Kaloshen, janë kthyer më 1949 nga Kampi i Uznovës, mbas një amnestie të përkohshme në katundin e tyre në Rreth Kale.

Kthim ishte pa shpresë dhe të ardhme. Ata e gjetën kullën e djegur nga komunistët. Jevxhitët e hoxhistit të Gjirokastrës më pare e kishin vjedhur gjithcka që ndodhej brenda,… e shkatërruan dhe më pas e kthyen në kazermë mallrash për ushtrinë e tyre.

Është me interest të thuhet, se shpesh bujaria e shqiptarit mes varfërisë, ka treguar vlera fisnikërie e mirësie, në momentet më dramatike të bashkëvendasve.

Kështu, mësohet se kur vendasit morën vesht, se kulla e famshme e familjes Sina ishte djegur, menjëherë shprehen humanizmin konkret, që buronte nga shpirti flori i tyre, duke e ndihmuar, që të ngrinte strehën e varfër për të hapur familjen e tij te re. Pa dallim, i gjithë katundi dhe nga trevat e tjera u ngritë në këmbë. Aty u mblodhën fshatarët dhe brenda natës i ngritën një kasolle familjes së Beqir Sinës.

Duke shfrytëzuar mjetet rrethanore dhe teknikën e ndërtimit asokohe, ata e rrethuan me qepa (një lloj materiali i përdorur gjerësisht asokohe) e veshën me thupra dhe më pas e suvatuan me baltë e harasan.

Kjo ishte gjendja e mjeruar asokohe e Dibrës dhe në tërësi e Shqipërisë, që askohe po përpiqej të luftonte mjerimin dhe prapambetjen, që u thellua me ardhjen në pushtet të proletarëve pa fe, atdhe e ide. Tashmë varfëria ekstreme u ul këmbkryq ne familjet shqiptare në qytet e katund…

Por nga ana e tjetër, gjesti bujar, për t’iu gjendur në nevoj kësaj familje fisnike nuk mungoi, sepse të gjithë i donin dhe respektonin Sinajt…

Mjerimin si bashkëudhëtare, që pllakosi këtë familje, një mik me banim sot në New York, e rikujton kështu: “Sina, që dikur kishte qënë e para e këtij vëndi “Kulla e Sinëve”, i thoshin tani, ishte edhe pa bukë, pa drita, pa tasa e lug, pa tenexhere, pa jorgan e dyshek…”

Fshatarët e të afërmit e tyre, menjëherë filluan kush e kush të ofronte diçka nga bujaria mes varfërisë që si sëmundje ngjitëse i kishte prekur të gjithë. Ditët iknin me shpëjtësi dhe po afrohej koha, kur Rasimi do të martohej me Hanen, nga fjala e dhënë, sipas traditës dhe zakonit.

Ishte vërtetë një dasëm e thjeshtë shqiptare, pa zhurmë e krisma armësh, që ndodhnin shpesh në gëzimet shqiptare dje dhe sot…

“Dhe kështu u bë dasma. Në atë shtëpi, nuk u dëgjuan daullet e festës, por u bë një dasëm me ceremoni simbolike dhe gëzim të thjeshtë, pa mish,… dhe vetëm disa të afërm i ranë çiftelisë dhe kënduan pak atë natë…”, kujtonte shumë vite më parë nusja e re asokohe Hana 19-vjeçe dhe dhëndrri Rasimi 16-vjeç.

Në atë kasolle të thjeshtë, çiftit të ri, Zoti u dha tre fëmijë. Fëmija e parë ishte vajzë Zenepja, i dyti Dika dhe i treti gazetari i mirënjohur Beqir Sina, u nis në atë kasolle…dhe lindi në barakat e kampit të internimit famkeq të shfarosjes së ngadalshme në Savër të Lushnjës…

Me arratisjen e Rasimit, falë ndihmës bujare të një besniku të familjes Sina, nëna e tyre si i thërrisnin malësorët në kamp (oj) Sojnike ose sikurse e kishin zakon familjet e mëdha, për të respektuar njëra-tjetrën thirreshin vetëm në mbiemër.

Një ditë Kaloshia, i mblodhi të gjithë fëmijët saj rreth vetes, e i pyeti se kur do të arratiseshin?! Por aty ndodhej edhe nusja e re shtatëzanë shtatë muajsh me fëmijën Beqir në bark, që thoshte, se vetëm dëgjoja dhe sipas zakonit nuk mund t’a hapja gojën…

Sojnikja, u tha djemëve: “Djemtë e mi, Zoti ua bëftë dritë nga të shkoni, se nëna me tesha në krah e nisi dhe po e bitis po me tesha në krah, por shyqyr Zoti, kësaj rradhe kam edhe nusen e re dhe do t’a kalojmë me gjithë nanat e tjera, se jemi mësuar në kampet e internimit, mbasi na presin shoqet atje…”

Dhe kështu nusja e re Hana, me fëmijë në bark (sic e kishin zakon gratë e Dibrës), e lidhi shamin dhe me Kaloshën nga dera e madhe e Kaloshëve të Kandrit, (Musa, që vuante mjerimin në burg), morën rrugën drej kënetave të Myzeqesë.

Të gjithë ata që e kanë njohur në kohën e rregjimit komunist dhe më pas, kur e kanë takuar dhe folur shtruar me fisniken në shtëpinë e Beqir Sinës (sikurse autori i këtij shkrimi), në Brooklyn, New York, flasin me shumë respekt, për mbresat e mira, që u kanë lënë takimet më Sojniken dibrane, sikurse e thërrisnin të gjithë deri sa u nda nga kjo jetë…

Ajo ishte shumë e drejtë dhe ndershme, zemërbujare, trimëreshë, e zgjuar, me një humor të hollë dhe djegës (thumb), për komunistët (njësoj sikurse barcoletat shkodrane antikomuniste në kohën e rregjimit komunist).

Janë pikërisht këto cilësi, si: ndershmëria (i pakorruptueshëm), besnikëria deri në vdekje, burrëria dhe zgjuarësia, bujaria e mikpritja, përkushtimi për t’i cuar gjërat me vendosmëri deri në fund, mbajtja e fjalës, positive, që i sheh dukshëm tek i biri gazetari Beqir Sina, të cilin, të gjithë e duan dhe e respektojnë në komunitetin tonë në Amerikë. Ai ishte i dashur edhe nga bashkëvuajtësit në Saver të Lushnjës…

Bujaria e shpirtit të saj, vinte nga geni i trashëguar i familjes, sepse ishte një Derë e madhe fisnike, përkrah dyerve të parisë së Shqipnisë asokohe, të cilët, për cudi të historisë të gjithë ishin surgjenosur në skëterrën vdekjeprurëse famkeqe të kampit në Savër të Lushnjës.

Me qindra dhe mijëra djem e vajza, burra dhe gra, vejusha e jetimë, që vinin nga familje intelektuale e patriotike, të shkolluar në Europën Perëndimore, kishin hyrë në dyer e ferrit të këtij kampi nazist (me emrin proletar) dhe dolën prej aty, të shkatërruar fizikisht, por të fortë mendërisht në vitin 1990, tek mbijetuan pragun e vdekjes, ku, shumë ndërruan jetë nga koleksioni i sëmundjeve dhe pakujdesi mjekësor, gjatë 5 dekadave të rregjimit komunist.

Kushdo, që ka qenë i interesuar dhe ka lexuar ose mësuar, për historinë kobndjellëse të Savrës, e di fare mire, se aty jetonin vitet e burgimit kolektiv paria e Shqipërisë, sikurse ishin familjet më të zëshme asokohe, si: Markagjonit, Mirakajt, Bajraktarit, Dinëve, Dugagjinit, Mulosmanëve, Hoxhës, Nezajve, Kolgjinit, Sinës etj.

Si shumë nuse të reja, që u vendosën rishtas me familje në kampin e internimit, u ndihmuan me bujari nga të gjithë banorët e hershëm aty të ardhur me kohë nga qytetet dhe zonat e ndryshme të Shqipërisë dhe Kosovës.

Një detaj interesant, ka mbetur i ngulitur thellë në kujtesën e familjes Sina dhe më shumë djalit (kolegut tim Beqir Sina), i cili, ndër të tjera tregon, për bujarinë e familjes Markagjoni, që i është gjendur qysh në ditët e para familjes së porsaardhur në kampin e internimit.

Kështu, vajzat zemërbujare tw Kapidanit të Mirditës Gjon Markagjonit, i blenë tesha të reja dhe e bënë Hanen ti vinte sado pak buzëqeshja, në një mjedis të ri, rrethuar nga njerëz të mirë dhe jo sikurse shkruante media komuniste, përmes propagandës së saj shpifëse…

Gratë, nënat, motrat, vëllezërit, fëmijët, të afërmit e atyre burrave patriot, baballarëve të mirë dhe përkushtuar, që nën breshërinë e plumbave të mitrolozave në kufi, ishin arratisur nga ferri komunist, për një jetë të lirë në demokraci, vuanin edhe më shumë, për shkak të aktivitetit të tyre kundërkomunist, në vendet e Europës Perendimore dhe ShBA.

Kështu sa më shumë, që ata ngrinin zërin para Departamentit të Shtetit, kongresistëve dhe senatorëve miq dhe dashamirë të shqiptarëve, aq më shumë mprehej shpata e luftës së klasave në Shqipëri, ndaj pjesëtarëve të familjes të tyre tashmë në burgje apo kampet e përqëndrimit ose shfarosjes.

Kështu fjala vjen Rasimi, burri i Hanës, fliste si spikër, për shumë vite me radhë në radion “Zani i Atdheut”, në New York, i cili, një herë në javë emetonte programe në gjuhën shqipe, kundër qeverisë komuniste në Tiranë, aq më shumë rritej zemërimi i partisë-shtet të diktaturës, kundër familjes Sina, që vuante kalvarin e gjatë të përsekutimit të përjetshëm, me të cilën ishte dënuar ajo…

Hena Sina, ishte një prej tre nuseve të Sinëve, që sëbashku me vjehrrën e tyre fisnike Kafile (Kaloshi) Sina, pësuan shkatërrime, rrënime dhe vuajtje nga ma të pabesueshmet.

Ajo, e nis jetën si gruaja e Rasim Sinës, po me arratisjen e tij, humb sa hap e mbyll sytë gjithçka! Për ate e shumë të tjerave si ajo nis ferri i tmerrshëm e i pafund i kampeve të diktaturës…

Vitet kalojnë dhe demokracia me mundime shkelmon gjumin letargjik të shqiptarëve, që me ose padëshirë kujtohen se janë pjesë e kësaj bote, se duhet të jëtojnë të lirë dhe në demokraci…

Mbas rënies së komunizmit në Shqipëri Hane Sina, u vendos në ShBA sëbashku me familjen e të birit, gazetarit të palëkundur kundërkomunist Beqir Sina.

Gjatë rinisë së saj, ajo kishte marrë shumë sëmundje, të cilat, i rënduan së tepërmi shëndetin dhe vitet e fundit të jetës i kaloi nën shërbimin e drejtpërdrejtë të gruas fisnike të Beqirit…

Në çastet e fundit, Hena Sina ndodhej në shtëpi e rrethuar ngrohtësisht nga të gjithë njërëzit e saj të dashur, sikurse edhe kunta e saj Myrvetja.

Me lot ndër sy dhe me një pikëllim të thellë, Henës sokolesh, ia mbylli sytë djali i saj Beqir Sina, që e deshti aq shumë dhe ndau gjithnjë vuajtjet me fisniken e pamposhtur dibrane.

Familja, thotë se dashuria dhe malli për nënën Hanën, do të jenë gjithmonë pjesë e pandashme e jetës sonë, sikurse të gjitha nënat shqiptare, që na rritën dhe edukuan me sakrifica të mëdha…

Këtë fisnike tipike shqiptare, do t’a kujtojë komuniteti shqiptarë në ShBA, të gjithë ata miq e dashamirë, që patën rastin t’a njohin nga afër…

Pushoftë në paqe!

Nënlokja pushoftë në paqe!

December 26, 2012 by dgreca

Kjo ishte Nëna e vuajtjeve…/

Nga Tomë Mrijaj/

Krishtlindja, është festa tradicionale e lindjes së Jezusit fëmijë, i cili, me madhështi përkujtohet nga e gjithë bota.

Po këto ditë të mëdha të ardhjes në jetë të Krishtit, u nda nga jeta nëna e vuajtjes Hëna Sina, që kaloi vuajtje, sikurse Krishti, në kalvarin e diktaturës antifetare e antinjërëzore të shtetit komunist.

Përballë kësaj situate shokuese për mua, menjëherë mu kujtua filmi “Pasioni i Krishtit”, ku, jepen torturat që kaloi Ai.

Ne në Amerikë, kemi dëgjuar dhe lexuar shumë histori nga shqiptarë të arratisur, në lidhje me masakrat komuniste, mbi persekutimin dhe torturat çnjerëzore, që nuk mund t’i imagjinoi mendja e njeriut.

Babai i gazetarit të mirë njohur të komunitetit tonë Beqir Sina, fort i ndëruari e respektuari Rasim Sina (një vit më parë u nda nga jeta), ishte një intelektual i përgatitur dhe njohës shumë i mirë i historisë dhe traditës shqiptare.

Një ditë ai, me një guxim dhe trimëri shembullore, kishte kaluar perden e herkut me shumë shokë antikomunistë.

Mbas disa kohe, me të ardhur në Amerikë, integrohet si një aktivist i palodhur i çështjes atdhetare merr pjesë në grupet antikomuniste, që vepronin jashtë Atdheut.

Duke parë zgjuarësinë dhe talentin e tij, sëbashku me bashkë punëtorin e ngushtë Hysen Mulosmanin, u zgjodhën nga organzata e tyre antikomuniste si zë dhënës të radios shqiptare “Zani i Atdheut” në New York, ku, si drejtor përgjegjës kishin ushtarakun e karrierës Kolonel Xhemal Laçin.

Për këtë shkak të mirëfilltë politikë, jeta e familjes së tij në vendlindje, si gruaja Hëna Sina dhe tre fëmijët, u vunë në shenjestër, duke kaluar mbi shpinën e tyre kalvarin e pashëmbullt të persekutimit dhe syrgjenimit deri në vitin 1990, kur demokracia trokiti në Shqipëri…

Në jetën time, kam parë dhimbjen, që burojnë nga thellësia e shpirtit, për humbjen e njerëzve të dashur të familjeve.

Por, e veçanta e kalimit në amshim të Nënë Hënës, ishte se ajo ishte dhe mbeti vetë vuajtja ose sikurse e kam titulluar recensionin tim: “Vuajtja e vuajtjes tek femrat shqiptare”, mbi librin “Dhimbje” (Tiranë, 2008), ku, përshkruhet jeta mizerje në kampet e përqëdrimit dhe burgjet e shumta të nënave dhe motrave shqiptare, gjatë viteve 1944-1990, përshkruar me shumë nota origjinale dhimbjeje nga ish e persekutuarja shkodrane Fatbardha Saraci (e bija e Qazim Mulletit).

Kjo gjë më ndodhi edhe mbrëmë, tek lexova në fytyrën e mikut tim të dashur, gazetarit të palodhur të komunitetit tonë z. Beqir Sina, brengën, që e kishte pushtuar nga humbja e nënës së tij të dashur.

Dhimbja e tij, ishte dhimbja e madhe e të gjithë nënave dhe motrave shqiptare, që kanë vuajtur kalvarin e persekutimit në shtetin burg të Shqipërisë komuniste askohe.

Bashkëshortja e Beqirit, një grua fisnike, bëri shumë për nënën e burrit të saj. Ajo u tregua e gatshme si një nënë e mire, duke lënë punën në një kompani private për t’i shërbyer nënës së bashkëshortit, që e donte shumë.

Miku im i dashur Sina, tregonte shenjat e dhembjes së madhe për humbjen e nënlokes së shtrenjtë, ku, me buzë të thara nga forca e kujtimeve të hidhura të së kaluarës plot vuajtje, përshpëriti këto fjalë: “Kjo ishte Nena e vuajtjeve…”.

U trondita shumë, sepse menjëherë si në një sekuencë filmike mu shfaqen kujtimet e shumta mbi kalvarin e vuatjeve të përgjakshme, persekutimeve, braktisjes, anatemimit në mediat komuniste, shpërfilljes, përbuzjes dhe urretjes së madhe për këtë shtresë antikomuniste, internimeve pambarim, që kisha dëgjuar dhe lexuar shumë dekada më parë, kur jam takuar me njerëz, që ishin arratisur mes sakrificave të mëdha nga kampet e përqendrimit komunist, rrethuar me tela me gjemba dhe bunkere lufte, plot roje me mitraloza të rëndë, ndodheshin në disa burgjet të sketerrit komunist, në disa zona të humbura ose të pabanuara të Shqipërisë.

U emocionova shumë, mbasi njihja në detaje historinë plot dhimbje dhe brengë, që ka kaluar familja fisnike dribane Sina.

Në ato momente mu mbyll goja, nuk kisha zë t’i them diçka mikut tim të shtrenjtë, për atë dhëmbje… por i shtrëngova fort dorën me trup të rrënqethur, dhe me mend i thashe: “Qëndro mik i dashtun, se ti po e përcjell Nënën e dhimbjeve të mëdha të familjes tuaj, në këtë ditë të madhe, e ajo në parajsë do të lutet për djalin e saj, që e kishte si dritën e syve të ballit. Mos u merzit mik i dashtur Beqir, se nënën tuaj po e percjell si nje mbretereshe, me një pjesëmarrje shumë të madhe të miqve dhe dashamirëve tuaj nga gjithë trojet etnike shqiptare… Nënlokja pushoftë në paqe, e i lehtë i qoftë dheu i kë saj toke të bekuar, e ju familjarisht Zoti, ua priftë mbarë në çdo hap të jetës!”

KOMUNITETI SHQIPTAR I DHA LAMTUMIREN E FUNDIT NENES HANE SINA

December 26, 2012 by dgreca

Sic kemi njoftuar edhe më parë në Dielli on line, me 22 dhjetor 2012, e shtunë, ora 10 e 40 minuta, në prani të familjarëve të saj të dashur, të djalit të saj Beqirit, mbylli sytë e shumëvuajtura, Hane Sina. Për katër ditë komuniteti shqiptar në Amerikë i shprehu ngushëllimet familjes Sina pranë Qendrës Muslimane Shqiptare në Brooklyn.Të mërkurën, me 26 dhjetor, në orën 10 të mëngjesit, kortezhi i përmortshëm pas lutjeve fetare, u nis drejt varrezave publike në Nju Xhersi, ku morën pjesë qindra bashkadhetarë. Ndodhej edhe Konsulli i përgjithshëm i Kosovës, ambasador Bekim Sejdiu me konsullin Fatmir Zajmi, biznesmeni dhe veprimtari i njohur i komunitetit shqiptar, z. Hajdar Bajraktari dhe të tjerë. Pas lutjeve fetare u krye varrimi. Djali i së ndjerës, Beqir Sina, falenderoi bashkadhetarët që për të gjitha këto ditë u qëndruan pranë për të ndarë dhimbjen. Më pas në emër të familjes ai i ftoi të pranishmit që të shkonin për drekën e shpirtit të së ndjerës.

Po japim të plotë fjalën që mbajti poeti Ilir Spata në emër të familjes Sina.

***

Fjala e Fundit për Nanën Hane Sina
( Nekrologji )

Katër ditë më parë, mbylli një herë e përgjithmonë sytë, një prej grave më stoike të kampeve të komunizmit, një nga ma të thjeshtat, ma të përvuajturat, ma të pambështeturat, nji ikonë e njerzores: Hane Sina!Ose Nana e Vuajtjeve!

Jeta e kësaj gruaje fillon si për konçidencë me dhëmbjen , ashtu si dhe vazhdoi në një kalvar të pasosun dhimbjeje, ndaj nuk është aspak e tepruar të quhet dhe nëna e dhimbjes dhe e vuajtjeve. Në moshën 11 vjeçe u vra babai i saj, Haxhi Dishi, si i themi ne dibranët për një “vijë uji”. Më e rënda e asaj vrasjeje ishte se babai i saj u vra nga djali i vëllait Beqir Sinës, atëhere qarkkomandat xhandarmarie në Dibër të Madhe. Vrasjen e babait të Hanes Beqir Sina e përjetoj rëndë, nga që e donte aq shumë sa nuk ja falte kërkujt gjakun e Haxhi Dishit dhe si besnik që e kishte dhë më vonë e bëri edhe mik.
Hanja lindi më 18 Maj 1928 në katundin Rreth Kale – Muhurr Peshkopi.
Në moshën 12 vjeçare propoganda fashiste e dërgoi edhe Hanen me një grup fëmijësh nga Dibra me fëmijët e familjeve të mëdha nga e gjithë Shqipëria në Itali me “Balilat” quheshin ata atëhere. Këtë të mirë atëhere kësaj fëmije për të harruar ndoshta edhe vrasjen e babait të saj ia bëri Qark Komandt Beqir Sina.
Kthimi saj në Shqipëri ishte një kthim drejt kalvarit të vuajtjeve të njëpasnjëshme.
Në moshën 18 vejcare martohet me djalin e Beqir Sinës, Rasim Sina, i cili megjithë dy kunatat e veja (burrat ua kishte pushkatur sllavo komunizmi në Maqedoni)-(Dijen e Biden) dy motrat(Mihanën e Remen) dhe tre vëllëzërit e tij, Musën, Hashimin, Besimin, dhe gruan sojnike Kafile Kaloshen qenë kthyer, më 1949, nga Kampi i Uznovës mbas një amnistite provizore, në katundin e tyre në Rreth Kale. Aty kishin gjetur Kullën e djegur nga komunistët e gjithçka kishin lanë të vjedhur e shkatërruar në themel .
U mblodhën fshatarët dhe brenda natës i ngritën një kasolle familjes së Beqir Sinës. E rrethuan me qepra dhe e veshën me thupra pastaj e suvatuan me baltë e lyen harasan sa me e ba të mundëshme me ndenjun në të familja. Shtepia u bë gati nga fshtarët e familja Sina, që dikur kishte qënë e para e fshatit , me emër si Kulla e Sineve , tani ishte edhe pa bukë, pa drita, pa tasa e lugë, pa tenexhere, pa jorgan e dyshek.
Fshatarët e të afërmit e tyre filluan kush e kush tju falte dicka, sepse po afrohej edhe dita që Rasimi do të martohej me Hanen sipas fjalës që ishte dhënë sipas Zakonit. Dhe kështu u bë dasma por pa lodra, dasmë pa mish, vetëm disa të afërm i ranë çiftelisë e kënduan pak atë natë do të kujtone ma vonë nusja e re, Hanje Sina. Qen në moshën 19 vjeçe dhe dhëndërri, Rasimi, qe vetëm 16 vjeç.
Në atë kasolle çiftit të ri Zoti u dha tre fëmijë: Fëmija e parë ishte vajzë, Zenepja, i dyti Dika dhe i treti Beqiri u nis në atë kasolle dhe lindi në barangat e kampit të interrnimit në Savër të Lushnjës.
Para arratisjes, me ndihmën e një besniku të familjes Sina, të tre djemve të saj, nëna e tyre, Kafile Kaloshi a si i thërrisnin malësoret në kamp “Sojnike!” a “Kaloshja “ si e kishin zakon familjet e mëdha për të respektuar njëra tjetrën, i mblodhi të gjithë fëmijët saj rreth vetes, dhe i pyeti se kur do të arratiseshin. Aty ishte edhe nusja e re shtatëzanë shtatë muajshe me fëmijën në bark, që thoshte se vetëm dëgjoja se sipas zakonit nuk mund ta hapja gojën, si nuse e re që qeshë!
Sojnikja u tha djemëve: “Gjemtë e mi, Zoti ua bëftë udhën dritë nga të shkoni se Nana me tesha në krah e nisi dhe do ta bitisi me tesha në krah! Shyqyr Zotit kësaj rradhe kam edhe nusen e re dhe do ta kalojmë me gjithë nanat e tjera si jemi mësuar në kampet e interrnimit, se na presin shoqet atje ku i kemi lanë.
Kështu nusja e re, Haneja, me fëmijë në bark, ashtu si e kishin zakon gratë në anët tona e lidhi shaminë dhe bashkë me të vjehrrën, “Kaloshen” nga dera e madhe e Kaloshëve të Kandrit, morën rrugën drej Kënetave të Myzeqesë. Djali tjetër, Musa në atë kohë qe në burg.
Nga që ishte shumë e drejtë, e ndershme, dhe bujare, të gjithë njerëzit nga Krerët e Parisë së Shipnisë që qenë të internuar në Savër e deshën dhe respektuan Hanen si “ Nusen e Kampit”. Aty qenë familjet më me zë në mbarë vendin si të Mirakajve, Markagjonit, Bajraktarit, Dineve, Dukagjinit, Mulosmanëve, Hoxhës, Nezajve, Kolgjinit, e sa e sa të tjerë, sa do të duhej një listë e gjatë me i përmendë. Vajzat e Gjon Markagjonit i blen teshat të reja dhe e bënë Hanen, si qeshte ajo kur tregonte, “moderrne”. E gëzuan se e bënë si “nuse” në atë skamje që qe atje.
Kishte kohë që pati nisur ai kalvar i pafund për vajzat, gratë e nënat e atyne familjeve shqiptare që patën dhanë aq shumë për kombin. Haneja do të ishte nji prej tyre, që e kapërceu me dinjitet të naltë e qëndrueshmëri të papërshkrueshme atë tmerr të pafund prej një gjysmë shekulli ndëshkuar padrejtësisht nga fati e nga njerëzit; duke mbrritur deri te dita e ikjes së saj e plotë, e patjetërsuar në gjithë vlerat e veta si njeri, si grua e si nanë! Një shembull i përhershëm virtuti për të gjithë ata që e njohën në ditët e saja më të vështira e që fatëkeqësisht qenë shumë të gjata, ashtu dhe në ato të pakta çaste gëzimi kur ju ndodhën pranë. Qe një simbol i përballimit me dinjitet i shtypjes mizore të pushtetit të pa parimtë e të pa drejtë, sa kalonte çdo kufi njerezor kur merrej me familje të pa
mbrojtuna e të pa ndihmë si qe familja e saj në internim.
Hane Sina qe njana prej tri nuseve të Sinëve, që së bashku me vjehrrën e tyre fisnike, Kafile Kaloshin-Sina, pësuan shkatërrime, rrënime dhe vuajtje nga ma të pabesueshmet. Ajo, e nisi jetën si gruaja e Rasim Sinës, po me arratisjen e tij, ajo humbi sa hap e mbyll sytë gjithçka! Për të e shumë të tjera si ajo nis tmerri i pafund i kampeve të diktaturës! Me tre fëmijë njëri mbas tjetrit, e para sa kish nisur të ecte, i dyti në krahë dhe i treti në bark, ajo i dorëzohet fatit përbindësh, ku më shumë se rrugë, do të ishte skëterrë që zgjati nji jetë, e ku ajo me atë thjeshtësinë e saj prej malsoreje e përballoi jo veç me dinjitet, po edhe me at’ humorin e hollë e shpërfillës, që ishte në natyrën e saj, ndaj atyre që po i shkaktonin të keqen kësaj gruaje, kësaj nëne, kësaj gjysheje të dhimbsur, që përtypte në heshtje privimet nga çdo gëzim sado i vogël i jetës! Qysh herët ajo pëson humbjen djalit, Dikës trembëdhjetë vjeçar, që shpresonte t’i bëhesh krah e që nga thellsia e shpirtit e quajti gjithnji “lofka e nanës!”
Ajo përjetoi përbuzjen, varfërinë, urinë, dhimbjen, mungesat, humbjet, po qëndroi në këmbë si pak kush… Shpesh kujtoj se çdo fetë buke në mungesë të gjithçkaje, ajo i shtronte ca pika loti dhe i jepte shije bukës thatë me dashurinë prej nëne! Sepse shpirti i saj s’kishte asgjë veç dhimbjes po i shtonte asaj mirësinë dhe dinjitetin… Dhe ajo shija e bukës së duarve të saj s’ka për t’i ikur kurrë shpirtit tim, po edhe gjithë atyre që patën rast ta njohin këtë grua të thjeshtë, e stoike që s’u dorëzua kurrë…
Sot, në ikjen e saj në qiell, ajo ikën e qeshur dhe e gëzuar ashtu si ishte vetë ajo sepse la pas vetes vajzen Zenenpen, djalin Beqirin e plotë nipër e mbesa që ajo i deshte aq shumë.
Hane Sina i iku kësaj bote dhimbjesh në paqe… e rrethuar nga shumë njerëz dhe e respektuar prej të gjithëve, jo thjesht për vuajtjen e saj, por për at mirësi që shpirti i saj kishte të pashterrur, e që kurrë ajo s’e shfaqi të përgjysmët, po gjithnji të plotë…
Asaj ia mbylli i syt i pari djali i saj Beqir Sina në orën 10 e 40 minuta të mbrëmjes të së shtunës, pas ajo kaloi një sëmundje të rëndë. Kështu që në fundin e kësaj jete, Zoti e pa një ditë edhe këtë nënë pas ranijes së komunizmit. Ky njeri që kaloi një jetë të vështirë në kampet e internimit të diktaturës komuniste, Hane Sina, pas rënies së komunizmit në Shqipëri u vendos në SHBA së bashku me të birin. Në çastet e fundit e ndjera ndodhej në shtëpi e rrethuar nga të gjithë njërëzit më të dashur të saj si dhe nga e kunata e saj e shoqja e vuajtjeve edhe Myrvetja.
Familja thotë se Dashuria dhe malli për nënën tonë do të jenë gjithmonë pjesë e pandashme e jetës sonë. Atë do ta kujtojmë, gjithmonë si një ndër ato të gjitha nanat tona shqiptare, që na rritën dhe edukuan me sakrifica të mëdha, Atë do t’a duam dhe nuk do t’a harrojmë sa të jetë jeta.
Me dhembje e me shumë mall gjithmonë do të kujtojnë: vajza e saj Zenepia, djali i saj Beqiri si dhe të gjthë nipat e mbesat, kunati Hashimi me fëmijët , Tomorri me femijët, Myrvetja me fëmijët.. Mbarë farefisi Sina si në Shqipëri dhe ketu ne SHBA. Por edhe Bashkëvuajtësit tanë dhe të gjithë ata që e njohën, nga Savra e Lushnjes. Do t’a kujtojë dhe mbarë komuniteti shqiptar në SHBA, të gjithë ata që patën rastin t’a njohin atë sadopak e dëgjojnë fjalën e saj të urtë mbushun gjithëmonë me dashuni nane.
I ftojmë të afërmit, miqtë dhe të dashurit tanë që të marrën pjesë në këtë ceremoni dhe për t’i dhënë lamtumirën e fundit nanës tonë Hane!
Në emrin e Familjes Sina gjejmë rastin t’ju faleminderojmë dhe për ndarjen e kësaj dhimbeje këto ditë së bashku me ne, duke na e bërë më të lehtë humbjen!
Lutemi Zotit që ju dhe të gjithë atyre që na kan ngushëlluar tua kthëjmë vetëm në të mira! Zoti u bekoftë të gjithëve! I lehtë i qoftë dheu i kësaj toke të bekuar që i dha atë që nuk ja dha toka ku lindi, kësaj Nane!