


Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909
by dgreca



by dgreca
-Prezantimi i Kosovës në këtë edicion është bërë i mundur në saje të përkrahjes së Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit/
PRISHTINË, 11 Maj 2017-Gazeta DIELLI-B.Jashari/ Në Bienalen Ndërkombëtare të Artit në Venedik, në edicionin e 57, sivjet po merr pjesë edhe Kosova, duke u përfaqësuar nëpërmjet artistit me famë botërore, Sislej Xhafa, i cili është autori i veprës “Lost and Found”, ku trajton temën e të zhdukurve në luftë, vepër kjo që po përcillet nga shumë artdashës dhe me një vëmendje të madhe nga media ndërkombëtare. Në ceremoninë e hapjes së kësaj ngjarje të madhe të artit mori pjesë një delegacion i Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit, i kryesuar nga zëvendësministri Rexhep Hoti, ku ishte e pranishme ambasadorja e Kosovës në Itali, Alma Lama, Prenk Gjetaj nga Komisioni Qeveritar për të Zhdukurit, si dhe ministria e Kulturës së Shqipërisë, Mirela Kumbaro.Pavijoni i Kosovës është hapur për vizitorë nga artisti Sislej Xhafa, i cili ishte i shoqëruar nga kuratorja Arta Agani dhe komisioneri Valon Ibraj. Prezantimi i Kosovës në këtë edicion është bërë i mundur në saje të përkrahjes së Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit.
by dgreca
Recensё mbi librin “VEPRA (ARSIMI SHQIP NЁ SUEDI) 2” e autorit HYSEN IBRAHIMI/
Shkruan: Prof. Migena ARLLATI/ Gjakovё/
Njё libёr jo i rёndomtё, as i zakonshёm, pёrkundrazi njё botim prezantues i aktivitetit disadekadёsh nё krijimin dhe lёvrimin e shkollave shqipe nё Suedinё mike tё popullit shqiptar, nё Suedinё mikpritёse tё mijёra shqiptarёve refugjatё, si tё atyre politikё, ashtu dhe tё atyre ekonomikё, nё Suedinё e vlerave perёndimore, simbol tё demokracisё dhe tё respektimit tё tё drejtave tё njeriut. “Vepra (Arsimi shqip nё Suedi 2” vjen si njё ndёrmarrёsi serioze e autorit Hysen Ibrahimi. Ai kёtu paraqitet jo vetёm si njё shkrues i zellshёm por edhe si njё kёrkues i papёrtuar i arkivave dhe shёnimeve tё shumta, tё cilat i ka kёrkuar dhe hulumtuar me njё vullnet tё admirueshёm. Po me kёtё vullnet dhe dёshirё tё pёrhershme ai i ka shёrbyer shqipes dhe shqiptarёve gjatё gjithё kohёs sa ka jetuar nё Suedi, duke u shndёrruar nё njё avokat tё palodhshёm tё ҫёshtjes shqiptare.
Qё nё fillim, autori e hap librin me pohimin se shqipja ёshtё njё gjuhё mё vete, se ajo i takon vetёm popullit shqiptar, dhe se s’ka tё bёjё asgjё me sllavishten sikurse shqiptarёt s’kanё tё bёjnё fare me sllavёt. Teza e prejardhjes nga ilirishtja e shpjegon nё mёnyrё shkencore kёtё pohim, tashmё tё njohur botёrisht, po aq tё njohur edhe nga suedezёt tё cilёt janё paqёsorё dhe pranues ndaj vlerave tё tё tjerёve, nё kёtё kontekst ndaj vlerave tё shqiptarёve, si pasardhёs tё arbёrve e tё ilirёve. Ёshtё pikёrisht teza e prejardhjes ilire pasaporta e parё pёr ҫdo shqiptar qё shkel nё Europёn perёndimore, nё tё cilёn njё derё e madhe e hapur ishte shteti suedez, njё ndёr vendet mё tё dёshmuara pёr principet dhe politikat demokratike ndaj vendasve si dhe ndaj tё ardhurve.
Autori i ёshtё thellёsisht mirёnjohёs popullit suedez, sepse nё fund tё fundit ai ёshtё njё djalё shqiptar, dhe vetё shqiptarёt nga natyra janё mirёnjohёs pёr mikun qё iu gjendet nё ditё tё vёshtira. Nё emёr tё sё vёrtetёs sё madhe dhe nё emёr tё mirёnjohjes sё pakufishme, ai vё nё dukje se nё kohёn kur nё Kosovё po mbylleshin dhunshёm shkollat shqipe, nё Suedi merrte hov gjithnjё e mё shumё hapja e klasёve tё mёsimit tё shqipes pёr fёmijёt shqiptarё, si dhe tё gjithё tё tjerёt qё dёshironin ta mёsonin kёtё gjuhё, sa tё lashtё, aq dhe tё bukur. Bile nuk u mjaftua vetёm me kaq, por Enti Shkollor i Suedisё pёrpiloi tekste shkollore dhe ndihmoi nё botimin e tyre, gjё qё edhe njёherё vёrtetoi faktin se tё drejtat e pakicave kombёtare, janё model pёr gjithё botёn perёndimore, sidomos kur bёhet fjalё pёr fushёn e arsimit.
Autori vё nё dukje meritёn e pamohueshme tё mёsimdhёnёsve shqiptarё, rolin e kёshillit tё prindёrve, numrin e objekteve shkollore, mjeteve mёsimore e tё shumёҫkaje tjetёr qё ai e trajton nё planin konkret dhe statistikor, duke plotёsuar kёshtu rrethanat e nevojshme pёr ta kompletuar temёn tё cilёn merr nё trajtesё. Nё shtatё kapituj sa ka gjithsej libri, ai i mbetet aq besnik fakteve dhe tё dhёnave konkrete tё mbledhura nga terreni dhe nga dёshmitё e marra prej dёshmitarёve tё atyre proceseve, saqё rrёfimi bёhet tёrёsisht objektiv, dhe kёsisoj i qartё dhe i besueshёm. Kёto tё dhёna i referohen njё varg faktesh, duke nisur qё nga data e hapjes sё shkollёs sё parё shqipe nё Suedi (vjeshtё 1968), mёsuesit tё parё tё kёsaj shkolle (Bejzat Beqiri), mёsimdhёnёsit e shqipes nё qytete tё ndryshme suedeze, Kuvendi themelues i arsimtarёve shqiptarё “Naim Frashёri” nё Suedi (30. 05. 1992), Kongresi i parё mbarёshqiptar (Prizren, nёntor 2001), Konferenca e parё kombёtare e shkollave shqipe tё mёsimit plotёsues nё mёrgatё (Zvicёr, qershor 2003), procesverbale nga Kuvende dhe takime zyrtare, dorёshkrime autentike, aktvendime, fotografi dhe plot e plot materiale tё botuara nga gazetat e atjeshme, e qё tё gjitha kёto i sigurojnё veprёs njё bazament tё fortё faktik.
Vёnia nё spikamё e kontributit disadekadёsh tё veprimtarit tё palodhur Bedri Paci nё arsimimin shqip tё gjeneratave tё reja me banim nё Suedi, i vjen pёrshtati temёs sё botimit. Veprimet konkrete dhe tё njёpasnjёshme tё kёtij personaliteti nё ngritjen e vetёdijes sё popullatёs shqiptare, dhe krahas kёsaj nxitja e pёrhershme qё krahas ruajtjes sё identitetit shiptar tё vijohet natyrshёm me pranimin e vlerave dhe pёrshtatjen nё ambientin suedez, janё disa nga pikёsynimet kryesore tё aktivitetit tё tij. Ndikimi i autoritetit tё tij “e detyroi” tё hidhej nё politikё ku do tё influenconte me tё madhe idetё pёr njё shoqёri sa mё demokratike dhe tё vёmendshme ndaj pakicave. Karriera dhe aktiviteti i bujshёm i prof. Pacit kishte vetёm njё qёllim: t’i vinte nё ndihmё popullit tё tij nё mёrgim, dhe kёtё aksiomё nuk e shmangu asnjёherё nё jetё. Bile ngulmoi dhe arriti qё tё bёhen hapa tё koordinuar nё bashkёpunimin mes institucioneve arsimore nё Kosovё dhe instancave tё arsimit shqip nё Suedi; po ashtu u punua shumё nё vёnien e kontakteve me Mёrgatёn Shqiptare nё Europё pёr t’i furnizuar ata me tekstet shkollore shqipe tё botuara nё Suedi.
Intelektualё e veprimtarё tё devotshёm nuk i kanё munguar asnjёherё botёs shqiptare, ndaj nё kёtё prizёm autori i vё nё dukje emrat e atyre qё kontribuuan nё Suedi, dhe jo vetёm atje. Si rezultat i punёs sё vazhdueshme tё tyre, ai arrin nё konkluzionin se mёrgata shqiptare nё Suedi kishte mbledhur nё gjirin e saj intelektualё tё shumtё qё dinin, donin dhe punonin. Sidomos gjatё viteve ’91 – ’92 kur Suedinё e mёsyu njё valё e fuqishme refugjatёsh, roli i veprimtarёve gjatё kёsaj kohe ishte eminent nё: sё pari strehimin dhe mbёshtetjen e tyre, e sё dyti nё pёrkrahjen pёr t’u integruar si gjithё tё tjerёt. Ishte mёrgata shqiptare ajo qё pёr vite tё tёra mbajti mbi supe akumulimin e fondeve tё dedikuara pёr Kosovёn duke paguar “Trepërqindëshi”, ndёrmori aksionin “Ndihma pёr Pavarёsinё e Kosovёs”, ngriti Fondin pёr raste tё jashtёzakonshme, Ndihma zonave tё rrezikuara nё Kosovё (1998), pastaj më vonë “Vendlindja thёrret” etj.
Ёshtё i pashmangshёm fakti qё arsimtarёt punuan nё mёnyrё humanitare dhe pa pagesё, sakrificё e cila flet pёr shpirtin e kolektivitetit qё kishin kёta njerёz, tё cilёt duke kuptuar rrethanat dhe kohёn aspak tё volitshme, dhanё njё provim tepёr tё rёndёsishёm pёr sa i pёrket identitetit tё tyre si shqiptarё dhe misionit tё tyre si mёsues. Po ashtu njё betejё e vёrtetё ishte pёrballja me propagandёn serbe sё cilёs ata iu kundёrpёrgjigjёn si intelektualё tё vёrtetё, duke mos harruar se intelektuali ka mendjen dhe pendёn po aq tё fuqishme sa luftёtari armёn.
Promovimi dhe ruajtja e identitetit, gjuhёs amtare, kulturёs dhe shumёҫkaje tjetёr qё i pёrket ambientit shqipfolёs, pritej me interesim edhe nga vetё institucionet suedeze, pasi populli suedez e dinte se kur ishte fjala pёr popullin shqiptar, bёhej fjalё pёr njё ndёr popujt mё tё vjetёr tё Europёs. Pёr kёtё arsye, autori Ibrahimi, natyrshёm tregohet mirёnjohёs, falenderues ndaj mbёshtetjes qytetare dhe institucionale suedeze. Ai si shqiptar e djalё shqiptari qё ёshtё, duke pasur nё gen virtytin e fisnikёrisё dhe mirёnjohjes pёr njerёzit bujarё dhe pranues, tregohet falenderues ndaj njё shteti qё mirёpriti dhe ndihmoi nё nevojat e tyre tё domosdoshme pakicёn shqiptare, e cila asnjёherё nё ekzistencёn e saj nuk ёshtё mjaftuar me ushqimin nё tryezё, por sё pari i ёshtё dashur ushqimi atdhetar dhe ai kulturor.
Vetё autori i kёtij libri ёshtё njё nga bijtё mё tё devotshёm nё ndihmesёn e dhёnё pёr kombin shqiptar. Ai i ndihmoi ҫёshtjes shqiptare nga kёnde tё ndryshme duke nisur thjeshtё si njё emigrant, mandej si njё intelektual, pёr tё arritur deri tek kontributi si kryetar i Shoqatёs sё Shkrimtarёve dhe Artistёve “Papa Klementi XI Albani”, njё rrugё e gjatё kjo, nё tё cilёn ai u tregua njё shqiptar me zemёr tё madhe, njeri me energji tё pasosura ndaj kombit, me pёrkushtim dhe dinjitet tё pashembullt.
Edhe ky botim qё ai sapo vё nё duart tona nuk ёshtё gjё tjetёr veҫse vazhdimёsi e misionit tё tij, pёr t’iu pёrkushtuar pa kushte interesave kombёtarё. Puna e tij nё kёtё libёr ёshtё njё shembull i shkёlqyeshёm se si duhet tё trajtohen dhe tё evokohen periudha tё vёshtira tё ekzistencёs sonё, periudha nё tё cilat janё sprovuar vlerat e vёrteta. Urojmё qё njerёz tё tillё tё ketё sa mё shumё nё botёn shqiptare, intelektualё qё asnjёherё nuk presin se ҫ’do tё bёjё Atdheu pёr ta, por apriori ata bёjnё dhe japin shumёҫka pёr Atdheun.
by dgreca
-LIBRI BESTSELLER I CAMPBELL VJEN NE SHQIP NGA PERKTHYESI FARUK MYRTAJ/
Doli nga shtypi nga shtëpia botues “Milosao” bestselleri i fuqishëm “Pushteti i mitit” (me përkthyes prozatorin e mirënjohur Faruk Myrtaj) i studiuesit amerikan Joseph Campbell, në një analizë të shkëlqyer të bashkëjetesës së njeriut me mitet, besimet dhe bestytnitë e krijuara në shekuj prej tij.Për autorin mitologjia ështe kënga e Universit, muzika e sferave. Pushteti i mitit është një spjegim vezullues i botës letrare të shpirtit,thuhet në pasthënien e librit. Autori është hartuesi i veprave me studime të mrekullueshme për mitet dhe temat e lidhura me to. Është shumë i njohur në SH:B.A. libri “Atlasi historik i mitologjisë së Botës” si dhe “Mitet dhe simbolet në artin indian dhe civilizimin”,”Mbreti dhe kufoma”, “Filosofitë indiane”, “Mitet, ëndrrat, feja”, “Heroi me njëmijë fytyra” dhe shumë libra të tjerë janë disa nga veprat e tij. Libri që po paraqesim është konceptuar si një bisedë me gazetarin e mirënjohur Bill Moyers, nga fillimi deri në fund. Të dy plotësojnë njeri tjetrin duke analizuar fenomenet mitike nga kahe të ndryshme. Bill Moyers, në hyrjen e këtij libri thotë:”Ai shkroi dhe editoi rreth njëzetë libra, më shërbeu si mësues në përvojën time, si pasuri e rrallë në njohjen e botës dhe në imazhet e gjuhës, dhe unë do doja që edhe të tjerë ta përjetonin këtë eksperiencë me një mësues si ai, gjithashtu. Kështu, dëshira për të ndarë këtë thesar të njeriut që inspiroi serinë e PBS time (Public Broadcasting Service) dhe këtë libër.
Një gazetar, siç thuhet, i gëzohet një license për t’u arsimuar në shkolla publike; ne jemi me fat në mundësinë t’i kalojmë ditët tona në kurs të vazhdueshëm edukimi, edhe si të rritur. Por, askush s’ më ka mësuar mua më shumë se Campbell dhe kur ia thashë atij, dukej se i duhej të përballo-nte përgjegjësinë për çfarëdo rridhte prej pasjes mua nxënës. Qeshi dhe citoi një Romak të vjetër: “Fatet prijnë atë që do; atë që nuk do që fatet ta tërheqin zvarrë.”
Ai mësonte, siç mësuesit e mëdhenj mësojnë, përmes shembullit të vetë. Nuk ishte mënyrë e tij të përpiqej të fliste me dikë për gjithçka (përveç një rasti, kur ai i shkoi pas Jean, të martohej me të!). Predikuesit gabojnë, thoshte, duke dashur të flasin me njerëzit mbështetur tek besimi; më mirë të shpërfaqin rrezatimin e zbulimit të tyre vetjak.”
Si e shfaqte ai gëzimin për të mësuarin dhe për jetën?
Matthew Arnold besonte që kritika më e madhe është “të dish më të mirën e njohur dhe menduar në botë, dhe përmes shndërrimit të saj në të vërtete të kohës dhe të ideve të reja.” Kjo është ajo që Campbell bënte. Ishte e pamundur ta dëgjo-je – vërtetë ta dëgjoje atë- pa kuptuar në vetëdijen tënde më të thellë një joshje të re jete, rritjen e imagjinatës tënde vet-jake.
Ai binte dakord që “ideja prijëtare” e punës së tij ishte të gjente “të përbashkëtën, ngjashmërinë e temave në botën e miteve, duke u orientuar për një kërkim konstant në psikikën njerëzore dhe për fokusim ndaj principeve të thella.”
“Ju e keni fjalën për kërkimin e kuptimit të jetës?” e pyeta.
“Jo, jo, jo,” tha ai. “Për eksperiencën e qenies së gjallë.”
Isha shprehur se mitologjia është një hartë e brendshme eksperience, skicuar prej njerëzve që e kanë përshkuar atë udhë. Dyshoja se ai do të bashkohej me këtë përcaktim prozaik gazetaresk. Për të, mitologjia ishte “kënga e universit”, “muzika e sferave” – muzika që vallëzojmë edhe kur nuk arrijmë të saktësojmë tonin. Jemi duke dëgjuar refrenin e këngës, “nëse dëgjojmë me kënaqësi të ftohtë për mumbo jumbo-t, gjepurat e ndonjë doktori magjistar në Kongo, lexojmë me ekzaltim të kultivuar përkthimet prej soneteve të Lao-tsu, hera herës thyejmë guaskën e ashpër të një argumenti të Aquinas, ose kapim befas shkëlqimin e kuptimit të një përralle bizare me gjigand Eskimez.”
Ai imagjinonte që ky kor i madh kakofonik filloi kur paraardhësit tanë të hershëm nisën të rrëfejnë ngjarje për njeri tjetrin, në lidhje me kafshët që vrisnin për ushqim dhe për botën e mbinatyrshme, ku kafshët shkonin pasi vdisnin. “Atje përtej, diku,” përtej fushëpamjes së ekzistencës, ishte “zoti i kafshëve të pyllit”, që mbante fuqinë mbi jetën dhe vdekjen; nëse dështonte të kthente mbrapsht bishat për t’u sakrifikuar sërish, gjahtarët dhe familjet e tyre do të vuanin urie. Kështu, shoqëritë e hershme mësuan që “esenca e jetës është që ajo gjallon duke vrarë dhe duke u ushqyer; ky është misteri i madh me të cilin mitet kanë të bëjnë.” Gjuetia bëhej rituali i sakrifikimit dhe gjuetarët, në kthim, performonin aktet e shpërblimit, kompensimit për shpirtrat e ikur të kafshëve, duke shpresuar t’i kandisin që, në kthimet e tyre të mëvonshme, të sakrifikoheshin sërish. Bishat e pyllit janë vështruar si emisarë prej botës tjetër, që Campbell vinte në përfundimin se “një akord i mrekullueshëm, magjik” ngrihej mes gjuetarit dhe gjahut, sikur të ishin kyçur në një cikël vdekje “të pa-kohë, mistik”, varrosur dhe ringjallur. Arti i tyre – pikturat në muret e shpellave – dhe literatura gojore dhanë formën për impulsin që ne tani e quajmë religjion.”
Libri ka 368 faqe dhe kushton 1000 lekë.
by dgreca
-Fadil Hysaj, laureat i Çmimit Kombëtar për Vepër Jetësore për teatër/

-Juria në përbërje të regjisorit Agim Selimi, kryetar, Ramadan Musliut, kritik letrar, Besim Rexhajt, dramaturg, Bislim Muçajt, aktor dhe Bardh Frangut, shkrimtar dhe publicist/PRISHTINË, 8 Maj 2017-Gazeta DIELLI-B.Jashari/ Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit e Kosovës, në bazë të vlerësimit të Jurisë për Ndarjen e Çmimeve për Teatër, e themeluar me vendim të ministrit Kujtim Shala, shpalli te Henen me 8 Maj laureatët për teatër për vitin 2016.