Kulture – Page 354 – Dielli

SHKRIMTARI SKËNDER HASKO, NDEROHET ME “ÇMIMIN E KARRIERËS”

February 9, 2014 by dgreca

Në njëvjetorin e ndarjes nga jeta/

Nga Murat Gecaj/

Në njëvjetorin e ndarjes përgjithnjë nga jeta të shkrimtarit e publicistit të njohur, Skënder Hasko, u organizua një takim përkujtimor. Ishin të pranishëm familjarë, shkrimtarë e publicistë, kolegë dhe miq të tij. Në fjalën e rastit, shkrimtari e publicisti Bardhyl Xhama-“Mësues i merituar”, u foli, shkurt, pjesëmarrësve për jetën dhe krijimtarinë e pasur, letrare e publicistike, të Skënder Haskos. Ndër të tjera, përmendi ndihmesën e shquar dhe trashëgiminë e pasur letrare, që ai la pas vetes, në gjini të larmishme letrare e publicistike. Ajo do ta bëjë atë të paharruar ndër breza dhe do t’u shërbejë moshave të ndryshme të shqiptarëve, sin ë Shqipëri e trojet tjera amtare dhe në disporë, për ta njohur e kuptuar ende më mirë kohën, në të cilën ai jetoi, punoi e krijoi. Pastaj, shkrimtari Pandeli Koçi ia dorëzoi bijës së tij, Alketa Haskos, dëshminë e Diplomës së “Çmimit të Karrierës” (pas vdekjes), dhënë tani nga Shoqata Mbarëkombëtare e Letërsisë për Fëmijë e të Rinj. Në motivacionin përkatës, bëhet ky vlerësim i merituar, për Skënder Haskon:“Për ndihmesën e shquar në krijimtarinë e tij artistike, në lëmin e letërsisë për fëmijë e të rinj dhe për mbarëvajtjen e gjallërimin e Shoqatës”.

Duke e marrë këtë Çmim, Alketa Hasko dhe vëllëzërit e Skënderit, Birçe e Arif Hasko e falënderuan nga zemra kryesinë e kësaj Shoqate për këtë nder, që i bëjnë njeriut të tyre shumë të dashur e të paharruar, në njëvjetorin e ndarjes përgjithnjë nga jeta.

Duke shprehur respektin dhe dëshmuar vlerat e gjithanshme, njerëzore dhe në fushën e krijimtarisë, të shkrimtarit e publicistit Skënder Hasko, me radhë, folën: Viron Kona, Sejdo Harka, Murat Gecaj e Gjikë Kurtiqi; Sofo Kuteli, Gafurr Brahimi e Sokol Abazaj. Ata theksuan se ai ishte shumë i përkushtuar, jo vetëm në punë, por dhe në të gjitha veprimtaritë shoqërore e jetësore. Në tërë vitet e jetës së tij, Skënder Hasko dëshmoi atdhetarizëm e profesionalizëm, për të shkruar e botuar vepra sa më të dobishme për brezin e ri dhe për të gjitha moshat. Ishte mjaft domethënëse, që ai kërkoi, qyshë në gjallje, për ta varrosur në vendlindjen e tij të dashur, në Dukat të Vlorës, pranë bashkëshortes e bashkudhtares së jetës, Shanes, për të cilën kishte botuar librin-vajtim, “Më iku, gjysma ime”.

Janë kaq domethënës vargjet-amanet, që shkroi Skënder Hasko:

…Ndaj, po vij të tretem në gjirin tënd-valë,

Se unë të kisha prind e Ti më kishe djalë.

Me dheun tënd trupin do përziej,

Që ngrohtësinë tënde, ditë e natë, ta ndiej!

Veprimtaria e thjeshtë përkujtimore, kushtuar Skënder Haskos, u shoqërua edhe me kujtime e mbresa nga të pranishmit, si në punë dhe miqësinë e pandarë me të, por dhe në bashkëpunimet, në krijimtarinë letrare e publicistike. Përmbajtja kryesore e tyre ishte se, njerëz e shkrimtarë si ai, do të mbeten kurdoherë të paharruar e të pashlyer në kujtesën e gjithë atyre, që e kanë njohur, si tani dhe në të ardhmen. Për fjalët e shprehura, me aq respekt e dashamirësi, në adresë të njeriut të tyre aq të dashur, ata i falënderuan nga zemra: Birçe, Arif e Alketa Hasko.

* Ne Foto: Alketa, bija e S.Haskos, me diplomën në duar…

Tiranë, 9 shkurt 2014

Për një humanizëm të ri

February 9, 2014 by dgreca

Nga Arjan Th. Kallço/

Si gjithmonë pjesëmarrja në takimet e ndryshme, konferencat shkencore ndërkombëtare, brenda dhe jashtë vendit, është një prej detyrave më të domosdoshme të një studiuesi, për më tepër shqiptar, nëse ai do të jetë në këtë pozicion, në se dëshiron që ta bashkojë zërin me studiuesit e shumtë në botë. Të mjaftohesh me një apo dy konferenca sa për formë, është një prej problemeve që Ministria jonë e Arsimit duhet ta shohë me shumë seriozitet. Tre konferencat e para të këtij viti midis Tiranës dhe Romës kanë qënë një skenë e jashtëzakonshme dhe me shumë dobi, të paktëm për mua, pasi njihesh me kumte dinjitoze tepër shkencore të kolegëve tanë italianë, si të Barit, ashtu dhe të La Sapienza-s. Prandja ftesës së zonjës Ana Mana për të qënë mes tyre në Romë, iu përgjigja me shumë entusiazëm dhe vërtet nuk ishte nxitim apo thjesht për hobi. Kishte edhe motive të tjera që lidhet me letërsinë dhe që farë lehtë mund të gjenin zgjidhje tjetër.

Njerëzimi sot më shumë se kurrë ndodhet përballë problemeve të shumta që e kanë përfshirë të gjithë globin. Jo se më parë këto probleme nuk kanë ekzistuar, por ka përmasa më të mëdha sidomos për shkak të krizës që përfshiu vendet e mëdha të zhvilluara dhe fuqitë e djeshme dhe të sotme. Nëse problemet do të kishin vetëm karakter ekonomik, ndoshta do të ishte më e lehtë të rimëkëmbeshim, po e futim edhe veten tonë si vend që synon të futet në një ekonomi europiane, këtë po ta marrim të bashkuar, e dyta në botë për nga fuqia, atëherë do të ishte gjysma e së keqes. Por kriza reflektohet dhe bie edhe mbi drejtime të tjera dhe kultura është e para që paguan gabimet e planifikimeve ekonomike të bëra të rregullta ose jo në fillim të çdo programi qeveritar kur vijnë në pushtet. Në të gjithë këtë vorbull që të duket e pazgjidhëshme në plan të parë përfshihen edhe shumë drejtime të tjera vendimatre ose jo për shoqërinë. Në qendër të saj sado të hiqemi anti, është përsëri ai, i urryeri dhe i dashuri, ai që i rregullon apo prish disa plane qiellore apo tokësore, njeriu. Bota tashmë e ka kuptuar që gjërat siç janë, nuk janë mirë, do të duhet ndonjë rregullim tjetër asesti që krizat të mos bëhen cikle dëshpërimi për pjesën më të madhe të shoqërisë. Njeriu mund të jetë sa human, po aq kafshë në situata të ndryshme në të cilat gjendet bota. Dhe teksa shohim se katastrofat ndeshen menjëherë me përgjigjen e faktorit njeri, humanizmin e vet, si shenja tipike dalluese e tij në një komunitet, në kriza ekonomike, ai transformohet në antin e vet. Pra duket se kjo natyrë e tillë e dyfishtë ka ngecur në vend prej kohësh dhe me dashje apo jo, nuk po shfaq një anë tjetër pozitive, që edhe ata që e pësojnë nga kriza, të mund të dalin me dinjitet prej saj, për veten, familjen dhe shoqërinë. Po t’i referohemi pak historisë së shkuar, Humanizmi i ndritur, ishte një lëvizje ideologjike dhe kulturore, të tilla bota ka patur dhe do të ketë përherë, duhet kuptuar se kur një lëvizje triumfon, dhe që në qendër kishte dinjitetin e njeriut, rizbulimin e tij, përmes studimeve dhe letërsisë klasike, pas një Mesjete tepër të errët. Pra NJERIU ishte objekti i lëvizjes atëherë, NJERIU është objekt edhe tani. NJERIU do të jetë gjithmonë nismëtari dhe realizuesi i të gjitha lëvizjeve në të mirë të vetë atij. Filozofia është mëse e qartë, jeta, njeriu, epoka më të cilën po jeton dhe e ardhmja. Sa më pak probleme të ketë një shoqëri, aq më mirë për të, do ta ketë më shumë vëmendjen të drejtuar nga komoditetet për të gjithë dhe jo për disa. Këtë ide kanë patur në mendje edhe organizatorët e konferencës me temë, A kemi nevojë për një humanizëm të ri?, që u mbajt në selinë italiane të Parlamentit Europian në Romë më datën 31 janar 2014, me pjesëmarrjen e profesorëve të Universitetit La Sapienza, të studiuesve të tjerë edhe nga Europa, të njerëzve të kulturës e të tjerë. Poeti Elio Pekora në kumtin e vet theksoi se e shkruara ia kthen lexuesit atë që autori percepton, por duhet gjetur lexuesi, i cili duket se po humb në këtë konfuzion botëror. Humanizmi nuk mund të kuptohet ndryshe, kërkon nga shoqëria fuqi dhe cilësi që të ngrihet në normë për të gjithë. Botën e ndryshojnë fjalët, mjafton të përmendim emra të shquar të së shkuarës. Njeriu nuk duhet të jetë detyrimisht në qendër të botës. Koha e sotme shtron para të gjithëve të formohet gjithçka, jo nga koka, por nga poshtë.

Prof. Gabriela Sika në fjalën e vet vuri në dukje se sot njeriu në Europën që synojmë ta bëjmë më të madhe është i fshehur, i arratisur diku, që nuk shfaqet më, prandja duhet t’i drejtohemi përsëri atij në këto situata, si i vetmi që mund ta ndryshojë atë. Nëse njëriu është i arratisur, atëherë edhe arti është i tillë dhe poezia në harresë.

Por këto fenomene kërkojnë një shpjegim shkencor se ku po shkon shoqëria dhe cila është rrugëdalja dhe disa shkenca që sot po kërkojnë më forcë që t’i zhdukin, na flasin qartë për faktorin njeri dhe mundësitë e tij. Sociologia Mariza Okionero i bëri një analizë tepër të hollësishme situatës në Perëndimin demokratik ku po shfaqen shtysa antikulturore për njeriun në lidhje me lirinë dhe atë që kërkon. Sipas Veberit ka një etikë e përgjegjësisë që të respektohet liria e të tjerëve. Individi beson se është i gjithëfuqishëm dhe ka etje për liri, aspiron të jetë aktor i rëndësishëm në sferat e politikës, fesë, familjes. Por problemet e sotme ekonomike pjellin destabilizim që më pas kërkojnë transformim, por në këtë proces elita politike mbetet e përherëshme dhe nuk është e drejtë. Goditje kanë marrë raportet intelektuale janë bërë sipërfaqësore, të varfëra, zakonet shoqërore janë bërë më barbare, prandaj një humanizëm i ri është detyrë e kohës, por që të shkojë në rrugën e duhur.

Dekani i Fakultteit të shkencave ripërsëriti edhe një herë një thënie tepër fyese për kulturën se ajo nuk të jep bukë që doli disa kohë më parë nga goja e një ministri për të thënë se fjalët kanë forcë mbi ne dhe janë mjet mistifikimi. Gjithçka matet me njeriun është motoja që vazhdon të ketë jehonë edhe sot. Klasicizëm në vetvete do të përjashtim, pra kemi një klasë të parë autorësh dhe të gjithë të tjetër të aneksuar. Shoqëria duket se ka hequr dorë nga edukimi bazë, por shkolla duhet të transmettojë kompetencat e duhura, si mjet për edukim. Sipas Sokratit i bëhet thirrje njeirut që të mos bëhet peshë për të tjerët. Për rreth 2400 vjet mjet kanë qënë tekstet letrare, ndërsa pas Luftës së Dytë është teknologjia dhe teknika që po përdorebn si mjet edukimi.

Fabio Shalpi që në fillim iu drejtua thënies së filozofit të madh në kërkim të njeriut, sepse sot kemi një njeri të mabruar në një pafundësi. Është folur shumë për dritën nga lart, por nuk po shfaqet. Njeriu brenda meje – është hyjnori i çdo njeriu, i pafundësisë, brenda dhe jashte nesh, drita që ndriçon shoqërinë.

Në fjalën time theksova se kultura ka qënë, është dhe do të jetë, përderisa edhe vetë shoqëria do të ekzistojë. Janë dy motra binjake të pandashme dhe që pa njëra-tjetrën nuk do të kishin më kuptim. Kultura është pema që mund të përparojë dhe lulëzojë vetëm prej saj, por nëse shoqëria është e fortë, kultura do të zhvillohet dhe pasurohet, ndërsa nëse shoqëria është e dobët, kultura do të thahet. Shembulli shqiptar është një nyjë në koshiencën e politikës së sotme. Siç thotë dhe Nobelisti Llosa kultura nuk duhet të jetë një zbavitje e thjeshtë, pasi do të humbë shpirtin kritik. Kultura italiane dhe Italia është drita që ka magjepsur botën, edhe vetë shqiptarë, prandaj edhe sot ajo mbetet një dritë për ne.

Edhe yjet lindin dhe vdesin

February 8, 2014 by dgreca

Shprehja “Edhe yjet lindin dhe vdesin” përdoret nga poetët, kineastët, etj., për ti dhenë shpirtin artistik dhe bukurinë natyrore yjeve të Universit. Këtë thenie e dëgjojmë, jo vetëm gjatë bisedave midis njerzëve të zakonshëm, shkrimtarëve poetëve etj., por e lexojmë dhe në veprat e shkencëtarëve astronomë. Sa qendron dhe sa i afrohet realitetit nje mendim i tillë?

Shkencëtarët astronomë duke u bazuar në studimet e kryera me mjetet më moderne japin disa hipoteza për Universin. Ata e paraqesin ate me përmasa të paimagjinueshme dhe me nje forcë të mahnitshme. Megjithëse mendimi shkencor i gjithë njerëzimit e shpreh Universin të mahnitshëm; ai në fakt është shumë herë më i mahnitshëm nga sa ne e supozojmë?

Astronomët kanë zbuluar se biliona yje; si Dielli i sistemit tonë digjen dhe lëshojnë energji termonukleare. Shumë prej tyre shkatërrohen, copëtohen si rrjedhojë i eksplozioneve dhe hedhin në hapësirë pjesë të tyre, thërrmija, pluhur, gaz etj. nga të cilat formohen yje, planete, etj.

Disa shkencëtarë astronom kanë formuluar teorinë apo hipotezën e origjinës së Universit të emëruar “Big -Bang”. Kjo teori niset nga nje pikë dhe përhapet në vazhdim të biliona vjetë për formimin e yjeve. Fillimisht ndoshta 20 bilion vjetë më parë e gjithë masa dhe energjia kanë qenë nën nje presion ose shtypje të jashtëzakonshme me densitet infinit dhe me nxehtësi triliona gradë. Nje eksplozion i madhe kozmik shkaktoi, që masat të përhapen me shpejtësi në formë të nje topi të zjarrtë dhe që me kalimin e kohës pëson fohje.

Në fillim Universi paraqitej në formë të nje mjergullnaje të padepërtushme. Gjatë miliona vjetësh ai lëshoi nxehtësi të vazhdueshme deri në 3000 gradë kelium. Elektronet nukleare copëtohen dhe prodhojnë atome, që formojnë nje gaz turbulent të hidrogjenit dhe pak helium. Universi paraqitet i ndezur me dritë. Zonat me pluhur e gaz dhe me dendësi të lartë bashkohen si rrjedhojë i veprimit të forcës së gravitacionit, duke formuar yje në bashkësi dhe quhen Galaktita. Ata mendojnë se dhe sot universi vazhdon të zgjerohet. Po del pyetja “Ç’farë ka ndodhur para “Big-Bang” dhe ç’farë do të ndodhi në mbarim të tij?”

Nëse Universi do të mbyllet atëherë del e nevojshme të supozohet për një “Big-Bang” tjetër? Universi do të fillojë dhe të mbaroj “duke qarë”? Ne, yjet na duken sikur qëndrojnë kostant vazhdimisht, por ç’ndodh me ta në të vërtetë?

Në fakt yjet kanë zhvillimin e tyre; në kohë dhe hapësirë. Nje yll gjigand i ndodhur nën veprimin e proçeseve të brëndshme të tij dhe të atyre të veprimit goditës e tërheqës të yjeve dhe planetëve të tjerë pëson eksplozion. Si rrjedhojë, ylli copëtohet në thërrmija, pluhur, gaz, lëng, etj. Këto të gjitha bashkohen dhe formojnë planete. Përbërja e këtyre planeteve është e njejtë me yllin “nenë” gjigand nga i cili u formuan. Ylli gjigand u copëtua, por nuk u zhduk; nga ai u prodhuan planete të tjerë me përmbajtje të njejtë. Pra materia nuk zhduket; vetëm transformohet duke kaluar nga nje forme në nje tjetër.

Nga studimet dhe zbulimet e kryera nga astronomët arrihet në përfundim se yjet e nxehtë paraqiten të shnndritshëm natën, ndërsa yjet e ftohtë kanë ngjyrë të kuqerremtë. Kur një yll transformon të gjithë hidrogjenin në helium; në qendrën e tij fryhet, ftohet dhe bëhet i kuq. Më vonë, ai mund të formojë një aurelë të bukur. Ajo paraqitet ose përfaqëson një unazë gazi në fomë të një xhuxhi.

Yjet jo vetëm gatuajnë hidrogjenin me heliumin duke formuar masivisht elemente si hekuri, etj., por gjithashtu gjatë eksplozionit të yjeve të rinj, ata formojnë dhe të gjithë elementët e rendë. Këto elemente të hedhura dhe shpërndara në hapësirë bashkohen me hidrogjenin dhe heliumin, gjatë formimit të yjeve të tjerë. Të gjithë elementët e rendë, që ndodhen në planetin tonë, madje dhe në trupat e qenieve të gjalla e kanë origjinën ose prejardhjen e tyre nga vatrat e nxehta të yjeve. Brenda këtij horizonti ngjarjesh jashtë kontaktit me mbetjet e Universit disa shkencëtarë supozojnë ” vrima të zeza”.Ky supozim duket shumë fantastik i papreceptueshëm dhe ,jo i pranueshëm as si supozim?! . Teorikisht forca e gravitacionit vepron kryesisht në tërheqje mbi pjesët e yllit të copëtuar deri sa të vendoset nje pozicion ekuilibri i përshtatshëm. Forcës të gravitacionit nuk i shpëton as drita. Këto vrima të zeza paraqiten si pjesë e nje sistemi yjor binjak dhe gazi shoqërues i tyre mund të futet në ngjarjet e horizontit të yjeve. Yjet e padukshëm kanë masa të jashtëzakonshme dhe si rrjedhojë duhet të pëmbajnë vrima të zeza, supozojnë shkencëtarët astronomë.Vrimat e zeza shprehin taman të zezën;të paqartën nga këta shkencëtarë astronom.?!

Mirë shprehja “vdekja e yjeve” shpjegohet me shkatërrimin e yjeve në copa, pluhur, gaz, etj., dhe materia e tyre nuk zhduket, por transformohet duke kaluar në nje formë tjetër të ekzistencës së materies d.m.th. yjet nuk vdesin as zhduken; po lindja e yjeve? Del pyetja si “lindi” apo u formua ylli gjigand? Yjet qofshin dhe gjigandë janë formuar si rrjedhojë i eksplozioneve të yjeve të tjerë? Pra ky është një proçes zinxhir, i vazhdueshëm i zhvillimit të materies në hapësirë. Zhvillimi i materies ka ekzistuar ekziston dhe do të ekzistoj vazhdimisht në pafundësi.

Pra, materia as krijohet dhe as nuk zhduket,por vetëm transformohet nga nje formë në një formë tjetër. Kështu shprehja “Edhe yjet lindin dhe vdesin” do të ngelet nje frazë fiktive dhe artistike në librat dhe shkrimet e poetëve.

Thenia”Lindje dhe vdekje”,që përdor populli ;për qeniet e gjalla duket më shprehëse, më e bukur dhe më afër realitetit se sa tek yjet.?!

Po edhe tek qeniet e gjalla ndodhe i njejti proçes si tek yjet?!vetëm se koha e zgjatjes dhe e kryerjes së proçesit ndryshon me miliona ose biliona vjetë?!

Bashkëveprimi i proçeseve të brendëshme[dëshirat e zjarrta të faktorit femër] dhe i proçeseve të jashtëm [ me dëshirë të njejtë të faktorit mashkull] shkaktojnë fryerjen e femrës dhe si pasoj shpërthimin, që shprehet me “lindjen” e foshnjes. Duhet theksuar se periudha nga fillimi i eksplozionit e deri tek formimi i planeteve asteroideve,etj., shprehet ose kërkon miliona dhe biliona vjetë ;ndërsa tek qeniet e gjalla[njeriu], kjo periudhë është shumë e shkurtër dhe shkon ose kërkon rrethe 9 muaj.Gjatë shpërthimit të yllit gjigand është forca e gravitacionit ajo, që i tërheq dhe i bashkon copat,thërmijat,pluhurin, gazet ,etj. të hedhura dhe të shpërndara në hapsirë. Tek qeniet e gjalla rolin e forcës të gravitacionit e luajnë prindërit e foshnjes . Gruaja dhe burri kujdesen për rritjen e fëmijës së tyre.

Coprat,thërmijat,puhuri,gazet ,etj të shpërndara në hapsirë pas eksplozionit [shpërthimit] kanë të njejtën përberje si nena e tyre ,ylli gjigand. Edhe foshnja e lindur nga qeniet e gjalla[njerëz,kafshë,zogj, etj.]ka të njejtën përberje,formë, lëvizje, etj., si ato të prindërve të saj. Pra dhe tek qeniet e gjalla nuk lind asgje e re veçse vazhdon trashëgimria e njeriut ,e kafshës,e zogut, e tj.

Deri në ditët, që po jetojmë në asnjë libër; qoftë ky dhe i shenjtë nuk është shprehur ndonje e dhenë ose fakt për lindjen e nje njeriu të ri ose kafshe apo zogu etj., të rinjë ,që të jenë të ndryshëm nga ata, që ekzistojnë në planetin tonë.?!

Detyra e prindërve është ta rrisin,ta edukojnë dhe ta zhvillojnë foshnjen e lindur me dashuri të jashtëzakonshme; ashtu siç vepron forca e pamëshirshme e gravitacionit,që kujdeset dhe i bashkon copat,thërmijat,pluhurin,gazet ,etj ,që ndodhen në hapsirë si rrjedhoj i eksplozionit[shpërthimit] të yllit gjigand.

Kur foshnja del në dritë vetëm lëviz ,por nuk është në gjendje të mendoi dhe të gjykoi. Ajo nuk di pse lindi; është thjeshtë nje substancë mishi,që e drejtojnë të tjerët[prindërit,etj.]Me kalimin e kohës nën kujdesin e prindërve dhe të shoqëris ajo merr gradualisht edukimin përkatës. Janë ngacmimet e jashtëme ato ,që i japin forcë dhe ide trurit të mendoi ,të gjykoi dhe të veproi. Nëse foshnjen e porsa lindur e izolon nga njerëzit; ajo nuk do të jetë në gjendje as të flas dhe as të shkruaj,etj.Ç’do veprim i njeriut është i lidhur me trurin.Në saj të trurit njeriu lëviz,mendon, drejton dhe kryen ç’do veprim në jetë. Në se i heqim trurin njeriut ,ai ngelet nje copë mish,që dhe po të lëvizi nuk di ku shkon?!.Pra truri e zbukuron njeriun, aq shumë sa, që nganjeher arrin të mendoi fantazira deri sa i duket vehtja dhe mbret i Universit?!

Foshnja që lind është kopje e prindërve në të gjitha drejtimet:në formë, përmbajtje,lëvizje ,e tj. Pra, si rrjedhoj është nje vazhdim i natyrshëm i prindërve të tij.Atëhere pse e quajmë “lindje” dhe jo trashëgimëri?!Lindja e fëmijës tek prindërit dhe të afërmit shpreh gëzimin dhe shpresën e tyre për të ardhmen?!Truri i njeriut është nje substancë mishi special,që krijon idetë; drejton dhe orienton gjithë materien e ngurtë dhe të gjallë.?Dikush mendon se truri d. m. th. materia lind ose krijon idetë?! Sa qendron nje thenie e tillë?!

Njeriu ka krijuar robote duke i vëndosur nje lloi mekanizmi brenda tij dhe ai punon,lëviz bile drejton dhe orienton njerëzit; si të punojnë dhe të veprojnë. Atëhere ne duhet të themi se ky mjet apo mekanizëm ,që shpreh materien krijon apo lind idetë.?! D.m.th. po të vendosim nje copë mishi, apo diçka tjetër brenda guackës ku ndodhet truri injeriut atëhere, kjo materie do të kryej veprimet e trurit; do te mendoi, gjykoi dhe të zëvendësoi trurin.?!

Pra ,mbi bazën e këtij arsyetimi jemi të detyruar të pranojmë se truri është nje substancë me nje përberje speciale të jashtëzakonshme, që dikush jasht njeriut e ka zgjedhur dhe vendosur tek guacka në kokën e njeriut për të drejtuar botën?!

Njeriu me anë trurit ka zbuluar,po zbulon dhe do të zbuloi sekretet e universit. Në saj të aftësive të jashtëzakonshme të kësaj substance speciale; ai ka arritur të kuroi pjesët e dëmtuara të trurit tij.Njeriu e kupton se truri i tij; ka zgjuarsi të paperceptueshme edhe nga vet njeriu. Truri i tij po prodhon dhe do të prodhoi çudira në këtë jetë,por ai kurr nuk do të zbuloi vetvehten , nuk do të arrij të përcaktoi përberjen e tij ;brumin nga i cili është gatuar.?!njeriu kurr nuk do të arrij të përcaktoi fillimin e jetës të qenieve të gjalla ,por as fundin e tyre?!Sepse nuk ka pasur fillim as do të ketë fund?! materia në terësi duke përfshirë dhe qeniet e gjalla ka ekzistuar dhe do të ekzistoi përgjithmon, sepse asgje nuk lind dhe as krijohet dhe asgje nuk vdes ose zhduket.

Sapo njeriu lind ;?! lëviz, qanë dhe kërkon instiktivisht ushqim. Nën veprimin edukues të prindërve ,të mësuesve,etj. instikti i njeriut të porsa lindur detyrohet të veproi siç kërkojnë faktorët e jashtëm?! Në kopësht, në shkollën fillore etj., ai mëson ,por pa e kuptuar jetën ,sepse vepron me anë të instiktit të brendëshëm dhe pa ndërgjegje?!.Nga mezi i shkollës mesme; atij i fillon nje ndërgjegje e dobët dhe nisë të kuptoi se duhet të mësoi për vehte,për të ardhmen e tij dhe, jo pse i thonë të tjerët?!Në fillim të shkollës lartë; ndërgjegja forcohet dhe njeriu fillon të mendoi seriozisht për të ardhmen e tij. Kur ai fillon punën; ndërgjegja rritet dhe në shumicën e rasteve veprimet i kryen me ndërgjegje. Duhet theksuar se krahas zhvillimit të ndërgjegjes vepron dhe instikti i brendëshëm dhe në disa raste, ai paraqitet aq i fortë sa që njeriu mund të kryej veprime jo të mira,që e çojnë në përplasje me të tjerët dhe merr dënimin përkatës.Ndërgjegjia forcohet me rritjen e moshës.Në rastet kur njeriu përdor ndërgjegjen, llogjikën dhe arsyen në përgjithësi i zgjidh drejt problemet e jetës dhe si rrjedhoj mund ta lëjë në hije dhe egoizmin.?!

Jeta ka vërtetuar se instikti është i përhershëm dhe vepron në ç’do rast tek foshnja njeri,tek kafshët dhe ka vepruar gjithmon tek njeriu primitivë.?!

Njeriu me vullnet të spikatur arrin të mësoi,edukoi,jo vetëm fëmijët e tij,por dhe kafshët ,etj.,gjithmon duke orientuar instiktin e tyre në kryerjen veprave dhe shfaqjeve të mira. Nje ditë të bukur me Diell dhe të freskët unë me disa shokë shkuam për vizitë në kopshtin zoollogjikë të New Yorkut. Atje na lajmëruan se në ora tre mbas dite do të jepej shfaqje në pishinë.Kështu ne mbas vizitës shumë interesante dhe eksituese zumë vende në llozhat përballë pishinës;ku do të zhvillohej shfaqja.Në pishinë brenda në ujë luanin dhe kërcenin delfinat.Nuk kishin kaluar më shumë se 15 minuta, kur para pishinës u shfaq nje vajzë me përparëse dhe me nje qeskë. Ajo nxorri nga qeska nje llojë ushqimi dhe e hodhi në drejtim të delfinës. Delfina u hodh për të kapur ushqimin dhe filloi të kërcei dhe të vallxonte rreth vajzës instruktore.Lëvizjet e delfinës ishin tërheqëse të bukura dhe fantastike. Ishte instikti i brendëshëm ,nevoja e organizmit për ushqim, që e detyronte delfinën të hidhej dhe të vallzonte për të plotësuar dëshirën e instruktores. Instruktorja kishte punuar shumë në mënyrë të palodhur për ta mësuar dhe edukuar delfinën[kafshën].Pra delfina nuk përdorte ndërgjegjen,llogjikën dhe arsyetimin se duhej të jepte shfqaqje para publikut ,të cilët kishin paguar biletat;mbasi tek ajo vepronte vetëm instikti për të siguruar ushqimin dhe jo ndërgjegja, që tek delfina]kafsha] nuk ekzistonte. Kafsha duke mos patur ndërgjegje mund të shkaktoi deme, jo vetëm materiale ,por dhe vrasje të qenieve të gjalla;si rrjedhoi i veprimit vetëm të instiktit të brendëshëm të saj?!Ne njerzit kafshët i duam sepse ato janë punëtore të durueshme dhe besnike[Kali gomari,qeni,et.,],megjithëate ,kur ne grindemi me njeri tjetrin për ta ofenduar ose dhe poshtëruar kundërshtarin shprehemi : je nje kafshë?!.

Diku në nje nga parlamentet Europiane ndodhi nje ngjarje jo e zakonshme: dikush goditi [ndofta dhe padashur]njerin nga personalitetet kryesore .Ai u kthye në drejtim të personit, që e goditi dhe u shpreh:Kafshë. Tjetri uli kokën dhe u largua. Në pushim të seancës parlamentare nje miku i ngushtë i personalitetit, që u godit ju afrua dhe i tha: I dashur ne kafshët i duam se jo vetëm që punojnë ,por janë të durueshme dhe besnike;përveç kësaj ,kur duam të nderojmë, të lavdërojmë nje njeri të fuqishëm e personafikojmë me shprehjen:Luani i maleve.Në ç’do televizor para se të filloi nje film jepet figura e luanit; e tj.dhe e pyeti :si e shpjegoni ju epitetin, që i vure njeriut, që të goditi?!

I dashur mik!Kafshët përdorin instiktin, sepse nuk kanë ndërgjegje dhe kur ky instikt i tyre del mbi ujë; ato të godasin ,të shqelmojnë.Njeriu zotëron si ndërgjegjen dhe instiktin. Njeriu me ndërgjegje shrytëzon llogjikën dhe përgjigjet me arsye.Njeriu, që më goditi mua shrytëzoi dhe përdori instiktin dhe meqenë se instiktin e përdorin vetëm kafshët unë i dhashë ate, që meritonte. Kjo nuk do të thotë se unë i përbuz kafshët;përkundrazi siç jeni dhe ju në dijeni unë jam kryetar i shoqatës për mbrojtjen e kafshëve, prandaj besoj se mbas këtyre sqarimeve duhet ta largosh mendimin, jo të mirë, që krijove për mua nga ngjarja që ndodhi në parlament?!Këtë ta kërkoj si njeri me ndërgjegje dhe jo si miku im?!

Instikti ka vepruar vazhdimisht tek njerëzit primitivë.Ata për të siguruar ushqimin,që ja kërkonte organizmi ,jo vetëm,që nuk kishin mëshirë për viktimën,por shpesh rezikonin dhe vehten e tyre.

Instikti vepron plotësisht tek foshnja njeri.Dhe fëmija e nxitur nga instikti nuk njeh dhe nuk pranon tjetër përveç ushqimit dhe në veçanti kur ja jep mamaja që e ushqen.?!

Me zhvillimin e njeriut fillon dhe formohet ndërgjegjia. Ajo i kundërvihet instiktit ,që të mos kryej bëma dhe të futet në telashe njeriu.

Njeriu kalon tre faza gjatë zhvillimit dhe formimit të tij si njeri. Faza e parë i përket fëmirisë dhe është e lidhur me veprimin vetëm të instiktit.Në Fazën e dytë fillon ndërgjegja ,e cila bashkëvepron me instiktin. Në fazën e tretë ndërgjegja predominon mbi instiktin.

Instikti është i lidhur me egoizmin . Sa herë, që egoizmi del mbi ujë si rrjedhoj shpërthen instikti dhe ndodhin kontradikta; sjellje jo të mira shoqërore, sepse në këto raste njeriu e humbet llogjikën dhe arsyen dhe krijon probleme serioze në shoqëri.Në moshë të pjekur kur ndërgjegja predominon mbi instiktin njeriu në përgjithësi kryen veprime dhe vepra të mira; për vehte dhe shoqërinë.Kur ndërgjegja arrin nivelin më të lartë të saj; njeriu fillon të punoi për shoqërinë dhe vëllazërimin midis njerëzve.Shembuj tipik të ndërgjegjes së lartë njerëzore mund të pranohen veprimet e Europës për tu bashkuar ;ose Sh.B. A. .Në vende të ndryshme të botës, ndërgjegja paraqitet e diferencuar.

Njeriu krijohet ose” lind” si foshnje e trashëgimërisë; jeton për nje periudhë të caktuar dhe në mbarim të jetës tij,ai transformohet duke kaluar në nje formë tjetër të materies[pluhur,gaz,etj.].

Të gjitha qeniet e gjalla kanë pasur,kanë dhe dotë kenë të njejtin fat ose kanë ndjekur të njetën rrugë të krijimit dhe zhvillimit si tek njeriu ,por të diferencuar sipas përberjes dhe aftësis trunore.

Kanë kaluar mijra vjetë dhe në asnje të dhenë nga institucionet shkencore shtetërore ose private, që të shpreh dhe vërtetoi kalimin nga një lloj e qenieve të gjalla në nje lloi tjetër dhe konkretisht nga krimbi të jetë formuar zogu ose majmuni të kthehej në njeri ose gjysëm njeri, etj.Nuk është shkruar as diskutuar transformimi brenda të njejtës lloj;konkretisht zogjtë nuk kanë ndryshuar as përberjen dhe as formën gjatë gjithë historis së tyre.Po kështu ndodh me kafshët, njeriun dhe të gjithë llojët e qenieve të gjalla.?! Foshnja e” lindur”është trashëgimëri e prindërve;në thelb ajo nuk sjellë asgje e re si trup ,formë dhe si tru. Vetëm se truri është zhvilluar por në saj të veprimit dhe ngacmimit të faktorit të jashtëm[njeri,ambjent,etj.]

Edhe tek yjet ndodh e njejta gje;kështu; ylli gjigand copëtohet në pjesë më të vogla,në thërmija,pluhur, gaz,etj.,të cilat kanë të njejtën përberje me yllin “nenë” dhe nuk përfaqësojnë asgje të re.Pra si tek yjet dhe qeniet e gjalla ka vetëm trashëgimëri dhe jo lindje apo krijim. Gjithashtu tek yjet dhe qeniet e gjalla ka vetëm transformin të materies d.m.th. kalim të saj nga nje formë në nje tjetër dhe jo zhdukje apo”vdekje”.

Disa pyesin :si lindi njeriu i parë; si lindën për herë të parë ose si u krijuan qeniet e para në planetin tonë?!Si u krijua apo “lindi” materia?!

Ti përgjigjesh kësaj pyetje duhet bërë më parë nje pyetje tjetër më e avancuar dhe më e bukur:Si lindi ? si u krijua apo u formua Universi?! dhe si do të mbaroi ai ose ç’far do të ndodh me te në vazhdim?!

Materia me të gjitha format e saj nga e ngurtë e deri tek qeniet e gjalla ka ekzistuar,ekziston dhe do të ekzistoi përgjithmon ; ajo nuk “lind” as nuk “vdes” vetëm transformohet gjatë zhvillimit në univers. Materia është në lëvizje të përhershme dhe të përjetëshme.

Pra nuk ka pasur fillim as do të ketë mbarim të Universit dhe të materies së ngurtë dhe qenieve të gjalla, që ndodhen dhe jetojnë në te.Forca e gravitacionit të tokës është e faktuar.Ajo vepron mbi materien .Njerëzit e ndjejnë veprimin e saj mbi trupat e tyre,por me nivelin e zgjuarsis ,që kanë akoma nuk e njohin origjinën e saj.?!

Për deri sa ekziston faktikisht forca e gravitacionit në nje planet si i yni ;a nuk do të qe e arsyeshme të pranojmë dhe ekzistencën e nje force të mbinatyrshme, që të veproi mbi Universin?!(Prof. dr. Hazbi Shehu, New York)

‘

E vërteta dhe riëndërrimi i së shkuarës…..

February 7, 2014 by dgreca

Mendime rreth vëllimit poetik “ Fundi, i një fëmijërie tjetër”, i poetit dhe publicistit Prec ZOGAJ/

Shkruan: Raimonda MOISIU/

Poetët përtej gjithë aftësisë, pasionit e talentit të tyre, brenda lëkurës poetike, nënkuptojnë rrjedhat dhe tendencat e mendimit filozofik, që i japin formë psikikes e shpirtit artistik, nga e cila rrjedhin fjalët e shkruhen vargjet. Poeti dhe publicisti Prec Zogaj, në vëllimin poetik “Fundi, i një fëmijërie tjetër”, i sapo botuar nga shtëpia botuese Tirana & Times, – ka demonstruar një përsosmëri të rrallë filozofike dhe ndjeshmëri artistike, ka ndërtuar urën emocionale dhe intelektuale ndërmjet “ së vërtetës” dhe “riëndërrimit të së shkuarës”. Pasioni dhe intimiteti i identitetit poetik, vjen jo vetëm nga trashëgimia e traditës poetike e vëndlindjes së tij, -Lezha- e njohur si”vendlindja e poezisë” që ka prodhuar poetë si Gjergj Fishta, Ndoc Gjetja, Mark Simoni, Rudolf Marku, Agim Isaku, Pjetër Jaku, Elinda Marku, Shpresa Rama,etj., por edhe nga përvojat jetësore e njerëzit që e rrethojnë, ura e harmonisë me ta e natyrën, me të mirat e të metat e shoqërisë, dhimbjen e dashuritë e saj. Në këtë vëllim, autori Zogaj me dritën poetike ka penetruar ndjeshëm në kontrastet shoqërore, mes mendimit të pakufi të filozofisë së autorit dhe pikëpamjes së gamës së problemeve, konseguencave, evolimit të tyre, mes formimit shumëdimensional e pasurimit ideor, meditimit e dinamizmit, forcës sociale dhe ngarkesës emocionale, duke përfshirë edhe vecantitë e personalitetit të tij,si pjesë e së tërës,-universit njerëzor e shpirtëror dhe dukurive të tyre psikollogjike, besimi në të vërtetën e sfidës për mbijetesë-riëndërrimin e dashurisë për jetën e me jetën.

Vëllimi poetik, “Fundi, i një fëmijërie tjetër”- nuk është i ndarë në cikle dhe “ngjan” si një poemë e tërë. Autori Prec ZOGAJ për nga forma e poezive është unik me stilin e tij të zakontë në të pazakonëshmen, dhe i konsideron natyrën e njeriun thelbësore, i gëzohet reales, të dukëshmes e të padukshmes, emocionit të castit, duke i dhënë frymë poetike – ekzistencës njerëzore. Kemi poezi të llojit ritmik me rimë e kadencë, me lirizëm të hollë dhe realizëm të spikatur,tharmin e tyre realist e modern, ku ka dashuri, mall, brengë, ndjenjë e ngrohtësi, brishtësi, ironi e sarkazëm, i vetëdijshëm e i guximshëm, poezi me ton historik, patriotik, qytetar, social, intelektual dhe kombëtar, sepse i tillë është dhe vetë personaliteti i autorit.

Vëllimi fillon me poezinë e titulluar; “Me një lëmsh në grykë/po shkon dhe kjo verë” (f.3). Duke ndjekur nga afër fabulën e kësaj poezie, poeti është në përpjekje për të eksploruar vetëdijen njerëzore dhe hiperbolizon gjëndjen e brendëshme shpirtërore.

“Flatra pas flatrash era e Shëngjinit/ gjethe më gjethe ngrihet/valë me valë./C’u bënë gjithë ata diej?/Kaluan, kaluan…/C’u bë gjithë ajo kredhje, ai kthim verbues/I prehjes e endjes në zanafillë?

Poeti Prec Zogaj me delikatesë ka fituar epërsinë harmonike dhe metafiziken e natyrës dhe humanes në pemën e jetës, të përjetuar mes vargjesh me vizionin meditativ, baladës, filozofik, artistik e njerëzor, ka krijuar negotacionin delikat në kufijtë e ëndrrës, riëndrrës e shpresës. Me një incident “dramatik të natyrës” dhe të mahnitëshmen – nga flatra pas flatrash, diejt dhe valë më valë,- poeti demonstron idetë nëpërmjet tingujve lirikë dhe të artit, me natyrën e vërtetë të dashurisë, filozofisë për jetën dhe vazhdimësisë së saj.

Përsa i përket vargut “gjallë e esëll në këto brigje”, poeti na jep një periudhë të caktuar kohore dhe në të njëjtën kohë dallimin fillestar; “Bota trembet të dëgjojë kumte”- midis një të kaluare të idealizuar,–“sa e vjetër është,/sa të lashtë jemi.”. Idealizimi i së kaluarës i ka shërbyer poetit për të sfiduar, “ sa të lashtë jemi”-si një periudhë idilike, heroike, peisazhit dhe figuracionit poetik, – poeti u këndon edhe detajeve; “gjallë e esëll në këto brigje”, pra “ne-(të lashtët)” ende frymojmë, punojmë, jemi gjallë për të kryer vepra –vargje këto që i këndojnë ndjenjës më të bukur misionit të gjallimit të jetës–-përpjekje kjo e autorit për të provuar se të gjallët rritin e mëkojnë dashurinë-ardhmërinë.

Me pas poeti kombinon shpirtin e lirë të një vajze, heroine lirike që “Me sy nga deti një vajzë e re/shkrehet në vaj./Kush vallë e di hallin e saj?/Me një lëmsh në grykë po shkon kjo verë?-Ky version në fund të poezisë është i dallueshëm nga vargjet e tjera edhe pse në të ka momente melankolie të ndjeshme, sozia e një shpirti që vajton.. Meditacioni i poetit është sa i zakonëshme në të pazakonshmen, një koncept mistik e besnik, që të fal emocionin poetik. Poeti na ka dhënë një figurë romantike dhe komplekse –vajzën me brengë e dhimbje, me vajin dhe lotët e saj, mendimet, maturinë, pastërtinë e shpirtit, paqja shpirtërore dhe pafajsia e saj, që “tingëllojnë” pikëllimin e saj, si në sinfonitë e Bethovenit. Ajo e kërkon me sytë nga deti, dashurinë e humbur ndoshta, blasfemon në emër të instiktit njerëzor, apo pengun, brengën, mallin dhimbjen e jetës, pasionit shpirtëror, në emër të asaj, dhimbjes së bukur që quhet -dashuri. Lirizmi i këtyre vargjeve bëhet botëkuptimi i kësaj poezi, që të mrekullon sado njeri i zakonshëm të jesh. Ky është botëkuptimi i poetit, ku nocionet e figurat letrare ruajnë identitetin krijues të tij. Autori Prec Zogaj e ka kthyer Shëngjinin në një Itakë, -me flatrat e erës, valët e detit, të lashtët e të tashmit, vajzën me sytë nga deti, diejt që kanë kaluar nëpër erërat e kohës nëpër të-autori vargëzon të vërtetën, irealen, mistiken e dashurisë njerëzore, duke na dëshmuar kështu pavdekësinë e saj. Jo pa qëllim, Zogaj e fillon vëllimin me këtë poezi, sepse ai e di shumë mirë që asnjë historian nuk mund të tregojë historinë aq shkurt e modestisht, sa e rrëfejnë poetët me poezitë e tyre.

“Vdekja është e ardhmja ime”(f.11)-poezi e bukur, një klithmë e butë për imazhin e hirtë të vdekjes, vargje që tronditin mendërisht e shpirtërisht për dhëmbshurinë njerëzore;

“Atëhere kur gjithë të dashurit, të dashurat/në cift thjeshtohen dhe mbetet/vetëm plaga e madhe -/fletë zambaku hapur në zemër/fije të holla lidhur në eshtra.”

Poeti Zogaj mundohet të përshtatet me rrethanat e reja, mënyra e vetme kjo për t’u ngushëlluar, biseduar me vende dhe njerëzit e dashur, na flet për ata që ikën nga kjo botë dhe të vdekurit që kurrë nuk do mund t’i shohë e takojë përsëri.Ai nuk dëshiron kurrsesi t’i harrojë të dashurit, -dhe në fund poeti ju thotë “plaga hyjnore që zëvendëson plumbin në rrugën/ drejt fundit…./Vdekja është e ardhmja ime.”

Vargje këto që autori me mjeshtëri artistike e filozofike, maturinë dhe urtësinë hyjnore të shpirtit, hyjnizon “kremten” e gamës së emocioneve me brishtësinë dhe intensitetin e tyre, i konverton të vdekurit në heronj mistikë paëndrra, në shenjë zie kjo e ngushëllimi për ta dhe vazhdimësinë e jetës. Zogaj rrëfen të fshehtën e pazbuluar, mistiken e irealen, se cdo gjë që lind e rilind, edhe atë ëndrrën e rrëmben vdekja, -kjo është pavdekësia, se një ditë edhe unë do të vij pranë jush. Te poezia “Vdekja ka frikë të më godasë” (f.110), poeti Zogaj dëshmon psikiken e botës së brendëshme të ekzistenvcës njerëzore, që ka qenë dicka, por normale. Në përpjekjen e tij për t’u përballur me të kaluarën nga vdekjet dhe humbjet, poeti vazhdon të jetojë, të shkruajë kujtimet, ëndrrën, shpresën dhe riëndërrimin e tyre. Poeti idealizon të kaluarën për të sfiduar atë si një periudhë idilike e heroike, si një përpjekje për të provuar dashurinë e tyre dhe të tijën,;”Perëndesha ime mbrojtëse/është maturia ime./Vdekja ndoshta e di këtë/Prandaj më ka caktuar/Një fund të butë, të ëmbël/Në gjumin e pleqërisë së thellë/Ku të më marrë si një insekt/Me një lugë të vogël/Dhe të më hedhë matanë/Pa shpenzuar asgjë vec pritjes/ Që gjithashtu nuk i kushton asgjë/ të pavdekshmes vdekje.”

“Shkëndija e dashurisë” –është një poezi me melodi e muzikalitet të ëmbël e të ngrohtë, dashuria reale e mitike regëtin brenda shpirtit njerëzor. Dashuria është si vala e detit dhe trupi një anije që lundron në brishtësinë e këtij emocioni të fuqishëm: Ku shkrep shkëndija e dashurisë/prej sysh që s’mund të fshehin asgjë, /Afërdita shënon shenjën e një tempulli,/Mbresa shpall vendin e shenjtë/në jetë të jetëve.”

Dashuria në këtë poezi nuk është përfaqësuar si një ndjenjë rigoroze e perceptimeve të jashtëme apo të cekët të bukurisë, ajo shënon shenjën e tempullit të dashurisë në kuptimin më të sinqertë e të pastër të njerëzores e shpirtërores, ashtu sikundër e shpreh edhe vetë poeti “Vetëm dashuria është botë tjetër”(f.6)-poezia “Në qytetin e dashurisë”. Në këtë poezi Zogaj ka përdorur imazhe specifike, të freskëta dhe formulimi i tyre artistik, gjetjen e fjalëve të duhura brenda konteksit të tyre artistik, psikik e filozofik, që lexuesi të kuptojë metamorfozën e forcës së dashurisë, në kohë e hapësirë, nga e dukëshmja në të padukshmen, -nga fundi, i një fëmijërie tjetër.

“Urat janë plot me vajza/S’më besohet se pikërisht këtu ka dhënë shfaqjen e saj magjia:/ Ne duke ikur,/në drejtime të kundërta,/padalë kurrë prej vështrimit,/kurrë prej mallit/kurrë prej dëshirës.”

-Poezia jep dhimbje e mall, dëshirë e pasion,të prekëshmen, bujarinë, urtësinë, maturinë, dashurinë e pafundësinë e një realiteti në një realitet të interpretuar- në një kuptim të ri simbolik; metafora e simbolit të dashurisë njerëzore.

“Kthehem./Dielli vizion me vizë të zjarrtë/kufijtë e thyer të atdheut/sic janë në hartë/Pres, pres, pres të zbres/(f.97)-poezia “Vajtje-ardhje”.

Subjekti poetik këtu shëndrrohet në vargje medituese e vajtuese, vlerat e vërteta që na rrethojnë, për fatin e atdheut e të shoqërisë, me forcën e inteligjencës e sociales. Trajtimin e kohës, Zogaj e vë në funksion, të na pohojë të vërtetën e kujtimeve dhe riëndërrimin e të shkuarës, ndërsa trajtimi i hapësirës të na pohojë jetësën e lidhjes humane e materiale brenda realitetit e identifikimit të këtij realiteti.

“Duke u pëballur trimërisht, njerëzisht/me vështrimin e butë të vajzës tënde-/Asgjë, asgjë, asgjë s’ka ndodhur!/Katastrofa, një zgjim trëndafilash/si vullkan po ngrihet nga brenda./Me dashtë duke qarë/pa lot e pa fjalë. (f.135).

Fjalët; trimërisht, njerëzisht, vajza e butësia e brishtë e saj, katastrofa, vullkani, trëndafilat shprehin metaforikisht subjektin baladesk të këtyre vargjeve, kuptmin e tyre, ndërsa loti pastron shpirtin e vemtuar apo të braktisur, loti del nga dhimbja e trishimi, gëzimi e lumturia e shpirtit njerëzor, është inspirim e forcë poetike. Vëllimi poetik “Fundi, i një fëmijërie tjetër përmban poezi për natyrën, njerëzit, pafundësi ndjenjash e perceptimesh, ankth e frikë, nderim e përcmim, nostalgji e mall, vlerë e antivlerë, groteske dhe shpresë, ndjenja që zbulojnë mirësinë, mirëqënjen e plagët e shoqërisë.Vëllimi përmban vargje lirike për vendlindjen, mërgimin, dashurinë e dhimbjen, balada dhe monologun e shpirtit njerëzor. Prec Zogaj është shëmbulli i qytetarisë dhe inteligjencës me principe thellësisht demokratike; Poet, Publicist dhe Politikan. E gjithë filozofia e mjeshtërisë poetike të tij është kuptimi metaforik, emocional e njerëzor i një fëmijërie të pafund- i vazhdimësisë së jetës,–përceptime e ndjesi këto që rrëfejnë të vërtetën dhe riëndërrojnë të shkuarën e dhimbjes më të bukur –dashurisë njerëzore.

LUSHNJA, FLAMURIN NË GJYSËM SHTIZË PËR TË MADHEN VAÇE ZELA

February 6, 2014 by dgreca

Njoftim i Ministrisë së Kulturës për ceremonitë në nderim të Vaçe Zelës/

Trupi i pa jetë i artistes së madhe Vaçe Zela pritet të mbërrijë në Tiranë nesër rreth orës 17:00, ndërsa homazhet do të zhvillohen ditën e shtunë në orën 10:00 deri në orën 12:00. Detajet lidhur me ceremoninë mortore të artistes Vaçe Zela bëhen me dije nga Ministria e Kulturës në një njoftim për media.

“Ministria e Kulturës ka dhënë detaje lidhur me Sot është ndarë nga jeta artistja e madhe e këngës shqiptare, Vaçe Zela. Trupi i pajetë i artistes Vaçe Zela do të mbrrije ne aeroportin e Prishtinës, ditën e premte, date 07.02.2014, ora 14.00 ku do te pritet nga përfaqësues te Ministrisë së Kulturës së Shqipërise dhe Ministrisë së Kulturës Rinisë dhe Sportit të Kosovës.
Ju njoftojme se homazhet në nderim të artistes Vaçe Zela do të zhvillohen ditën e shtunë, datë, 08.02.2014 në Teatrin Kombetar të Operas dhe Baletit. Homazhet do të mbahen në orën 10.00- 12.00. Në oraret e homazheve Ministria e Kulturës dhe Bashkia e Lushnjës në nderim të veprës së artistes së madhe, Vaçe Zela do të ulin flamurin në gjysmështizë.
Ceremonia në nderim të artistes do të organizohet nga Ministria e Kulturës së Shqipërisë dhe në vëmendjen e Kryeministrit, z. Edi Rama. Përcjellja për në banesën e fundit dhe ceremonia mortore, ditën e shtunë, date, 08.02.2014, ora 13.00 duke u nisur nga TKOB per tu prehur ne varrezat e Sharrës.”- thuhet në njoftimin për mediat.
Më tej në njoftim Ministria e Kulturës u shpreh ngushëllime familjareve, njerezve te artit dhe kultures dhe te gjithe shqiptarëve kudo që ndodhen. “Vaçe Zela mbetet idhulli dhe frymëzimi për breza të tërë, emocioni dhe krenaria e të qenit shqiptar. KENGA e saj do të jetojë shumë gjatë bashkë me zërin e saj magjik, të kulluar, do të vazhdojë të jetë bashkudhëtare e historisë sonë shqiptare. Faleminderit për emocionet që na dhurove, faleminderit që na ngrohe zemrat nga Veriu në Jug, nga Kosova, Shkupi, Tetova, Struga e gjithë diaspora