Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

SHKOLLAT SHQIPE ME MËSIM PLOTSUES NË GJUHËN SHQIPE NË GJERMANI

by

NGA SHABAN CAKOLLI/

NE FOTO: NJË GRUP MËSUESISH SHQIPTARË NË GJERMANI/

Shkollat shqipe me mësim plotësues përfshijnë në gjirin e vet fëmijët e familjeve të mërgimtarëve shqiptarë,që nga mosha 6-16 vjeç dhe i arsimon dhe edukon ata në frymëne patriotizmit shqiptar,me njohje kulturore e shkencore dhe bukurive estetike. Shkollat shqipe në Gjermani kanë për qëllim që fëmijët shqiptarë të zotrojnë mirë gjuhën e shkruar amtare shqipe,të kultivojnë atë dhe letërsinë shqiptare,të njohin historinë dhe gjeografinë etnike të vendit të të parëve të tyre,njohurinë rreth dokeve e zakoneve shqiptare,arteve popullore të trashëguara brez pas brezi si karakteristikë e lashtë dhe e begatshme,dalluese e kombit tonë.

Shkolla shqipe e mësimit plotësues i edukon nxënësit për respektin dhe mirënjohëjen ndaj vendit mikpritës që i strehoi në gjirin e vet,u hapi vend në integrimin e shoqërisë gjermane,duke i pajisur menjohuri shkencore e kulturore dhe i pregaditi të aftësohen të pavarur edhe në gjuhën e tyre.Shkollat shqipe në Gjermani kanë për qëllim t’i përfshijnë të gjithë fëmijët shqiptarë,në çdo land ku ndodhen duke përfshirë fëmijët e të gjitha trojeve etnike shqiptare.Struktura e arsimimit ndahet në tre cikle: Cikli i ulët,i mesëm dhe i lartë. Mësimi vendevende zhvillohet me klasë të kombinuara. Shkollat shqipe në Gjermani mësojnë sipas plan-programeve mësimore të Ministrisë së Arsimit të Kosovës,dhe teksteve mësimore të miratuara nga ajo.:Mësuesit që punojnë në këto shkolla kanë kualifikime përkatëse pedagogjike.

Në kuadër të saj funksionon biblioteka e shkollave e cila pajiset me literaturë shqipe dhe ate të vendit.Zanafilla e shkollave shqipe në Gjermani është tridhjetë vjeqare,ne shkurtimisht po flasim nga koha kur shkolla jonë shqipe në Gjermani shkëputet nga varësia e organeve Jugosllave. Meformimin e Qeverisë së Kosovës, në mërgim formohet edhe Ministria e Arsimit,Shkencës dhe Kulturës paralel me te edhe KASH”NaimFrashëri”.

Këto dy hallka kanë krijuar kushte për organizimin e rrjetit të shkollave shqipe të mësimit plotësues në Gjermani. Përndjekjet e viteve të 90-ta,si dhe Lufta e Kosovës që u shoqërua me dramën e madhetë ekzodit biblik të shqiptarëve, preku Gjermaninë me një numër të madh strehimkërkuesish shqiptarë,ku shënime gjysmëzyrtare flisnin për 400.000 shqiptarë të strehuar këtu,andaj nevoja e zgjërimit të shkollave shqipe ishte domosdoshmëri në çdo Land gjerman. Në të gjitha këto drejtime shkolla shqipe fitoi një përvojë të madhe. Shkollat shqipe në

synimin e tyre që nxënësit shqiptarë të ruajnë,mësojnë dhe përsosin gjuhën shqipe,të aftësohen për shfrytëzimin e gjitha formave të komunikimit me të folur e shkruar,të njihen me atdheun dhe shtrirjen gjeografike të tij ,me historinë,dhe aspiratat e përpjekjet e popullit shqiptarë për liri,pavarësi dhe përparim.,të kultivohen dhe zhvillohen aftësitë në fushat e artit,letërsisë,muzikës dhe formave tjera të krijimit artistik.Ata shfrytëzojnë kohen e lirë për aktivitetet krijuese dhe shënojnë festat kombëtare me manifestimet etyre krijuese e artistike,po ashtu kanë gatishmërinë për arritjen e sukseseve edhe në shkollën e rregulltë gjermane.Përvoja ka treguar se nxënësit që kanë ndjekur mësimin plotësues shqip,janë treguar më të zellshëm edhe në shkollën e rregullt gjermane, sot prej tyre kanë dalur edhe kuadro të forta. Nxënësit shqiptarë që shkollohen në shkollën e rregulltë gjermane dhe vijojnë mësimin shqip, janë një faktor shumë me rëndësi i integrimit të shqiptarëve në Evropën e Bashkuar. Këta nxënës nga gjitha Landet gjermane,nganjëherë në vit organizojnë kampionatin e diturisë,ku bëhet garë njohurishë cila nga shkollat shqipe në Landet gjermane zë vend të rëndësishëm në dituritë e gjitha lëmive mësimore,etj…

Të rrëfesh për shkollat shqipe në Gjermani,nuk do mund të e përmbyllësh me një shkrim gazetash: Për te mësuesit e vyeshëm kanë shkruar monografi,si: Sejdi Gashi, Rifat Hamiti, Sami Thaqi, Bejtullah Sadiku, Hamzë Halabaku,Nysret Dërguti,e shumë të tjerë. Shkolla shqipe në diasporë është faktor i pa zëvendësueshëm në arsimin dhe edukimin kombëtar të nxënësve mërgimtarë.

Mospërdorimi i gjuhës amtare nga kjo masë e madhe rinore në mërgim, mosnjohëja e historisë kombëtare, mosvijimi i shkollës shqipe patjetër i hap rrugën asimilimit.

 

KANUNORJA FEDERATES PANSHQIPTARE TE AMERIKES “VATRA”

by

NE NDIHME TE VATRANEVE NE PRAG TE KUVENDIT/

QËLLIMET E FEDERATES/

Shenim: Eshte ngritur nje komision pune qe po studion mundesine e aktualizimit te kesaj Kanunoreje, pa prekur frymen dhe parimet e saj. Jane disa juriste, anetare te Vatres, qe po terheqin edhe mendimete  vatraneve dhe te degeve, me qellim qe ne Kuvend te diskutohet dhe te miratohen me votim. Kush ka mendime, propozime, vrejtje te lidhet me drejtuesin e  ketij Komisioni, z. Bashkim Musabelliu dhe t’ia percjelle me shkrim mendimet. Emaili I z. Musabelliu: musabeu@yahoo.com/

***

Kjo Federatë u themelua dhe u vendos për këto qëllime dhe me këtë
program:
Nyje 1. Të rritë në mes Shqiptarëve të Amerikës dhe me anë të tyre në
mes Shqiptarëve të Shqipërisë shpirtin e ndihmës në mes tyre dhe të
dashurisë për kombësinë e tyre me konferenca popullore dhe botimesh.

Nyje2. Të rritë mes tyre nderimin dhe dashurinë për kanunet dhe
institutat e SHBA edhe të forcojë marrëveshjet e miqësisë mes qytëtareve
amerikanë dhe Shqiptarëve.

Nyje 3. Te përkrahë mësimin e gjuhëve inglishte dhe shqipe dhe të
përhape në mes Shqiptarëve të Amerikës stërvitjen dhe doktrinat morale.

Nyje 4. Të ndihë moralisht për përmisimin e anëtarëve të Federatës edhe
të mprojë sa të mundë immigrantët dhe punëtorët shqiptarë.

FRYMA E FEDERATES

Nyje 5. VATRA nuk duhet të merret me politikë.

ANETARET

Nyje 6. Cdo Shqiptar prej soji  që rron në  SHBA, që është 18 vjec e
lart, që ka sjellje të mirë dhe që është normal nga mendja munt të
kërkojë të bëhet anëtar i VATRES.

Nyje7. Një njeri që beson në përmbysien e Qëverisë Amerikane me mjetë
revolucionare ose  kriminale, ose të pakanunëshme në cdo mënyrë që të
jetë nuk pranohet si anetar i VATRES dhe ne qoftëse ka qëne pranuar nga
lajthtia or mosdija e zyrtarit emeri i tij do të shuhet nga lista e
anëtarve.

Nyje 8. Nje njeri që ka marredhenie me revolucionare, që i përkrah keta
me para ose me artikuj ose me me konferenca ose me cdo menyre tjetër nuk
pranohet si anetar i VATRES edhe sikur të jetë nje njeri i ndershem e i
urtë dhe faji i tij të jetë vetëm nje faj moskuptimi. Neqoftëse nje
njeri i tille u pranua me pare si anetar i VATRES do shuhet nga lista e
anetareve.

Nyje 9. Nje njeri sado i ndershëm të jetë, ne qoftë se ka zakon të
kundershtojë kurdoherë,  të grindet e të shaje zyrtaret e Federatës dhe
me sjelljen dhe fjalen e tij të ftohtë e të largoje njerzit nga VATRA
dhe t’a  kllase shoqërine ne harxhe duke shumëzuar e duke zgjatur
mbledhjet , nje njeri i këtille nuk pranohet si anetar; ose në qoftëse u
pranua do të shuhet nga lista antareve.

TE ARDHURAT

Nyje 10. Te ardhurat e VATRES  jane : a) Nga këstet e përmotcme , numeri
dhe shuma e kësteve duke u caktuar cdo mot nga Kuvendi i VATRA , atëhere
kur Kuvendi nuk i ka caktuar vazhdohet sistëmi i motit që dolli.

b) Nga botime (libra dhe gazeta)të VATRES.

c) Nga dhurata vullnetare prej anetaresh ose miqsh të jashtëm të VATRES.

ZYRTARET

Nyje11. Zyrtare e VATRES jane; Nje Kryetar, nje Sekretar, nje Arketar,
edhe katër Kontrollore. Keta zyrtare  të bashkuar dhe formojnë një
Komission të Qëndres dhe zgjidhen për nje mot nga Kuvndi i VATRES ,
kuvënt i cili eshtë nje mbledhje e përmotëhsme e mbajtur nga Delegatët e
Degeve të VATRES.

DETYRAT DHE TE DREJTAT E KOMiSiONiT.

Nyje12. Komissioni organizon Deget, i pranon ne Federatë, ose i heq nga
lista e Federatës ne qoftë se nuk i binden Kanunores dhe regulores se
VATRA ose porosive të Kuvendit ose vendime të Komisionit.

Nyje 13 . Komissioni emëron dhe pushon nga puna axhentë , konferencierë,
dhe të tjere përfaqësojnes ose delegatë të Vatrës, si pas nevojes, me
rroge ose pa rroge.

Nyje14. Komisioni kqyr hesapet e Federatës, cdo katër muaj dhe me ane të
Kryetarit e të Arketarit boton ne Bulletin zyrtar të Federatës e të
hyrat ne Arkën qëndrore të shoqërise.

Nyje 15 Komisioni me ane të Kryetarit ve ne veprim vendimet të votuara
ne Kuvent dhe përkrah Kryetarin për të mbaruar detyrat e tij ne kufi të
Kanunores dhe Rregullores.

Nyje 16. Komisioni mblidhet të paktën 6 here ne mot; Ne qoftëse se
Kryetari e gjykon të nevojshme , Komisioni mund të mblidhet dhe me
dendur.

Nyje 17. Thirrje për mbledhjen të Komisionit i ben Kryetarit i cili
cakton ditën dhe oren e mbledhjes.

Nyje18. Katër Anetare të Komisionit po ta shohin të nevojshme , mund ti
kerkojen Kryetarit të therrese ne nje mbledhje ekstraordinare të
Komisionit. Kerkimi duhet të behet me të shkruar dhe duhet të cfaqë
ckoqur arsyet për cilat desherohet mbledhja ekstraordinare.

KRYETARi i Vatrës

Nyje19. Komisionin dhe kryesisht tëre Vatrën e kryeson Kryetari i
Vatrës.

Nyje 20. Kryetarin e Vatrës e zgjedh  Kuvendi i Vatrës dhe vetëm nje
Kuvend  i Vatrës mund ta nxjerre.

Nyje21. Kryetari gati dhe shtron përpara Komisionit cdo pune me
rendesi, vecan ben harxhe dhe për ndodhjen e Degeve.

Nyje22. Kryetari ne fund të motit me ndihmen e Komissionit i jep
Kuvendit hesap për harxhet dhe për veprimet e Komisionit.

SEKRETARi

Nyje 23. Sekretari i Qëndres eshtë i dyti zyrtar i Vatrës , ze vendin e
Kryetarit kur ky eshtë i larguar, mban deftëre e qënderes dhe
korrespondencen me Deget dhe me anetaret dhe përsonat e jashtme, mban
rekordet e mbledhjeve të Komisionit, mban Arshivat, kycet e zyrave dhe
të Arkes.

ARKETARi

Nyje 24. Arketari iVatrës  mban fondet e Federatës, për të cilat eshtë
përgjegjes. Te gjitha sa suma merr duhet  ti depozitoje që atë të ditë
ne Banken e zakonshme të shoqërise. S’ka të drejtë të mbaje me tëpër se
qint dollare.

Nyje 25. Arketari ben pagesat e vendosura nga Kuvendi ose Komisisoni.
Cdo pagese behet me ceke  të cilat vertëtohen me nenshkrimin e Kryetarit
dhe të Arketarit bashke.

Nyje26. Arketari gati hesapet e katërmuajshme për Komissionin dhe
hesapet e përmotshme për Kuvendin.

KONTROLLORET

Nyje27. Kontrolloret  duhet të ndodhen ne cdo mbledhje të Komissionit,
vec në qoftë se ndalohen nga semundja ose nonje shkak të papritur.

KUVENDi

Nyje 28 Kuvendi i Vatrës  mblidhet nje here ne mot dhe përbehet nga
delegatët e cdo Dege të njohur të rregullushme nga Komissioni dhe e cila
të ketë numrin e duhur anetaresh.

Nyje 29 Vendin dhe Kohen e Kuvendit e cakton Kuvendi i meparshem, ose
neqoftë nje nevoje e shtërnguar e cakton nje votë e kerkuar dhe e
derguar me postë nga Pleqësia e Degeve. Në qoftë se se as Kuvendi i
shkuar ka caktuar  gjesendi as Deget kane dhene leje për nje caktim,
kuptohet se Kuvendi do të mbahet ne Boston ne javen e pare të korrikut.

Nyje 30 Delegatët ne Kuvend s’mund të pranohet vec se nje njeri që ka
qëne anetare i rregullt të paktën dy vjet dhe ka paguar të paktën
gjashtë kestët e fundit.

Nyje 31. Prova, ne eshtë Delegati nje anetar i rregullshëm ne dy vjetët
e fundit, do ti kerkohet ne Arshivat e Vatrës.

Nyje 32 Nje anetar i rregullshëm për me tëpër se dy vjet , në qoftë se u
largua nga Amerika fiton të drejtat e nje anetari të vjetër posa paguan
dhe shkruhet përseri anetar që muajin e pare që kthehet ne Amerike.

Nyje 33. Nje anetar i rregullut i semur ne nje spital vazhdon se qëni
anetar i Vatrës pa paguar sa ndodhet ne spital, po e humbet anetarsine
posa del nga spitali në qoftë se s’ paguan kestin se afërm.

Nyje 34 Kredencialet e Delegatëve të Kuvendit i kqyr Kryetari me
Komisionin  ne Zyrat e Vatrës para se të hapet Kuvendi dhe i vertëton
sit e rregullshme ose të pafuqishme.

Delegati , ne mos u pranoftë duhet t’i bindit ketij vendimi të paktën si
mase provizore dhe ka të drejtë ti kerkoje Kuvendit  i cili munt të
përmbus vendimin e Komisionit.

Ankimi mund t’i behet Kuvendit  me të shkruar dhe Delegati i papranuar
mund të thirret  nga Kuvendi që të shtroje shpjengimet e tij; po nuk
mund të hyje ne Kuvend i pautorizuar, dhe cdo hyrje me pahir nga ana e
tij do të denohet  heqjen e anetarsise  si nje turbullonjes dhe shkeles
i rregullave dhe si nje njeri i paqytëtëruar.

Nyje 35 Chairman i përkohshem i Kuvendit eshtë Kryetari i Vatrës, i cili
e hap Kuvendin me nje fjalim ku përmbledh veprimet e Federatës. Pastaj
me vota te hapura zgjidhet Chairman-i  i regullt i Kuvendit dhe pas
ketij Sekretari dhe Reportëri i Kuvendit.

Nyje 36 Ne Kuvend merr pjese dhe Komisioni i Vatrës i cili s’ ka votë
dhe mund  të marre pjese ne bisedime vetëm për të dhene shpjegime.

Nyje 37 Kuvendi shikon hesapet dhe veprimet e vitit të shkuar , ben
hetime, pyet Kryetarin  dhe anetaret e tjere të Komisionit dhe pastaj
voton pelqimin dhe mospelqimin e hesapeve dhe të veprimeve.

Nyje 38 Kuvendi pasi ben vendime ose ndryshime për vitn e ardhshem ,
zgjedh Komisisonin e ri , i cili shtron nje buxhet për bisedim dhe
miratim përpara Kuvendit.

DEGET

Nyje 39 Vatra përbehet nga Dege të ndryshme të cilat nuk quhen pjese të
Federatës ne qoftë se nuk i ka njohur ose nuk i njeh Komissioni.

Nyje 40 Deget duhet të jene plotësisht të bindura të Komissioni; kane të
drejtë të kundershtojne Komisionin përpara Kuvendit me ane të Delegatit
të tyre dhe asnje me menyre tjetër.

Nyje 41 Nje dege përbehet prej nje Kryetari, nje Sekretari , nje
nen-sekretari, nje arketari dhe tre kontrollorësh.

Nyje 42 Cdo Dege , posa njihet nga Komisioni i Vatrës , merr nje vule ,
dy deftëre ( njerin për rekordet , tjetrin për për listën e anetarve),
dhe forma deftësash. Duhet kuptuar mire që të gjitha keto gjera të cilat
Dega i merr pa paguar, jane malli i Federatës, dhe duhet t’i kthehen pa
bisedim Komisionit të Vatrës kur Komisioni i kerkon prape qoftë sepse e
përjashtoi Degen nga Federata, qoftse sepse deshiron t’i inspektoje.
Dega pastaj mund të ankohet Kuvendit dhe t’i marre të drejtat e saj në
qoftë se jane shkelur nga Komisioni. Po për të kthyerit e mallit të
Federatës s’mund të ketë bisedim.

Nyje 43. Deget mbajne dy mbledhje  ne vit, njeren për të bere hesapet e
për të zgjedhur pleqësine, tjetren për të zgjedhur nje Delegat ne
Kuvend.

Mbledhje të tjera mund të behen ne qoftë se pleqësia ose nje shumice
anetaresh deshirojne. Mbledhja duhet të parelajmerohet të “Dielli” të
paktën nje jave me pare  , dhe ka fuqi që heren e pare sado pake anetare
që ne qofshin.

BOTiMET E Vatrës.

Nyje 44 Vatra boton “Diellin” nje gazetë qëllimi i se ciles eshtë t’ju
jape anetarve lajme dhe ti informoje përgjithesisht.

Nyje 45 Fryma e gazatës do jetë përparimtare por antirevolucionare.

Nyje 46 Editori dhe ndihmesit e tij zgjidhen nga Komisioni. Neqoftëse do
të jetë e nevojshme  nje zyrtar i Vatrës mund të jetë edhe Editori i
“Diellit”.

Nyje 47 Reklamat për gazetën , pranohen sipas kufirit të vendit me
pagese të caktuar nga Komisioni. Pelqimi a refuzimi i reklamave  lihet
ne doren e manaxherit.

RROGAT, PAGESAT DHE TE ARDHURAT

Nyje 48 Cilët zyrtarë, delegatë, konferencierë, ose punetore të Vatrës
do të marrin rroge ose shpërblim, dhe sa do të jetë rroga ose
shpërblimi , e voton me imtësi Kuvendi ne buxhetin e zakonshem.

Nyje 49 Komisioni ka fuqi për të harxhuar shuma të vogla të pavotuara
ne buxhet , Neqoftëse Komisioni vendos  me  zera të përgjithshem.

Nyje 50 Cdo pagese e bere nga Vatra behet me cek të firmosur nga
Kryetari dhe Arketari..

Nyje 51 Cdo deftëse e dhene nga Vatra për  para të marra shenohet nga
Sekretari dhe nga Arketari.

MARREDHENiET E QËNDRES ME DEGET

Nyje 52 Cdo Dege duhet ti bindet Qëndrës gjer ne Kuvendin e ardhshem.

Nje Dege s’ka të drejtë  të kritikoje ose të friksoje ne mes të motit
Kryetarin ose Komisionin me artikuj, mbledhje, rezoluta ose qarkore.

Nyje 53 Cdo dege mund të keshilloj dhe ti ankohet Komisionit, pos ka të
drejtë të kerkoje botimin e cdo gjeje që dergon ne Qëndër.

Nyje 54 Raportët e mbledhjeve të Degeve botohen ne organet Vatrës , po
raportët s’duhen të kene fryme polemike, as duhet të kene qëllim të
goditin tëthori vendimet e Kuvendit.

Nyje 55 Qëndra e mabn kontaktin me Deget me ane të Bulletinit zyrtar të
botuar të “Dielli”dhe me ane qarkoresh.

REGULLiME TE NDRYSHME

Nyje 56 Cdo delegat i regullshëm i derguar ne Kuvend ka 1 votë  për 15
gjer ne 30 anetare që përfaqëson; ka 2 vota për 41 gjer 70 anetare
qëpërfaqëson; ka 3 vota për 71 gjer 100 ; ka 4 vota për 101 gjer 130
anetar dhe 1 votë me tëpër për cdo 30 anetare me shume se 131 e lart.

Nyje 57 Numëri i anëtarve për të caktuar  delegatët zgjidhet duke marre
numrin mesatar të tri kestëve të fundit sipas pageses që eshtë bere ne
Arken e Qëndres . Per shembull, Neqoftëse nje Dege pati 15 anetarë ne
këstin e Qërshorit, 25 anetarë ne këstin e  Tetorin, dhe 110 anetarë në
këstin e shkurtit, që bejne tëresisht 150 vota në vit, duke ndare numrin
150 me 3 gjejme 50, dhe pas ketin numeri të mesme Dega ka aq vota sa i
jep numeri 50.

Nyje 58 Anetaret e Vatrës mbajne kopsen të caktuar që ne fillim të
pranimit si anetarë. Kur s’janë anëtarë nuk kanë të drejtë ta mbajnë
kopsën.

Nyje 59 Nje anetar që shkel rregullat e shoqërise ose punon kunder
frymes se saj ose me sjelljen e tij pakeson rendesine e shoqërise, dega
e tij e heq anetarsinë pasi i kërkon shpjegime ne një mbledhje të Deges.
Anetari munt të qahet te Komissioni, dhe vendimi i Komisionit do jetë
përfundimtar.

Nyje 60 Nje anetar i padesherushem për arsyet e numeruara ne artikullin
59 mund të shtyhet nga Komisioni i Federatës Neqoftëse Dega ka vonuar të
beje detyren e saj ose nuk ka patur mjaft informata për ta shkarkuar
anetarin si pjesetar të shoqërise. Ky vendim i komunikohet Deges nga
Qëndra me ane të të Organit të VATRA. Anetari ka të drejtë të qahet me
ane të nje delegatë të ankohet  ne Kuvend për masen e Komisionit.

Nyje 61 Komisioni ka të drejtë të pakufizuar të pezulloje cdo Dege që
shkel nje ose me tëpër nyja të Kanunores.

Nyje 62 Cdo anetar i Vatrës eshtë i detyruar të rregjistrohet ne Degen e
qytëtit ku eshtë vendosur me përjashtim të caktuar ne Nyjet 63 dhe 64.

Nyje 63 nje anetar që rron ne nje qytët ku s’ka Dege mund të shkruhet
anetar ne Degen e të përndareve

Nyje 64 Zyrtarët dhe punetorët e Qëndres mund të shkruhen nese kane
deshirë anetarë ne Degen e të Perndareve , që të shpetojne nga
influencat locale. Kur dalin mga puna mund të vazhdojne të jene anetare
të Deges se të Perndareve.

Nyje 65 Dega e të Përndarve ka për pleqësi Komissionin e Vatrës dhe ka
Arshiva dhe vule si deget e tjera.

Nyje 66 Dega e të Përndarve dergon si Degët e tjera Delegatë ne Kuvend.
Delegati zgjidhet nga Komisioni i Vatrës.

Nyje 67 Ne mbledhjen e Kuvendit, Komisionit e të Degëve, vazhdohen
rregullat e zankoshme të mbledhjeve ne Amerike si për zgjedhje e nje
Chairmain, për të drejtat e Chairmanit të jape dhe prese fjalen dhe të
përzere për ca kohe ose përgjithnje nje trubollonjes të mbledhjes, për
rendimin e votës nga shumica e të tjera. Po në qoftë se nje nyje e
Kanunores dhe Rregullores të caktojne ndonje pike ndryshe, Kanunorja dhe
Rregullorja ka fjalen e fundit.

Nyje 68 Nje anëtar që eshtë denuar për sjellje të liga prej Qëndres ose
prej Degeve mund të pranohet si anëtar me dy të tretat e votave., por
nuk ka të drejtë si zyrtar i Deges, zyrtare i Qëndres ose Delegatë
Kuvendesh për dy vjet të paktën.

Nyje 69 Vatra duhet të ketë nje liber nderi net e cilin shenohen emrat e
zyrtareve të Degeve dhe emrat e gjithe atyre që sherbejne moralisht.
Kohe pas kohe ose ne cdo kest të botoje veprimet e zyrtareve të cdo
Dege, shtimin ose pakesimin e anëtarve dhe shkakun e shtimit ose
pakesimit të anëtarve.

Nyje 70 Te gjitha raportët e Degëve dhe zedheniet duhet ti drejtohen
Sekretariatit të Qëndres dhe botimi i tyre të jetë ne përgjegjesine e
Sekretarit dhe jot e Editorit.

Nyje 71 Cdo botim që i përket Degeve duhet të botohet me marreveshjen e
Sekretarit dhe Editorit.

Nyje 72 Neqoftëse se Sekretari me editorin nuk zgjedhin dot botimin e
ndonje raporti ose ndonje artikulli kjo do ti shtrohet Komisionit, me
kusht që kur bisedohet duhet të marre pjese editori.

Nyje 73 Cdo njeri që pranon të jetë anetar i Vatrës  zotohet ti bindet
Kanunores dhe Rregullores pa asnje diskutim

Nyje 74 Nje Delegatë  mund të përfaqësoje gjer tri Dege, duke bashkuar
votat. Po votat e mbledhura s’duhet të kapërcejne 3 vota.

Nyje 75 Gratë shqiptare mund të pranohen anetare të Vatrës me të gjitha
të drejtat që kane anetarët e tjere.

Nyje 76 Studentët e vërtetë(“ bona fide students”) paguajne gjysmen e
cdo kesti

Nyje 77 Cdo ndryshim i bere ne Kanunore dhe Rregullore prej nje Kuvendi
mund të behet vetëm me pelqimin e dy të tretave të votave të
përfaqësuara ne Kuvend.
Nyje 78 Kjo Kanunore dhe Rregullore u votua nga Deget e Vatrës ne
Vjeshtën e Dytë 1926
Nyje 79 kjo Kanunore dhe Rregullore do të përkthehet e do shtypet edhe
ne gjuhen inglisht dhe nje kopje do ti depozitohet ne autoritetet e
Shtetit të Massachusetts.

IN MEMORY OF MY DEAR PROFESSOR BETTY

by

By ROZI THEOHARI/

“The only secret people keep/
is immortality”/
Emily Dickinson/

You wrote your name on the blackboard:/
—Elizabeth Williams—/
The first day of our Multicultural Society course./
Introducing yourself to the class—unexpectedly/
You gazed at me:/
– Who are you?/
– An Albanian… – All my students are brave and prepared. Are you!?/
– I hope, I struggle, Dr. Williams!/
– Call me Betty…everybody!/

x x x

In this way…our friendship began
With my presentations –making a show
Of Albanian life, customs, traditions, weddings, deaths,
The beauty of nature and my people’s spirit.
Listening to me,
Seated near the window, as you usually did,
Your smiling face –your big black, smart eyes
Sent me a light –a light that never dies.
My dear professor Betty,
You evaluated me with an “A+”
Saying: “I want to see Albania!”
“Yes, my compassionate friend…we could!”

x x x

Year after year meeting in euphoria
At North Shore Community College
Reading each other our poems,
Making choices, challenges—dramatically
You wrote some verses for Albania
Hoping: “I want to visit Albania!”

But you took another path—to darkness
Turning-out-the-light-of-your-life.
In silence I pray. For your upheld faith.
For your angels’ love filling your being…

Someday, when I will go to my country,
I will walk your spirit over the snowy mountains
And around fields with multicolor flowers
Reciting your verses for Albania—
Amazingly—every spring
A myriad of blue petals of
“Lule mos me harro”—( Forget-me-nots)
Will fly up, in the sky
To find you in heaven
My beloved friend,
My unforgotten Betty Williams.

ELEMENTI ILIR SI NJË PRANI AKTIVE NË JETËN E QYTETEVE

by

Ilirët prandaj janë në rajon që nga indo-evropianet si dhe vendbanime të hershme/

NGA GËZIM LLOJDIA*/

Autorë italianë në fund të viteve ‘ 70’ u tërheq vëmendje vendi i vogël i Ballkanit përtej detit Adriatik. Punimi i tyre shkencor i ka bazuar të dhënat nga raportimet e një numri institucionesh të shtetit të vogël ballkanik përkarshi shtetit me formën e çizmes.

Punimi shkencor i përket vitit 1978,ndërsa autorët e këtij studimi janë autorë italian si:Giorgio Valussi-Pio Nodari, Antonello Biagini, Sergio Rinaldi Tufi, në “Enciklopedia Italiana – IV Appendice (1978)ku kanë sjell një panoramë të përgjithshme të Shqipërisë të këtyre viteve. Autorët italianë duke bërë prezantimin e të gjithë materialit, që kanë pasur në dispozicion nuk kanë lënë pa përfshirë edhe fushën e arkeologjisë.

-Për gati tridhjetë vjet thonë ata, arkeologët shqiptarë janë mjaft aktive, jo vetëm në lidhje me gërmimet dhe gjetjet e tyre, por edhe në studimet dhe të dhënat e interpretimit. Autorët italianë kanë qenë të interesuar veçanërisht me problemet e historisë dhe veçanërisht studimi i tyre përfshinë ilirët,ku shihen si paraardhësit e drejtpërdrejtë të shqiptarëve.

Duke folur për vendbanimet e hershme si dhe kohë-popullimin e tyre ,autorët italianë thonë se:Më e vjetër e njohur deri më tani është këneta e Maliqit (rrethi i Korçës):Më tej autorët citojnë se: kasollet drejtkëndëshe të periudhës së vonë neolitike (gjysma e parë e mijëvjeçarit të 3-të p.e.s) dhe Eneolitike vendbanimeve në liqen, përkatësisht në Maliq, Maliq I dhe II.

Vendi ka qenë i banuar pa ndërprerje edhe gjatë Epokës së Bronzit. Maliqi 1 fazë e ndërmjetme mes I dhe II është dhënë nga qyteti i Kamenik (rrethi i Korçës).

Punimi cek fshatrat e Trenit dhe Cakran,me një nekropolit të mesëm, ku mosha e përcaktuar tumulari i bronzit dhe në fund në Pazhok në Elbasan dhe Vajzë në Vlorë janë qendra para-historike të tjera të mëdha,thonë ata.

Të marra së bashku, këto kumtojnë dëshmitë (tumë, qeramike, etj). Karakteristikat e qytetërimit ilir të Epokës së Hekurit, duhet futur në kompleksin më të madh kulturor në Ballkan.

Ilirët prandaj janë në rajon që nga indo-evropianet si dhe vendbanime të hershme. Gjatë epokës së hekurit, qytetërimi ilir është zhvilluar në mënyrë të konsiderueshme. Shembujt kryesore janë bërë dhe janë tregues në nekropolet,tumat: p.sh. Ato të luginës së Matit, u atribuohet fisit luftarak te Pirusti, apo thjeshtë i Korçës, i atribuohet Dassaretit, dhe sidomos nga fortesa të vendosura në pikat strategjike, të tilla si ato të Gajtan, Trenit, Rosuje, me mure të tipit “shumë i madh” ose “pellazgjike”në blloqe të mëdha të parregullta. Këto fortesa lulëzojë veçanërisht në shekullin 7-5 p.e.s. (Mund të flasim për një fazë të parë të Epokës së Hekurit në rajon), vendbanimet aktuale janë ende të thjeshta si fshatra ruralë. Gërmimet të rëndësishme në nekropolin e varrosur në luginën e Matit:veshje dhe te tjerat përfshijnë veçanërisht armë ,stoli hekuri dhe bronzi.

Kolonit greke

Autorët italianë përmendin në këtë punim kolonitë greke për të cilat duhet thënë se u zhvilluan mbi një tokë pellazgjike .

Që nga fundi i shekullit të 5 p.e.s, shkruajnë autorët italianë kolonitë greke të futur në bregdetin jug të vendit: Epidamnit-Dyrrhachion, Apolonia, Butrinti, Orichon. Ata kanë mjaft monumente të shquara: muret, portat dhe kullat, tempuj, teatro (Butrinti), shtëpi zbukuruar me mozaikë të një lloji (të ngjashme me ato të Pella janë të përfaqësuara në Dyrrhachion shekullin e 4-3), (tumë,varrezat e nekropolit në Apoloni dëshmojnë për praninë e ndikimeve ilire në mjedisin e kolonizimit grek).

Në të njëjtën kohë, në fiset ilire (për të cilat ne tani mund të flasim për një fazë të dytë të Epokës së Hekurit) ka një shtysë të re me shfaqjen e jetës urbane, në të cilat qytetet janë pikat e referencës për njësi etnografike rurale. Prania e monumenteve të rëndësishme (shekulli i 3 si qyteti Amantia, kamare portiku në Dimal, teatër Bylis, strehim varg kolonash të Antigonesë, mure, varret monumentale në shkëmb Selcë ,Lissus, Finiqi) Materialet e gjetura (qeramikë lokale dhe të importuara, mallra metali, materiale ndërtimi), dëshmitë nga industria e verës dhe komerciale (të Shkodrës dhe Lissus), japin imazhin e një kompanie zhvillimit (ekonomi e bazuar) dhe në marrëdhënie të mira me kolonitë në jug. Llojet e qeramikës së gjetur, onomastikë e vërtetuar në mbishkrime etj, zbulojnë elementin ilir si një prani aktive në jetën e këtyre qyteteve. Periudha e zhvillimit të qytetërimit ilir zgjat deri në shekullin e 2,ku gjeti formën më të lulëzuar (rreth 335-230) e “mbretërive”,ndër të cilat më të famshme është Genthius.

Pushtimi romak

Autorët italianë kanë cituar në këtë punim të mirëfilltë shkencor edhe pushtimin romak.

Pas pushtimit romak ka vazhduar me prosperitetin e qyteteve bregdetare, që edhe në moshën perandorake janë pasuruar me monumente të reja. Duhet të përmendim këtu këto monumente: burim monumental në Apoloni, banja dhe amfiteatri në Dyrrhachium, rinovimi i teatrit në Butrint.

Edhe në rajone të brendshme, romakët zgjerojë sferën e tyre të influencës, megjithatë, duke u përqendruar me aktivitetin ekonomik në disa qendra të mëdha të tilla si ato në rajonin e Elbasanit:(Skampini, Belësh). Kolonët italianë janë përqendruar në Dyrrhachium, Bylis, Butrint, Shkodër. Një rrugëkalim i madh, është Via Egnatia, çon nga Apolonia dhe Dyrrhachium në Edesa. Përkundër gjithë kësaj, duket se romanizimi ka qenë në tërësi më pak i thellë se gjetkë Shuma e mbishkrimeve të gjetura tregon një penetrim relativisht të kufizuar të gjuhës latine.

*Master.Anetar i Akademise Evropiane te Arteve

 

AKTAKUZE KUNDER SIGURIMIT TE SHTETIT KOMUNIST

by

Reshat Agaj: “Si me futen dhunueshem ne lojen e Sigurimit te Shtetit per te shpetuar vellaun, Petref Agaj, i denuar me vdekje)/

 Nga Prof. SAMI REPISHTI/

Ridgefield, CT.-Kohet e fundit, me ka ra ne dore libri autobiografik i te ndjerit Reshat Agaj, emigrant politik. Leximi i librit ashte i veshtire, tregimi rengjethes, dhe pershtypja e librit tek lexuesi ashte e pashlyeshme!

Ne thelb, kemi te bajme me nji tregim qe kalon kufinjte e se kuptueshmes, sado e rande te jete ajo. Kemi te bajme me stuhite djegese qe zune vend ne Shqiperi mbas vitit 1944, me diktaturen e proletariatit, me formen ma primitive, ma te eger, dhe ma shnjerezore te saj, me njerezit qe e filluen, e perdoren, dhe e ngriten terrorin e diktatures ne sistemin “legal’ te nji regjimi te paligjeshem, jo vetem ne aspektin legal, por edhe te ligjit moral ma elementar ted shoqenise se qytetnueme njerezore. Ashtu si ngjau ne Shqiperi, genjeshtra, urrejtja, terrori dhe vorfenia u treguen si kater kaloresit e Apokalipsit komunist ne vendin tone. Asgja nuk ishte e shenjte ne se nuk sherbente diktaturen dhe diktatorin: as jeta, as nderi i qytetarit, e sidomos as liria, e drejta natyrale e çdo qenie njerezore.

Çka mbetet? Nji rregjim anti-njerezor i vendosun dhe i mbajtun me dhune mbi nji popullsi qe nuk e pranon, por qe ashte denue nga huni e litari i perditeshem i krimineleve komuniste. Kjo stuhi shkaterroi familjen, fshatin, qytetin, te gjithe vendin ne emen te nji shoqenie te re dhe ndertimit te njeriut te ri. Si rrjedhim, doli nji shoqeni e shnjerezueme, dhe nji njeri pa asnji vlere, pa rranje dhe pa tradite , qe shembellente gjethet e pemeve te keputuna nga era e forte e qe verviten ne ajr, simbas rrymes se eres qe fryne. pa qene ne gjendje qe te pakten te biejne ne shesh, ku te pushojne gjumin e ambel te vdekjes qe i pret…!

Kete fat, kaq the thjeshte, kaq te natyrshem nuk e pati i ndjeri Reshat Agaj! Ai u detyrue me force “te shkeputej nga toka nene” dhe nga familja – ku vegjetonte nana ne mjerim , grueja shtatezane, vellau i denuem me vdekje, shtepia e braktisun nga burrat….!

Autobiografia e Reshat Agajt ashte nji akuze kunder nji tirani qe e futi ne kanalet e nendheshme te Sigurimit te Shtetit Shqiptar, ku vuejtja, torturat dhe vdekja konsumojne çdo dite viktimen e pafajshme -burra, gra, te rinj e te reja -fajtore sepse kerkojshin nji jete te lire, ne nji Shqiperi te lire!

Reshat Agaj kishte nji vella: Petref Agaj, i denuem me vdekje si anetar i organizates “Rilindja Kombetare”. Para ekzekutimit, Sigurimi i Shtetit ban edhe nji perpjekje ma shume me shfrytezue emnin e mire te vellaut, Reshat Agaj, per qellimet e veta aventureske. “Puno per ne, dhe vellaut i falet jeta!” (Te plote do ta lexoni ne Diellin e printuar)