Visar Zhiti shpallet “Qytetar Nderi” në qytetin e Kongresit, Lushnjë…

January 22, 2021 by dgreca

– URIM I GAZETËS ”DIELLI” DHE KOMENTI I SHKRIMTARIT THANAS L. GJIKA- WORCESTER, MA-/

Shkrimtari Visari Zhiti është shpallë “Qytetar Nderi” i qytetit të Kongresit, i qytetit të Lushnjës. Redaksia e Gazetës”Dielli” në SHBA i përcjell urimet më të përzemërta shkrimtarit të shquar Visar Zhiti. Është një vlerësim shumë i merituar, edhe pse i vonuar. Qyteti i artistëve të shquar dhe i shkrimtarëve të zëshëm të Kombit ka nderuar veten duke nderuar Shkrimtarin Zhiti. Së paku me Visarin nuk ka kush i kritikon ata që morën vendimin e shpalljes “Qytetar Nderi i Lushnjës” pas 30 vitesh demokraci se ai nuk ka parti politike që e mbron, ai është vetja. Visari është një vlerë Kombëtare, është një zë i fuqishëm kundër padrejtësive të djeshme dhe të sotshme, është një penë e fuqishme në Letërsinë shqiptare dhe botërore, është një shpirt i lirë, që meriton të vlerësohet nga institucionet Kombëtare.

Urime Visar!

Redaksia e Diellit

***

PËRSHËNDETJA E SHKRIMTARIT DËRGUAR KRYETARIT TË BASHKISË DHE KËSHILLIT TË BASHKIAK

Shkrimtari Visar Zhiti i dërgoi këtë mesazh për kryetarin e Bashkisë:

I dashur Kryetar i Bashkisë së Qytetit tonë,

Zoti Fatos Tushe!

Të dashur anëtarë të Këshillit Bashkiak të Lushnjës, të dashur bashkëqytetare e bashkëqytetarë!

Sot është dita e Kongresit të madh të Lushnjes,

aq jetik për Atdheun, që 101 vite më parë u mblodh aty ku jeni mbledhur ju tani, për ta përkujtuar. Nga këtu doli një qeveri e re e patriotëve që do ta shpëtonte Vendin nga një copëtim tjetër dhe ky Kongres ka hyre në lavdinë e historisë kombëtare si “Pavarësia e Dytë” e Shqipërisë.

Me këtë rast ju do të shpallni, si dhe më parë, “Qytetar Nderi” të tjerë, mes të cilëve është dhe emri im. Jam i emocionuar. Jemi ne të nderuar nga Lushnja jonë, e dashur dhe mikpritëse. Do të doja shumë të isha mes jush, por jam shumë larg, përtej oqeanit, në SHBA, atje ku kongresistët e Lushnjes, me një largpamësi mahnitëse, shihnin shpetimtarin e Shqipërisë dhe nga këtu qytetarët e Lushnjës,

101 vjet më parë, i dërguan një letër historike, apel, Presidentit Wilson, në emër të të gjithë shqiptarëve, firmosur nga Kryetari i atëhershëm.

E parandjenë që Shqipërisë do t’i duhej miqësia

dhe aleanca me Amerikën, që do të bëhej realitet.

Nderime Lushnjës!

Unë në Lushnjë kolova fëmininë time dhe rininë e parë. Lushnja na deshi dhe na mbajti mirë.

Tim atë, Hekuran Zhiti, e bëri prapë mësues, aktor të Teatrit të Estradës së Lushnjës, që në themelim,

i dha njohje gjithandej, e bëri dhe “Qytetar Nderi” dhe një rruge i vuri emrin e Tij. Ai ka shkruar në Lushnjë dramën e vetme të Kongresit të madh.

Dhe unë shkrimet e para i nisa në Lushnjë. Mbasi mbarova gjimnazin, Lushnja më dërgoi në shkollë të lartë. Kudo ku kam qenë dhe jam, them si përherë: jam dhe lushnjar. Më deshi dhe në kohë të vështira, më dha miq e shokë, më mbrojti, dënimi im në diktaturë më ka ndodhur larg Lushnjës, më priti dhe kur u ktheva nga burgu. Me qytetarë të tjetë së bashku u hodhëm në lëvizjen për liri dhe demokraci të vendit. Lushnja më bëri dhe deputet, nga Lushnja botova librat e parë, në Lushnjë kemi kryer veprimtari të ndryshme social-kulturore dhe, edhe kur kam qenë me punë jashtë vendit në ambasadat tona, jam përpjekur të bëj dhe kam bërë për të rinjtë lushnjarë, për shkollat, autorët e Lushnjës, etj.

Në krijimtarinë time si shkrimtar gjithmonë ka “Lushnjë” e do të ketë. E them per mirenjohje.

Lushnja nuk është vetëm vendi i bujqëve dhe fermerëve të mirë, i agronomëve dhe biznesmenëve, por dhe qyteti i artisteve të njohur, poetë, shkrimtarë, piktorë, muzikantë, këngëtarë, sportistë, historianë, shkencëtarë, etj. Nderim atyre!Lushnja, mes shumë virtyteve, na ka dhënë dhe atë të modestisë. Vetem desha t’ju falenderoj dhe uroj nga larg, nga Chicago, por dhe nga afër, nga zemra, gjithë të mirat juve dhe Lushnjës tonë

dhe Kongresit – përjetësi!

Gjithmonë pranë jush,

me dashuri,

bashkëqytetari juaj ,

Visar Zhiti

Illinois, Roselle, 20 janar 2021

****.

KOMENT I SHKRIMTARIT THANAS L. GJIKA- WORCESTER, MA

Thanas L. Gjika/

Lexova sot ne fb ‘Miq me Visarin’ se shkrimtarit Visar Zhiti iu dha titulli “Qytetar Nderi i Lushshnjes”. Ky vleresim gezon jo vetem Visarin e familjen e tij, por dhe miljona lexues shqiptare e te huaj. Prekese ishte dhe falenderimi i Z. Zhiti ndaj Kreytarit e zyrtareve te Bashkise se Lushnjes e qytetareve te atij qyteti per kete vleresim. Por mua me la nje ndjenje jo te kendshme fakti qe ky titull nderi iu dha shkrimtarir Visar Zhiti me kaq vonese dhe se pse nuk eshte kujtuar deri sot Presidenca ose Kryeministria e R.Sh. ta shpalle “Neri i Kombit” kete talent te shquar, veprat e te cilit nderojne mbare kombin tone kudo ku jeton ne Ballkanin Perendimor dhe ne diaspore. Uroj qe se shpejti te realizohet dhe nje vleresim i tille e ta urojme Visarin, kete Thesar te letersise sone…

Sylvia Plath – poetja tronditëse e shekullit XX

January 19, 2021 by dgreca

Nga Nga Gladiola Jorbus/

Sylvia Plath ishte një poete, noveliste dhe shkrimtare amerikane. Ajo ka lëvruar zhanrin e poezisë rrëfyese dhe është e mirënjohur për vëllimet e botuara, ‘Kolosi dhe Poemat e tjera dhe Ariel’ si dhe ‘Kavanozi i ziles’, një roman gjysmëautobiografik i botuar pak para vdekjes së saj. Në 1982, ajo fitoi çmimin ‘Pulitzer’ pas vdekjes për Poemat e Mbledhura.

Lindur në vitin 1932 në Boston, Masaçusets, Plath studioi në Kolegjin Smith dhe në Newnham College në Kembrixh, Angli. Ajo u martua me poetin anglez Ted Hughes, me të cilin fillimisht jetuan në Shtetet e Bashkuara, e më pas në Angli. Sollën në jetë dy fëmijë, para se të ndaheshin nga njëri – tjetri.

Sylvia Plath ishte një nga poetet më dinamike dhe të admiruara të shekullit XX. Vepra e saj tërhoqi vëmendjen e një numri të madh lexuesish, të cilët konstatuan në vargun e saj njëjës, një përpjekje për të përshkruar dëshpërimin, emocionin e dhunshëm dhe obsesionin me vdekjen.

Në revistën e librit në New York Times, Joyce Carol Oates e përshkroi Plath si “një nga poetet më të famshme dhe më të diskutuara të pasluftës që shkruajnë në anglisht.” Intensivisht autobiografike, poemat e Plath-it hulumtojnë ankthin e saj mendor, martesën e saj të trazuar me poetin Ted Hughes, konfliktet e saj të pazgjidhura me prindërit dhe vizionin e saj për veten.

Sylvia shkroi për natyrën, ose për kufizimet shoqërore të individëve, duke e zhveshur poezinë e saj nga penelatat zbutëse. Përkundrazi, përmes procesit të të shkruarit, ajo shprehu frikën parësore, kontradiktat, tensionin. Poezitë e Sylvia Plath i nënshtrohen imagjinatës së egër, të lënduar, hedhin imazhe dhe fraza me energjinë e një kali të arratisur.

Në veprën e Plath-it vërejmë përdorimin e paqartë të teorisë psikoanalitike dhe kjo na fton të rivlerësojmë lidhjet e vendosura nga kritikët midis poezisë rrëfyese dhe psikanalizës. Përcjellja e vetvetes, kufijtë e kujdesit të të folurit dalin në pah në poezitë e saj, të cilat lexohen në formë sipërfaqësore, madje duket se ilustrojnë teoritë e Frojdit.

Sylvia Plath nuk e përdor psikanalizën thjesht për të hetuar thellësinë e pavetëdijes së saj. Prania e këtij ligjërimi dëshmon interesin e saj të përjetshëm për për të strukturuar veten.

Referencat e shumta ndaj miteve, përrallave dhe folklorit në poezi të mbështetura fort në teorinë psikoanalitike, sugjerojnë se kjo e fundit nuk është, veçse një nga shumë format narrative mbi të cilat Plath-i modelon imazhin e psikikës së saj.

Kjo mënyrë i siguron asaj një mori personazhesh dhe embrionesh narrative të cilat ajo i përdor si pikënisje, duke i lakuar konceptet frojdiane sipas qëllimeve të veta. Psikoanaliza është kthyer në kokën e saj pasi tallja-hermeneutike (metoda e interpretimit të tekstit) e Plath-it vë në lëvizje metaforën dhe identifikimet shtrembëruese të cilat nuk i japin qasje tjetrit, por e kthejnë atë në një krijim letrar.

Plath pyet veten nëse përpjekja e saj për përsosmëri vallë a do të sjellë ndonjëherë fryte dhe a do të shfaqet së jashtmi:

‘Kurrë, kurrë nuk do ta arrij përsosmërinë që dëshiroj me gjithë shpirt – pikturat e mia, poemat, historitë e mia – të gjitha pasqyrime të dobëta … Shkrimi është dashuria e parë e jetës sime. Unë kurrë nuk mund të jem një shkrimtare e ngushtë dhe introverte, ashtu si janë shumë të tjerë, sepse shkrimi im varet aq shumë nga jeta ime.

Plath-i ka vuajtur nga depresioni gjatë pjesës më të madhe të jetës së saj dhe i është nënshtruar terapisë elektrokonvulsive (ECT). Fundi i saj qe tragjik. U vetëvra. Ajo që e shtyu Sylvia Plath (vajzën e profesorit emigrant gjerman Otto Plath) drejt vdekjes ishte e dhimbshme, por e qartë për psikiatrin e saj: depresion klinik.

Nga ana tjetër, pasi poetja e mrekullueshme, kreu vetëvrasje më 11 shkurt të vitit 1963, miqtë, adhuruesit dhe biografët e saj ishin të etur për të fajësuar dikë për këtë tragjedi, një zuzar prej mishi dhe gjaku. Më potenciali ishte bashkëshorti i saj poeti Ted Hughes, i cili e kishte braktisur Sylvian dhe dy fëmijët e tyre të vegjël për të dashurën e tij Assia Esther Wevill. Përkthyesja gjermane, u kish shpëtuar nazistëve në fillim të Luftës së Dytë Botërore dhe kishte emigruar fillimisht në Palestinë, e më vonë në Mbretërinë e Bashkuar. Ajo përjetoi një lidhje 6-vjeçare me poetin Ted Hughes, por vrau veten dhe vajzën e tyre katër vjeçe Shura duke përdorur një furrë me gaz, vdekje e ngjashme me vetëvrasjen e gruas së parë të Hughes, Sylvia Plath.

Fakti që dhe Assia kreu vetëvrasje pas gjashtë vitesh në të njëjtën mënyrë si gruaja e tij, Sylvia duke lënë hapur gazin e sobës, vulosi fajësinë e Hughes. Në një letër drejtuar mikut të tij të ngushtë Lucas Myers, T. Hughes reflekton nga ana e tij për vdekjen e dy grave që deshi. Në letër rrëfen se për vdekjen e gruas së tij, Sylvia Plath, shkaktare ishte “vendosmëria e tij e sëmurë”, ndërsa në rastin e së dashurës shkaktare ishte “pavendosmëria e tij e sëmurë”.

Martesa midis Plath dhe Hughes u shtri në vitet (1956 – 1963). Ajo konsiderohet si një nga martesat më të shqyrtuara e detajuara, në historinë e letërsisë së shkruar në anglisht.

Gjithsesi, poetja amerikane Sylvia Plath (jetës së të cilës i është kushtuar filmi ‘Sylvia’ një prodhim i vitit 2003, interpretuar nga ylli hollivudian Gwyneth Paltrow), edhe pse jetëshkurtër, ka lënë gjurmën e saj të pashlyeshme në botën e letrave.

BIRI I ARMIKUT- MJESHTËRIA E RRËFIMIT TË ANKTHIT

January 3, 2021 by dgreca

Lexuesit rreth romanit “Biri i armikut” të Shpend Sollaku Noé-së/

Shkruan Fatmir Mamo/

Mbas romaneve “Il confine della nebbia” e “Il Però fiorì a dicembre” Shpend Sollaku Noé vjen me romanin “Filius hostis ovvero Il Figlio del nemico” (“Biri i armikut”). Në këtë roman autori kërkon që në fillim të faqeve të para ta bëjë lexuesin pjesmarrës të ngjarjeve, sidomos atë që e ka jetuar atë periudhë me dramën e të drejtës së të shkuarit në shkollën e lartë. Rresht pas rreshti, faqe pas faqeje, me saktësinë dhe realitetin e shprehur në menyrë brilante të jetes së personazheve që rrallëherë e gjen në autor të tjerë, autori të bën të ndihesh fizikisht në ato ngjarje. Ai përshkruan me aq mjeshtëri ankthin, pasionin, dëshiren për jetë të lirë, dashurinë e atyre viteve, vuajtjen edhe të prindërve, frikën që regjimi komunist mund të të zhdukte me burgim por edhe me eleminimin fizik sepse ishe bir i armikut. Shpend Sollaku Noé na mrekullon me ngjarjet e atyre viteve – shkuarjen për kryerjen e shërbimit ushtarak. Me mjeshtërinë e penës së tij ai tregon ankthin e asaj dite që shumë prej nesh e kanë jetuar personalisht.

Sazani ishte ai ishull aq misterioz dhe habitës për ne që e shikonim nga bregu i Vlorës. Në këtë roman për këtë ishull hidhet dritë si për një realitet rrënqethës. Asnjëherë deri më sot pë të nuk është është shkruar kaq imtësisht.

Është momenti që ky roman por edhe romanet e tjerë të Shpend Sollaku Noé të lexohen jo vetëm nga ne që e jetuam atë periudhë të egër diktature por, dhe sidomos, nga fëmijët tanë, pasi kanë rastin e vetëm që atë periudhë komuniste ta lexojnë siç ka qenë në realitet dhe jo me deformimet që herë pas herë bëhen nga disa pseudoshkrimtarë. I uroj Shpend Sollaku Noè-së nga thellësia e zemrës një rrugë të gjatë dhe të suksesshme krijuese. Faleminderit për emocionet që më dhuron me veprat e tij .

*Fatmir Mamo, Sant’Andrea Apostolo dello Ionio, Catanzaro, Calabria.

Petro Marko, shkrimtari legjendë i Bregdetit

December 21, 2020 by dgreca

“Sa zor është t’i futesh tjetrit në zemër, në kokë! Po t’u shkruhej njerëzve në sy e në fytyrë mendimi, shpirti, rruga, puna, qëllimi atehere bota do të kishte marr tjetër drejtim….Po shumë fytyra jane si nata…dhe hajde kupto të lutem,se ç’mbulon dhe ç’fsheh nata!” P. Marko. Qyteti i Fundit.

Shkruan:GEZIM ZILJA/

Petro Marko, shkrimtari legjendë i Bregdetit

Historia e Petro Markos (25.11.1913-27.12.1991) është ajo e një luftëtari të madh të lirisë me përmasa ndërkombëtare, e një shkrimtari të pashembullt, e një idealisti të rrallë. Diktatura e qëlloi me të gjitha mjetet dhe format e saj për ta mposhtur, për ta kthyer në një shkrimtar oborri, ose ta detyronte të heshte si shumë të tjerë. Por ky shpirt i lirë i Bregut të Detit, nuk mund të bënte dot kompromise të tilla. As burgu, as varfëria, as izolimi nuk e thyen këtë burrë të shquar të Dhërmiut. Ai shkroi sa dhe si deshi, për luftën, për paqen, për dashurinë, për lirinë, atdheun dhe asnjëherë nuk i thurri lavde rregjimit komunist. Në librin “Intervistë me vetveten” që e shkroi në vitin 1977 dhe e plotësoi deri në ditët e fundit të jetës, ai bën një rrëfim të sinqertë, pa shtesa, pa zbukurime. Libri u botua i plotë në vitin 2000. Aty përshkruan fëmininë e hershme në fshatin e tij të lindjes Dhërmi, shkollimin, jetën në Tiranën e viteve tridhjetë, fillimin e shkrimeve të para në revistat e kohës, vajtjen në Greqi për studime të larta, pastaj vullnetar në luftën e Spanjës, jetën dhe burgun në Francë e Itali, dhe tmerrin e jetës në Shqipëri pas vitit 1944. Dy vjet pas çlirimit të Shqipërisë më 1947, arrestohet dhe bën tre vjet burg deri më 1950. Ëndrrat e shkrimtarit të ardhshëm, e idealistit të madh, u thërrmuan para realitetit vrasës në Shqipërinë e komunistëve. Ai pa sesi u shndrruan shumë nga miqte e tij të kohës së luftës në shërbëtorë të rregjimit të ri, në vrasës e kriminelë. Jeta e tij, e gruas dhe e fëmijëve, me talentin e veçantë që i kishte dhuruar natyra, atë të vëzhguesit të hollë dhe shkrimtarit, mund të kishte qenë shumë herë më e mirë dhe më e lehtë, pa atë kalvar vështirësish që kaloi, por si thotë edhe vet pak kohë para se të vdiste: “ … Kam shkruar dhe përsëri sa të kem frymë do të shkruaj, po me atë entuziazëm të Petros idealist, të pathyeshëm, të viteve të rinisë e të luftës, dhe qëndrimi im do të jetë gjthmonë kundër çdo lloj padrejtësie, kundër shkeljes së çdo lloj të drejte njerëzore, kundër çdo pushteti diktatorial, që të pengon frymëmarrjen, që vret ëndrrat e fëmijëve dhe idealin e idealistëve, që u vë kufij me tela me gjëmba horizonteve të lira….” (Intervistë me vetveten f.534.) I martuar me një piktore të talentuar si Safo Marko, ata e gjetën të dy gjuhën e përbashkët, duke mos bërë për asnjë çast servilin, shkrimtarin apo piktorin e realizmit socialist. Por liria dhe qëndresa ndaj diktaturës kishte një kosto që shpesh e kalonte njerëzoren. Kostua që pagoi çifti, Marko, ishte e pashëmbullt. Derisa ai burrë i jashtëzakonshëm mbylli sytë, nuk u qa, nuk u ankua, nuk u jargavit, nuk bëri asnjë lutje në komitetin e partisë për “t’i falur gabimet”, siç bënë shumë shokë të tij dhe që pastaj ia hodhën të keqes. Me një qëndrueshmëri si të heronjve mitikë, ai i piu deri në fund kupat e helmit, që diktatura ia mbushte çdo herë plot, por pa shkelur kurrë mbi veten e vet.Çifti Marko, lindi dy fëmijë. Edhe emrat e tyre i gjetën jo rastësisht: Jamarbër dhe Arianita. Të dy kam pasur rastin t’i shoh fare të rinj, kur vinin me pushime në Vlorë (Skelë) te kushërinjtë e tyre me të njejtin mbiemër. Jamarbëri (shkurt Madu) ishte një djalë as shtatëmbëdhjetë vjeç, që është pak të cilësohet i bukur. Kishte shtatin dhe bukurinë e të atit dhe delikatesën e brishtësinë e të ëmës. Shkruante që atëherë poezi, por që dalloheshin menjëherë nga ato të tjerat, që mbushnin faqet e “Dritës”, të “Yllit”, të “Nëntorit”, “Rinisë”, etj. Antikonformist si i ati, shkruante si njeri i lirë, i frymëzuar nga ideale të larta, nga natyra e bukur shqiptare, nga ndjenjat e pastra, nga dashuria njerëzore. Për ato poezi dhe sjelljet e tij prej “rebeli” e pësoi. Spiunët dhe larot e panumërt të Enver Hoxhës ia prenë hovit djalit të ri, duke e futur ende të parritur në burg. I brumosur me idealet e lirisë nga prindërit e tij, ai nuk bëri dot vjersha për partinë e socializmin, që hetuesit si hienat ia kërkuan ditë e natë. E dënuan atë, dhe u munduan të vrasin së gjalli dhe të pamposhturit Petro dhe Safo Marko. Ka një paralelizëm tragjik midis arrestimit të Petro Markos, nga komunistët në vitin 1947 dhe të birit më 1975. Ja si e përshkruan ai në libër këto dy çaste: “ …Në mes të natës erdhën njerëzit e sigurimit, më ngritën nga shtrati dhe më lidhën. Safoja qante më dënesa dhe thoshte: Pse? Ku do ta çoni?..Dhe nisi tragjedia. Më 15 maj 1947…” Interv. me vetv. f.469” Ndërsa për arrestimin e të birit shkruan: “… Më 7 gusht 1975 në ora 12 të natës djali u arrestua në shtëpi. Njerëzit e sigurimit e kryen detyrën duke qenë shumë të sjellshëm. Pasi i vunë prangat djalit dhe e morën, nuk lanë gjë pa kontrolluar….. Ishim të gjithë jashtëzakonisht të tronditur, por për mua ishte më e rënda. Se e pashë tim bir prapa hekurave njëlloj si veten time…” (f.530) Jamarbëri nuk e përballoi dot burgun e rëndë të diktaturës. I tmerruar nga ato që pa e jetoi në hetuesi e burg, pasi u lirua ai u bë i heshtur dhe dalëngadalë filloi që si shok të kishte vetminë dhe më vonë alkolin. Çfarë kishte ndodhur atje në burg, çfarë i kishin bërë djalit të ri, çfarë kishte pësuar shpirti i poetit të ardhshëm? Jamarbëri kurrë nuk e tha, por nuk është e vështirë për t’u kuptuar. Petro Markua vdiq më 27.12.1991. Kam qenë në varrimin e tij në Dhërmiun e bukur, bashkë me poetin Xhevahir Spahiu dhe qindra të tjerë poetë, shkrimtarë, artistë dhe njerëz të thjeshtë. Kam parë atë ditë lot në sytë e shumë burrave. Shqipërisë po i ikte një nga njerëzit e saj më të mëdhenjë të shekullit të njëzetë. Një Petro Marko, i dytë vështirë se vjen më, megjithëse toka e bregdetit është aq e begatë. Ai la pas një vepër të pavdekshme, librat, njëri më i bukur se tjetri dhe jetëshkrimin e tij të pangjashëm me të asnjë poeti dhe shkrimtari tjetër shqiptar. Petrua, nuk la para, as pasuri, sepse ai nuk dinte të bënte para, as biznes, as tregëti. Ai shkruante dhe kjo ishte detyra e tij, për këtë e kishte dërguar zoti në tokë. Megjithëse diktatura shumë libra ia bëri karton, nuk ia botoi ose ribotoi më, në Kosovë vepra e tij që në gjallje iu botua e plotë. Ai shkruan për këtë fakt: “… Unë isha një shkrimtar i mallkuar në vendin tim, ku me sa munda luftova, punova dhe shkrova si gazetar, si poet, si shkrimtar, si përkthyes… Mahir Kada, më telefonoi e më njoftoi se kishte dalë në treg seria e plote e veprave të mia në Kosovë dhe se duhet të shkoja atje për të marrë shpërblimin që më takonte si shkrimtar, kurse unë në telefon iu përgjigja: Asnjë shpërblim nuk pranoj, por ato që më takojnë do t’i vini në shërbim të ndërtimit të Shtëpisë së Kulturës, me emrin e Asim Vokshit që po ndërtoni…f.538”. E kush nuk ka nevojë në këtë botë për para, aq më shumë kur ato janë si rezultat i punës dhe djersës tënde?! Por ja që i tillë ishte Petro Marko dhe neve, dhe atyre që do të vinë pas nesh nuk na mbetet gjë tjetër, por të mësojmë e të mësojmë pambarimisht nga ky shqiptar i madh. Petro Markua, në këtë kuptim ishte një misionar dhe të tillë në botë lindin shumë rrallë.

A po shitet porti i Durrësit ?

Ditë më parë Kryeministri Edi Rama së bashku me ministrin Arben Ahmetaj u kthyen nga Emiratet e Bashkuara Arabe me lajmin e bujshëm se ky vend do të jap 70 milion dollarë për rindërtimin e shtëpive të dëmtuara nga tërmeti. Madje si kurrë ndonjëherë me një shpejtësi të pazakontë pamë përfaqësuesin arab në Shqipëri bashkë me kryeministrin, në vendin ku do të ndërtoheshin mbi 2.000 apartamente. Rama nga ana e tij nuk harroi të riktheksoi se miqtë e largët do të ndërtojnë portin e jahteve, aty ku sot është porti i Durrrësit, ndërkohë që Porti i Durrësit do të zhvendoset në Porto Romano. Kaq iu është thënë shqiptarëve nga kryeministri për këtë pasuri me vlera të shumfishta. Kryeministri nuk dha asnjë shpjegim nëse këto 70 milionë dollarë janë dhuratë neto, janë marrë borxh apo janë kapar (paradhënie) bër blerjen nga “miqtë” arabë, të Portit të Durrësit. Për të kuptuar rëndësinë e portit të Durrësit (Investimet gjatë tri dekadave në këtë port kalojnë qindra milionë dollarë) po jap shkurt disa të dhëna paraprake zyrtare: Pozicioni shumë i favorshëm gjeografik e bën portin e Durrësit portin më të madh në Shqipëri dhe ndër më të mëdhenjtë në detin Adriatik dhe Jon, një nyje shumë të rëndësishme për tregun ndërkombëtar. Infrastruktura operacionale e tij përbëhet nga 11 kalata me një thellësi kalate që varion nga 7.5m-11.5m. Mallrat kryesore që përpunohen e magazinohen në port janë mallrat të tilla si: rifuxhio të thata, rifuxhio të lëngshme, mallra të përgjithshme, kimikate, mallra të rrezikshme, plehra kimike, konteinerë, ro-ro, ngarkesa të rënda etj. Importohen mallra si miell, grurë, cimento, karburant, materiale ndërtimi, qymyr, mallra ushqimore, konteinerë. Eksportohen mallra si: mineral kromi, ferro-krom, skrap, konteinerë, klinker, mallra të përgjithshme etj. Porti i Durrësit kryen 78% të tregëtisë detare në nivel kombëtar. Ai është gjithashtu një vendndodhje kyçe për rrjetet e trageteve dhe tranzitin e pasagjerëve, duke i dhënë Durrësit nje pozicion strategjik në lidhje me Korridorin VIII, që do lehtësojë tranzitin e pasagjerëve dhe mallrave në kontinentin Europian. Porti i Durrësit administrohet nga Autoriteti Portual Durrës (DPA,) që është përgjegjës për planifikimin e strategjisë dhe hartimin e planeve të ndryshme për zhvillimin e Portit të Durrësit, duke marrë parasysh interesat e industrisë së portit, biznesit, dhe të tregtisë. Në dokumentin e Strategjisë së Sigurimit Kombëtar (SSK) botuar nga Minisria e Mbrojtjes në korrik 2014 për domosdoshmërinë strategjike thuhet: “SSK është dokumenti më themelor planifikues për sigurinë kombëtare të Republikës së Shqipërisë…” Për portin e Durrësit theksohet: “Nxitja e zhvillimit të qëndrueshëm ekonomik do të arrihet duke nxitur projekte strategjike për ndërtimin e një aksi të rëndësishëm ndërkombëtar që lidh një port në bregun shqiptar të Detit Adriatik (Mesdheun) me Detin e Zi, përmes lidhjes rrugore, hekurudhore, energjetike dhe të telekomunikacionit.” Nga këto detyrime ligjore të shkruara dhe veprimin e kryeministrit, marrëveshja me Emiratet duket aferë e dyshimtë dhe jo me interes kombëtar sepse:

E para: A është kjo shitje apo dhënie me qira e Portit të Durrësit, ( i përcaktuar si një qytet, brenda qytetit të Durrësit) në në përputhje me Strategjinë e Sigurimit Kombëtar të Republikës së Shqipërisë? A është pyetur DPA-ja, komuniteti durrsak lidhur me këtë veprim të kryeministrit dhe gjithë grupet e interesit duke përfshirë specialist, inxhinjerë lundrimi, ndërtimi, arkitektë, ekonomistë, etj, etj?

E dyta: Sa do të jetë kostua e zhvendosjes dhe e rindërtimit të portit të ri dhe kur fillon e mbaron ndërtimi i tij??

E treta: Pse nuk ndërtohet porti arab i jahteve në Porto Romano, në Bish-Pallë apo Triport të Vlorës?

E Katërta: Porto Romano nuk lejon ndërtime kalate më shumë se 200m, është shumë më i cekët se Porti Durrësit dhe nuk i plotëson kushtet për një park industrial dhe ankorimin e anijeve të tonazhit të rëndë. Si do të zgjidhen këto probleme dhe sa do të jetë kostua e thellimit dhe mirëmbajtjes së portit të ri?

E pesta: Çfarë kapaciteti do të ketë porti i jahteve (është thjesht parking) dhe nga do gjënden këto anije qejfesh që do të parkojnë pikërisht në Durrës, kur bregdeti grek me ishujt, bregdeti dalmat dhe sidomos ai italian janë të mbushura me porte të tilla. E kemi një port jahtesh në Vlorë dhe ai nuk mbushet kurrë as në dimër e as në behar?!

E gjashta: Pse Shqipëria nuk ka ende një Strategji të Sigurisë Kombëtare Detare?

Shtesë 1. Për marrëveshjen e kufirit detar me Greqinë pozita dhe opozita shpallën tradhëtare njëra-tjetrën. Ndërkaq ne e kemi një vendim të Gjykatës Kushtetuese. Gjykata e Strasburgut nuk është zoti mbi tokë. Edhe atje luhet me lobingje si kudo në forumet botërore dhe Greqia është më e favorizuar. Po le të bëjmë “sehir” e mos nxitohemi në parashikime. Tani duam të japim Portin Strategjik të Durrësit me tokën dhe me detin!? E kuptoni se ç’po bejne rilindasit?

Shtesë 2. Dokumenti për Strategjinë e Sigurimit Kombëtar përpilohet çdo pesë vjet. Ai i vitit 2014 ka skaduar në 14 korrik 2019. Dokumenti i ri ende nuk ka dalë. Kjo tregon mungesë përgjegjësie dhe amatorizëm në drejtimin e shtetit.

Shënim 3. Dëshiroj shumë, që kjo marrëveshje të jetë një tollumbace elektorale e kryeministrit. Sa për dhurata e zemërgjërësi të “ vëllezërve arabë” unë nuk besoj. Arabët janë “baballarët e tregëtisë” dhe kurrë nuk investojnë qoftë një dollar pa fituar tre të tillë.

REVISTA LETRARE “PENA” NË NUMRIN E SAJ TË 8-TË

December 20, 2020 by dgreca

Shkruan:Doktorante Arjeta Ferlushkaj/

Revista letrare “Pena”, organ i “Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë”, del para lexuesit në numrin e saj të 8-të në vitin 2020 me 25 autorë, nga ku 4 kritikë, 4 poetë, 4 prozatorë, 6 eseistë, etj. Kryredaktor i këtij numri është z. Adnan Mehmeti dhe redaktorë janë z.Mëhill Velaj dhe dr. Yllka Filipi.

Përgjithësisht, revista vjen me një strukturë tashmë të konsoliduar, nga ku rubrikat: kritikë, poezi, prozë, intervistë, ese, kronikat e shoqatës etj., janë thuajse të përhershme pasi i gjejmë edhe në numrat e mëparshëm të kësaj reviste.

Ajo që shënon nisjen e leximit të kësaj reviste është kritika. Është bërë zgjedhja e duhur që kjo rubrikë të hapet me një përkujtim të domosdoshëm për një personalitet tepër të rëndësishëm për botën shqiptare, siç është Arshi Pipa. Me këtë rast, studiuesi Anton Çefa na vjen me “Të kujtojmë Arshi Pipën në 100-vjetorin e lindjes”, ku na jep të dhëna rreth jetës dhe veprimtarisë (me kontribut shkencor të shumëanshëm dhe sidomos cilësor) së Arshi Pipës.

Pjesë e kësaj rubrike janë edhe hulumtimet nga Gjekë Marinaj, PhD me “Fuqia e referencës letrare dhe autoriale në njësimin e Adnan Mehmetit”, një recension në plan të gjerë i librit “Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë. Autorë dhe vepra” me autor Adnan Mehmeti; doktorante Arjeta Ferlushkaj me “Prania e tjetrit”, një studim mbi marrëdhëniet intertekstuale në letërsinë bashkëkohore, konkretisht në atë të shkrimtarit Ridvan Dibra dhe mbyllet me analizën e prof.dr. Thanas Gjikës: “Sinteza e së shkuarës, së tashmes dhe së ardhmes vetëm në disa faqe të Visar Zhitit”, mbi kapitullin “Zbarkuesit” nga romani “Rrugët e ferrit” i shkrimtarit Visar Zhiti.

Sa i takon hapësirës që i është rezervuar në revistë krijimit letrar, ajo nis me poezinë dhe ky numër vjen me autorë si: Visar Zhiti (“Vazhdimisht tradhtohet njeriu”, “Rrethimi”, “Si shkohet në Kosovë”, “Zbathur shëtitet nëpër buzët tua”, “Mbi një fotografi shkruaj një lutje zotit”, “Skeleti”, “Jeton në syrin tënd”); Këze Kozeta Zylo (“Dua të vdes bukur, jam njeri”, “Saranda, Dea dhe Joni”, “Një dolli në ‘Zemrën e Liqerit’ të Lasgushit”); Xhemal Gora (“Kosova”, “Ky mall”, “Takim me Eseninin”, “Grave”) dhe Ermira Mitre (“Vetmia”, “Tango trëndafilash”, Në muajin mars”, “Eja valëz”).

Ndërsa proza (e shkurtër) na prezantohet me këto autorë: Ramiz Gjini me “Shitësi i dhuratave të dashurisë”; Shpresa Vrana me “Nëse një ditë…më kërko!”; Mëhil Velaj me “Dëshirat e Aulonës” dhe Jani Plasa me “Guna e kaçakut”.

Intervista e këtij numri ka në fokus krijimtarinë e shkrimtarit dhe studiuesit Gjekë Marinaj. Mujë Buçpapaj ka vendosur ta intervistojë shkrimtarin Marinaj me rastin e 30-vjetorit të botimit të poezisë “Kuajt”. Ndër të tjera, duke iu kthyer të kaluarës për të krijuar një analogji me ditët e sotme, shkrimtari Marinaj konstaton se nuk kanë ndryshuar shumë gjëra thelbësore. Për këtë arsye, intervista nga Buçpapaj na vjen me titullin “Ju tregoj pse poezia ime “Kuajt”, mbetet kaq aktuale edhe pas 30 vjetësh”.

Rubrika e esesë vjen pikërisht me 6 të tilla dhe përmendim: Dalan Luzaj me “Kur putha Kosovën”; Iliriana Sulkuqi me “Biografia ime ndryshe…dhe një premtim”; Raimonda Moisiu me “Poezia dhe muzika – dy nimfa ‘të dashuruara’ pafundësisht”; Pierre-Pandeli Simsia me “Sokakët e qytetit tim”; Akri Çipa me “Ai nuk e humbet esencën e së bukurës” dhe Luz Thaqi me “Rikthim në kohë”.

Një ndër rubrikat më funksionale të revistës, në veçanti për “Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë” është ajo e kronikës, e cila konstatojmë me kënaqësi se vjen më e pasur. Kjo rubrikë ka vlerë sidomos për anëtarët e rinj të Shoqatës apo për një lexues me interesa më të thelluara sa i takon krijimtarisë që zhvillohet në diasporë apo për ‘ndërtimin’ e një historiku për “Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë”. Një ndihmesë edhe më të madhe jep lista e botimeve të realizuara nga anëtarët e Shoqatës që jepet në faqet e fundit të revistës.

Në këtë numër, përveç pasqyrimit të aktiviteteve botuese apo promovuese të anëtarëve të Shoqatës, lexuesi mund të gjejë edhe organizime apo qëndrime në lidhje me ndodhi që nuk mund të anashkalohen, siç është rasti i largimit (të detyruar) nga Shqipëria i shkrimtarit dhe studiuesit Agron Tufa. Për solidaritetin e SHSHSHA-së ndaj Agron Tufës, në revistë kemi mundësi të lexojmë dy shkrime nga Frank Shkreli dhe Beqir Sina.

Pjesë të këtij numri janë edhe njoftimet për anëtarësimet e reja në SHSHSHA. Një shkrim nga Eleonora Qeparoi na njeh me anëtarësimin e poetes Ermira Mitre Kokomanit. Gjithashtu, anëtarë të rinj në SHSHSHA u pranuan edhe Xhemal Gora, Jani Plasi, Frank Shkreli dhe Arjeta Ferlushkaj. Në këtë numër nuk mungojnë edhe promovimet e botimeve, siç është ai për librin “Esencat e mendimit letrar” me autor dr. Besim Muhadri; njoftime mbi ngjarje letrare në rang ndërkombëtar siç është rasti i çmimit Nobel, i cili këtë vit u fitua nga poetja amerikane Louise Glück, etj.

Fuat Memelli dhe Namik Selmani vijnë në këtë numër të revistës “Pena” me nga një shkrim secili për një botim të rëndësishëm për SHSHSHA-në, siç është libri “Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë. Autorë dhe vepra”, botuar nga Adnan Mehmeti (2020).

Një ngjarje e rëndësishme për SHSHSHA-në këtë vit është anëtarësimi i shkrimtarit të mirënjohur Visar Zhiti, konkretisht si “Anëtar Nderi” i Shoqatës. Për këtë eveniment, vetë shkrimtari Zhiti i ka dërguar një letër “Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë”, letër të cilën lexuesi e gjen në faqet e kësaj reviste.

Pjesë e kësaj kronike janë edhe shkrimet: Namik Selmani me “Udhëtimi i revistës letrare “Pena” në Boston” dhe Fuat Memelli me “Rreth një “sofre” me krijuesit e Bostonit”, të dy shkrimet referuar takimit të shkrimtarëve në Boston, në janar 2020. Gjithashtu, shkrimi redaksional “Lamtumirë aristokrati i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, prof. dr. Agron Fico”, me rastin e largimit nga jeta të një anëtari të nderuar të SHSHSHA-së, Agron Fico.

Duke shfletuar revistën “Pena”, lexuesi me kënaqësi mbyll faqet e fundit të saj duke numëruar plot 28 botime të reja që janë realizuar nga anëtarët e SHSHSHA-së për vitin 2020:

Numri i 8-të i revistës letrare “Pena”.
“Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë. Autorë dhe vepra” dhe “Si stelele iubesc” / “Edhe yjet dashurojnë”, (poezi në rumanisht) nga Adnan Mehmeti.
“The Old Bridge – Ura e vjetër” (ese dhe studime letrare) nga Arjeta Ferlushkaj
“Shpresë dhe dashuri” (novelë) nga Besa Rexhepi.
“Esencat e mendimit letrar” dhe “Shtjefën Gjeçovi dhe Kanuni i Lekë Dukagjinit” (studime) nga Besim Muhadri.
“Flakadan dije dhe kulture. Qendra Kulturore Shqiptaro-Amerikane Nju Xherzi” / “A flambeau of knowledge and culture. The Albanian-American Cultural Center New Jersey” (monografi) nga Bexhet Asani.
“Heshtja” (roman) nga Bora Balaj
“Away from Home” (poema) nga Carrie Hooper
“ການສາລະພາບຂອງທະເລ” / “Confessions of the sea”; “Humanizing Venus” (në gjuhën bengale); “46 саҳифа” / “Page 46” dhe “With Neruda on the Atlantic Shore” (në gjuhën koreane), poezi nga Gjekë Marinaj.
“Meditime shqiptare në Amerikë” (poezi) nga Gjeto Turmalaj.
“Puthemi te fjala” (“Baciamoci alla parola”), poezi shqip-italisht dhe “Për nesër” (“Words of tomorrow”), poezi shqip-anglisht nga Ilirjana Sulkuqi.
“Kohë e pamposhtur” (roman) nga Jashar Esati.
“Çamëria, bisk i endrrës” (poezi) nga Namik Selmani.
“Tregime”, “Hija e atij tjetrit” dhe “Shtëpia në përrua” nga Petraq Pali.
“Ankimi i Luciferrit” (poezi), “L’homme avec La fenêtre dans ses bras” (poezi në frëngjisht) dhe “Ospatul modern al lui Shakespeare” (poezi në rumanisht) nga Petraq Risto.
“Wrong marriage” nga Sabije Dervishi Veseli
“The Wall Clock And Other Short Stories”nga Sami Milloshi.
“E diela e fundit” nga Shpend Gjocaj.
“Funeral i pafundmë” (“Cortegiul fara de sfarsit”), roman në rumanisht nga Visar Zhiti.

Po ashtu, në faqet e fundit të revistës, i përmendet lexuesit dhe njeriut të letrave se cilat janë kushtet e anëtarësimit për secilin që dëshiron t’i bashkohet grupit të krijuesve shqiptaro-amerikanë.

Ndërsa, në faqen e parë të revistës, gjejmë këtë moto:

“Misioni i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë është t’i sjellim komunitetit tonë dhe të gjithë shqiptarëve kudo që janë, një krijimtari të cilësisë së lartë në përputhje me standardet bashkëkohore të botës ku jetojmë. Po kështu, do të bëjmë ç’të jetë e mundur që të zbulojmë dituri të reja e të krijojmë një art të ri letrar, për të pasuruar civilizimin shqiptar dhe për të kontribuar në mënyrë të ndjeshme edhe ndaj progresit letrar botëror”.

Një mesazh por edhe kërkesë e tillë e SHSHSHA-së, e cila boton revistën e saj “Pena” për 8 numra deri tani, i kujton vazhdimisht anëtarëve të saj, lexuesve por edhe autorëve që aspirojnë të jenë pjesë e shoqatës dhe revistës, që pena e tyre duhet të jetë e mprehtë dhe pretenduese, që koha mos ta sfidojë.