Mergata – Page 37 – Dielli

JO VETËM ARTIST, POR EDHE NJERI, ME BUTËSINË E VENDLINDJES

December 20, 2022 by s p

Rreth librit të Ndini Bardhi “274 portrete grafike të shkrimtarve shqiptarë”, Tiranë 2022

C:\Users\User\Documents\download (1).jpg

Nga Enver Memishaj

Këto ditë piktori i njohur Ndini Bardhi ka nxjerrë në qarkullim veprën e tij të gjashtëmbëdhjetë me 274 portrete shkrimtarësh nga Shqipëria, Kosava dhe Mali i Zi , po kështu titullohet edhe libri “274 portrete grafike të shkrimtarve shqiptarë”.

Ndini Bardhi ka lindur në Bubullimë të Lushnjës në vitin 1950 ku u rrit dhe u bë burrë, u diplomua si artist në Akademinë e Arteve të Bukura, në Rumani, por mbeti baltë e butë shqiptare e Bubullimës, siç thoshte Agolli.

Ëndërrat e tij lindën në Bubulimë, u përseritën në Rumani ku u diplomua dhe të përsëritura e rispësëritura në proçesin e kujtimeve gjejnë së fundi shprehjen dhe pasqyrimin në 16 vepra të botuara dhe në pikturë.

Me një egoizëm prej artisti të lindur, me një dashuri për Shqipërinë dhe shqiptarët ai ka arritur kulmet e ëndërruara. “Piktori, shkruan Ndini Bardhi, është në kërkim të përhershëm dhe ambicioz për të arritur në kulmin e gjinisë portretiste si shkalla më e lartë e artit figurative”

Në 16 librat e botuar, veçanërisht në pikturë Ndini Bardhi ka shkrirë jetën e tij, shpirtin human të tij.

Krijimtaria e tij artistike është shfaqur për publikun shqiptar dhe të huaj në 26 ekspozita personale, por ai është bërë i njohur dhe është vlerësuar edhe si artist i portretit. Portretet e Ndini Bardhit janë shprehje e gjallë e botës së brendshme të personazhit që ai pikturon, portreti duket sikur bisedon sikur të flet, sikur të pyet, sikur është njeriu i gjallë, që qëndron para teje, kjo shpreh artin dhe talentin e piktorit.

Kështu piktori krahas veprës së tij në pikturë dhe veprave të botuara ai shpesh i kthehet portretit dhe portretet e tij janë vepra që mbi të gjitha të kujtojnë ndjenjat njerzore. E tillë është edhe vepra e tij e fundit që sapo ka dalë në qarkullim: “274 portrete grafike të shkrimtarve shqiptarë”. Në këtë vepër piktori ka përfshirë shkrimtarë dhe personalitete të territoreve të banuara nga shqiptarët.

Në portretet e tij e shohim herë me ndjenja nacioanliste e herë me ndjenja qytetare e njerzore.

”Në numurin e madh të portreteve të realizuara me shumë dashuri në fondin e krijimtarisë sime zë vend portreti i njerëzve me vlera individuale e shoqërore të tij. Në të kam derdhur dashurinë për ta, pasionin dhe punën e madhe, të cilët duke i takuar drejtpërdrejt në çdo moment, janë bërë pjesë e jetës sime.

Portretet e tyre, janë tepër individual në tip, karaktere, botën dhe psikologjinë e veçantë që ata kanë. Ata refelektojnë intimitet, dashuri, vlera artistike dhe shoqërore duke konfirmuar veten e tyre si një personalitet njerëzor”, shkruan Ndini Bardhi, f. 23

Me veprën e tij ai ashtu siç ka mbiemrin ka zbardhur e zbukuruar veten dhe artin e pikturën shqiptare. Me veprën e tij ai i ka dhënë udhë të mirës së njeriut që i duhet kaq shumë shoqërisë shqiptare. Ndini Bardhi në pikturën shqiptare është një shkëmb i lartë, por për shoqërinë një vend ku mund të mbështetesh.

Në ditët e sotme për arsye historike por edhe shoqërore e qeveritare na ka ndarë emigracioni, por Ndini Bardhi me vepën e autoritetin e tij ka punuar gjithë kohën për të bashkuar njerëzit me artin e tij.

Në qënien e piktorit dallohet lehtë humanizmi , humanizën që nëprmjet veprës tij të botuar dhe pikturës e ka përcjellë tek shoqëria. Arti jonë ka nevojë për personalitete si Ndini Bardhi.

Falnderime të pa fundme që në veprën e tij prej 274 portretesh ka përfshirë dhe të nënshkruarin dhe vëllanë e tij Luan Memishaj.

Me respekt e nderime e urojmë të vazhdojë udhën e suksesit dhe lavdisë.

% % %

$C:\Users\User\AppData\Local\Microsoft\Windows\Temporary Internet Files\Content.Word\100_2332.jpg$ $C:\Users\User\AppData\Local\Microsoft\Windows\Temporary Internet Files\Content.Word\100_2333.jpg$

NË PËRKUJTIM TË EKONOMISTIT ISMAIL KASTRATI

December 17, 2022 by s p

PËRHERË NË SHËRBIM TË INTERESAVE MADHORE TË POPULLIT

Shkruan: Nuhi Bytyçi

Lajmi për vdekjen e intelektualit, ekonomistit të shquar, ish-kryetarit të Këshillit Qendror për Financim të Kosovës, të Odës Ekonomike të Kosovës dhe ish-Zëvëndësministrit të ekonomisë dhe financave në Qeverinë e Përkohshme të Kosovës, Ismail Kastratit, ka jehuar me dhembje të madhe në Kosovë dhe në mbarë hapësirën etnike shqiptare. Ismaili mbahet mend si ekonomist i zoti dhe drejtues i disa institucioneve ekonomike e financiare në Kosovë me rëndësi para, gjatë dhe pas luftës në Kosovë. Si gazetar kam pasë rastin që me Ismail Kastratin të takohem, të realizoj disa intervista për Televizionin Shqiptar dhe Radiotelevizionin e Kosovës. Përherë ishte i gatshëm që të ofronte informacione profesionale, të qëndrueshme dhe optimiste për mbështetjen – financimin e institucioneve arsimore, shëndetësore, kulturore, informative dhe të institucioneve tjera paralele që vepronin në Kosovë, në rrethana të ekupimit serb. Më kujtohet kur me mbështetjen e Ismailit kam realizuar disa emisione për funksionimin e arsimit shqip në Kosovë, të Këshillit Qendror për Financim dhe të disa emisioneve tjera televizive për Televizionin Shqiptar në Tiranë në vitet 90-ta, pra para luftës. Ndërkaq, gjatë periudhës më të vështirë, asaj të luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës kundër forcave ushtarake dhe policore serbe, Ismail Kastrati ishte në krye të Këshillit për Financim të Kosovës, që faktkisht ishte një lloj ministrie e ekonomisë dhe financave, ai me bashkëpunëtorët e tij ishin në mbështetje të plotë të luftëtarëve të lirisë, sidomos të popullatës civile në zonat e luftës. Mbështetja ishte përmes Këshillit të Emergjencës të Kosovës, i cili ishte formuar pas shpërthimit të luftës frontale në mars të vitit 1998 dhe që drejtohej nga Selatin Novosella, duke siguruar mjete financiare për mbijetesën e popullatës civile në zonat e luftës në mbarë Kosovën. Në këtë drejtim kontribut të jashtëzakonshëm ka dhënë edhe djali i vëllait të Ismailit – Kryetari i Këshillit të Emergjencës për Komunën e Prishtinës, veprimtari i shquar dhe eprori i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, dëshmori i lirisë Prof. Isa Kastrati. Ismail Krastrati ka ndihmuar Ushtrinë Çlirimtare tlë Kosovës në forma të ndryshme. Kam qenë dëshmitar i një takimi dhe i iniciativës së Kastratit për të siguruar edhe uniforma për UÇK-në nga shoku i tij dhe afaristi preshevar Selajdin Mustafa. Ismaili si njeri i sinqert, serioz, i vendosur dhe atdhetar, kishte përkushtim të veçantë për mbështetjen konkrete logjistike të luftëtarëve të lirisë dhe të institucioneve humanitare që vepronin në Kosovën e trazuar.

Mbështetja e ekipit televiziv në zonat e luftës nga Ismail Kastrati

Gjatë periudhës së luftës 1998-1999, kur Kosova ishte në shtetrrethim të plotë nga ushtria dhe policia serbe, disa herë jam takuar dhe kam bashkëpunuar me Ismail Kastratin, i cili në atë kohë ishte në krye të Këshillit Qendror për Financim të Kosovës. Pas formimit të ekipit televiziv për të raportuar nga zonat e luftës, fillimisht në Drenicë, e pastaj edhe në Llapushë, Ana Drini, Dukagjin, Llap, Shalë, Neredime dhe zona tjera, për të sjellur imazhe në Televizionin Shqiptar dhe në mediat botërore të luftëtarëve të lirisë – UÇK-së dhe të mbijetesës së popullatës civile në këto zona, një ditë marsi të vitit 1998 takohem me Ismailin në zyren e tij në afërsi të bllokut të parë të banesave në Prishtinë. I tregoj për nismën time që si gazetar, fillimisht bashkë me kameramanin Sadik Shabanin e pastaj deri në fund të luftës me kameramanin Abaz Zekën të shkojmë në Drenicë dhe në zonat e tjera për të realizuar emisione televizive për të vetmen dritare të informimit në atë kohë – Programin Satelitor të Televizionit Shqiptar në Tiranë. I kërkoj mbështetjen e tij dhe të Këshillit Qendror për Financim të Kosovës për mbulimin e shpenzimeve për blerjen e kasetave profesionale dhe të disa shpenzimeve elementare të ekipit televiziv me rastin e realizimit të emisioneve për TV Shqiptar. Ismaili pa asnjë hezitim shprehu gatishmërinë e plotë të tij dhe të anëtarëve të KQ për Financim për mbulimin e shpenzimeve të domosdoshme dhe për funksionimin e ekipit televiziv gjatë periudhës së luftës. Ai kërkonte që çdo kërkesë të jetë zyrtare, me shkrim dhe të kaloj nëpër procedurat e rregullta të Këshillit Qendror për Financim. Kështu edhe vepruam dhe arritëm që të sigurojmë mbështetjen e parezervë të KQFK-së dhe kështu të krijohen kushtet elementare për funksionimin e ekipit tonë televiziv. Një mbështetje e tillë, sidomos e Ismail Kastratit për mua dhe kolegët e mi, Migjen Kelmendin, Abaz Zekën, Ergyn dhe Ekran Dobërçani dhe anëtarët e tjerë të angazhuar herpëpashere, padyshim ishte kurajo edhe më e madhe që të shkojmë në zonat e luftës dhe të montojmë dhe transmetojmë në ekranin e TV Shqiptar të gjitha ato imazhe, kronika dhe emisioen televizive nga lufta frontale e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës kundër forcave pushtuese serbe, takimet e drejtuesve politikë dhe ushtarak të UÇK-së me diplomatët amerikanë e evropianë, mbijetesën e popullatës civile në malet e Kosovës, solidaritetin humanitar të shoqatave dhe institucioneve tjera humanitare ndërkombëtare, masakrat mbi popullatën civile shqiptare, si dhe zhvillimet e tjera në zonat e luftës në mbarë Kosovën. Mund të them lirisht se pa mbështetjen e Ismail Kastratit ishte i pamundur realizimi i misionit tonë tejet të rëndësishëm për informimin e opinionit shqiptar dhe atij botëror lidhur me luftën e lavdishme të UÇK-së për liri e pavarësi. Mbaj mend fjalët e Ismailit: „Nuhi, ju përgëzoj për punën që po e bëni me kolegët tu. Vetëm punoni, sepse do ta keni mbështetjen time të plotë për këtë!“ Ai më tregonte se kishte mbështetje edhe nga anëtarët e tjerë të Këshillit Qendror për Financim, sidomos të Marte Palokajt, Bedri Prishtinës, Shaip Krasniqit, Selajdin Nuhiut, Eset Mazrrekajt dhe të anëtarëve të tjerë. Nuk duhet harruar as mbështetjen e Qeverisë Bukoshi, të ministrit të informacionit Xhafer Shatrit dhe të Komisionit për Financa të Kuvendit të atëhershëm të pa konstituuar të Kosovës, udhëhequr nga Naip Zeka dhe Fatmir Rexhepi, me bashkëpunëtoren e tyre, Mavlyde Mahmuti-Ajeti.

Bashkëpunimi me Ismail Kastratin pas çlirimit të Kosovës

Kur pas çlirimit të Kosovës jam takuar me Ismail Kastratin në lagjen Velania në Prishtinë, ku fillimisht ishte selia e Qeverisë së Përkohshme të Kosovës, kur ai ishte zgjedhur Zëvëndësministër i Ekonomisë dhe Financave të kësaj qeverie, e kam përgëzuar për këtë detyrë të merituar dhe njëherësh e kam falënderuar për mbështetjen konrete të tij ekipit tim televiziv me qëllim të realizimit të suksesshëm të misionit tonë në interes të publikut të gjerë gjatë luftës sonë çlirimtare. Ai me modestinë e tij më tha: „Faleminderit Nuhi. Unë jam krenar që e kam kryer obligimin tim për të mbështetur ekipin tënd dhe ju e keni merituar këtë mbështetje, e cila ka qenë shumë e vogël në krahasim me punën e jashtëzakonshme që keni bërë gjatë luftës në informimin profesional të opinionit.“ Derisa ishte kryetar i Odës Ekonomike të Kosovës, në maj të vitit 2000, kur unë dhe Abaz Zeka filluam të angazhohemi në Radiotelevizionin publik të Kosovës, Ismail Kastrati na ftoi që të përcjellim vizitën e parë zyrtare të delegacionit të Odës Ekonomike të Kosovës në Kroaci dhe Slloveni. Ftesën e zotri Kastrati e pranuam me kënaqësi dhe ishim krenarë që tani në rrethana krejtësisht tjera, në liri të bashkëpunojmë dhe ta mbështesim veprimtarinë e Odës Ekonomike të Kosovës dhe të projekteve të saj për rindërtimin dhe zhvillimin ekonomik të Kosovës së shkatërrruar në luftë nga forcat serbe. Gjatë kësaj vizite Ismail Kastrati është angazhuar për një bashkëpunim konkret të ndërmarrjeve ekonomike të Kosovës me ndërmarrjet ekonomike të Kroacisë dhe të Sllovenisë me qëllim të rimbëkëmjes së ekonomisë sonë të re. Kur në mars të vitit 2019 botova memoaret e mia me titull „Libri i luftës“, takohem me mikun tim të kohëve të vështira – Ismail Kastratin në restoranin „Bukatore“ në Breg të diellit dhe me kënaqësi ia dhuroj një ekzemplar të tij. Natyrisht se ai ishte një nga personazhet e memoareve të mjia dhe i erdhi shumë mirë që edhe në këtë libër kisha prezantuar punën time si gazetar dhe mbështetjen që ma kishte dhënë në mënyrë të veçantë Ismaili në rrethana lufte. Edhe Ismaili mi dhuroi disa libra të tij nga fusha e ekonomisë dhe e financave në Kosovë. Kështu, si miqë të vjetër, këmbyem disa kujtime të veçanta nga koha e bashkëpunimit në rrethana okupimi, të cilat dëshmojnë shembullin më të mirë se çfarë efektesh mund të japë kur njerëzit profesionistë, të përgjegjshëm dhe atdhetarë dinë kur duhet të mbështesin projektet me interes të përgjithshëm. Mund të them se për Ismail Kastrati ruaj kujtimet më të mira të mundshme si ekonomist, intelektual dhe veprimtar i dalluar i çështjes sonë kombëtare. Ai përherë ishte në nivel të detyrës, i përkushtuar, i vendosur, i ndershëm dhe në shërbim të ineteresave madhore të popullit. Familja Kastrati duhet të jetë krenare me veprimtarinë e tij në të gjitha periudhat, e sidomos të asaj të rezistencës së armatosur për liri e pavarësi. Faleminderit miku im Ismail. Lavdi!

Në përkujtim të Faik Konices

December 16, 2022 by s p

Prof.Dr. Romeo Gurakuqi/

Në kulmin e aktivitetit diplomatik per njohjen e udheheqesise politike shqiptare perkrah Aleances Antifashiste ne Luften e Dyte Boterore, populli shqiptar dhe emigracioni shqiptar në Amerikë, do të mbesë pa kreun më të lartë dhe më me autoritet të përfaqësisë. Më 15 dhjetor 1942, ish Ministri shqiptar në Washington, Faik Konica vdiq në Boston pas një infrakti kardiak.

Ceremonia e varrimit të Faik Konicës u zhvillua me 20 dhjetor 1942 në Boston.

Kjo ceremoni ishte njëkohesisht edhe një moment reflektimi dhe programimi të qendrimeve përfaqësuese shqiptare, të mishëruara këto në fjalimin në funeral të mbajtur nga Imzot Fan Noli.

Fjalimi ishte ndërtuar në një formë të atillë, jo vetëm për të vlerësuar shqiptarin më të ditur të kohës, por edhe për t’i tërhequr vëmendjen autoriteteve amerikane mbi çështjen shqiptare dhe mbi faktin se bëhej fjalë për ambasadorin e një shteti sovran, të pushtuar nga një vend agresor fashist. Për rrjedhojë, përmes nderimit të merituar dhe të naltësuar të Konicës, Noli synonte ta impenjonte diplomacinë amerikane për detyrime të mëtejshme në përputhje me Karten e Atlantikut, mbi pavarësinë, integritetin dhe vetëvendosjen e Shqipërisë. Pikërisht ky synim siç duket ka qenë, kur në fjalën e fundit, Noli përmend angazhimin e USG për dërgimin e trupit të Faik Konicës në vendlindje. Mirëpo, me sa kuptohet, kjo deklaratë e Nolit ka qenë vetjake, paraprirëse dhe nxitëse dhe jo e bazuar mbi një vendimarrje të vërtetë prej SD, mbasi në muajin janar 1943, SD do të deklaronte se nuk ekzistonte ndonjë vendimarrje e tillë prej USG.

Faik Konica u largua nga kjo botë pikërisht në momentin që Shqipëria kishte më shumë nevojë për atë në aspektin e mbrojtjes diplomatike të çështjes shqiptare në Perëndim.

Përsa i përket bibliotekës së lënë nga Faik Konica në Washington: sipas sekretares së Konicës, zonjushës Graham, ai para se të vdiste, e kishte lënë me gojë deshirën e tij, që biblioteka personale të përfshihej brenda Bibliotekës Kombëtare në Tiranë. Deri atëherë, librat dhe objektet personale të Faik Konicës, përfshirë monella shqiptare në ar, gioeli, një mbajtëse cigaresh në ar, etj., u depozituan në emër të “Vatrës”. pranë, “Fidelty Storage Company” në Washington D.C., ndërsa kujdesin për pasimin e postit të tij në SHBA, e morën mbi vete Federata Panshqiptare “Vatra” dhe Ipeshkvi Fan Noli, në cilësinë e Kryetarit të Kishës Orthodokse Autoqefale Shqiptare në Boston.

Por Nolit, me vdekjen e Konicës i ishte dëmtuar siguria kryesore vendimarrëse, saktësia dhe forca përbashkuese e dy mendjeve të mëdha në konsulencë.

Më poshtë në shënime keni versionin e saktë të fjalës të dërguar nga vetë Noli, Sekretarit të Shtetit Cordell Hull.

Funeral Oration of Faik Konitza, delivered by Bishop F.S. Noli, Boston Mass., December 20, 1942.

“Ladies and Gentleman,

We are gathered together here to pay our last respects and say farewell to one of the most distinguished sons of Albania, Faik Konitza. As you all know, Faik Konitza was one of the greatest master of Albanian prose-writing.

Moreover he is the man who rediscovered the old Albanian flag of Scanderbeg. There are three titles which even his bitterest opponents would not dream of denying him: Albanian Flag.

Let me add a few words about the Albanian Flag. As you all know none of the flags of our Balkan neighbors are older than a century and a half. Some of them are less than a century old. Ours is at least 500 years old and perhaps several centuries older. It was the flag of George Castriot Scanderbeg, the national hero of Albania, who fought against the Turks for a quarter of a century and was the last Christian warrior in the Balkans to defy successfully the greatest sultans of Turkey. After Scanderbeg’s death, Albania, abandoned by the European powers, had to succumb. Albania had to groan for four centuries and a half under the yoke of the unspeakable Turk.

During that period, Scanderbeg flag was forgotten— nobody knew of its existence until a young scholar dug it up in a library from a Latin biography of Scanderbeg by Barletius. That Scholar was Faik Konitza and that flag over his coffin, the red flag with the black double-headed eagle, is the one which he re-discovered.

Education: From what I have said, you can imagine that he was a highly educated man. He was trained in French schools and received his Bachelor’s Degree at the College de Lisieux, University of France. Later on he received his Master’s degree at Harward University in the Romance Languages. He was not satisfied with degrees but throughout his whole lifetime, he collected and read books and never forgot anything he read. As a matter of fact he was a walking encyclopedia. Career: At the age of 26, he began to publish his review “Albania in Brussels, in French and Albanian and he continued that publication until 1910 when he came to America. His review is a treasure-house of Albanian history, literature, philology and folklore. It is written in beautiful style, and is the most enduring piece of work he has left us. Harward University has a complete collection in Widener Library where it can be consulted. In America he served as editor of the Albanian newspaper “Dielli” and as President of the Albanian federation “Vatra”. In connection with his journalistic work you all know that he was not exactly an angel, as he sometimes dipped his pen in vitriolic acid in true French fashion, but after all no one is perfect, and we will just let bygones be bygones. In 1926 he was appointed Minister Plenipotentiary of Albania by King Zog and remained at that post until 1939, the fatal year when Albania was invaded by Italy on Good Friday. Last Act: After the Italian occupation of Albania, Mr. Konitza was notified by SD that he could not enjoy diplomatic privileges any longer, because Albania had ceased to exist and the Albanian legation in Washington was closed. It was the period of appeasement policy, but since 1939 things have changed. War broke out, Mussolini was not appeased but joined Germany, and finally the USA was forced into war by Pearl Harbor. Moreover, the Albanians, though forgotten by everybody, did not stop fighting the Italian invaders. Guerrilla fighting was going on all the time in the Albanian mountains until at long last both Washington and London saw that the Albanians were doing some real fighting and could be helpful to the UN. And so, as recognition of their bravery, came that fine statement of the Secretary of State, Mr. Cordell Hull, on the 10th of these months by which Albania was assured of regaining her independence under the Atlantic Charter. King Zog took Mr. Hull at his word, re-appointed Mr. Konitza as his representative in Washington, and applied for official recognition as the head of the Albanian government in exile. Mr. Konitza wrote immediately to the SD in the name of King Zog, regarding this recognition and that was Konitza’s last act. He died a few days later and so he never got the answer from the SD. But there are so many of us waiting and we hope that before long the answer will come and we are quite sure that the answer will be favorable. Mr. Hull in his historic statement of December 10, 1942, concerning Albania said: “Consistent with its well-established policy not to recognize territorial conquest by force, the government of the USA has never recognized the annexation of Albania by the Italian crown”. If that pronouncement has any meaning at all it means that USA still recognizes King Zog and tot the King of Italy as the head of the Albanian Government. Fine Gesture: There is evidence that the answer of the SD will be favorable. The American government has decided to send Mr. Konitza’s remains to Albania in due time at the end of the war. Such courtesies are usually extended only to foreign diplomats who die in active service. This means that Mr. Konitza is recognized as the representative of the Albanian government who died in active service. However, I may be, we deeply appreciated that noble gesture of the American Government and we know that Faik Konitza deserves it. He deserves to find eternal rest in the country he served all his life so faithfully and so loyally. May God Almighty grant him eternal peace.”

Burimi arkivor: NAMP USA, M 1211, Records of the Department of State Relating to Internal Affairs of Albania, 1910-1944, Decimal File 875, Roll 15, F.S. Noli to Secretary of State Cordell Hull, December 22, 1942,

VLERËSIMI I MIQVE TË VËRTETË, DETYRIM KOMBËTAR

December 12, 2022 by s p

Miqësi shqiptaro-austriake shekujve

“Miqësia e vërtetë është e drejtë dhe e guximshme” – (Shiler)

Hazir MEHMETI, Vjenë

Në çdo fund viti sërish të dalin para veprat e gjithë atyre që botën e bëjnë të dashur dhe të lirë, atyre miqve me të cilët ndanë përditshmërinë në jetën e zakonshme. Kjo ka fuqi të veçantë për mërgimtarin i cili jeton shpirtërisht në dy botë paralele emocionale. Në një kryeqytet kulture evropiane siç është Vjena, detyrimisht para të vijnë miqtë e mëdhenj të cilët nuk harrohen në historinë e vështirë të shqiptarëve. Dhe nuk e thoshte kot poeti e shkrimtari gjenial gjerman, Goethe: “Ai që nuk e sheh botën te miqtë e tij nuk e meriton që bota të dijë për të”. Shumë figura të njohura kombesh të ndryshme me origjinë shqiptare u bënë ura miqësie mes kombit shqiptar dhe kombeve tjera. Në hapësirat gjermano folëse, pa dyshim ishin Gjergj Basta, Garl Gega, Aleksandër Moisiu. Këto figura madhore e afirmuan kombin shqiptar edhe atëherë kur ishte shumë vështirë. Atëherë, kur errësira aziatike kishte ngulfatur gjuhën, kulturën dhe frymëmarrjen e shqiptarëve. Sulltani e donte vrasjen e arnautëve të pa fe, e vrau shpirtërisht e fizikisht pa mëshirë. Njëra nga ato qytete ku vepruan shumë miq të kombit shqiptar ishte Vjena e Norbert Jockli-t, themeluesit të studimeve albanologjike. Tek ai studiuan albanologjinë shumë shqiptarë, mes tyre Eqrem Çabej. Andaj, Jockli me të drejtë quhet At i Albanologjisë. Duke qenë i lindur nga prindërit hebrenj Norber Jockli, internohet me dhunë në kampet fashiste duke humbur çdo gjurmë rreth tij, por duke lenë pas veprën e madhore të tij e cila mbeti themeli i miqësisë mes kombeve austriak, hebre dhe atij shqiptar.

Në historinë e kulturën shqiptare Vjena ishte dhe mbetet qendër e respektuar ku vepruan shumë figura të njohura historike nga të gjitha drejtimet. A mund të kalojmë pa përmendur këtu përveç Norbert Joklit edhe emra tjerë shumë të respektuar si: Franz Baron-Nopsca. Leo Freundlich, Jakob Philipp Fallmaerayer, Johanenes Gerog von Hahn, Gustav Mayer, Jan Urban Jarnik, etj të cilët vunë themelet e njohjeve mbi gjuhësinë, kulturën, etnografinë e historinë e lashtë shqiptare. Ata ndihmuan në hapjen e shtigjeve drejt njohjeve të shqiptarëve nga popujt tjerë, të cilat u vazhduan të pasurohen edhe nga studiues shqiptarë në Universitetin e Vjenës, Gracit e Insbrukut. Nga këtu shndritën dhjetëra emra tani të njohur të kombit shqiptar: Eqrem Çabej, Aleks Buda, Dr. Gjergj Pekmezi, Hil Mosi, Lasgush Poradeci etj.

Një shekull më parë studentët shqiptarë themeluan shoqëri të fuqishme, gjurmët e veprimtarisë së të cilave mbetën të ndritura në historinë e formësimit kombëtar. Shoqatat: “Liria” e cila më vonë u quajt “Dija”, “Djalëria Shqiptare” e cila më vonë u quajt “Albania” të cilat botuan revista e gazeta nga të cilat më të njohura ishin revista “Djalëria” dhe gazetat “Ora e Shqipnisë”, “Vëllaznia”, “Minerva” ,,Albanische Corespondenze”, “Bashkimi Kombëtar”, “La Fedration Balcanique”, etj. Aty botuan shkrimet e tyre figura me peshë në historinë tonë kombëtare si: Hil Mosi, Dervish Hima, Dr. Gjergj Pekmezi, Kolë Rrota, Jani Basho, Xhevat Korça, Fuad Asllani, Vasil Laboviti, Lasgush Poradeci, Sokrat Dodbiba, Irakli Buda, Nush Bushati, Gjevalin Gjadri, Kolë Mirdita (Helenau), Rrok Gera, Rrok Maliki, Rrok Kolaj, Filip Papajani, Dr. Omer Hamiti, Sokol Sopoti, Rrok Stani, Terik Bekteshi, Hasan Ceka, K. Hobdari, Gjon Temali, Krist Maloki, Kristo A. Dako, Ndoc Naraçi, Kolë Kodheli, Krist Ndue Paluca, Gasper Mikeli, Kolë Margjini, Gasper Baltoja, Lec Çurçia, Ndoc Krajni e të tjerë.
Përkrahja e organeve austriake në shkollimin e studentëve shqiptarë, kulturës e gjuhësisë shqiptare vazhdoi pa ndërprerë deri në ditët tona. Kjo u duk në veçanti gjatë viteve të luftës në Kosovë, ku shteti austriak ndau bursa për të gjithë studentët nga Kosova. Në momentet vendimtare Austria e mbështeti kauzën e drejtë shqiptare. Nga këtu me bekimin e shtetit të Austro-Hungarisë u nis Ismail Qemali drejtë Durrësit e Vlorës për të shpallë mëvetësinë e Shqipërisë në ato pak territore të cilat akoma nuk ishin pushtuar nga forcat grabitqare të shteteve fqinjë. Nga Vjena bisedimet shqiptaro-serbe rreth së ardhmes së Kosovës, doli përfundimi logjik, se Kosova duhet marr rrugën e vet përmes Planit të Ahtisarit, Ky bashkëpunim u vazhdua në hartimin e planit për pavarësinë e Kosovës, ku diplomati austriak Albert Rohan u dallua me qëndrimin e tij konsekuentë, i cili Plan, Kosovës i dha bazën fillestare të shtetit të pavarur.
Politika austriake e shprehur përmes emrave Alois Mock, Vicktor Klima, pastaj Ulrike Lunack dhe publicistëve analitik të njohur mes të cilëve dallohej Christne Von Kohl korrespondente e “Die Presse” në Beograd, përbejnë themelet e respektit tonë, edhe për nesër.

Që para gjysmë shekulli është i njohur miku tjetër, shkrimtari dhe fotografi i njohur jo vetëm në Austri Prof.Peter Paul Wiplinger. Qysh herët ai kontaktoi shumë nga figurat e njohura politike e letrare shqiptare, mes tyre poetin Ali Podrimja dhe Dr. Ibrahim. Ai ruan respektin për ta, të cilëve u kushtoi edhe poezi. Pjesë nga letra e Prof. Peter Paul Wipliner dërguar Mag. Hazir Mehmetit. Datë, 1 janar 2019. “Këtu po dërgoj edhe një bashkëngjitje, të cilën po ia dërgoj edhe ambasadorit Sami Ukellit. Është mirë të dish se në cilën anë isha atëherë, 30 vjet më parë tani, dhe për çfarë isha angazhuar; dhe sa e gjatë ka qenë marrëdhënia ime me Kosovën; që nga viti 1961. Kur shkova për herë të parë atje. Ibrahim Rugova dhe shokët e tij dinin gjithashtu se me kë të kontaktonin kur kërkuan që dosja e rëndësishme e burgut t’i dorëzohej ministrit të Jashtëm të atëhershëm austriak, Dr. Alois Mock, duke më kërkuar këtë shërbim, të cilin edhe unë e mora përsipër dhe e realizova. Besoj se kjo nuk ishte krejtësisht e parëndësishme për shumë një proces vendimmarrjeje politike, veçanërisht në atë kohë”. Në gjermanisht. ”Ich sende hier auch ein Attachment, das ich auch dem Herrn Botschafter Dr. Sami Ukelli geschickt habe. Man darf ruhig wissen, auf welcher Seite ich schon damals, also jetzt vor 30 Jahren, gestanden bin und wofür ich mich engagiert habe; und seit wie langer Zeites meine Beziehung zum Kosovo gibt; seit 1961. Als ich zum ersten Mal dort war. Ibrahim Rugova und seine Freunde wußten auch, an wen sie sich mit ihrer Bitte um Überbringung des wichtigen Gefängnis-Dossiers an den damaligen österreichischen Außenminister, Dr. Alois Mock, wenden konnten, was sie auch taten, indem sie mich um diesen Dienst baten, den ich auch übernahm und ausführte. Ich glaube, daß dies-für manche politische Weichenstellung-besonders zur damaligen Zeit nicht ganz unwichtig war“.

Do ishte shumë simbolike dhe vlerësuese që Prof. Peter Paul Wiplinger të dekorohej nga Institucionet tona po me çmimin e njejtë që u dekorua Dr.Alois Mock. Kjo ishte kërkesë e imja si krytar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë “Aleksandër Moisiu” para dy muajve drejtuar Presidences së Republikës së Kosovës në 85 vjetorin e lindjes.

Emrat e miqve tanë të vërtetë në Austri në kohën tonë pasurohen me emrin Mag. Lukas Mandl – Eurodeputet, një zë i fuqishëm në Parlamentin Europian në mbështetje të drejtësisë për kauzën shqiptare në përgjithësi dhe asaj kosovare në veçanti. Ai së bashku me Arbër Markun, themeluan Shoqatën e Miqësisë Austriake-Kosovare në vitin 2015. I ndërlidhur me rrethanat e Kosovës, sfidat e saj në rrugën drejt integrimeve evropiane, Mandl nxori librin “Kosova dhe BE: Situata aktuale dhe perspektivat për të ardhmen”. Një libër ku fjalën e tyre rreth Kosovës, rrethanat aktuale të ndërlidhura me të kaluarën e saj e dhanë disa figura politike drejtuese në Austri, studiues e politolog të njohur. Mes tyre: Lukas Mandl, Sebastian Kurz, Oliver Varhelyi, Meliza Haradinaj-Stublla, Arbër Marku, Franz Schausberger, Elisabeth Campestrini, Tanja Fajon, Fridhelm Frischenschager, Irena Joveva, Kevin Kaiser, Andrey Kovatchev, David Mcallister, Andreas Schieder, Colli Marboe, Lulzim Pllana, Vladimir Bilcik, Wolfgang Sobotka, Patrick Voler, Manfred Brandner, Anton Quni, Erhard Busek, Dedë Gjergji, Ulrike Lunacek, Arta Sejdiu, Mimoza Ahmetaj, Johanes Hahn etj. “Pema e miqësisë kërkon të ujitet vazhdimisht” (R.Bimo), këtë nuk e harroi aktivisti dhe politikani ynë Arbër Marku. Ai duke qenë personalisht aktiv në jetën politike në vend, pa se Austria ka potencial të madh politike për ta ndihmuar Kosovën, e mbështeti idenë e Eurodeputetit Lukas Mandl, për themelimin e Shoqatës së Miqësisë Austriako – Kosovare, sekretar i së cilës është që nga themelimi i saj. Kjo shoqatë ka bërë punë me vlerë në afirmimin e çështjes së Kosovës dhe afrimin e saj me Bashkimin Evropian qysh nga viti 2015. Në veçanti Arbëri është i njohur tek komuniteti shqiptar si mbështetës i projekteve me rëndësi për shqiptarët. Nga kjo duhet veçuar ndihma e tij në ngritjen e marrëdhënieve shqiptaro-austriake gjatë dhjetëvjetëshit të fundit.
P.S.

Foto: Baden. SHKA “17 Shkurti”. Foto me miq austriakë: Lukas Mandl (Eurodeputet BE, Kurt Saska (ish- kryetar i Badenit),Nisret Bujari (deputet në Baden), Angela Stökl-Wokestorfer (Stadträtin bei Stadtgemeide Baden), Judith Händler (Gemeiderat der Stadt Baden) Carmen Jetller Cinceli (deputet në Parlamentin e Austrisë),

Takimet e Mynihut 2022 – Simposium shkencor

December 9, 2022 by s p

Enela Markja

Nëntor 2022/

Mynih 19.11.2022 – Shoqëria e akademikëve shqiptarë DIJA e.V., në bashkëpunim me Institutin shkencor mbarëkombëtar Alb-shkenca si dhe Ministrin e Punëve të Jashme dhe Diasporës të Republikës së Kosovës organizuan në Mynih simposiumin shkencor me temë: „Sfidat dhe mundësite e inkuadrimit te Diasporës në bashkëpunime shkencore kombëtare dhe mbarkombëtare“

Në Qendrën Internacionale të Takimeve Shkencore (IBZ) në Mynih u takuan më tepër se 100 pjesmarrës, profesor të Institutit Alb-shkenca dhe drejtues të institucione me objektivën e konkretizimit të projekteve në dobi të vendeve tona të origjinës nëpërmjet rrjetizimit dhe bashkëpuninimit shkencor.

Takimi hapet me fjalën përshëndetëse të Kryetarit të Shoqërisë së akademikeve dhe njëherit zëvëndësdrejtorit të përgjithshëm të Institutit Alb-shkenca Dr. Eshref Januzaj, i cili theksoi domosdoshmërinë e transferit te dijes si dhe rëndësinë e bashkëpunimit të Diasporës akademike me vendet e origjinës. Gjithashtu Dr. Januzaj përmendi rritjen e numrit të Diasporës në Gjermani dhe njëkohësisht fokusoi problematikat dhe arsyet pse ndodh ky migrim.

Pjesmarrësit e siposiumit u përshëndetën nga konsulli i Republikës. së Shqipërisë Dr. Dashnor Ibra dhe Konsulli i Përgjithëshëm i Rep. së Kosovës z. Afrim Nura.

Për të qenë konkurues duhet të ketë një lidhje të Diasporës shkencore.

Prof. Dr. Gentian Zyberi që ushtron veprimtarinë e tij akademike dhe shkencore në fushen e shkencave juridike në Universitetin e Oslos në Norvegji, parashtroi problematikat aktuale të Universiteteve në rajon. Ai thekson mangësine e botimeve shkencore si dhe rëndësinë e mbështetjes financiare të bibliotekave. Kanalizimi i duhur i fondeve si p. sh. krijimi i një reviste online për punime shkencore do të ishte motiovues. Mungesa e fondeve për kërkime shkencore është pengesë thelbësore. Kjo ilustrohet edhe me faktin se buxheti për shkencë që shteti shqiptar e ndanë përbën vetem 0,2 % të GDP-së.

Prof. Zyberi theksoi gjithashtu rëndësinë e angazhimi të Diasporës akademike për të rritur nivelin e punës shkencore në nivele europiane dhe ndërkombëtare.

Disa nga impulset e tij rreth temës së simpoziumit vunë kështu para përgjegjësive institucionet tona në vendet e origjinës:

krijimi i një programi ERASMUS+ për vendet tona në rajon
Shkenca dhe kërkimet shkencore duhet të jenë shumë afër studetëve
Rritja e stafit akademik në universitete tona
stimulim ekonomik në cilësi dhe në sasi
përmendja e shembujve të mirë
mbeshtjetje morale e studiuesve të rrinj

Integrimi i venedeve tona në familjen europiane ka nevojë dhe do të përshpejtohet nëse cilësia e Diasporës do të rritet, citoi Prof. Zyberi në fjalën e tij. Me këtë impuls ai parashtroi një platformë për krijimin e urave të bashkëpunimit.

Nje komb nuk ka zhvillim nëse nuk zhvillon dhe nuk mbështet shkencën!

Nga Shteti i Washington-it në ShBA përshëndeti gjithashtu nëpërmjet platformës ZOOM me një Keynot edhe Prof. Dr. Niko Qafoku. Ai theksoi rëndësine e themelimit të Institutit Alb-Shkenca para 17 viteve me bashkëthemeluesit Prof. Dr. Bajram Berisha, Dr. Januzaj dhe Prof. Dr. Gentian Zyberin nëpërmjet të cilit u krijuan urat e bashkëpunimit të Diasporës shkencore. Prof Qafoku foli për nevojën e ndërtimit të një infrastrukture për studimet shkencore duke spikatur rolin e Diasporës shkencore me fjalët: Ne flasim shqip!

Në panelin e parë „Bashkëpunimi dhe rrjetizimi i shkencës” u takuan Prof. Dr. Bajram Berisha, Prof. Dr. Evan Rroco, Prof. Dr. Bashkim Ziberi dhe Prof. Dr. Lulzim Dragidella. Në bashkëbisedim ata trajtuan problemet nga dy këndvështrime, si Akademikë në Universitetet gjermane dhe në vendet e origjinës. Duke vënë në pah problematikat, si:

Mungesën e një qëndrueshmërie në kërkimet shkencore
Financimi jo i mjaftueshëm
Mungesa e regjistrimit të Diasporës shkencore

Njëkohësisht u shyrtuan dhe ide për konceptimin e stukturave të qëndrueshme të bashkëpunimit. Konceptimi i një Masteri të përbashkët në vëndet shqipfolëse dhe ndërtimi i laboratorëve me nivel te lartë shkencor, do të ndikonin si indikatorë për më shumë rrjetizim dhë bashkëpunim.

Dobësia e Diasporës shkencore është, që ajo nuk është ë organizuar në rrjete dhe organizata

…theksoi në ligjëratën e tij Dr. Ilir Gëdeshit nga Qendra për Studimet Ekonomike e Shoqërore, i cili bëri një pasqyrë të Diasporës bazuar mbi statistika. Sipas shifrave konstatohet që 97% e doktorantëve që kanë promovuar jasht vëndevë të origjinës, punësohen në institutet dhe universitetet ku kanë promovuar. Nga këta vetëm 21% marrin pjesë në organizata dhe rrjete sociale. Gjithashtu rezulton që patriotizmi është motivacioni i angazhimit të Diasporës shkencore kosovare për ndërtimin e shtetit të Kosovës. Ajo është tepër e lidhur me Kosovën dhe beson në kompetencat sociale, drejtësinë sociale dhe të pa korruptuar.
Edhe në këtë ligjeratë u theksua domosdoshmëria e Diasporës shkencore dhe zgjerimi I rrjeteve të tyre nëpërmjet njësive Diplomatike.

Në panelin e dytë me teme „Projektet dhe strategjitë institucionale“ diskutuan znj. Liza Gashi – zëvendësministre për Punët e Jashme e Diasporën e Republikës së Kosovës, Drejtoresha e Agjensisë Kombëtare të Diasporës në Shqipëri znj. Sonila Hysi dhe Nenkryetarja e Këshillit Koordiniues te Diasporës znj. Anila Hyka.

Identiteti jonë ndërlidhet me gjuhen shqipe

Znj. Gashi pasi bën një analize themelore të Diasporës duke vlerësuar kontributin e saj në rrugëtimin e Kosovës. Pasi vë ne dukje heterogjinitetin dhe shpërndarjen e Diasporës si dhe vakuumin mes dijes së vjetër dhe te re, pranoi mungesën e strukturave të përshtatshme bashkohore për bashkëpunim e rrjetizim.

Ajo që znj. Gashi kërkon nga Diaspora shkencore është KOHA për ndërtimin e prototipave dhe krijimin e strukturave të bashkëpunimit per sfidimin e pengesave.

Misionet tona – vazhdon znj. Gashi – duhet të jenë çelësi I hyrjes në Diasporë. Me 32 Misione Diplomatike dhe 16 Konsullata u krijua bazamenti i pionierve të Diplomacisë kosovare.

„Ne nuk duhet t‘i largohemi por duhet të ballafaqohemi me të vërteten tone“ – me këto fjalë hapi znj. Gashi dyert për cdo bashkëpunim e rrjetizim të mundshëm në ndihmnë të ndërtimit të stukturave për konsolidimin e transferit te dijes.

Bashkëpunimi me Shoqërinë DIJA është i domosdoshëm

Znj. Hysi prezanton strukturat e ngritura për organizimine Diasporës si dhe strategjinë e organizimit të një baze tëdhënash për regjistimin e Diasporës. Pasi u vu re mungesa e një Këshilli Koordinues për Diasporën shkencore, ajo vendosi në bashkëpunim me znj. Gashi realizimin e shpejtë të këtij projekti.

Me qëllim thellimin e bashkëpunimit drejt integrimit të diasporës shkencore dhe profesional në procese të zhvillimit të vendeve tona si dhe për të hapur edhe rrugen institucionale të bashkepunimit, Drejtoresha e Agjensisë Kombëtare të Diasporës të Shqipërisë, znj. Sonila Hysi dhe Kryetari i Shoqërisë së akademikëve shqiptarë DIJA e.V., z. Eshref Januzaj, nënshkruan marrëveshje bashkëpunimi në mes të Agjencisë Kombëtare të Diasporës dhe Shoqërisë DIJA nga Mynihu.

Kjo marrëveshje do të krijoj hapësira për rrjetizimin e expertëve dhe angazhimin e Diasporës shkencore dhe profesionale në zhvillimin e projekteve në vendet e origjinës.

Të ushtrojmë metodologjinë e bashkëpunimit në grup

Në fjalën e saj gjatë diskutimit në panel, Anila Hyka theksoi rëndësine e Këshillit të Koordinimit të Diasporës dhe mundësite që ofrohen përmes tij.

Në panelin e tretë „Shembuj nga praktika“ u diskutua mbi praktikat konkrete të bashkëpunimit e rrjetizimit me znj. Suela Kalia dhe Xhelal Dërgutoi nga Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH, zyrat në Shqipëri dhe Kosovë, z. Rrahim Trepça nga Qendra Gjermane e Informacionit për Migrim, Aftësim Profesional dhe Karrierë (DIMAK), Zyra Kosovë, znj. Sihana Bejtullahu nga GERMIN, znj. Shegë Bahtiri nga Instituti i Europës Juglindore për Politikat shëndetësore dhe sociale dhe znj. Dr. Aurora Dollenberg, Kryetare e Federatës së Mjekëve shqipëtarë në Europë.

Simposiumi u mbyll duke hapur rrugën për struktura e platforma bashkëpunimi, të cilat do të kontribuojnë në mobilizimin e Diasporës shkencore për konkretizimin e projekteve në vendet e origjinës. Bashkëpunimi ose edhe „Themra e Akilit“, siç u gjuajt gjatë simposiumit, është sfida me të cilën duhet të ballafaqohemi.

Kemi shumë për të thënë, por shumë më tepër kemi për të bërë!

Nga DIJA për Ju

Enela Markja

Nëntor 2022