Opinion – Page 267 – Dielli

E ARDHMJA, NË TË KALUARËN

August 15, 2021 by s p

Kujtime të një anglezi për Kosovën

Nga Skifter Këlliçi,

Boston, SHBA

Kur miku im, studiuesi Xhon Hodgson, që ndër të tjera ka përkthyer nga shqipja në anglisht romanin e Kadaresë “Ura me tri harqe”, më dërgoi nga Londra librin e tij me titullin e mësipërm, përsijata: ”Ky studiues ka jetuar vite në Kosovë, ku ka shkuar në vitet 70-të të shekulli të kaluar me dëshirën e tij, kur, siç pohon në faqet e librit, mund të kishte shkuar me subvencionimin e shtetit britanik edhe në vënde të tjera të Lindjes Komuniste. Por ai zgjodhi Kosovën e vogël dhe jo Jugosllavinë, duke qenë provincë të saj, pa pasur asnjë lidhje shpirtërore me serbët, ku jetonte , mbi të gjitha, një popull ku flitej një gjuhë nga më të lashtat në Evropë, zgjodhi Kosovën,që ishte shkëputur në mënyrë mizorë më 1913 nga trungu amë, Shqipëria, pas një një vendimi mizor të marrë më 1913 në Londër nga diplomatët e Fuqive të Mëdha…”. Ai shkonte atje për t’u dhënë anglishten studentëve kosovarë dhe, në të njejtë kohë, të njihej me kosovarët, të njihej me zakonet traditat historinë e Kosovës dhe, në të njejtën kohë, të mësonte edhe gjuhën e tyre, për të cilën shkruan: “Dëgjova për herë të parë për trajtat e shquara dhe të pashquara të emrave me disa veçori të çuditshme …si mënyra dëshirore dhe habitore e foljes. Mënyra habitore u perdorka për të treguar veprime të papritura . Si kishte mundësi!..”. Dhe ajo që është më e veçanta dhë e më e papritura, ky libër ishte shkruar në gjuhën shqipe. Dhe është për herë të parë që një i huaj, duke nisur nga gjermani Arnold fon Harfi që më 1496 kaloi nëpër Shqipëri, nuk shkroi kujtime për vendin tonë, por hartoi një fjalorth me fjalë të shqipes, një i huaj pra,si Hodgsoni, që pas kaq shekujsh nuk I shkruan përshtypjet nga Shqipëria, ku bënte pjesë edhe Kosova, në gjuhën e tij, por në shqip duke ua drejtuar kosovarëve, por edhe neve, shqiptarëve për ngjarje të viteve 70-të dhe edhe më tutje për ngjarje tragjike në Kosovë, më1981 dhe më tutje ,që ne shqiptarët i kemi përjetur nga larg me ankth, kurse autori, Xhon Hodgson nga afër. Vërtet që ai në hyrje të librit falenderon miq shqiptarë q i kanë ndrequr gabime gjuhësore, por ndjehet se aroma shqiptare që buron nga faqet e librit, sikur ka dalë nga shpirti dhe zemra e një njeriu që shkruan me përmallim, për Kosovën, si të ishte kosovar, pra dhe shqiptar…që e do,e pret e mbron mikun si shqiptar, ashtu siç tregohet ne rastin kur autori më 1981 është largur pa leje nga një hotel i Prishtinës, për të bujtur disa net në shtëpinë e një kolegu në fshatin e tij Carakullë, dhe shpreh shqetësimin se mos do të diktohet nga patrullat e milicisë serbe. Dhe atëherë merr prej kolegut dhe vëllai të të tij përgjigje se nuk duhej të mërzitej, sepse para se të arrestohet prej tyre, ata duhej të vrisnin atë dhe vëllanë e tij”. Unë e përpiva libri e Xhon Hodgsonit edhe për një arsye tjetër që me siguri do t’i habisë lexuesit. Unë, gazetar dhe shkrimtar, që ka shkruar për Kosovën, siç ndodh në romanin “Shtatori I gjëmës së madhe”,kushtuar tragjedisë së së 11 shtatorit më 2011,ku jam përpjekur të portretizoj sa më mirë personazhin e mërgimtarit kosovar Besim Istefit, që bëhet bashkë më rreth 3000 të tjerë u bë viktimë e tërroristëve islamikë, unë që kam përshkruar në çastet para vdekjes së tij , kur njera nga kullat binjake ku punonte shembet, merr të birin që ka lindur në Nju Jork dhe i shpjegon se Kosova, atdheu tij, është vend i rallë për bukuritë natyrore, unë pra deri tani në moshën 83-vjeçare nuk kam qenë në Kosovë!…E çuditshmë, por e vërtetë… Kur klima politike midis Shqipërisë dhe Jugosllavisë në mesin e viteve 70-të të shekullit të kaluar u zbut, kur dërgata shkencore, artistike, sportive shqiptare vizitonin Kosovën, ashtu sic ndodhte edhe me dërgata të tilla që vizitonin Shqipërinë, unë nuk punoja si më parë në RTVSH ,kur në atë periudhë shkuan për vizita pune edhe gazetarë të këtij institucioni. Për më tepër, atje nuk mund të shkohej pas vitit 1981 kur shpërthyen demostrat e studentëve kosovarë që u mbytën në gjak nga tanket e ushtrisë sërbe, që kishin dalë rrugëve të Prishtinës…Për arsye të ndryshme nuk munda të shkoja në Kosovë edhe pas vitit 990 dhe së fundi, sepse më 1999 mërgova së bashku bashkë me familjen në SHBA, ku jetoj edhe sot. Megjithatë, mund të them se edhe unë kam qenë në Kosovë se edhe unë jam takuar dhe kam jetuar me vellezër kosovarë, se edhe kam pëjetuar shtypjen mizore të makinës ushtarake serbomadhe para edhe pas vitit 1981. Dhe kjo falë këtij libri të të studiuseit dhe mikut të Kosovës dhe Shqipërisë, Xhon Hodgson. Ndonëse kujtimet e tij për Kosovën janë përmbledhur në 130 faqe, ato, falë stilit figurativ dhe konçis ngërthejnë shumë fakte, ngjarje që nisin me përshypjet e tij, kur shkel për herë të parë në Prishtinë, takimet me profesorë dhe studentët shqiptarë, dëshirën e tyre për të mësuar gjuhën angleze, krahas gjuhës amëtare që për shekuj që e kanëruajtur të pastër ndaj sulemeve të sërbishtes. Autorit ibën përshypje kur një i huaj që jetonte prej vitesh në Prishtinë i thotë se shqiptarët janë agresivë, shprehje të cilën ai e kundërshton, sepse kudo që shqiptarët e ftojnë, veçanërisht studentët e Universitetit të Prishtinës, siç ndodh në rastin e një mbrëmeje vallëzimi, ai sheh të kundërtën atij të huaji dhe i mbetet i pashlyer takimi me shumë studentë që vallëzojnë nën ritmet e melodive shqiptare, sidomos popullore. Atëherë kupton se shqiptarët “janë të ndjeshëm edhe për çdo rast që prek kulturën e tyre”. Ai shkruan se i bënin shumë përshtypje këngët shqiptare, ndër të cilat “Kënga e Kaçanikut’, që u bë më pas himni i studëntve të Prishtinës me vargjet “Hej, Kaçanik me shkëmb e gur,/Vritesh e pritesh për flamur!/Për flamurin e skënderit,/Luftojnë djemtë e Idriz Seferit” . Autori shkruan gjithashtu me ngrohtësi për studentë kosovarë por edhe për Dhimitrin studentin arbëresh, që kishte ardhur në Prishtinë nga Kalabria, “për të mësuar gjuhën e të parëve, i cili ,madje arriti shpejt “ fliste mjaft rrjedhshëm shqip dhe bënte debate gjuhësore edhe me student të tjerë të Universitetit të Prishtinës”. Në libër përshkruhen edhe përshtypjet që kishin studentët kosovarë që vizitonin atëherë Shqipërinë, ku u bënte përshtypje se ’”standarti i jetesës ndoshta nuk ishte i lartë, por lavdëronin”barazinë shoqërore” të shqiptarëve në kontrast me korrurupsionin e hapur që zotëronte në Jugosllavi”. Nga studentët Qemajl Murati dhe dhe Gani Molica, që u bënë dhe miq të tij, autori shkruan se mësonte që shqiptarët e Kosovës ishin të pakënaqur me pozitën e tyre në Jugosllavi, sepse cilësoheshin si kombësi dhe jo si “komb“. Po të ishin komb, do të të kishin republikën e tyre, por Kosova ishte vetëm krahinë”. Dhe si pasojë e tiranisë serbomadhe shumë shpejt shpërthyen demostrata e vitit 1981, të përjetuara nga autori që, ndër të tjera shkruan: “Te semaforët pashë tankun e parë. Dukejsi dinozaur i stërmadh me lëvizje të ngathëta…Sikur mishëronte në vetvete tërë përgjigjen e shtetit jugosllav ndaj protestave në Kosovë”. Për të njohur dhe më mirë shqiptarët, Xhon Hodgsoni, siç shkruan në librin e tij, u kthye në Londër, ku u njoh me veprat e Edith Durmahit, dhe u thellua kështu në njohjen e historisë së Shqipërisë dhe shqiptarëve, po ku “për Kosovën, ishte shkruar shumë pak”. Autori vë në dukje gjithashtu se gjatë kthimit në Londër ishte takuar edhe me gjuhëtarin e njohur, Stjuart Man, ‘autori i disa fjalorëve dhe librave gramatikorë të gjuhës shqipe si dhe ”autor i një fjalori krahasues të rrënjëve indo-europiane ‘”jalor që i zuri tërë jetën”, ku e kishte parë të dmosdoshme të merrej dhe me studimin e shqipes. Autori vë në dukje se, ndonëse i huaj ai ashtu, siç i kishte ndodhur më parë gjatë një vizite në Gjermaninë Lindore, i ashtu dhe në Prishtinë, përgjohej nga sigurimi jugosllav, UDB-ja. Jo rastësisht ai ndalet te takimi në një rëstorant me një person që i kishte thënë se ishte regjisor teatri, i cili e kishte ndjekur për për muaj e muaj dhe se një herë kur në një restorant kishte shkuar në tualet “i kishin kontrollur çantë”. Hodgsoni shprehet se nuk e kishte hallin vetëm për veten e tij, sepse mbante pasaportë të huaj, “por për rrezikun që mund të kishin njerëzit me të cilët flisja”. Kur lexoja këto radhë, kujtoja një shokun tim që rastësisht në plazhin e Durrësit kishte biseduar për disa minuta me një të grua të huaj që ishte turiste nga Bullgaria,ku ai kishte studiuar. Dhe ndonëse bir komunisti pas disaditësh e kishin thirrur në Degen e Brendshm të Tiranës edhe i kishin qortuar për “mungesë vigjilence “, se mos kishte qenë ishte agjente., kur në të vërtetë kishte qenë muzikante e thjeshtë. Libri mbyllet me përshtypjet e autorit, kur vizitoi Prishtinën më 1999, pasi ishte larguar nga Kosova më 1981. “Prej së largu qyteti nuk shkëlqente si dikur….Prishtina dukej e sfilitur…Frynte nje erë e akullt, sikur ndonjë engjëll i zi dashakeq të kishte fërfëllur krahët e tj mbi qytetin. Ata pak banorë që kishin mbetur deri në fund të luftës, nuk mjaftonin për të ringjallur ritmi e jetës në bulevardet e gjera…Prishtina kishte mbijetuar mbi vitet e okupimit dhe të luftës, por si gjysmë e ngrirë, me një puls që mezi ndihej. Shkrirja dhe rigjallërimi do të kërkonte kohë”. Ja përse duke lexuar këtë libër të shkruar përmallshëm me një gjuhë të këndshme shqipe nga Xhon Hodgsoni,miku Kosovës dhe Shqipërisë edhe, unë, që, siç përmenda më lart, nuk kam qenë të Prishtinë, përjetova ato që ai kishte përjëtuar ai në vitet e tij kosovare.

DHE SHQIPËRIA ZBARKOI NË BARI

August 14, 2021 by s p

Tridhjetë vite më parë u bregëzua në Puglia anija “Vlora” me

njëzet mijë të mërguar në bord.

Nga GIAN ANTONIO STELLA

“Un limuzinë!”thirri atë ditë nëatë turmë të pabesueshme, i çmëndur nga gëzimi, njëri ndër djemtë shqiptarëtë qullur deri në palcë, që duke rrezikuar zverkun ishin hedhur në det për t’arritur ledhin e portit të Barit. “Un limuzinë” Ajo ishte ëndrra e tij, të hiqteleckat e trupit dhe këpucët e grisura, të gjente ndonjërin që t’a ndihmonte, të fitonte pasuri, të blente një makinë të bukur për t’a treguar një ditë kur të kthehej në Vendin e tij Shqipeve.

Njëëndërr e marrë, e njërit që kishte shikuar fshehurazi (ishte tepër i ndaluar) shumë seri të televizionit italian, më gazmoret e më të lehtat si Drive-in, Ata të natës, Tele Mike dhe ishte gënjyer se Italia ishte vëndi i bollëkut, ku me një të kërcitur të gishtave e me pak fat mund t’i mblidhnje paratë me lopatë. Pak a shumë si gjyshërit tanë, të bindur se rrugët e New Yorkut, shkruante Çarles Dickens,ishin të shtruara me ar.

Ishte 8 gushti 1991. Atë ditë të tridhjetë viteve më parë shfaqja e papritur dhe mbresëlënëse eVlorës, e mbuluar nga një qylym prej njëzetmijëburrash, grash, djelmoshash që kishin rrëmbyer anijen në Durrës për të zbarkuar në Puglia, shënoi për Italinë një kthesë epokale. Kalimin përfundimtar nga Vend emigracioni, nga i cili ishin larguar në një shekull e gjysmë, më shumë se 27 milionë njerëz, në Vend pritjeje i një mërgimi të fuqishëm. Sigurisht kthesa “teknike” (një i ikur më pak në ikje, një më shumë në mbrritje) ishte bërë prej pesëmbëdhjetë vitesh. Madje në marsin e atij 1991 kishin arritur në Brindizi pesë anije dhe dhjetë varka për një shumë prej 23.000 të mërguarish në një qytet prej 80.000 banorësh, të cilët duke lexuar në sytë e shqiptarëve urinë, shpresën, pështjellimin e atyre që dilnin nga një Vënd të katandisur në mjerim prej 41 vitesh nën diktaturën buro-komuniste të Enver Hoxhës, ishin bërë më katërsh për t’i ndihmuar të gjithë. Duke mbetur të turbulluar: ishin shumë të gjithë së bashku. Vlora më pas qe një fshikullim kamxhiku.

Në janar, më të parët reportazhe nga Tirana, ndërmjet të cilëve një i Rai-t i Isabella Stasi Castriota Skanderbeg (që mbante në vetë mbiemrin lidhjen shekullore me heroin kombëtar shqiptar Gjergj Kastriotin Skënderbeun, i vdekur më 1468, mbasi ishte përpjekur t’i kundërshtonte pushtimit të turqëve), kishin treguar një Shqipëri të raskapitur. Një palë këpucë kushtonin një javë pune, një kostum një muaj (70 mijë lira italiane të epokës, 68 euro e pak qindarka të sotmet), një televizor gjashtë muaj. Reformat e trashëgimtarëve të despotit komunist, megjithëse kishin kaluar gjashtë vite nga vdekja e tij, ishin aq të ndrojtura saqë ishte hapur vetëm një restorant privat veç ndonjë qebaptorje shëtitëse. I liruar mbas njëzetegjashtë vitesh burgimi për krime të opinionit, shkrimtari disident Fatos Lubonja jetonte së bashku me pjesën tjetër të familjes “në shtëpinë e vjetër të gjyshit”, ish funksionar, një kohë besnik i regjimit: “Banonim të gjithë së bashku: xhaxhai im me gruan në një dhomë; biri i tyre në një dhomë tjetër së bashku me gruan dhe tre fëmijë, babai imdhe nëna ime në dhomën e tretë; vëllai im me të shoqen dhe dy djem në koridorin e shtëpisë, i mbyllur si një dhomë. Për mua dhe familjen nuk kishte më vënd, pra u vendosëm në qilar. Gjithsej ishim shtatëmbëdhjetë vetë”. Quheshin me fat. Të tjerë ishin më keq.

Italia për shqiptarët qe një zgjedhje e natyrëshme. Ishte larg në rrugë detare sa Venediku nëGrado, kishte një prodhim të brëndshëm për frymë prej 21.956 dollarë amerikanë (të dhënat e bankës botërore), kundrejt 336 të shqiptarëve, por mbi të gjitha Jugu i ynë strehonte nga shekulli XV një bshkësi të fuqishme arbëreshësh, të vendosur në brigjet tonapikërisht mbas pushtimit turk të Shqipërisë. Një lidhje shumë e fuqishme. Aq sa njëri ndër më të mëdhenjtë poetë në gjuhën shqipe ishte Jeronim de Rada dhe Risorgimento italian pa shqiptarët ndërmjet aktorëve kryesosë. Ishte arbëresh Agesilao Milano që i bëri atentat mbretit borbonas të Dy Siçilive, Ferdinandi II, arbëresh udhëheqësi i ardhshëm i së majtës historike, Francesco Crispi, arbëresh zëvendësi i Giuseppe Garibaldit Domenico Damis, arbëresh gjimnazistët e kolegjit shqiptar të Shën Dhimitër Koronës, të cilët u bashkuan të dalldisur duke valëvitur trengjyrëshin me garibaldinët në kalimin e tyre drejt Napolit.

Të mbërriturit e rinj, të plumbosur në masë e n’atë mënyrë në Vendin tonë qenë një goditje për një pjesë të madhe të italianëve. Nuk dukej se vinin nga pak milje detare, por nga një Itali mjerane e shekullit të mëparshëm, asaj të përshkruar nga Stefano Jacini nëHulumtimin parlamentar mbi mjerimin: “Në luginat e Alpeve e të Apenineve, dhe në fushat, veçanërisht të Italisë Jugore, madje edhe në disa provinca ndër më të kultivuarat të Italisë së Epërme, ngrihen kolibe të tymosura e pa ajër e dritë në të cilat jetojnë së bashku njerëz, dhi, derra e pula. Të tilla shkatërrina numërohen ndoshta me qindra mijra.” Një Itali e herëshme dhe e dhunëshme e parë nga “e reja” me tromaksje e mospranim.

Aq sa qeveria e Giulio Andreottit, i shtati i serisë, nuk gjeti tjetër alternativë veçse të kthente sa më shumë shqiptarë që ishte e mundur mbrapsht atje nga kishin ardhur. Qe tejet e lodhëshme marrëdhënia e fillimit. Gjatë viteve u ashpërsua edhe për gabimet e pafalëshme të shumë të mërguarve që, të mjerë, anarkistë dhe të shtazëruar nga një diktaturë e veçuar nga bota, në të cilën çdo ligj binte erë shtypjeje e padrejtësie, dukeshin shpesh kryeneçë kundrejt normave më fillestare. Deri sa të tërhiqnin mbi vetefushata urrejtjeje të skajshme, që arritën kulmin në një thirrje të legistit Marco Formentini në zgjedhjet vendore të 1997: “Një votë më shumë për Formentinin, një shqiptar më pak në Milano”. Për disa vite u takuan në pjesë bijve të Vendit të Shqipeve, të gjitha sharjet, mallkimet dhe paditë më poshtëruese që një shekull më parë ishin hedhur nga ksenofobët zviceranë, britanikë, francezë, amerikanë, australianë atyre gjyshërve tanë që kishin bërë më shumë mundim për t’u futur në Vendet në të cilët kishin mërguar.

Tridhjet vite më pas atij zbarkimi të paharruar vetë numërat (sipërmarrës të suksesëshëm, punonjës privatë me llogari Iva, studentë universitarë, pashaporta italiane, dërgim parash jashtë shtetit, prania në burgjet e rënë në 11%…..) mjaftojnë për të thënë se sa shqiptarët janë futur në realitetin italian më mirë se të tjerët dhe për të përgënjeshtruar shumë prej stereotipeve të hershme. Si ka përfunduar ai djali që ëndërronte limuzinën nuk e dijmë. Por ndoshta, kush e di, mund t’i ketë shkuar mirë edhe atij.

“Corriere della Sera”, 7 gusht 2021 Përktheu: Eugjen Merlika

TË DREJTAT E NJERIUT NË LIGJIN ISLAM

August 13, 2021 by s p

Nga Sokol Paja/

Imam Dr. Bekim Hasani, imami i komunitetit shqiptar në Melburn të Australisë rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, Neë York, mbi përmbajtjen e librit të tij “Parimet e Përgjithshme të të Drejtave të Njeriut në të Drejtën Islame” Barazia, Liria, Drejtësia dhe e Drejta në Ligjin Islam vijnë të shpjeguara me detaje nga koncepti i të drejtave të njeriut në Islam, libër nga cili do të përfitojnë besimtarët dhe jo vetëm për të njohur e kuptuar më shumë Islamin si fe dhe kulturë. Imam Dr. Bekim Hasani shprehet se sipas Islamit, Zoti krijoi njerëzimin në formën më të drejtë dhe më të përsosur në këtë botë. Njerëzimi është dalluar nga qeniet e tjera të gjalla duke qenë i pajisur me mendje dhe intelekt. Zoti e nderoi njerëzimin me shumë gjëra dhe i lartësoi ata/ne mbi çdo krijesë tjetër.

Në një rrëfim dhënë Editorit të “Diellit” Sokol Paja, Imam Dr. Bekim Hasani shprehet se përmbajtja e Librit “Parimet e Përgjithshme të të Drejtave të Njeriut në të Drejtën Islame” ndahet në kapitullin: Të drejtat e njeriut para Islamit ku përfshihen: 1. Koncepti i të drejtave të njeriut, 2. Të drejtat e njeriut në qytetërimet e lashta, 3. Të drejtat e njeriut dhe qytetërimi islam, 4. Të drejtat e njeriut dhe dinjiteti njerëzor. Në kapitullin : Drejtësia në Ligjin Islam përfshihen: 1. Të drejtat individuale në ligjin islam, 2. Të drejtat shoqërore në ligjin islam, 3. Përgjegjësia e përbashkët në ligjin islam. Në kapitullin: Barazia në Ligjin Islam përfshihen: 1. Barazia në shkaktimin e dënimeve, 2. Barazia në ndëshkim, 3. Barazia në gjykim, 4. Barazia në të drejtat civile. Në kapitullin Liria në Ligjin Islampërfshihen: 1. Domethënia dhe rëndësia e lirisë, 2. Liria e mendimit dhe e shprehjes, 3. Koncepti i lirisë nga pikëpamja politike, 4. Liria fetare. Imam Dr. Bekim Hasani shprehet se Zoti në Kuran thotë: “Ne, vërtet nderuam pasardhësit e Ademit (njerëzit), u mundësuam të udhëtojnë hipur në tokë e në det, ibegatuam me ushqime të mira, i vlerësuam ata (i lartësuam) ndaj shumicës së krijesave që Ne i krijuam. (El-Isra: 70). Ky nder i dhënë nga Zoti është baza dhe burimi i të drejtave të njeriut në Islam. Njerëzimit i jepet ky nder nga momenti i krijimit deri në momentin e vdekjes dhe varrimit. Këto të drejta kanë qenë në fuqi që nga krijimi i njeriut të parë, Ademit, dhe plotësohen me shpalljen e Kuranit të Dërguarittë fundit të njerëzimit, Profetin Muhamed (a.s.). Burimet që vërtetojnë ekzistencën e të drejtave të njeriut në Islam janë: Kurani dhe Suneti profetik. Këto të drejta në Islam sipas Imam Dr. Bekim Hasanit janë të plota dhe të pandryshueshme dhe nuk pranojnë asnjë mangësi apo dështim. Ato janë në përputhje dhe harmoni me jetën dhe shoqërinë njerëzore. Meqenëse këto të drejta burojnë nga Kurani dhe Suneti i Profetit, këto të drejta do të vazhdojnë deri në Ditën e Ringjalljes. Myslimani është i detyruar t’i respektojë këto të drejta, siç kërkohet nga çdo shoqëri apo vend mysliman. Fatkeqësisht, shumica e vendeve islame, përfshirë Shqipërinë dhe Kosovën, injorojnë përgjegjësinë e tyre në ruajtjen e të drejtave të njeriut, sipas mësimeve të Islamit. Në këtë libër, thotë Imam Dr. Bekim Hasani përpiqem të detajoj evolucionin e të drejtave të njeriut gjatë gjithë historisë njerëzore, historia e të drejtave të njeriut në Islam dhe përgjegjësitë e myslimanëve, në mënyrë që të sigurohet që të gjithë njerëzimit t’i jepen këto të drejta. Në lidhje me librin e Imam Hasanit, Dr. RatebJneid, President i AFIC nga ‘Federata Australiane e Këshillave Islamikë (AFIC) ka deklaruar se është krenare të mbështesë librin e Dr. Bekim Hasani; ky është një libër shtesë i mirëpritur në bazën e njohurive të lexuesve anglezë”. ‘Këshilli Koordinues Islamik i Viktorisë (IÇV) është shprehur rreth librit të Imam Hasanit se: “mbështet me krenari punën e madhe të prodhuar në këtë libër nga Dr Bekim Hasani dhe i nxit myslimanët dhe jomyslimanët të lexojnë dhe kuptojnë rëndësinë e të drejtave të njeriut, e cila është vendosur në mësimet e Islamit, dhe se si Islami i vendosi këto të drejta që nga mesazhi i parë në Kuranin Famëlartë” -Mohamed Koyu, Ushtrues detyre i Shefit të Operacioneve dhe Cilësisë i IÇV. NaimTernava, Myftiu i Kosovës ka deklaruar se: “Ky libër jep një shpjegim gjithëpërfshirës të të drejtave të njeriut në Islam dhe do të përfitojë si komunitetet myslimane ashtu edhe ato jo-myslimane në perëndim për të kuptuar Islamin”.

Per Kettisen, Suedezi i dashuruar me Shqipërinë dhe shqiptarët

August 12, 2021 by s p

Nga Kadri Tarelli

Kam qenë i pranishëm në pritje dhe përcjellje të vizitorët që vinin dhe vazhdojnë të vinë nga Suedia, ku përfshiheshin drejtues arsimi, drejtor shkollash, mësues shqiptarë e suedezë, kryetar komune, shkrimtarë, gazetarë, prindër dhe grupe nxënësish, etj, etj. Duke nderuar veten, mund t’i përmend me emra, pasi atyre u takon nderi i mikut: Peter Loberg (n/kryetar komune), Gylsen Ozdekan (Drejtoresha e arsimit për rajonin Boras), Per Kittssen, drejtor i shkollës “Fjardingskolan”, Znj. Tuulla Elfstrom, drejtore e shkollës “Sandaredskolan” dhe dy mësueset, Annet Ekelund e Sonja Person. Më pas në kohë, një takim i rrallë me dy shkrimtare suedeze, Anna Mattsson, dhe Britta Stenberg.

Po vazhdoj edhe me personalitete të tjerë, si i palodhuri Sokol Demaku, mërgimtar shqiptar nga Drenica e Dardanisë, mësues, veprimtar, shkrimtar, anëtar i lidhjes së shkrimtarëve dhe artistëve të Suedisë, poet, drejtues i revistës “Dituria”, i radios dhe TV. në gjuhën shqipe në Boras. Më tej Sadulla Zendeli-Daja, leksikograf dhe hartues fjalorësh dy gjuhësh Shqip-suedisht, Hysen Ibrahimi, kryetar i shoqatës letrare artistike “Papa Klementi XI. Albani”, në Suedi, Bajram Muharremi, poet dhe n/kryetar i kësaj shoqate, Hamit Gurguri, anëtar i lidhjes së shkrimtarëve dhe artistëve të Suedisë, Kadrije Meniqi, drejtore e shkollës Vushtri, Kosovë. Më e vonuara nga të gjithë, është stiliste Emine Hoti, çikë dardane, banuese në Norvegji, etj, etj. Unë, tashmë në rolin e gazetarit, të gjitha vizitat dhe takimet i kam përcjellë me shkrime, në shtypin lokal dhe atë qendror.

http://tribunashqiptare.com/wp-content/uploads/2018/10/ketissen.jpg

Foto. Drejtor Per Kettisen në zyrë

Ndjesë nëse kam harruar dikë, por dua të ndalem te miku ynë i përbashkët, Per Kettisen, drejtor i shkollës “Fjardingskolan” në Borras, njeri i këndshëm, vizionar dhe i përkushtuar ndaj shkollës dhe arsimit, sepse për shumë vite, deri sa doli në pension, ishte vizitor i përhershëm i Durrësit tonë, madje shpesh edhe dy herë në vit.

Nuk po analizoj në rrethanat që krijuan atë lidhje shkollash, në viti 2007, më pas vizitat e ndërsjellta mes “Fjardingskolan” në Boras të Suedisë dhe shkollës “Demokracia” në Durrës. Është një lidhje që po vazhdon gjatë, madje edhe në këto kohë të vitit 2021, ndryshe nga shumë lidhje të shkollave të tjera, që u venitën, u ronitën dhe u harruan, disa edhe pa nisur veprimtaritë e përbashkëta. Se cilat janë shkaqet e jetëgjatësisë në marrëdhëniet mes dy shkollave, mund të bëjmë një listë të gjatë, por mendoj se në themel të saj qëndron drejtori e më pas kolektivi i mësuesve që e mbështet, duke qenë të bindur në dëshira që ndërthuren.

Mbaj mend bisedat me kolegun Avdyl Buçpapaj, ish drejtor i shkollës “Demokracia”, tani drejtor i shkollës jopublike “Planetary”, kur thoshte: “Suedezët janë të interesuar të njohin traditën e shkollave tona, sidomos në lëndën e matematikës, pavarësisht se ata ndoqën me kujdes edhe mësime në kopshtin para-shkollor pranë shkollës, më tej edhe mësim në ciklin e ulët. Më pas vizituan shkollën e fëmijëve me probleme autizmi dhe disa shkolla 9-vjeçare të Durrësit.

Në këtë shumatore vizitash, përfshihen biseda dhe takimeve me punonjës të pushtetit vendor dhe drejtues të jetës arsimore në Durrësit, për t’u njohur më në brendësi me sistemin tonë arsimor. Ndërsa ne, veç kënaqësisë për të realizuar një ëndërr, duke vizituar një vend tjetër si Suedia, vend i dalluar me emër në botë, në fushën ekonomike, dhe sidomos të demokracisë dhe të drejtave të njeriut, të marrëdhënieve mësues-nxënës, shkollë-komunitet, pavarësia dhe vartësia e shkollës nga organet drejtuese më lart, etj.

Ngjitur me këtë kënaqësi dhe interes, ishte edhe të njihnim nga afër jetën dhe shkollimin e fëmijëve të mërgimtarëve shqiptarë (kryesisht nga Kosova), të vendosur në atë vend të largët, por tepër miqësor me shqiptarët. Vajtja jonë atje, ndjekja e mësimit, herë-herë mësuesit tanë dhanë vetë mësim, dhurimi i librave të shkruar në shqip për bibliotekën e shkollës, biseda me ata, si shqiptarë të të njëjtit gjak, ishte një lloj bashkëveprim qetësues për vocërrakët që na shikonin në dritë të syrit”.

Sa për drejtor Perin, si njeri dhe drejtues i aftë, tashmë në pension, drejtor Avdyli i përmbledh të gjitha veçoritë, duhet thënë i skalit me fjalë të shkurtra, por që flasin shumë. Ai thotë: Peri ishte një drejtor profesionist. Në dukje njeri i qetë, vëzhgues i imtësive deri në detaje. Vështirë ta bëje emocional. Ishte fjalëpakë, por dëgjonte me shumë vëmendje. Vlerësues i saktë i situatave të krijuara gjatë punës. Krijues i marrëdhënieve njerëzore me kolegët, mësuesit dhe nxënësit. Në dukje natyrë e ftohtë, mbase kështu janë nordikët. Drejtues që e vlerësonin mësuesit dhe nxënësit, sepse ishte nxitës dhe mbështetës i nismave dhe veprimtarive që i shërbenin edukimit të fëmijëve me norma qytetarie të shoqërisë suedeze. I pasionuar pas gjuetisë me armë gjahu. Kishte një koleksion armësh gjuetie. Çdo vit organizonte “Java e gjuetisë”.

Unë i besoj plotësisht drejtor Avdylit dhe jam në një mendje më të sepse si mësues e drejtues i hershëm. e di mirë se cili është roli i drejtuesit vizionar, siç ishte drejtor Peri. Mjafton të përmend një ftesë dhe takim në Tiranë me shkrimtarin Viron Kona, atëherë drejtues i gazetës “Mësuesi”. Gjatë bisedës, duke pirë kafe, Vironi po tregonte për disa nga librat e tij për fëmijë, në veçanti për librin “Eh… More Bubulino!”, i vlerësuar me çmim nga UNICEF. Drejtor Peri nuk priti përfundimin e fjalës, por u tha mësueseve që e shoqëronin dhe Sokol Demakut, që shërbente edhe si përkthyes: “Ky libër meriton të përkthehet në suedisht. Është me interes për fëmijët tanë”. Kaq mjaftoi që pas pak kohësh, libri u përkthye dhe zuri vend ndër librat e pëlqyer për shkollarët e vegjël suedez.

Në një bisedë me Gëzim Metalia, sot drejtor i shkollë 9-vjeçare “Shaqe Mazreku”, në Durrës, me kënaqësi thotë: Sa mirë që po m’i kujton ato kohë të bukura dhe mikun tim Perin. I njoh të gjithë personat që kanë vizituar shkollat dhe institucionet e Durrësit, veçanërisht ish drejtorin e shkollës “Fjardingskolan” të Borasit, Per Kettisen. Që në vizitën tonë të parë në Suedi u bëmë miq, pasi unë flisja anglisht, kështu që merreshim vesh shumë mirë me njëri-tjetrin. Isha n/drejtor i shkollës “Demokracia” dhe më bënte përshtypje disiplina në punë, përkushtimi dhe thjeshtësia e tij, si njeri dhe drejtues. Vishej shumë thjesht dhe komunikonte thjesht, pa shumë fjalë.

Nuk e teproj kur them se ishte i thjeshtë, pasi pata rastin të shoh nga brenda edhe shtëpinë e tij, që ishte ndërtuar vetëm me dru, pa shumë orendi (vetëm të nevojshmet), edhe ato prej druri. I pëlqente gjuetia dhe zotëronte një koleksion armësh gjuetie. Madje më ka dërguar edhe dy video me pamje nga gjuetia e drerëve. E shijonte alkoolin, por pinte shumë pak, edhe në të ngrënë nuk e tepronte. I pëlqeu rakia shqiptare dhe sidomos gatimi dhe ushqimi shqiptar. Nuk e përmbajti veten dhe u mrekullua nga gatimet e mjeshtrit durrsak Xhep Keçi, në lokalin në Currila. Ishte vizionar dhe njohës i arsimit, mbështeste nismat e mësuesve, qofshin ata suedez apo edhe të kombësive të tjera, siç është rasti i shqiptarëve.

Një tjetër bisedë me Zabit Rexhepin, n/drejtor i shkollës “Demokracia”, që shprehet: Me grupin e shkollës “Demokracia”, kemi vizituar Suedinë, më pas i pranishëm në çdo takim këtu në Durrës. Si n/drejtor, meqenëse mbuloj ciklin e ulët, isha i pranishëm në organizimin e veprimtarive në shkollë, kështu që kam qëndruar gjatë me drejtor Perin dhe mikeshat mësueset suedeze. Miku ynë Peri, ishte njeri që donte të dinte për vendin tonë, në veçanti për arsimin. Interesohej për kulturën, historinë dhe traditat. Shikonte me vëmendje natyrën e qyteteve dhe vendeve që vizituan këtu tek ne. I pëlqente deti, sidomos pasditet dhe perëndimin magjik të diellit në Currila. Grupi suedez çdo herë që vinte në Durrës, rrinte disa dit, kështu që ata u mësuan me jetën e Durrësit dhe me durrsakët. Ai e ndjente dhe e vlerësonte mikpritjen shqiptare kudo që shkonte, si në institucione ashtu edhe në mjediset publike. Ata vizituan disa shkolla të qytetit, por punën me klasën, mësuesit dhe nxënësit, natyrisht e kryen në shkollën tonë. Me qëndrimin e tij, fitoi respektin e këshillit të mësuesve, të nxënësve dhe të atyre prindërve që bashkëpunuan me të. Edhe umb, besoj nuk jam i vetmi, e vlerësuam atë si njeri punëtor, fjalëpakë, i disiplinuar, i kujdesshëm dhe i shoqërueshëm me të gjithë. Per Kettisen përshtatej shpejt në shoqërinë që e rrethonte. Ishte dashamirës dhe korrekt.

Duke menduar se portreti plotësohet më bukur nga miqtë dhe të njohurit, u ndala në një bisedë me shkrimtarin dhe studiuesin Viron Kona, i cili i ka vizituar disa herë Suedinë dhe, që në fillimet e njohjes, vazhdon të presë e përcjellë miq nga Suedia. Ai shprehet:

“…..Sapo u ndava me lexuesit e mi të vegjël dhe pas pak çastesh u ndodha në zyrën e drejtorit Per kettisen. Sytë më shkuan menjëherë te statuja e Gjergj Kastriotit, që ndodhej në tavolinë, në krah të kompjuterit, ashtu siç ma kishin përshkruar nxënësit në takim. Një statujë, e tëra e bardhë, tërheqëse dhe e bukur, madje, teksa e shihja në atë zyrë plot dritë dhe aq larg vendit tim, ajo statujë e vogël, m`u duk nga më të bukura që kisha parë ndonjëherë për Skënderbeun.

Ne shqiptarët që arritëm ta njohim drejtor Perin, nuk e harrojmë kurrë atë njeri fisnik me zemër të madhe e me shpirt të bukur. Ne i jemi mirënjohës, sepse ai na ka qëndruar shumë pranë sa herë kemi shkuar në Suedi, na ka ndihmuar ne, por ka ndihmuar veçanërisht fëmijët shqiptarë, nxënës të shkollës “Fjardingskolan”, të cilin ai e drejtoi vite të tëra me sukses të plotë.

Drejtor Per Kettisen në komunikim me ne, ka shfaqur vazhdimisht vlera të rralla kulturore, karakter të spikatur human, thjeshtësi, dije dhe kulturë, kujdes dhe komunikim të ngrohtë, natyrshmëri. Duket sikur gjithçka e mirë e njerëzore, është derdhur në portretin dhe karakterin e tij. Por ne e duam edhe sepse për ne shqiptarët, ai ka dashuri dhe respekt të veçantë. Sot, Per Kettisen është në pension, por sa herë shkoj në Suedi, më duket se ai do të më dalë përpara buzagaz, i qeshur dhe i veshur me bluzën ku është stamposur shqiponja jonë e flamurit dhe do të më thotë: ”Ti Viron, s`qëndron dot larg Suedisë sonë, ashtu sikurse unë, s`qëndroj dot larg Shqipërisë suaj krenare, që për ne suedezët është një perlë e vërtetë…”.

I urojmë kolegut, drejtor Per Kettisen, të gëzojë shëndet të plotë dhe jetë të qetë e të lumtur.

Nderim për suedezin Per Kettisen, i dashuruar me Shqipërinë dhe shqiptarët!

Kadri Tarelli

Durrës. Gusht 2021.

Shënim: Fotot e gazetave suedeze, i dërgoi Zabit Rexhepi. n/drejtor i shkollës “Demokracia”. Durrës.

10-VJET MË PARË NDËRROI JETË HYSEN BIBERAJ

August 10, 2021 by s p

Nga Frank Shkreli/ 10-vjetë më parë ndërroi jetë Hysen Biberajt — një burr i njohur i Malësisë së Gjakovës dhe një patriot i dalluar i komunitetit shqiptaro-amerikan prej disa dekadash – përfaqsues i një brezi atdhetarësh shqiptarë anti-komunistë që, fatkeqësisht, nuk janë më. Fjala ë e rastit shtë mbajtur ditën e varrimit më 10 gusht, 2011. Ai u varros në lagjën Ferfeks të shtetit Virxhinia, jo larg Uashingtonit, i përcjellurnë jetën e amëshuar nga qindra bashkatdhetarë dhe miqë amerikanë të familjes të ardhur nga shtete të ndryshme të SHBA-ave. Gjatë ceremonisë përkujtimore, Frank Shkreli, një mik i ngusht i Hysenit dhe i familjes Biberaj e kujtoi mikun e tij me këto fjalë: “E nderuara familja Biberaj, të afërm, miq e dashamirë të Hysenit dhe të familjes. Jemi këtu për t’i dhënë lamtumirën e fundit një burri malësor, i cili kurr nuk iu përul rrethanave të vështira dhe asnjëherë nuk iu nënshtrua padrejtësisë dhe hipokrizisë. Hysenin e kam njohur për pothuaj 40-vjetë më parë, pasi isha njoftuar me të birin, Elezin në universitetin Lehman në Nju Jork, në fillim të 70-ave. Ç’prej asaj kohe deri më sot, Hyseni – megjithëse unë nga Shkreli i Malësisë së Madhe e ai nga Tropoja e Malësisë së Gjakovës — ai më bëri pjesë të pandarë të familjes së tij mbasi ai due familja u shpërngulën nga Nju Jorku në Uashington, kur i biri i tij Elez Biberaj filloi punën në Zërin e Amerikës. Për këtë e falenderoj nga zemra. Si shumë prej nesh, pjesën më të madhe të jetës së tij, Hyseni e kaloi jasht Ardheut. Me të ardhur në Amerikë, Hyseni iu përvesh punës së rëndë për të rritur 8 fëmij, me përpjekjedhe mundime të pa-ndërprera e me cilësi të rralla ndershmërie, ndërkohë që posedonte një vizion pothuaj të përpikët, duke e bërë familjen e tij një shembull të pashoqtë, jo vetëm për botën shqiptare, por edhe për vendin e adaptuar – Amerikën. Nuk e besoj se mund të gjëndet ndonjë familje tjetër shqiptare me më shumë diploma universitare e post-universitare se familja e Hysen Biberajt. Përgjegjës për këtë fakt ishte vet Hyseni, i cili i ndihmonte, i këshillonte e bile i shtynte fëmijtë e vet– djemë e vajza – të vazhdonin shkollën e të kryenin universitetin. Si rrjedhim, familja Biberaj ka në mesin e saj autorë e publicistë, bisnismenë, avoketën e llogaritarë.

Meritat e kësaj familjeje janë të mëdha. Dje, ish-ambasadori i parë amerikan në Shqipëri, Zoti Rajerson, i cili erdhi për të shprehur ngushëllimet e tija familjes për humbjen e babait e gjyshit të tyre, në bisedë e sipër u shpreh se Amerika i ka borxh Hysen Biberajt për kontributin që ka dhënë familja e tij për këtë vend. Ai ra dakord se edhe Shqipëria dhe i gjithë kombi shqiptar i ka borxh kësaj familje për kontributin e dhenë për lirinë e demokracinë që shqiptarët gëzojnë sot në Ballkan.

Megjithëse pa ndonjë shkollë të madhe, Hyseni e dinte mirë historinë e kombit tonë. Ai i njihte mirë, pasi kishte qenë dëshmitar, vuajtjet e papërshkrueshme të popullit tonë gjatë dekadave të shekullit të kaluar nën komunizëm – një histori kjo burgimesh, internimesh, ekzekutimesh publike dhe vrasjesh të fshehta në burgjet e Enver Hoxhës dhe të komunizmit jugosllav.

Hyseni ishte gjithmonë i informuar mirë pasi ndiqte me kujdes lajmet mbi zhvillimet aktuale në trojet tona due ishte gjithmonë i gatëshëm për të biseduar në lidhje me to. Më kujtohet se gjatë torturave çnjerzore e masakrimeve kundër shqiptarëve të Kosovës nga ana e forcave kriminale të regjimit terrorist të Millosheviçit, Hyseni shpesh shprehte mërzinë e madhe dhe ankohej se pse botës nuk i vinte keq due pse nuk reagonte rreth krimeve që po ndodhnin në Kosovë dhe pyeste se si ishte e mundur që nuk revoltohej ndërgjegjëja e të gjithë shqiptarëve ndaj këtyre krimeve.

Atdhedashurinë Hyseni e kishte traditë në familje e farefis. Çdo gjë dhe çdo aktivitet që ndërmirrte Hyseni – duke filluar nga përkujdessja për familjen që ishte prioriteti numër një për të – e deri tek nismat për të ndihmuar shqiptarët në nevojë, siç ishte ndihma e tij për viktimat e përmbytjeve në rrethin e Shkodrës vitin që kaloi – Hyseni i bënte me qëllimin më të lartë altruistik dhe për hir të naltësimit të emërit të mirë të kombit të vet.

Hyseni nuk i kurseu askujt mbështetjen dhe përkrahjen e tij. Gjatë viteve në Amerikë, ai bëri me qindra garanci për emigrantët shqiptarë të shpërndarë anë e mbanë rrugëve të Evropës, sidomos në Itali. Kushdo i kërsiste në derë të Hysen Biberajt, aty gjente ngushëllim e ndihmë miqësore e mikpritje shqiptare, bile në shumë raste edhe për të panjohurin – një frymë miqësore këjo mikpritjeje që ka dalluar kombin tonë nga të tjerët me shekuj dhe një veti kjo që ka lartësuar moralin e tij në jetën dhe veprimtarinë e përditshme.

Hysen Biberaj ishte simbol i gjallë i brezit të tij që, fatkqesisht, po zhduket dal nga dalë – brez ky që jetën e vet e jetonte duke u bazuar në ndihmën e Zotit dhe në vlerat e virtytet e pastra që dallojnë kombin tonë – urtësinë, nderin e burrëninë dhe të cilët e donin dhe vendosnin interesat e Shqipërisë dhe të Kombit mbi ato personale.

Gjatë dekadave të fundit, shtëpia e Hysenit këtu në Virxhinia, afër Uashingtonit, ishte si të thuash një ndalesë e detyrueshme e udhëheqësve më të lartë shqiptarë nga të gjitha trojet si dhe pjesëtarë të ajkës kulturore e artistike të kombit që vinin për vizita zyrtare në Uashington. Si anëtar të familjes që më konsideronte, unë isha gjithmonë i ftuar në shtëpinë e Hysenit kur kishte vizitorë të tillë. Më kujtohet se në raste të tilla, Hyseni fliste pak, por fjalët e tija ishin të peshuara mirë dhe të matura, e në frymën më miqësore.

Megjithëse e ndiente veten të kënaqur në shoqërinë e përsonaliteteve të tilla – atij i shkonte biseda sidomos me Presidentin e Kosovës Ibrahim Rugova – gjatë një periudhe që po shkruhej historia moderne e Kombit – Hyseni mbi të gjitha ishte shembull si bashkshort, si prind dhe si gjysh. Për festën e Bajramit dhe për raste familjare, në shtëpinë e tij, paraqitej dhe shfaqej një skenë e lumnueshme kur të gjithë fëmijt viheshin në rend për të përshëndetur gjyshin. Fëtyra e Hysenit pasqyronte një kënaqësi të mendjes dhe të shpirtit.

Skena të tilla shpesh më kujtojshin traditën tonë, kur dikurë mblidheshim rreth votrës në frymën më të shëndoshë të dokeve tona, kur rreth zjarmit të votrës mblidhej e gjithë familja e në krye të votrës rrinte i zoti i shtëpisë. Jam i sigurt se nipat e mbesat e Hysenit, dashtë e pa dashtë, janë influencuar nga shembulli dhe parimet e të zotit të shtëpisë – këtij burri fisnik e të ndershëm.

Kështuqë trashëgimia e Hysenit, megjithse në dhe të huaj dhe larg Tropojës së tij të dashur — për familjen e tij dhe për të gjithë ne që e kemi pasur fatin e mirë për ta njohur – do të jetë një kujtim dhe një dëshmi e gjallë që lëshon rreze njerëzie ndaj vlerave më të mira të Kombit tonë, për dekada në të ardhmen.

Hyseni ndërroi jetë pasi ka përmbushur me ndërgjegje të plotë dhe me nder të gjitha detyrimet e tija ndaj familjes dhe ndaj Atdheut. Prandaj kujtimi i tij do të mbetet i gjallë, jo vetëm në zemrat e familjes së tij, në zemërat e miqëve, shokëve e dashamirsëve të tij – por mbi të gjitha edhe në historinë e qendresës anti-komuniste shqiptare.

Fatkqesisht, me Hysenin sikur po mbyllet një periudhë historike e një brezi që vështirë se mund të zevendësohet leht. Hyseni ishte jo vetëm simbol, por edhe një anëtar krenar i këtij brezi, brez i cili mbi të gjitha donte të mbante lartë –para botës –nderin e Shqipërisë etnike, brez ky i cili tërë jetën punoi për rivendosjen e drejtësisë dhe lirisë për mbar Kombin shqiptar. Ishte ky një brez i pas Luftës së Dytë Botërore që e kishte kuptuar se komunizmi ndërkombëtar do t’i sillte Kombit shqiptar dëme të papërshkrueshme, pasojat e të cilit nuk do shlyhen për një kohë të gjatë.

I dashur Hysen – të qoftë e lehtë toka e lirë e këtij vendi të madh e bujar, për të cilin vetë, fjalë të mira fole gjithmonë. Të falendroj nga zemëra për dashuninë dhe miqësinë ndaj meje dhe familjes time. Qoftë i përjetëshëm kujtimi i yt dhe i Madhi Zot të dhashtë qetësi në jetën e pasosur.

Familjes së dashur Biberaj dhe mbarë farefisit këtu dhe anë e mbanë trojeve tona – shprehjet më të gjalla me ndjenja përdhimtimi — me urim që këte dhimbje tua këthejmë në gëzime mbas sodit.”

*Fjala e mbajtur (nga Frank Shkreli) në varrimin e Hysen Biberajt më 10 gusht, 2011 në Virxhina, afër Washingtonit. Ribotohet në 10-vjetorin e vdekjes së tij.