Arian Gladini/

Branko Merxhani është një nga figurat më të shquara të mendimit shqiptar të gjysmës së parë të shekullit të XX-të. Filozof, publicist dhe eseist i spikatur, ai mbetet një prej zërave më të ndritur që ka kontribuar në zhvillimin e shqiptarizmit si një projekt intelektual dhe kombëtar. Përmes artikujve të tij në shtypin e kohës, veçanërisht në revistën “Përpjekja Shqiptare”, dhe përmes konceptit të tij novator të Neo-shqiptarizmit, Merxhani krijoi një platformë filozofike dhe ideologjike që ka mbetur aktuale edhe sot.
Në thelb të mendimit të tij qëndronte ideja e shqiptarizmit si një përpjekje për të harmonizuar shpirtin kombëtar me modernitetin. Merxhani e shihte shqiptarizmin si një mision të ndërtimit të një kombi që nuk do të ishte thjesht mbijetesë kulturore apo politike, por një komb që kontribuon në zhvillimin e qytetërimit europian.
Në një nga artikujt e tij të famshëm, Merxhani shkruan:

“Shqiptarizmi nuk është as etje për lavdi dhe as përkatësi e verbër ndaj një race; ai është një filozofi, një përpjekje për të gjetur identitetin tonë në mesin e popujve të përparuar të Europës.” Kjo qasje e thellë e ndan atë nga nacionalizmi romantik dhe e lidh me një patriotizëm të bazuar në arsim, kulturë dhe zhvillim ekonomik.
Koncepti i Neo-shqiptarizmit, i propozuar nga Merxhani, është një ndër idetë më origjinale në mendimin politik dhe kulturor shqiptar. Për Merxhanin, Neoshqiptarizmi përfaqësonte një përpjekje për të rindërtuar shpirtin kombëtar përmes një qasjeje të re filozofike dhe praktike. Në shkrimet e tij, ai e shihte Neoshqiptarizmin si një alternativë ndaj dy ekstremeve të dëmshme: konservatorizmit të ngurtë që refuzonte modernizimin dhe revolucionarizmit që shkatërronte traditat.

Në shkrimin e tij të famshëm “Neoshqiptarizmi”, Merxhani thekson:
“Ne nuk mund të jemi as imitues të verbër të Perëndimit dhe as robër të së kaluarës sonë. Rruga jonë është e mesme: ta marrim më të mirën nga të dy botët dhe ta ndërtojmë identitetin tonë mbi këtë harmoni.” Kjo ide, e përmbledhur në moton e tij të njohur “Nacionalizëm konstruktiv”, pasqyronte vizionin e tij për një Shqipëri që përparon duke ruajtur shpirtin e saj unik kombëtar.
Një nga temat më të rëndësishme në mendimin e Merxhanit është roli i intelektualit si arkitekt i kombit. Ai besonte fuqimisht se kombet nuk ndërtohen thjesht nga forcat politike, por nga elitat intelektuale që i udhëheqin popujt drejt përparimit.
Në një nga esetë e tij, Merxhani shkruan:

“Një komb që nuk ushtron mendimin, është një komb që mbetet rob i fatit dhe i të huajve.” Ai ftonte të rinjtë shqiptarë të bëheshin pjesë e një “elite të ndritur”, që do të vendoste arsimimin, kulturën dhe drejtësinë në qendër të përpjekjeve të tyre. Edhe pse shkrimet e Merxhanit paraprijnë periudhën komuniste, mendimi i tij ofron një kritikë të qartë dhe të fuqishme ndaj ideologjive totalitare dhe përpjekjeve për të krijuar një “Njeri të Ri” të shkëputur nga rrënjët kombëtare dhe shpirtërore. Për Merxhanin, çdo përpjekje për të imponuar një ideologji homogjene mbi shoqërinë është në vetvete një shkatërrim i shpirtit njerëzor dhe kolektiv.

Në këtë drejtim, Neo-shqiptarizmi i tij ofron një alternativë të shëndetshme për një komb të lirë, të ndërgjegjshëm dhe të aftë për të mbrojtur identitetin e tij nga deformimet ideologjike.
Mendimi i Merxhanit ka një rezonancë të thellë me filozofët dhe mendimtarët konservatorë ndërkombëtarë. Në shumë mënyra, idetë e tij janë të krahasueshme me ato të Edmund Burke, i cili theksonte ruajtjen e traditës dhe institucioneve si baza të një shoqërie të shëndetshme. Një tjetër paralele mund të gjendet në mendimin e Michael Oakeshott, i cili mbrojti idenë e evolucionit të natyrshëm të shoqërisë në vend të revolucionit shkatërrues.
Neo-shqiptarizmi i Merxhanit mund të konsiderohet gjithashtu si një pararendës i ideve të Roger Scruton, veçanërisht në mbrojtjen e identitetit kulturor dhe ruajtjen e vlerave kombëtare përballë presioneve të globalizimit.

Branko Merxhani nuk ishte thjesht një publicist apo mendimtar i kohës së tij; ai ishte një vizionar që e shihte kombin shqiptar si një pjesë të pandarë të qytetërimit europian. Përmes idesë së Neo-shqiptarizmit, ai na la një udhërrëfyes për të ardhmen, një doktrinë që mbetet aktuale edhe sot, veçanërisht në përballjen me sfidat e globalizimit, polarizimit politik dhe krizës së identitetit.
Në një nga shkrimet e tij, ai thotë: “Ne jemi të thirrur për ta bërë Shqipërinë jo vetëm një vend të lirë, por një shembull të qytetërimit dhe përparimit për të gjitha kombet e tjera.”
Ky vizion mbetet një thirrje për brezat e sotëm dhe të ardhshëm për të ndjekur rrugën e ndritur që ai përvijoi. Branko Merxhani mbetet një nga mendimtarët më të rëndësi shëm shqiptarë, dhe trashëgimia e tij është një thesar i paçmuar për çdo përpjekje për ta ripërtërirë shpirtin kombëtar. Neo shqiptarizmi i tij ofron jo vetëm një kritikë të thellë ndaj të kaluarës, por edhe një vizion të qartë për të ardhmen. Në një kohë kur Shqipëria përballet me sfida të shumta, mendimi i Merxhanit na kujton rëndësinë e ruajtjes së identitetit kombëtar dhe përpjekjen për të ndërtuar një komb të lirë, të drejtë dhe të ndritur. Në këtë kontekst, Neo-shqiptarizmi mbetet jo vetëm një koncept, por një mision për të ardhmen.

Adelina Marku mësuese e gjuhës shqipe në shkollën shqipe në Glinde – Gjermani rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, organ i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës “VATRA”, New York, ruajtjen e identitetit kombëtar, historisë, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Glinde – Gjermani, nëpërmjet mësimit të gjuhës shqipe, historisë, traditës e kulturës shqiptare dhe aktiviteteve patriotiko- kulturore. Me mësuesen e gjuhës shqipe në shkollën shqipe në Glinde – Gjermani Adelina Marku, bisedoi editori i “Diellit” Sokol Paja.

HISTORIKU I SHKOLLËS SHQIPE NË GLINDE

Shkolla e Gjuhës Shqipe në Glinde është e hapur në 01.12.2022 ndërsa shkolla e Gjuhës Shqipe Ahrensburg është e hapur me datë 06.02.2023 në mbështetje të Konsullit të Nderit të Republikës së Shqipërisë Z. Kolë Gjoka. Mësimi zhvillohet çdo ditë të shtunë, me fëmijë nga grupmosha të ndryshme, ku përfshihen njohuritë bazë të gjuhës shqipe si: të lexuarit, të shkruarit, të folurit dhe të degjuarit. Përveç shkollës shqipe Glinde dhe Ahrensburg janë edhe shumë shkolla të tjera shqipe në Veriun e Gjermanisë. Ky projekt financohet nga Ministria e Arsimit Schlesëig-Holstein, ndërsa programet mësimore bazohen në tekstet e miratuara nga autoritetet arsimore shqiptare që përshtaten sipas niveli të të nxënit. Mësimi i Gjuhës Shqipe është shtylla kryesore e identitetit kombëtar. Ajo mban brenda saj historinë, kulturën dhe gjuhën tonë shqipe. Gjuha është ura që na lidh me historinë, traditën, dhe kulturën shqiptare. Për fëmijët e diasporës mësimi i Gjuhës Shqipe është mënyra e natyrshme për të ruajtur lidhjen me origjinën dhe për të mos e humbur ndjenjën e përkatësisë. Për mua kjo është një detyre shpirtërore por dhe një përgjegjësi ndaj brezave të rinj.

KURRIKULA MËSIMORE DHE NËVOJA E MBËSHTETJES NGA PRINDËRIT

Kurrikula mësimore që përdorim për mësimin e Gjuhës Shqipe është e miratura nga Ministria e Arsimit, Sportit dhe Rinisë së Shqipërise dhe Ministria e Arsimit dhe Shkencës së Kosovës. Në kurrikulën e mësimit të Gjuhës Shqipe dhe kulturës shqiptare në diasporë përfshijmë tekstin mësimore, fletore pune, fjalor me figura, poezi etj. Mësimi organizohet në mënyrë të tillë që të jetë interaktiv, me perdorim të teksteve mësimore, ushtrimeve praktike, këngëve, lojërave gjuhësore dhe aktiviteteve kulturore. Bashkëpunimi me prinderit  është një nga shtyllat më të rëndësishme për suksesin në mësim të gjuhës shqipe në diasporë. Një mësues nuk mund të mbajë gjallë gjuhën amtare vetëm, është shumë thelbesore që prindërit të jenë të përfshirë të bashkëpunojnë ngushtë me ne mësuesit dhe të punojnë vazhdimisht me fëmijët në shtëpi. Prindërve u bëj thirrje që të flasin shqip me fëmijët e tyre në përditshmëri, tu lexojnë libra shqip, ti inkurajojnë fëmijët që të mësojnë gjuhën shqipe duke marrë pjesë në shkollat shqipe si dhe veprimtari  kulturore. Vetëm në këtë mënyrë gjuha jonë amtare mund të ruhet dhe të përcillet me dashuri tek brezat që rriten larg atdheut.

MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI FORMË E RUAJTJES SË IDENTITETIT KOMBËTAR TË SHQIPTARËVE NË GJERMANI

Gjuha është një nga elementet më të rëndësishëm të identitetit kombëtar. Për shqiptarët që jetojnë në Gjermani, mësimi i Gjuhës Shqipe është jo vetëm një mundësi arsimore por dhe një mjet i fuqishëm për të ruajtur lidhjen me rrënjët, historinë dhe kulturën tonë.  Ruajtja e gjuhës amtare është mënyra më e drejtpërdrejtë për të mos humbur përkatësinë kombëtare. Unë si mësuese e Gjuhës Shqipe për fëmijët e diasporës përpiqem jo vetëm tu mësoj gjuhën shqipe por edhe të ushqejë krenarinë për prejardhjen përmes këngëve, poezive, historisë, kulturën dhe zakoneve shqiptare. Orët mësimore shërbejnë si urë që lidhin fëmijët me kulturën e tyre, duke ndikuar që identiteti i tyre të jetë i plotë dhe i qëndrueshëm.

MËSIMI SHQIP PRITET POZITIVISHT NË GJERMANI

                                                                                                                                                                                              Shoqëria gjermane, në përgjithësi, tregon mirëkuptim dhe mbështetje ndaj nismave për ruajtjen e kulturës dhe gjuhës amtare. Mësimi i gjuhës shqipe pritet pozitivisht, sidomos kur organizohet në mënyrë bashkëpunuese. Institucionet gjermane ofrojnë hapësira publike, si shkolla ku zhvillohet mësimi i gjuhës shqipe. Komuniteti shqiptar në Gjermani ka dhënë një kontribut të madh për mbajtjen gjallë të gjuhës shqipe duke organizuar vetë mësimin në shumë qytete të Gjermanisë sidomos në Kiel, Elmshorn, Bremen etj. Ky bashkëpunim i vazhdueshëm është themelor për vazhdimësinë dhe cilësinë e mësimit të gjuhës shqipe në diasporë.

MËSIMDHËNIE PËRMES TEKNOLOGJISË, VËSHTIRËSITË NË MËSIMDHËNIE ME FËMIJËT ME DY GJUHËSI

Përdorimi i teknologjisë në mësimdhënien e Gjuhës Shqipe ka sjellë lehtësi dhe mundësi të reja. Aplikacionet arsimore, materialet mësimore u jep mundësi fëmijëve të mësojnë Gjuhën Shqipe në mënyrë tërheqëse për të përshtatur me stilin e tyre të të nxënit. Përdorimi i vidiove edukative në shqip, këngë për fëmijë, apo si dhe lojëra gjuhësore ndihmojnë shumë fëmijët në zhvillimin e të dëgjuarit dhe të folurit.  Megjithatë, një nga sfidat më të mëdha është puna jonë si mësues me fëmijët me dy gjuhësi të cilët flasin me shumë gjuhën gjermane sesa gjuhën shqipe. Gjuhën Shqipe e degjojnë vetëm në familje dhe në klasën apo ambientin ku mësohet shqip. Prandaj është e domosdoshme bashkëpunimi i ngushtë me prindërit dhe përdorimi i Gjuhës Shqipe në jetën e përditshme, që mësimi të jetë i suksesshëm dhe gjuha të ruhet me dashuri.

EFEKTI QË KA PASUR TE FËMIJËT NË RRITJEN E NDJENJËS PATRIOTIKE MËSIMI I GJUHËS SHQIPE

Mësimi i Gjuhës Shqipe ka pasur një ndikim të ndjeshëm dhe pozitiv në rritjen e ndjenjës patriotike te fëmijët shqiptarë që jetojnë në diasporë, veçanërisht në Gjermani. Përmes gjuhës, ata lidhen më fort me rrënjët, kulturën dhe historinë e tyre. Fëmijët që mësojnë shqip fillojnë të ndihen krenarë për origjinën e tyre, të kuptojnë vlerat e trashëgimisë kombëtare dhe të shfaqin interes për simbolet kombëtare, figurat historike dhe traditat shqiptare. Përfshirja në aktivitete kulturore si festat kombëtare, këngët, vallet apo recitimet në shqip, forcon ndjenjën e përkatësisë dhe i bën të ndihen pjesë e një komuniteti që e ruan dhe e nderon identitetin shqiptar. Mësimi i gjuhës nuk është vetëm proces edukimi, por një mënyrë për të krijuar lidhje emocionale me atdheun. Ky formim gjuhësor dhe kulturor ndihmon që fëmijët të mos ndihen të shkëputur, por krenarë për atë që janë.

KUSH ËSHTË MËSUESE ADELINA MARKU?

Unë jam Adelina, një mësuese me pasion të thellë për arsimin dhe zhvillimin e brezave të rinj. Që në fëmijërinë time, kam ndjerë një thirrje të veçantë për të ndihmuar të tjerët të mësojnë dhe të rriten, gjë që më çoi natyrshëm drejt profesionit të mësuesit. Kam përfunduar studimet e larta Bachelor dhe Master, në Fakultetin e Historisë dhe Filologjisë në Universitetin e Tiranës. Pas përfundimit të studimeve të mia të larta kam bërë dhe një praktikë mësimore në shkollën Ismali Qemali Tiranë. Përmes përvojës sime, kam mësuar se çdo nxënës është UNIK. Mësuesia nuk është një punë apo profesion për mua, por një MISION.  Të jesh mësues do të thotë të mbjellësh fara diturie dhe shprese në mendjet dhe zemrat e të rinjëve, duke besuar se një ditë ato do të lulezojnë. Realizimi i hapjes së shkollave shqipe në Gjermani është një ndër arritjet më të çmuara që na mbush me krenari dhe shpresë për të ardhmen e brezave të rinj. Ky sukses nuk do të ishte i mundur pa mbështetjen e fortë, vëmendjen e vazhdueshme dhe përkushtimin e veçantë të Konsullit të Nderit të Republikës së Shqipërisë Z. Kolë Gjoka në veriun e Gjermanisë, i cili me vizionin dhe përkujdesjen e tij, ka qenë një bashkëpunëtor dhe një mbështetje e madhe në çdo hap të këtij procesi. Në këtë rrugëtim të rëndësishëm, edhe unë kam dhënë kontributin tim me zemër e përkushtim të plotë, duke e ndjerë këtë detyrë jo vetëm si një përgjegjësi profesionale, por si një thirrje shpirtërore për të ruajtur e përcjellë gjuhën dhe identitetin tonë tek fëmijët shqiptarë që rriten larg atdheut.

SKËNDERBEU (6 MAJ 1405 – 6 MAJ 2025) – ( NË KUJTIM 620 VJETORI I LINDJES)  

Pjesë nga libri i autorit: Hysen S.Dizdari : “Gjergj Kastrioti Skënderbeu në pulla shqiptare 1913-2023”, Botim, Shqip-Anglisht, viti 2024. 

Posta Shqiptare, me rastin e 550 vjetorit të vdekjes Skënderbeut, emetoi një emision të posaçëm me pulla postare të titulluar : “Skënderbeu në gravurat Europiane”. Ky emision u emetua me 6 nëntor 2018 dhe përmban dy pulla postare me vlera monetare 150 lekë dhe 250 lekë. 1. Pulla me vlerë 150 lekë, e shtypur me 135 000 copë, paraqet një portret të rrallë të Gjergj Kastriotit Skënderbeut, i realizuar bukur nga ana artistike. Autor i këtij portreti është Domenik Kusto (Dominicus Custos 1560-1612), grafisti i njohur i shekullit XVII, i cili e realizoi me 2 janar 1600, sipas vizatimeve te Xhiovani Batista Fontana, që e kishte botuar në “Atrium Heroicum”. Në vitin 1670, e njejta litografi u riprodhua nga Joanot Martorell në Valencia, me diçiturën “Scanderbeg, trionfatore contro i turchi –(SHQIP)- Skënderbeu, triumfues kundër turqeve”. Portreti i Skënderbeut realizuar me mjeshtëri, është i vendosur brenda një elipsi, ku në pjesën rrethore ka të shkruar me germa të mëdha:

“GEORGIVS CASTRIOT SCANDERBEGVS – EPIRI ET ALBANIA PRINCEPS”

“GJERGJ KASTRIOTI SKËNDËRBEU – PRINCI I EPIRIT DHE I SHQIPËRISË”

2. Pulla me vlerë 250 lekë, me tirazh 105 000 copë, paraqet Gjergj Kastriotin Skënderbeun në këmbë, me shpatën në dorë dhe me perkrenaren te vendosur pranë këmbëve. Skenderbeu në këtë pullë është realizuar sipas litografisë “Le armi di Scanderbeg – Armët e Skënderbeut”, të Jiří Barthold Pontanus z Breitenberka (1550 – 1614), i cili e vendosi në veprën e tij të botuar në vitin 1609, duke theksuar: “Scanderbegus, hoc est vita et res strenue feliciterque gestae Georgii Castrioti, Epiri regis, ob magna facta Scanderbegi dicti, contra Turcarum immanitatem et perfidiam – (SHQIP) – Skënderbeut, kjo ështe jeta e shquar e lavdishme e veprave fitimtare kundër turqëve nga Gjergj Kastrioti, princi i Epirit i njohur si Skënderbeu ..” Kjo litografia është riprodhim i një vepre të koleksionit te Pauli Jovij, e botuar në “Elogiorum, Liber 3 & Bartholdo Lontano Concinnata”. Në këtë emision u emetua edhe Zarfi i ditës së parë (FDC): tirazhi: 300 copë. Zarfi i ditës parë u përdor vetëm për qëllime filatelike, prandaj janë shumë të  kërkuara nga filatelistët shqiptarë dhe të huaj.

Pullat dhe FDC , janë pjesë e koleksionit të autorit të këtij shkrimi.

Av. Kevin Haxhiu/

Shteti Shqiptar pas shpalljes së Pavarësisë në 28 nëntor 1912 do të kishte vetëm në vitin 1914 ligj themeltar të shtetit pra një kushtetute e cila quhej “Statuti Organik”.Ky Statut për nga renditja e Kushtetutave shënon të I kushtetutë në historinë e shtetit Shqiptarë por kjo është vetëm për nga renditja pasi ky Statut u hartua dhe u vendos nga një organ ndërkombëtar i huaj pra nga Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit – (KNK).Konferenca e Ambasadorëve në Londër 1913,Traktati i Fshehtë i Londrës – (TFL) 1915,Konferenca e Paqes në Paris 1918 si dhe vendet fqinje përbënin rrezik për pavarësinë dhe integritetin territorial të shtetit Shqiptar ndaj dhe u organizua Mbledhja Kombëtare e Lushnjes e njohur në histori si Kongresi i Lushnjes 21-31 Janar 1920.Në këtë kongres u morën vendime tepër jetike për shtetin shqiptar të cilat sanksiononin qartë sovranitetin e plotë të shtetit shqiptar.Pas vendimeve të Kongresit të Lushnjes Shqipëria ishte e lirë dhe jo më e rrezikuar për t’u copëtuar territori i saj nga fuqitë e mëdha.Shqipëria tashmë kishte institucionet e saj të ligjshme,demokratike,sovrane si dhe ligjin themeltar të shtetit kushtetutën e cila u emërtua “Bazat e Kanunores së Këshillës së Naltë” por që njihet ndryshe si “Statuti i Lushnjes-1920”.

-Seanca e Katërt e Mbledhjes Kombëtare të Lushnjes u zhvillua në datën 30 janar 1920 punimet u hapën në orën 9 para dreke.Në këtë seancë komisioni i zgjedhur për përgatitjen e protestave paraqiti përpara delegatëve nga një formulë protestimesh për të cilat ishte ngarkuar.
-“Së pari u bisedue protestimi q’i drejtohej Konferencës së Paqit dhe,mas një kundërshtim mendimesh u pranue si u hoqë frazi “Kur ka me kjenë nevojë,organizatorët kemi me i zgjedhë vetë”.Mas këti u bisedue shkresa,q’u drejtu Senatit t’Amerikës,e cila u pranue duke iu shtu tekstit fjalët “Kufit ethnografikë”,Të e mbramja këndohet shkresa për Parlamentin Italjanë, por , mbi tekstin e kësaj shkrese passi u banë shumë kundërshtime, u vendosë që kjo të rrëzohet e të formohet një Komision i ri për me ba një tjetër me mënyrë ma të rreptë”. (1)

-Kuvendi pas 10 minutash pushimi filloi përsëri punën ku vazhdoi me diskutimin e pikës Nr.4 të Rendit të Ditës. Kongresi vendosi që përveç Kabinetit (Qeveria) e Këshillës Kombëtare (Senati) të krijohej dhe një Këshillë e Naltë e përbërë nga 4 anëtar, e cila do të funksiononte duke u bazuar në Bazat e Kanunores dhe për këtë të fundit u ngrit një komision prej 10 anëtarësh.
-“ -Bazët e Kanunores së Këshillës Naltë- I. Këshilla e Naltë,detyrohet të pëlqejë (aprovojë) çdo projekt që do t’i paraqitet prej Kabinetit i vërtetuem nga ana e Senatit. II. Ka të drejtë në kohën e krizit ministruer të zgjedhë një Krye Ministrë për formimin e Kabinetit të rie,i cili hyn në fuqi kur se të pëlqehet prej Senatit. III. Të zgjedhunit të Kryetarit të Kabinetit në kjoftë se refuzohet prej Senatit tri herë rresht Këshilla e Naltë detyrohet të mbështjellë Mbledhjen e Kombit. IV. Këshilla e Naltë nuk ka të drejtë me përnda Senatin dhe, në kjoftë se u dalën midis tyne kundërshtime,Mbledhja Kombëtare e përgjithëshme,e rrëzonë Këshillën e Naltë ose përndanë Senatin. V. Në kjofte se njëni nga gjymtyrët e K. së Naltë jep dorheqjen,tre të tjerët vijojnë në detyrë;në dhançin dorëheqjen dy,Senati do të zgjedhin dy të tjerë. VI. Me t’arthmen e Mbretit në Fronin e Nalt mbretrurë Këshilla e Naltë njifet vetvetiu e rrëzueme ”. (2)

Statuti ose kushtetuta e parë e shtetit Shqiptarë është “Bazat e Kanunores së Këshillës së Naltë” e njohur ndryshe si “Statuti i Lushnjes 1920”.Ky Statut përfaqëson kushtetutën e parë Shqiptare për faktin se ky ligj themeltar i shtetit u hartua dhe u miratua nga një Mbledhje Kombëtare siç ishte Kongresi Kombëtarë i Lushnjes (21-31 Janar 1920) ku delegatët që merrnin pjësë në këtë mbledhje të rëndësishme për fatet e shtetit Shqiptar ishin përfaqësues të zgjedhur nga populli shqiptar në çdo Prefektur të Shqipërisë.Statuti i Lushnjes ishte i përkohëshëm pasi Statuti përfundimtar do të miratohej nga Asambleja Kushtetuese.Statuti i Lushnjes qëndroi në fuqi rreth dy vite pasi më pas Këshilli Kombëtar (Parlamenti) në dhjetor 1922 do ta zgjeronte këtë statut dhe statuti i ri do të emërtohej “Statuti i Zgjeruar i Lushnjes”.

Statuti i Lushnjes kishte një përmbajtje të shkurtër vetëm me 6 nene si dhe ishte i përkohshëm por ai ka vend të veçant në historin e të drejtës kushtetuese në Shqipëri.Në një kohë shumë të shkurtër në vetëm pak vite shtet i pavarur (1912) Shqipëria nisi të përparonte përsa i përket hartimit të legjislacionit.Kushtetuta për Shqipërinë ishte një arritje madhore për faktin se Shqipëria kishte kaluar një pushtim shekullor osman si dhe pas shpalljes së pavarësisë në 1912 shqiptarët përsëri ishin përballur me rrezikun për copëtimin e territorit nga fuqitë e mëdha në favor të vendeve fqinje por të gjitha këto plane grabitqare morën fund pas vendimeve të Kongresit Kombëtar të Lushnjes ku përfaqësuesit e zgjedhur prej shqiptarëve si delegat ja dolën të ngrinin themelet e institucioneve sovrane të shtetit shqiptar mbi ligje dhe rregulla.

Zhvillimi i legjislacionit në Shqipëri duket tepër qartë që në vitin 1920 ku shteti Shqiptar do të kishte për herë të parë një kushtetutë të miratuar nga një Mbledhje Kombëtare.“Statuti i Lushnjes-1920” në vitin 1922 u zgjerua dhe statuti i ri u emërtua “Statuti i Zgjeruar i Lushnjes” por edhe ky i fundit ishte në fuqi përkohësisht pasi Statuti përfundimtar do të vendosej nga Kuvendi Kushtetues.Forma qeverisëse që sanksionohej në “Statutin e Lushnjes-1920” dhe “Statutin e Zgjeruar të Lushnjes-1922” ishte e njëjtë Monarki por që vendin e Mbretit përkohësisht e zinte Këshilli i Naltë.“Statuti i Lushnjes-1920” dhe “Statuti i Zgjeruar i Lushnjes-1922” përbëjnë arritje madhore si dhe përfaqësojnë themelet e historisë të së drejtës kushtetuese në Shqipëri.

1. DPA (Katalogu Online),AQSH,Fondi 149 (Kryeministria (Para 7 Prill 1939)),Dosja I-I-2225 “Procesverbal i mbledhjes së Kongresit të Lushnjes”, fq.15;
2. Po aty,fq.16-17.

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra, gazeta Dielli, mbarë vatranët e shqiptaro-amerikanët përkujtojnë me nderim, respekt dhe vlerësim patriotin e shquar, vatranin e përkushtuar, aktivistin e flaktë të çështjes kombëtare, atdhetarin fisnik Zef Balaj. Tri vite pas largimit, zemërbardhi e shpirtmadhi Zef Balaj i mungon shumë familjes së tij e kujtdo që e ka njohur e bashkëpunuar me të.

Zef Balaj la gjurmë të paharrueshme e kujtime të pashlyeshme në mërgatën shqiptare të Shteteve të Bashkuara të Amerikës pasi në të gjitha proceset patriotike të diasporës, lëvizjet politike, demonstratat, protestat, qëndrimet e komunitetit, tubimet, organizimet, ndihmat për komunitetin e kombin shqiptar, për mbi 60 vjet Zef Balaj ishe aty duke kontribuar e dhuruar për komb, atdhe, flamur e komunitet. Nga Washingtoni e Institucionet e Shtetit Amerikan, te Liga Shqiptaro-Amerikane, Kisha Katolike, institucionet arsimore e deri te Vatra, Zef Balaj kontribuoi me shpirt pa u ndalur për asnjë moment. Zef Balaj ishte fisnik, vizionar, besnik dhe atdhetar.

Zef Balaj la pas një emër të mirë e të nderuar dhe një trashëgimi të shkëlqyer familjare, komunitare e atdhetare.

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra ka akorduar për Zef Balaj titull nderimi SENATOR I PËRJETSHËM I VATRËS me motivacion: “Shembull i atdhetarit të vërtetë, anëtarit të denjë të Federatës Vatra, kontribues dhe veprimtar i palodhur, bamirësit të madh dhe mbi të gjitha, njeriut të mirë”.

Presidenca e Republikës së Shqipërisë e ka nderuar patriotin Zef Balaj për veprimtari patriotike e merita të veçanta atdhetare me Titullin e Lartë: “Kalorës i Urdhërit të Skënderbeut”.

Qoftë i përjetshëm nderimi dhe kujtimi për jetën dhe veprën e Zef Balaj.

Me mirënjohje dhe respekt të veçantë

Kryetari i Vatrës

Dr. Elmi Berisha