Opinion – Page 357 – Dielli

Sot Peter Prifti do të ishte 95 vjet

November 24, 2019 by dgreca

Nga Julika Prifti/

Sot, më 24 nëntor 2019, mbushen 95 vjet nga lindja e Peter R. Priftit.

Ai do të jetonte në Shqipëri vetëm 14 vjet. Më shumë se shtatë dekada do t’i kalonte në Sh.B.A. Për 50 vjet familja e Rafael Priftit jetoi e ndare, babai me dy djemtë e mëdhenj në Filadelfi ndërsa e shoqja dhe nëna e fëmijve me dy më të vegjëlit në Shqipëri.

Piteri la prapa shtëpinë dykatëshe me oborr në tri anë dhe me kopshtin prapa shtëpisë, me plevicën përgjatë gjithë gjatësisë së oborrit dhe kopshtit, mbrapa tyre shtrihej lëndina me bar. Kaçka ose arra e madhe në hyrje në të majtë të portës të oborrit, druri i vishnjes poshtë dritares në anën e djathtë të ballkonit, vishnja tjetër prapa shtëpisë, kumbullën pranë fundit të plevicës, e shumë drurë molle në mes të oborrit.

Piteri nuk do të vraponte me qenin, nuk do te ndiqte pulat që hynin pa leje në kopsht, nuk do të priste ardhjen e lopës nga kullota, e të deleve për t’i futur në plevicë, nuk do të kulloste gomarin, nuk do të shkonte për të prerë dru në pyjet e Gramozit. Nuk do të kishte më vajtje në mulli ku uji rreth rrotës së madhe i rrezatuar nga dielli lëshonte stërkala shumëngjyrëshe. Nuk do të kishte më vajtje në kishën e Shën Pjetrit me moshatarët e tij. Dielli nuk do ta përshëndeste sapo dilte nga maja e malit të Gramozit e gurgullima e vijës së ujit, disa hapa larg shtëpisë nuk do ta nanuriste natën e nuk do ta përmendte nga gjumi herët në mëngjes në ditët e qeta të verës. Për më tepër nëna nuk do ta ledhatonte më e nuk do ti afronte për të ngrënë kulaçet e furrës e lakrorë të pjekur në saç, apo mish të pjekur në hell. Gjyshja nuk do t’i afronte më arrat e ruajtura në sëndykun e saj. Shoket nuk do të vinin ta thërrisnin për tu dëfryer.

Jeta e tij do të ndryshonte plotësisht e përgjithmonë. Shumë dukuri të pranishme të jetës së tij do t’i mungonin me largimin nga Shqipëria por do fitonte plot të tjera, të panjohura deri në atë kohë për të në Amerikë.

Shpejt Amerika u bë atdheu i tij ku jetonte i ati me vëllanë e madh, ndërsa Shqipëria do të mbetej mëmëdheu i dashur, ku ishin mamaja, gjyshja, vëllai e motra.

Piterit i pëlqeu shkolla e kultura e re me të cilën po ambientohej nga dita në ditë. Gjuhët, historia e filozofia u bënë të dashura e mbetën të tilla gjatë gjithë jetës së tij. Artikujt e librat e shumtë të botuar në Amerikë e në Shqipëri janë dëshmitarë të pasionit e të punës së tij të madhe akademike në një lëmi të gjerë të shkencave shoqërore.

Peter Prifti ishte nga të paktët fëmijë emigrantësh që nuk ndoqi traditën e formuar. Atij nuk i pëlqeu as të punonte në restorant dhe as ta trashëgonte atë nga ana e të atit. Interesat e tij nuk ishin për përfitim monetar por për përfitim akademik e shkencor. Fati i mirë e ndoqi në këtë drejtim sepse i ati nuk e pengoi e për më tepër pagoi për shkollimin e tij. Kështu që sot puna e tij nderohet, çmohet, e studiohet nga shumë studiues amerikanë apo shqiptarë sepse për një kohë të gjatë, ai ishte nga të paktët shqiptarë të shkolluar e te përgatitur për mbrojtën e të vërtetës së popullit të tij, të mëmëdheut e të figurave të shquara. Ai mbrojti pa frikë mendimin e tij për zhvillimin e gjuhës shqipe, për të drejtat e popullit shqiptar në Kosovë, për çështje të kufirit shqiptar apo të pavarësisë së Kishës Ortodokse Autoqefale në Amerikë.

Një pjesë e madhe e veprës e tij i kushtohet përkthimit të veprave të dashura të shqiptareve dhe në një përvjetor madje shkroi edhe një skenar për Skënderbeun me kërkesën e Donika Bardhës.

Peter Prifti ia kushtoi gjithë jetën e tij kulturës e artit shqiptar. Ai nuk u pasurua monetarisht nga vepra e tij e madhe, puna e ndërgjegjshme dhe akademike por pasuria që ju la bashkëatdhëtarëve është një thesar i vërtetë. Asgjë më tepër nuk do donte vetë Peter Prifti.

Shpërblimi 30 mijë lekësh për pensionistët

November 23, 2019 by dgreca

Nga Ilir LEVONJA/

Mbrëmë vonë dëgjova në një kanal televiziv për një shpërblim prej 3 mijë lekësh të rinj, kështu tha spikeri. Nuk e di se sa e ndihmon terminologjinë ky model po them kinezo’shqiptar me lekë të rinj a lekë të vjetër për më tepër pensionistët, megjithëse na çoroditë paksa të gjithëve, pasi shkurt e qartë është shkurt e qartë dhe kaq. Mbajta pak vesh dhe u kthjellova se bëhej fjalë për 30 mijë lekë, që domethënë afërsisht 25 euro apo 28 dollarë amerikan. Pra një pensionisti do i jepen 25 euro apo 28 dollarë për kokë si shpërblim për festat e fund vitit etj. Pra një njëzetshe dhe një dhjetëshe dhe aq, kalofshi mirë dhe të na rrojë partia. Mu duk lajmi më brutal, më i neveritshëm kur mendova shumën që do u jepej si shpërblim afro 650 mijë pensionistëve shqiptarë. Dhe që buxhetit të shtetit do i kushtonte 22 miliardë lekë etj. Megjithëse para pak ditëve mbaj mend që ministrja e financave gjoja debatonte në komisionin e ekonomisë në kuvend për zero investimet e vitit 2020, ku një kaush gjoja ngrinte zërin se si ka mundësi të ishin zero kur qeveria e ka prioritet rrugën Kardhiq-Delvinë etj. Dhe se kjo gjoja justifikohej se investitorët nuk janë në standartet e pritshmërisë, me një fjalë thithin lekë më shumë se sa ndërtojnë etj., kësisoj edhe shpërblimi në fund të vitit për pensionistët vihet në dyshim. Një farsë teatrale që edhe profesionistët e skenës e kanë zili pasi është loja e shushunjave, i mjeri buxhet nuk di ku të mbahet se shushunjat që të bluajnë nga të gjitha anët. Dhe sa herë që vjen fundi i çdo moti kjo puna e shpërblimit të pensionistëve është bërë një lloj loje jo më me bukën, por me dinjitetin, se 30 mijë lekë nuk vlejnë më për asgjë. Kur i jep tjetrit 30 mijë lekë të thotë kujdes se u këpute në bythë. Megjithëse shumë nga ata e quajnë si gjelin e detit, po na dha ndonjë gjë shteti të blejmë një gjel deti mirë, po nuk na dha prapë mirë etj. Tani nuk e di se a e blejnë dot këta me 30 mijë lekë gjelin, se nuk e kam idenë se sa vlen një gjel deti aty? Pra çdo fund moti ngrihet pyetja a do e marri pensionisti gjelin e detit apo? Një radhe mund të jetë pension i plotë, një radhe gjysmë pensioni a një radhe hiç fare. Nuk ka asnjë diskutim që pensionistët janë shtresa më e përbuzur, më e fyer, më e pambrojtur e për rrjedhojë më denigruar e shoqërisë shqiptare. Por çuditërisht edhe më e nënshtruara aq sa i ka mundur publikisht rimbursimi, politika me cilëndo qeveri po aq sa edhe ata vetveten. Them ata vetveten pasi janë lëshuar, janë hapur dhe janë dorëzuar totalisht edhe pse kanë punuar me tre turne. Kanë shpuar puse nafte, kanë shtruar rrugë të hekurta, kanë ndërtuar fortifikime, kanë bërë arsimin, mjeksinë etj. Problemi tek është kollajllisht i zgjidhur, mjaft të reduktohen shpenzimet qeveritare… dhe gjeli detit nuk do të jetë gjel deti në fund të vitit, por viç. Ministri holandez shkon në punë me biçikletë dhe pensionisti i vendit të tij vjen me pushime në tropik, kaq. Kurse makina e ministrit shqiptar është e blinduar, model i fundit, jo për nevoja personale por thjesht për pordhë dhe pensionisti i vendit të tij shikon sy njomur nga ekrani se sa do jetë shpërblimi i fund vitit një gjel apo një pulë? Ju jeni gati të paguani një derdimene, një analfabete me gel e gucci në kuvend dhe vet ankohuni se i keni pensionet e ulta. Kthjellohuni e pyesni se a është në raport normal paga e një deputeti me papion në raport me të ardhurat tuaja? Eshtë të vësh duart në kokë se vetëm pensione nuk mund të quhen ato tuajt, lëmosha po. Jemi shoqëria më bulliste sepse i mbushim faqet në internet me nënat a baballarët si bijtë më të devotshëm. Të shqyejmë me të puthur duart etj., por kur vjen puna për tu dhënë pensione bashkëkohore a një pagë plus, mblidhemi brenda vetes si kërmilli. Një administrator danez u jep pensionistëve mundësi implantesh dhëmbësh, kurse ai shqiptar edhe pse e di që ata nuk kanë dhëmbë në gojë, u jep gjel a gjysmë gjeli. Dhe ju e pranoni madje duke thënë pse luftë me qeverinë do bëjmë ne. Kaq mjafton dhe ka zënë rrënjë nënshtrimi, por edhe poshtërimi.

TURBO ARDIAN DHE STANDARTI SHQIPTAR PER EVROPEN…

November 21, 2019 by dgreca

Lopet e Kularit në gjendje të lirë. Më në brendësi Pylli i Urthit. /

Shtrati i vjetër Shkumbinit. Në të djathtë Këneta e Osmanit. Në të majtë Godulla e Spiaxhës /

Fshati Adriatik i marre nga kulla e re prej druri. /

-Kovi dhe Lena -keta dy pelikanë ndoshta kishin vendosur te dimeronin ne lagunë /

Nga Shpend Noe” Sollaku/

Nëse do të praktikohej hyrja në Evropë edhe për persona të veçuar, me siguri ndër të parët që do të pranohej do të ishte Ai. Jo vetëm si drejtues i Adminstratës së Zonave të Mbrojtura për qarkun e Fierit. Ai do të bëhej qytetar i Evropës sidomos për atë lloj burri që është: përfaqësues i denjë i një race në zhdukje e sipër: atë të shqiptarëve të vërtetë; mishërim modern i atyre që japin maksimumin në detyrë, në shoqëri, në familje.
Ky ekzemplar i rrallë quhet Ardian Koçi.

Fizikisht duhet të ketë zbritur në Myzeqe nga Eposi i Kreshnikëve. Ai epos atij e ka dhënë jo vetëm portretin dhe shtatin, por edhe dëshirën për të luftuar, për t’i shkuar betejave deri në fund, edhe kur si çmim për t’u paguar është dhimbja, zhgënjimi, sakrificat edhe të familjes së tij, për të cilën do të ishte e padrejtë të heshtje.
Kjo përshtypje lind e të forcohet kur e sheh këtë myzeqar tipik të shtyjë barkën me palluq nëpër Strugën e Zezë apo edhe në Lagunën e Karavastasë, ndërsa fik motorin për të mos shqetësuar faunën përreth. Asgjë nuk i shpëton atij shikimi, as barkat abuzive, as ndonjë brakonier, as edhe të fundmit pelikanë të mbetur mes ujrave të përgjumur, Lena dhe Kovi, që Ardiani ynë i njeh me emër.
Ky gjigand i mirësisë e ka kuptuar prej kohësh thelbin e të qenit evropian: të dish të nxjerrësh në pah, edhe i vetëm, zgjidhjen e duhur; të mos mbetesh në pritje të ndihmës së tjetrit i palëvizur. Prandaj shpesh bën vetë edhe drejtorin, edhe shoferin, edhe varkëtarin, edhe vrojtuesin. Vetë kryen hulumtimet me dron, vetë shkel edhe atje ku një i zakonshëm nuk do të merrte guximin. Vetë veteriner, vetë agronom, vetë polic, vetë studiues, vetë Ciceron… Sidomos kur bashkëpunëtorët më të afërt janë të zënë me detyra të tjera. Dy prej tyre arrita edhe unë t’i njoh kësaj here, në ato dhjetë ditë të kaluara në Parkun e Divjakës. Quhen Astrit Jolla dhe Elton Daka. Djem të rrallë.
Ardian Koçi, bashkë me ta janë kthyer në një makinë që nuk i mbetet kohë të mirëmbahet. Falë brumit të veçantë prej të cilit janë gatuar, ata rezistojnë. Pasi e dinë: e ardhmja nuk mund të pararendet me lokomotiva të Stefensonit të 1829-ës. Ata vetë janë kthyer në E.464 të sotme, pasi vetëm me një fuqi prej 200 kilonjutonësh mund të vihen përpara spekulatorët dhe skeptikët, mafiet dhe politikat e korruptuara që promovojnë projekte qiklopike të superbetonit.
Që prej kohës së emërimit të Ardianit fillimisht si drejtor i Pyjores së Lushnjes, shifrat e pozitives në rritje janë marramendëse. Vetëm vizitat e turistëve të huaj janë shtuar rreth 50 herë. Shifra mjaft të rëndësishme gjenden për ripopullimin e zonës me specie të rralluara apo në rrezik zhdukjeje të faunës e florës; në zvogëlimin drastik të prerjes së pyjeve; në lindjen e Qendrës së Vizitorëve – ide e vetë Ardianit –.
Në pyll dhe në elementët e tjerë të parkut ekzistojnë tashmë edhe emra të rinj të toponomastikës, si i porsalinduri Pylli i Shpirtrave – objekt i një shkrimi më vete –, Sopi i Vorrit, Struga e Brukës… të bazuar sidomos në emërtimet ekzistuese popullore.
Të spikatura edhe arritjet në Parqet Kombëtare të Pishë-Poros dhe të Levanit, në administrimin e Koçit, pas emërimit të tij drejtor i Zonave të mbrojtura për Qarkun e Fierit.

I vetmi koment i Ardianit pasi ia bën në sy lavdërimet: Kjo është puna ime.
Pëshpëritjet e urithëve matanë Strugës së Zezë: Ah të ishim në vend të tij; do të ishim bërë me yacht privat. Po kujt ia thua!

Ardiani vazhdon me të tijën, edhe pse ndokë – sipas një logjike mafioze që sa vjen e mbush mendjet e shqiptarëve – shteti, ligji, njerëzit e tij, taksat dhe detyrimet e tjera sociale të individit janë vetëm punë të urryera. Kush njofton organet kompetente për prerje të pyllit apo për dhunimin e Moratoriumit për Gjuetinë është spiun; kush zbaton ligjin është budallë apo frikacak; kush nuk merr ryshfet për të mbyllur një sy apo për të aprovuar eskpansionin e çimentos mbi pyllin apo ujërat është trap. Kjo është logjika e atyre që drejtorin tonë e shohin si pengesë në realizimin e qëllimeve të tyre antiambientale.
Pasi Ardiani është që tani Evropë, ndryshe nga ata që kontinentin e tyre dinë vetëm ta etiketojnë si kurvë, antishqiptare, të dëmshme. Edhe pse u qan syri për të hyrë në të. Kur kërkesa për të hapur negociatat e pranimit si anëtar i njëzetenëntë në UE nuk u përfillen, faji kurrë nuk është i shqiptarëve, por i të tjerëve: burra kurvash, bij laraskash, vëllezër homoseksualësh. Dhe as që nuk u shkon ndërmend që, ndryshe nga qeveritë, që me hapjen e negoziatave i bëjnë reklamë vetes, vëzhguesit e Evropës nuk besojnë në statistikat zyrtare të vendeve që synojnë hyrjen në BE. Përvoja e fryrjes së arritjeve prej qeverisë së atëhershme greke i kanë bërë ata që, para se të aprovojnë një tjetër kandidat, të dërgojnë vëzhgues të panjohur që mbledhin të dhëna nga burime asnjëanëse.

Akoma pëshpëritje urithësh që përtej ledhit: Çfarë, do të na mbushësh mendjen që Evropa s’është veçse një e përdalë përherë antishqiptare.
Dhe unë: Ju kujtoni se duke cituar bejte antievropianësh një ditë do të pranoheni? Pse nuk mendoni të paktën njëherë se ku çalon e vërteta? Hidhini një sy ambientit që ju rrethon? A është evropian?

Duke mos u larguar nga imazhi i Ardian Koçit, u përpoqa të përditësohem më mirë me gjithçka që përfshihet në perimetrin e Parkut Kombëtar, brenda, por edhe sadopak jashtë sipërfaqes së tij.
Koha na mbajti mjaft mirë atë dhjetëditësh në Park. Temperaturat ishin gjithmonë mbi 25° C. Asnjë re në qiell. As erë. Deti në bunacë. Hëna e përnatshme. Yjet të panumurt, por që mund të shijohen vetëm kur je në errësirë të plotë.
E adhuroj natën divjakase. Mundohem të dal të shëtis buzë detit. Dikush më thotë se është e rrezikshme. Pse, u them, prej kafshëve të egra? Po, prej atyre me dy këmbë, më përgjigjen me një farë nënqeshjeje. Mua vetëtimthi më vjen në mendje 1997-a . Këto pyje të shndërruara në vendstrehime banditësh. Dhe më shkojnë të dridhura. Jo, jo, nga ta nuk duhet të ketë më, por sidoqoftë.
Provova të shëtis edhe natën e mëparshme, por nuk munda. Qoftë për mushkonjat agresive si asgjëkund, qoftë për mungesën e plotë të ndricimit në buzë të detit. Nuk kam qenë ndonjëherë nostalgjik, por ndjeva mall për ato poçat e shkretuar që lëshonin dritën e zbehtë prej shtyllave të ngulura në bregun e detit. Ndieva edhe mungesën e atyre stolave pranë shtyllave, mbi të cilët i binim kitarës deri pas mesnate.
Ndërroj mendje. Rri në ballkon. Dritat e forta të klubit fqinjë mbeten të ndezura për gjithë natën. U hedh një sy paisjeve poshtë pemëve. Nuk më duken edhe aq të çmuara. Atëherë pse gjithë ky ndriçim? Edhe mbi ndërtesë apo edhe lulishten e hotelit ku jam strehuar dritat janë shumë të forta. Aq imponuese është ndotja prej ndriçimit, saqë sigurisht shqetëson kafshët përreth, sidomos ato që qarkullojnë e ushqehen natën.
Paradokohësh diku aty në afërsi të plazhit që peshkatarët e quajnë Spiaxha, një breshkë deti Caretta-caretta kish lëshuar vezët. Ishte një tregues i mirë për pastërtinë e ambientit. Por, ku lindën breshkëzat, në vend që t’i drejtoheshin detit, ia mbathën drejt hoteleve, të tërhequr prej fenerëve të fortë. Nuk duhet të ketë norma të veçanta për ndriçimin në një Park Kombëtar?
Pasi edhe nata shqiptare duhet të jetë Evropë.
Dhe jo si kjo, me dhjetra apo qindra motorino, pa targa, pa dokumenta, pa drita, të cilëve, nëse nuk do të gërricnin veshët prej motorave të vjetër, askush nuk do t’ua merrte vesh kalimin nëpër natë. E nëse bëjnë incidente, si i bëhet për identifikimin e tyre? E nëse bëjnë krime? Ato ditë në rrugën e Çermës pati edhe një biçiklist të vdekur, të hedhur në kanal prej një pirati rrugor. Mos ndoshta nuk kish drita dhe “pirati” e pa në çastin e fundit? Mos nuk e pa? Atë rrugë e kujtoj si të tillë prej vitesh e vitesh: gjithë gropa. Kush e di se dikush do të kujtohet për ta rishtruar. Gojët e liga thonë se Çermat duhet të jenë më të kujdeshme se kujt ia japin votën, ndryshe kështu do mbeten, mes gropash. Pse, u them, ç’hyn vota me rrugët? Në Evropë rrugët nuk janë kaq politike. As edhe ndriçimet.
Kush prej evropianëve guxon të udhëtojë natën në këto kushte?
Nuk është e denjë për Evropë dalja nga Këmishtaj në rrugën Lushnje – Fier. As rrotullame, as semafor. Rrezik i përhershëm për incidente, sidomos për ata që hyjnë në rrugë kryesore. Nuk janë të denja për Evropën kalimet pa pengesa mbi hekurudhë, edhe pse trenat janë të rrallë. Nuk janë të dukshme nga larg “kurrizet” për të ulur shpejtësinë në rrugët me trafik të ngadalësuar, që të bëjnë copë disqet dhe amortizatorët.
Po ushqimi, sa i afrohet atij evropian?
Nuk janë të denja ushqimet që shiten edhe në supermarketët me emra prestigjozë, mjaltëra të rremë që duhen hedhur, vazo recelërash me pak frut dhe shumë shërbet, suxhuke dhe llokume që shiten sikur të mbushuar me arra, por që arra s’u gjenden; kaçkavallet e dhisë, deles, lopës, djathi i bardhë e bylmetëra të tjera që me nivelin e lartë të kripës mund të shpien në ferr sa e sa të sëmurë me tension të lartë? A i harruat miellrat e mykyra, verërat e ngjyrosura, ujërat me gaz aspak minerale…
A funksionon kontrolli i ushqimeve të paktën sa minimumi i Evropës?
Diçka pozitive e vumë re të paktën: fatura jepej pothuaj gjithmonë, tjetër gjë nëse aparatet që i emëtonin ishin të rregulta dhe të mbajtura në vrojtim prej ruajtësve të ligjit.

Urithët pas Sopit të Vorrit: Ohuuu, paske shumë kërkesa zotrote, jeton andej ti!
Unë: Po, në Evropën që ju fshehurazi e dashuroni, por që haptas e shani me fjalorin më të ndyrë. Sidomos kur ju thotë jo.
Urithët: E di ç’ke, ndërro muhabet më mirë.
Unë: Po nuk mund të rri pa ju folur edhe për Evropën e guzhinës, Evropën e hoteleve, Evropen e edukatës dhe të dialogimit me klientin.

Kam fjetur nëpër hotelet evropiane. Edhe në të quajturat suite. Kësaj here pagova një suite edhe në Shqipëri. Gjithë ajo hapësirë vërtetë, banjo e bollshme, dritare që sigurojnë mosfutjen e zhurmave të jashtëme, personel i sjellshëm. Por a nuk mendoni se në banjë duhej të kishte edhe një vaskë; nuk duhej të kishte edhe dritë tek pasqyra, qoftë për t’i lejuar burrave të rruajnë mjekrrën, qoftë edhe grave për t’u trukuar? Nëse nuk kishit akoma paratë për t’i porositur, mos i quani suita dhe resorte ju lutem, pasi ua keni borxh klientëve edhe shumë paisje të të tjera që mungojnë, për shembull ashensori; për shembull kushtet për lëvizjen e njerëzve me aftësi të kufizuar; përshembull shkallë rezervë në rast zjarri…
Kam ngrënë në restorantet e Evropës. Prisja të gjeja minimumin e trajtimit evropian edhe në guzhinat që frekuentova. Rrallë, për të mos thënë asnjëherë, guzhina justifikonte emrat e menysë, pasi shpesh të ndodhte të kërkoje diçka dhe të të vinte në tavolinë diçka tjetër. Mos t’ju duket çudi që, në lokalet përgjatë detit, pjatat më të gabuara ishin ato me bazë peshku. Në pjesën më të madhe të rasteve ai servirej i skuqur apo edhe në zgarë, në shumicën e rasteve i mbytur në kripë. (Shumë kuzhinierë shqiptarët e ngatërrojnë shijen me kripën e tepërt.) Pjata më e gabuar ishte frittura, pasi e servirnin pothuaj gjithmonë si peshk të skuqur të të njëjtit lloj, një ose dy qefuj, një apo dy-tre copa ngjalash… Kjo na ndodhi edhe në restorante me përvojë dhjetravjeçare në turizëm, që mburreshin me pesë yje.
Ajo që nuk është aspak e tolerueshme në Evropë, sidoqoftë, është higjiena në lokalet e shërbimit. Grigjë mizash mbi pjatat e pambuluara të mëngjesit me vetëshërbim të parapaguar, tufa mizash të ngordhura mbi dysheme, në këmbët e klientëve. Miza të skuqura tek pjata e servirur. Kjo nuk është aspak Evropë, edhe pse çmimet i ka të tilla. Pastaj çuditeni pse klientët nuk kthehen tek ju për herë të dytë; pastaj çuditeni edhe pse shqiptarët preferojnë t’i kalojnë pushimet jashtë Shqipërisë ku, për një pagesë më të arësyeshme, shplodhen në kushte më të mira.
Për aq pak ditë që ndejta në Shqipëri e kërkova Evropën, por pak ose aspak e gjeta. Akoma jeni të bindur që fajin jua kanë të huajt që nuk u hapën negociatat?

Urithët që pas ferreckës: E kemi thënë, nuk bëhet ky vend.
Unë: Nuk do ta pohoj kurrë këtë ide katastrofike, përderisa Ardianët ekzistojnë akoma, përderisa shpërfillin pëshpërimat tuaja. Por kjo nuk më pengon aspak t’ju them që…

…edhe fshati “Adriatik është Evropë, të paktën sipas gjeografisë. Mos të të rëntë rasti të jesh në rrethinat e tij kur bie shi, pasi përjeton trishtimin më të madh të jetës tënde. Porse, nëse ndodhesh pranë tij afër perëndimit të diellit, përjeton një nga muzgjet e tua më të bukura. Sikur të mos përballeshe me ato pakëz pallate të ndërtuar në një kohë të errët, me pikësynimin për të sjellë socializmin edhe këtyre humbëtirave.
Ajo vetmi do të kish qenë akoma më e bukur nëse për atje do të të çonte një rrugë për të qënë, të paktën nga ato që lejojnë shkëmbimin lirisht të dy makinave, pa frikën që mund t’i biesh përmes gropës apo të përfundosh në kanal.
Banimi përballë atyre ujrave në veri të Semanit, me detin në sfond, me rrokullisjet e mahnitshme të diellit, kurrë të njëllojtë, me qetësinë që do të shëronte edhe pacientët më të vështirë, me ajrin e pandotur prej asgjëje – do të kish qenë dëshira e gjithkujt.
Por nuk është, dhe nuk ka për të qënë edhe për ca kohë as për ata pak a shumë 200 banorë që atje gdhihen e ngrysen. Dhe as që mund të mendohet për të tjerë që atje mund të trasferohen. Tani për tani. Pasi sinjalet pozitive edhe këtu nuk kanë harruar të arrijnë, edhe pse të vonuar. Dikush, pranë rrugës, në veri të ish-sektorit, brënda avllisë ka mbjellë lloje të ndryshme pemësh frutore të cilave u vihen re edhe frutat. Pak më në veri edhe dikush tjetër ka ndërtuar shtëpi. Shihen aty-këtu aktivitete të mirëfillta blegtorale e bujqësore, sipas kritereve moderne. Përballë tyre, në skajin tjetër të rrugës, sipas idesë së Ardian Koçit, është duke hedhur shtat një kullë prej druri për turistët, pikërsisht në buzë të ujrave në veri të Semanit. Në jug të pallateve parafabrikate një guximtar i sukseshëm ka mbjellë ullinj, që kanë nisur të rriten e të japin frut, fakt që edhe kjo fushë e shëllirët mund të trasformohet, ndoshta edhe duke iu drejtuar përvojave më të mira të autorëve të trasformimit të shkretëtirave. Veçse këtu, edhe pse shteti nuk është më ai komunist, duhet të ndërhyjë me subvencione. Jo të bëjë punën e privatit, por t’i krijojë atij mundësinë për ta trasformuar këtë cep të Shqipërisë, të mbetur ende në Mesjetë. Edhe banorët e kësaj treve duhet të kuptojnë se asgjë nuk bie prej qiellit; që përvoja e fqinjëve të tyre më të guximshëm nuk duhet të bjerë përdhe. Dhe mos të harrojnë se pjesën më të bukur të fshatit, atë përballë detit, e kanë zaptuar për të bërë vathët primitive të bagëtive – aq të shëmtuara e të pista, sa që do të trëmbnin që nga larg turistët e ardhshëm. Pasi, edhe pse sot ata nuk e besojnë, zona e tyre ka nisur të udhëtojë drejt ekonomisë së turizmit. Nuk i keni kapur akoma sinjalet e fqinjëve në veri të rrugës së asfaltuar?

Urithët: Or ti Shpend, vetëm keq gjete gjithandej?
Unë: Aspak. Njerëz si Ardiani, të tjerë që i ngjajnë, natyrë të një virgjërie që mrekullisht i ka shpëtuar himnizuesve të paskrupull të betonit. E vura re këtë mrekulli qysh në ditët e para kur isha i ftuar në një operacion vëzhgimi të Administratës së Parkut Kombëtar në pikën e vrojtimit të Nëntës.

Urithët: Cila Nëntë? Ej, mos na ngatërro me…
Unë: Ah, nuk bëhet më fjalë për repartin e dikurshëm kundërajror me topa 122 mm.

Topat kanë përfunduar për skrap prej kohësh. Reparti u shndërrua në fantazëm. Në vend të ushtarëve me kambale, nëpër tunelin gjarpërues ndeshesh me një mizëri lakuriqësh të natës, gati të të nxjerrin sytë, sepse u ke dhunuar jetën private. Dhe çuditen që ka akoma njerëz që shohin me kërshëri vizatimet e atëhershme mbi muret e tunelit, plot me kërpudha bërthamore, të dhëna naive për anijet dhe avionët e armikut…relike të një kohe tragjikomike tashmë të vdekur.
Në një nga kodrat sipër tunelit është ngritur një kullë e efektshme për të mbajtur vazhdimisht në kontroll zonën përreth. Që prej asaj kulle të drunjtë krijon një përshtypje më të plotë edhe për shtrirjen e Parkut Kombëtar të Divjakë-Karavastasë. Prej andej, edhe pa ndihmën e një dylbie, syri përmbledh të gjithë hapësirën që prej derdhjes së Semanit, deri në atë të Shkumbinit – baballarët krenarë të gjithçkaje që të zë syri përballë kësaj kulle. Ngjitemi atje përmes një rruge të pashtruar kurrë, edhe pse në kulmin e kodrës gjenden shtëpi të banuara. Ne jemi mbi një pik-up 4×4, dhe arrijmë deri në majë. I pari mendim që më erdhi para atyre banesave ishte: Si ia bëjnë këta të mjerë, nëse kanë nevojë për një ndërhyrje të shpejtë mjeksore? Këtu autoambulanca nuk do të arrinte të ngjitej kurrë. Urgjenca e Divjakës nuk është as edhe e pajisur me helikopter.
Pas shpinës tonë – zona e Gjenerukës. Nën këmbët tona-tunelet e ish topave 122 mm.
Para syve – një peizazh që të lë gojëhapur. Që nga ai pozicion kupton më mirë edhe shtrirjen e Lagunës së Karavastasë me të gjitha shtojcat e saj, ke si në pëllëmbë të dorës Semanin dhe strugat të gjithëpranishme; që atje edhe derdhja e sotme e Shkumbinit mund të kuptohet më mirë si edhe arësyet pse janë krijuar godullat apo kënetëzat përpara pyllit të Divjakës, gjatë largimit të konsiderueshëm të detit.
Devijimi i fundit i derdhjes së Shkumbinit ka qenë njëri nga problemet më të përfolura të kohëve të fundit për këtë zonë. Prej kohësh kjo sipërfaqe e mahnitshme ka ndezur dëshirat gllabëruese të paràmëdhenjve që duan ta mbushin me rezorte e yahte, dukë vënë përfundimisht nën beton këtë mahnitje të vërtetë natyrore. Këtu edhe njëherë nuk mund të rri pa përmendur çudinë tjetër- atë njerëzore, që quhet Ardian Koçi. Me dikë tjetër në krye të këtyre Zonave të Mbrojtura, a do të mund të ishte ruajtur e forcuar virgjëria e kësaj sipërfaqeje parajsore?

Urithët të dorëzuar: Jo, nuk e besojmë se do të ishte ruajtur.
Unë: Epo më në fund diçka e pranuat, edhe pse me shumë keqardhje. Ah, po për devijimin e Shkumbinit, a keni ndonjë ide? Doni të vini më mua deri në derdhjen e tij?
Ata: Nuk na duhen idete, na duhet rakija. Pastaj janë më spec ato punë. Kush ka devijuar Shkumbinin ka edhe gurin edhe arrën. Ne – as edhe gurin.
Unë. Jeni të sigurtë se është devijuar nga dorë njeriu?
Ata: Kështu thonë gojët e liga.
Unë: Kuptova, më mirë një pik-up dhe një dron me vete. Dhe sigurisht këmbë të lehta.

Drejt Kularit, në kërkim të Shkumbinëve fantazma, të toponimeve fantazma, të personazheve fantazma. Dy-tre vite më parë im vëlla më ka falur një libër të çmuar të Llazi Gjekës për këto vende. Nuk mund të mos e rilexoja, pasi aq i pasur me të dhëna, saqë mund të quhet një muze në format xhepi. Pa të do ta kisha pasur të vështirë orientimin në atë zonë tashmë pothuaj të Egër. Edhe kush ishte i pranishëm në këtë hulumtim ishte informuarr mirë para nisjes, edhe nga burime të tjera.
Fusha e Shëllirës së Madhe është ideale për nisjen e hulumtimit me dron të ish-derdhjeve të Shkumbinit. Zhuka, marinëza dhe limoniumet të lulëzuara akoma, edhe pse normalisht i mbajnë lulet deri në shtator. Fluturza të shumëllojëshme dhe piliviesa, shumë pilivesa. Zogj të rrallë. Ata më tipikët e këtejshëm ushqehen me peshk e synojnë struga, godulla dhe laguna. Huta është shpesh e pranishme, që do të thotë se vendi përreth është shumë i pasur me brejtës e zvarritës.
Droni nuk mund të na japë idenë për më shumë se katër derdhje të vjetra të Shkumbinit. Braktisja e tyre prej lumit të lashtë ka qenë dhe mbetet tërësisht për shkaqe natyrore. Edhe shmangja e tij e fundit prej shtratit të mëparshëm. Ashtu si edhe krijimi i godullës së Spiaxhës, i kënetës së Osmanit dhe largimi i rëndësishëm i detit prej plazhit të fëmijërisë tonë. E thonë specialistët. Me pak vështirësi, nga pamjet me dron, mund të rindërtohet edhe forma që thuhet se i ka dhënë emrin Kularit. Për t’ia arritur duhen thirrur në ndihmë edhe legjendat. Sipas tyre derdhja e Shkumbinit ka patur formën e kularit që shërben për të mbrehur qetë. Ky emër i ka mbetur që herët nga vendasit. Ndoshta qysh prej kohrave kur këtu gjendej edhe Limani, apo skela lumore, siç e risjellin jo vetëm gojëdhënat? Apo shumë më pas. Dhe mua më vjen ndërmend Aquileia – qytet romak i vitit 181 para Krishtit, me portin e tij lumor, gërmadhat e të cilit japin edhe sot përshtypjen e një siti të rëndësishëm historik. Edhe për kularin flitet të ketë qenë i tillë – një port i lashtë. Hipotezë që duhet vërtetuar, pasi nuk mund të rindertohet historia me legjenda. Por prej tyre kanë patur nisje edhe shumë zbulime historike. Mbetet fakti që ndërtimi i porteve lumorë ka pasë qenë një praktikë e përhapur e perandorisë së lashtë romake në të cilën edhe kjo zonë ka berë pjesë. Mendoni sikur në S.P.Q.R. të ketë patur edhe një senator me origjinë nga Kulari!
Prej Shëllirës së Madhe zhvendosemi në drejtim të Pyllit të Urthit. Eshtë kryesisht një plepnajë, që ka në rrëzë të drurëve shumë të lartë një numër të konsiderueshëm pemësh apo shkurresh me shtat më të shkurtër. Pylli ka këtë emër për shkak të përhapjes së madhe të Hedera Helix, të njohur në me emrin “urth”. Edhe këtu përjetojmë rishtazi luftën për mbijetesë në natyrë: atë midis këtyre dredhëzave dhe drurëve të lartë. Urthet janë shumë të rrezikshëm për pemët e tjera. Ata ushqehen prej viktimave mbi të cilat kacavirren, duke i çuar shpesh tek vdekja. Kam ndjekur sesi këto urthe kanë bërë të thahen pyje të tëra gështenjash e lisash. Dhe jo vetëm. Kush ka për ta fituar luftën për ekzistencë në Kular? Ah, lulet e urthit i tërheqin mjaft bletët, pasi ato lulëzojnë në periudhën shtator-tetor, kur lulet e tjera rrallohen. Mjalti i prodhuar prej këtyre luleve është i rrallë dhe me cilësi të lartë. Kosheret që vumë re në zonë nuk ishin vjelë ende. Mëkat. Ia vlente ta bleje atë mjaltë sado që të kushtonte.
Sidoqoftë, lakmia për mjaltin e urthit nuk na e largoi aspak vëmendjen nga thelbi Kularit. Mjaftonte të mos flisje për të dëgjuar zëra mezi të gjuajtur prej veshit. Duket sikur ecën mbi një varrezë të madhe. Varreza është e gjithëgjendshme. Ajo pëshpërin. Ajo kërkon të shpjegohet. Të të thojë se je duke ecur mbi fshatin e dikurshëm. Mbi përmbytjet e dikurshme që e shpëlanë nga faqja e dheut. Skeletet e shtëpive të kahershme janë të mbjella nën këmbët tona.
Të duket edhe sikur ecën në një kupolë të rëndë. Të shpirtrave të gozhduar në ajër. Është Verriu i Helmit? Është Sopi i Bathës? Është Struga e Pusit? Ku gjenden eshtrat e Kasolles së Beqir Balluk Pashës? Thuhet se natën këtej dëgjohen akoma të pëlliturat e demave të egër të vrarë prej ish guerrilasit të Tiranës. Sa dema kanë pasë qenë? Shumë. Me dhjetëra? Me qindra. Ku gjendet plepi i Xhemalit? Po Kurora e Harixhinjve? Po Hauzi Fllugës? Sa toponime të tjera duhen ringjallur duke ua shënuar vendin ku ndodhen? Ah, qysh nuk pamë asnjë bunker këtej pari? Si i paska shpëtuar syrit të “mbrojtjes popullore” të dikurshme kjo zonë? Aaa, ndoshta demave të egër që gjuante ministri i mbrotjes nuk u pëlqente betonarmeja. E megjithatë ngulet këmbë që Kulari nuk i kish shpëtur vëmendjes së gjermanëve të Luftës së Dytë për të përballuar armikun që mund të vinte prej detit. Dhe të mendosh që mund të kishim patur një zbarkim të aleatëve anglo-amerikanë edhe në derdhjen e Shkumbinit!
Në ecjen tonë të gjatë nuk mund të mungonte vëzhgimi nga njëfarë largësie i lopëve të sotme të lëna të lira këtej, të rrethuara prej gardhit natyral të pemëve, nën të cilat vura re që lulëzonin edhe lloje lulesh që i kisha parë nëpër alpe.
Kthimin për në Divjakë na e përshpejton muzgu i nxituar. Është mezi i tetorit. Temperaturat e ajrit e përgënjeshtrojnë, por jo rrotullimi rreth Diellit. Duhet patjetër të kalojmë përmes një porte, të cilën nuk doja ta përmendja që në fillim: atë që ndodhet pikërisht përpara njërit prej derdhjeve të dikurshme të Shkumbinit. Ishte një portë ngjethëse, e bërë shoshë nga plumbat. Janë vrima të1997-ës? Më të hershme? Të mëvonshme?
Në të dalë të zonës mendova se do të gjeja urithët, që me përçmim do të më thonin: E, u vërdallise? Ç’fitove? Je më keq se ai që kërkon të lavdërosh, lushnjari Ardian Koçi.
Anashkaloj. Më tepër se ata më shqetësojnë 28 emra: ato të djemve të pushkatuar të Divjakës.
Më thonë: Po fundja ç’hyn Parku Kombëtar me ta?
Qetësia e thellë e këtushme bën të dëgjueshme edhe pëshpëritjet e tyre. U them jo urithëve, por hajde mbushi mendjen atyre emrave. Kridhen e ridalin prej tokës mu përpara kënbëve tona si parmenda të çmendura.
Kthehem të admiroj një perëndim të rrallë pikërisht prej tokave të reja të porsakrijuara nga deti, sot për sot – mbretëri të mushkonjave
E pamundur t’i largojmë, edhe kur sapo kemi spërkatur trupin dhe rrobat me kundërmushkonjësen më të fortë Jungle Spray. Ndërsa kërruhemi vazhdimisht, na rikthehen si kolonë zanore të qeshurat e urithëve, që bëhen histerike në përpjestim të drejtë me numrin e gotave prej tyre të kthyera me fund: E more, e gjetët Evropën?

Urithë të dashur, kemi standarte kryekëput të ndryshme për të matur UE-në .

Nëse kërkon të dhëna nga shqiptaret për diçka, ata gjithmonë të përgjigjen:
-Po mirë është.
-Si janë rrugët për në …?
-Po të mira janë.
-Po hoteli si është?
-Shumë i mirë është, si andej.
-Si gatuajnë?
-Shkëlqyer, aq mirë sa edhe të huajt.
Ti u beson. Shkon në Shqipëri dhe sheh sesi rrugët janë si mos më keq, Mallkon veten që ke shkuar me makinë të re.
Shkon në restorant dhe zhgënjehesh. Po ashtu edhe me hotelin. Sheh se në shtëpinë që mban akoma në Durrës, duke menduar gjithmonë kthimin, të vijnë vazhdimisht fatura për ujin që nuk e ke pasur kurrë nëpër tuba qysh prej 20 vjetësh; sheh sesi duhet të paguash edhe energjinë elektrike, duke e pas shkëputur atë prej vitesh e vitesh. Janë shifra me 5 zero! Ankohesh edhe me avokat, por problemi mbetet i pazgjidhur qysh prej korrokut të 2014-ës. Herës së fundit në OSHEE-në e Durrësit kërkova që t’i hidhnin një sy ankesave të vjetra. Përgjigja: nuk ekzistojnë më, pasi është ndërruar sistemi para kaq vitesh. Ç’do me thënë kjo, që gjithçka shihte ai i vjetri nuk është më i hulumtueshëm? E nëse ai fshihte shkelje të rënda? A i kanë bërë një backup të vjetrit?
Nuk mund t’ju përgjigjem. Po ja, kësaj here kemi një sistem të nivelit evropian.
Sipas cilit kriter?
Dhe nevrikosesh me ata që të kishin dhënë informacionet. Dhe harron se ata nuk kanë dashur të të gënjejnë, por vetëm kanë vërtetuar aksiomën tashmë të vjetëruar: Mirë për Shqipërinë, mirë për shqiptarët.
Sepse ata kanë tashmë standartin e tyre për të mirën. Dhe pastaj zemërohen sinqerisht me Evropën. Pse nuk na pranoni? Nuk jemi dhe aq keq. Sigurisht, ua kthen Evropa, mirë jeni, por sipas standartit tuaj.
Fatmirësisht për shqiptarët ekzistojnë edhe Ardianët, që nuk kënaqen me pak, që krahasimet i bëjnë me më të mirët e Evropës. Por që janë ende një minorancë për të ndaluar kalimin e shpeshtë të makinave mbi rërën e plazhit që ngjeshin e ndotin rërën e zezë prej natyre me njolla karburanti e gazrash; që janë akoma të pafuqishëm të sekuestrojnë pitbullët e lënë të lirë që sulmojnë qenër të tjerë më të vegjël pa iu tutur syri, pranë familjesh që kanë shtrirë mbi rërë edhe fëmijë të porsalindur; që akoma nuk janë në gjendje të ndërtojnë parkime publike të mirëfillta, që nuk mund të pengojnë derdhjen e ujrave të zeza aty ku nuk duhet…
Po, gaforrja blu është vërtetë një kërcënim serioz për peshkimin, po ajo nuk e kupton Evropën. As edhe ata që pelikanin e mendojnë akoma si rival në peshkim, dhe mezi presin rastin ta heqin qafesh.
Nuk pres që kriteret t’i zbatojnë ata që kanë në përdorim hotelet e restorantet; ata që edhe rrugët i mirëmbajnë sipas kriterit politik, ata që edhe kafetë i pijnë tek baret që mendohet se janë më pranë partisë së tyre.
Evropë alla shqiptarçe. Ekonomi tregu me mentalitet komunist, për dëmet ndaj të cilës duhet gjithmonë të mendojë shteti dhe jo asikuracionet. Në fshatra ku mbillet ende duke u bazuar në opinionin e bujkut fqinjë e jo në studime të vërteta për të planifikuar prodhimin dhe shitjet. U bë karrota tek filani? O burra, të gjithë të mbjellim karrota. Ah, sivjet shkoi mirë bostani, atëherë të gjithë bostanë do mbjellim. Nuk u shit? Hajde t’i hedhim nëpër rrugë. Qeveri e ndyrë!
Kjo do t’u ndodhë, derisa Ardianët nuk do t’i mbani si modele, por do t’i konsideroni naivë, pasi i mbeten besnikë ligjit dhe vënë në plan të dytë vetveten. Prej kapitalizmit ju keni marrë individualizmin e theksuar, prodhimin me çdo kusht e spekullim por jo edhe kooperimin mes privatëve.
Mblidhni mendjen: nuk ekziston rruga shqiptare për në Evropë. Rregullat tashmë janë shkruar. Nuk ju mbetet tjetër veçse t’i zbatoni.
Duke u sjellë si Ardianët.

DIKTATURA E SHUMICËS NDAJ PAKICËS SHQIPTARE NË MAL TË ZI

November 20, 2019 by dgreca

Frank Shkreli/

Ja ndodhi përsëri. Ndalohet, gjobitet dhe dëbohet një shtetas i Shqipërisë nga Policia e Malit të Zi sepse valviti flamurin shqiptar të Gjergj Kastriotit-Skenderbe, në Festivalin vjetor të Gështënjave në rajonin e Krajës, af;r Ulqinit. Them flamurin shqiptar dhe jo flamuri i Shqipërisë, megjithëse është edhe i Shqipërisë, sepse për shqiptarët kudo, në trojet e veta shekullore dhe anë e mbanë botës kudo që gjënden në diasporë – ky flamur është i tyre — i të GJITHË SHQIPTARËVE kudo qofshin. Ky është flamuri i Arbëreshve të Italisë, ky është flamuri i shqiptarëve në Kosovë, në Maqedoninë e Veriut, në Preshevë dhe e shqiptarëve në Çamëri. Është flamuri i shqiptarëve të shpërndarë anë e mbanë botës, në Evropën Perëndimore dhe lindore, në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, në Kanada e deri në Australi e Argjentinë, e madje edhe e shqiptarëve në Ukrainë dhe kudo që janë 10- shqiptarë që bashkohen për të festuar – aty valvitet flamuri i të gjithë shqiptarëve pa dallim shtetësie, pa asnjë pengesë, me përjashtim të Malit të Zi. Aty na qenka kundër ligjit që të valvitet flamuri shqiptar nga shqiptarët autoktonë prej mijëra vjetësh, në ato vise arbërore.

Mediat vendase si Ulqinionline dhe ato ndërkombëtare si Zëri i Amerikës dhe Deutsche Welle raportuan rastin e sportistit Irfan Domnori nga Shqipëria. Ai kishte marrë pjesë një javë më parë në Festivalin e Gështënjave në Ostros të Krajës dhe gjatë festivalit ka shpalosur dhe ka valvitur flamurin shqiptar. Disa burime njoftojnë se Domnori ishte i vetmi që valviti flamurin shqiptar në atë festival, gjë të le të kuptpohet se autoritetet malazeze kanë frikësuar dhe kërcënuar tanimë popullatën vendase shqiptare se përdorimi i flamurit shqiptar në festivale të tilla mund të sjellë pasoja të rënda për ata që bëjnë një gjë të tillë. Për këtë akt “antiligjor” të Z. Domnori, Policia e Malit të Zi e ka ndaluar duke e marrë në pyetje për “krimin” që ka bërë në territorin malazez, e ka dënuar me një gjobë prej 300-eurosh dhe i ka ndaluar hyrjen e tij në Mal të Zi për një periudhë një mujore. Akuza zyrtare ndaj shtetasit shqiptar Domnori është se, sipas autoriteteve malazeze, ai na paska, “shkelur ligjin mbi rendin public” duke valëvitur flamurin e Republikës së Shqipërisë, një vepër kjo që kërcënon edhe paqën në vend, sipas autoriteteve malazeze. Megjithëkëtë, nuk thuhet se si valvitja e flamurit shqiptar nga një shqiptar nga Shkodra, kërcënoi rendin publik dhe paqën në vend gjatë atij festivali!

Ajo që e bën këtë akt të Policisë Malaleze ndaj një shqiptari edhe më shqetsues është fakti se sipas radios gjermane Deutsche Welle (DW) shqip ky nuk është rasti i parë. Ka pasur se raste të këtij lloji nga kombësi të tjera që kanë ndodhur në Mal të Zi por sipas radios gjermane, askush nuk është dënuar as gjobitur. Ajo përmend një rast specifik. Sipas DW Ministria e Kulturës e Malit të Zi njoftoi në mes të gushtit se do të ngrijë dy aktakuza kundër pjesëtarëve të minoriteteve, për gjoja përdorimin e simboleve të shteteve të tjera në Mal të Zi. E para u njoftua kundër organizatorëve të koncertit humanitar “Për Kosovën e Metohinë tonë”, që u mbajt në Herceg Novi. Ministria pohon se në këtë manifestim janë përdorur simbolet e Serbisë dhe është përdhosur himni kombëtar i Malit të Zi. Gjithashtu, u bë një njoftim kundër organizatorëve të një ngjarje në lumin Cijevni afër Tuzit, sepse atje ishin vendosur vetëm flamuj shqiptarë, por jo edhe malazezë, sipas DW.

Por, as dy muaj më vonë ende nuk dihet nëse Ministria ka paraqitur ndonjë padi apo këto kanë qenë vetëm “kërcënime boshe”, njofton DW në gjuhën shqipe. Sidoqoftë, duket se grupet e ndryshme në Mal të Zi kanë probleme me përdorimin e simboleve të tyre – si rrjedhim edhe i paqartësisë së ligjeve në fuqi — por fatkeqësisht, sipas të gjitha të dhënave, janë shqiptarët në atë vend, ata të cilët e pësojnë më keq për shkak të përdorimit të flamurit shqiptar.

Ndonëse aktorët politikë shqiptarë në Mal të Zi duket se bënë pak zhurmë në lidhje me ketë situatë, në këtë ndërkohë nuk kam parë ndonjë reagim zyrtar nga vendet fqinje dhe mike të Malit të Zi – dy shtetet shqiptare, Shqipëria dhe Kosova të cilat e kanë për obligim kombëtar të ruajnë flamurin kombëtar dhe të mbrojnë identitetin e shqiptarëve– ndaj dënimit të Irfan Domnori, vetëm e vetëm se valviti flamurin shqiptar në një festival kulturor në Ostros të Krajës. Ishte vetë Irfan Domnori që vuri në dukje për median mungesën e mbështetjes nga autoritetet shqiptare në Tiranë dhe Prishtinë. “Më ndaloi policia, më kërkoi dokumentat dhe më pas më çuan fillimisht në komisariat e më pas në gjykatën e Tivarit. Atje më thanë që është e ndaluar me ligj të mbahet flamuri shqiptar dhe më vunë gjobë 300 euro dhe të mos të hyj në Mal të Zi për 30 ditë. Unë i thashë ju e dini, por ju ftoj në Shkodër të pini edhe një kafe, ju si trupë gjykuese, e merrni edhe flamurin tuaj Malazez, e keni me pa që nuk keni asnjë problem. Për mu kjo nuk është normale po aq më thanë. Na edhe Mali i Zi jena shtete në NATO, nuk duhet me ndodh kjo. Duhet me reagu shteti apo instancat tjera, por në fakt këtu nuk ka reagu askush me thanë të drejtën. I vetmi që është interesuar për këtë rast është numri dy i kuvendit të Malit të Zi, Genci Nimanbegu”, është shprehur, Irfan Domnori në reagimin e tij për mediat.

U takon autoriteteve të Republikës së Malit të Zi që të sqarojnë ligjet e vendit të tyre mbi përdorimin e simboleve kombëtare në atë vend në përputhje me ligjet evropiane dhe ndërkombëtare mbi pakicat dhe u takon autoriteteve vendore shqiptare në Mal të Zi, por edhe Tiranës dhe Prishtinës zyrtare, që të mbrojnë të drejtat e shqiptarëve në Mal të Zi, përfshirë edhe përdorimin — pa pengesa dhe pa kushte — të simboleve të tyre kombëtare, përfshirë flamurin shqiptar – ashtu siç ndodhë në çdo vend anëtar të NATOs dhe më gjërë, e sidomos në një vend që aspiron gjithashtu të bëhet edhe anëtar i Bashkimit Evropian, siç është Mali i Zi.

Shqiptaro-Amerikanët me origjinë nga trojet shqiptare në Mal të Zi janë të shqetësuar nga mënyra se si sillen autoritetet malazeze me bashkombasit e tyre atje, përfshirë rastin e fundit të shqiptarit Irfan Domnori. Shqiptaro-amerikanët dhe shqiptarët në Mal të Zi kanë mbështetur, madje edhe në qarqet politike amerikane, shkëputjen e Malit të Zi nga ish-Jugosllavia, si dhe antarësimin e Podgoricës në NATO, me shpresën se shqiptarët në Mal të Zi, nën këto rrethana të reja gjeopolitike, do të trajtoheshin pak më mirë së në të kaluarën, për të mos thënë se shpresonim se do të trajtoheshin barabar me të tjerët, në një vend që thotë se e ka përcaktuar të ardhmene tij drejtë perëndimit. Rasti i Irfan Domnorit, fatkeqësisht, tregon se mbetet shumë për tu bërë nga autoritetet malazeze në mbështetje të të drejtave të pakicës shqiptare atje nga shumica sllave, për të justifikuar mbështetjen që shqiptarët i kanë dhënë Malit të Zi, në përpjekjet e tija për pavarësi dhe për integrimin e Podgoricës në organizmat euro-atlantike, përfshirë antarësimin në NATO.

Fatkeqsisht, trajtimi i deritanishëm i shqiptarëve autoktonë nga autoritetet e Malit Zi duket më shumë si një diktaturë e shumicës ndaj pakicës. Alexis de Tocqueville në kapitullin “Tirania e Shumicës”, në librin e tij të njohur, “Demokracia në Amerikë”, e shikonte tiraninë e shumicës ndaj pakicave politike, shoqërore dhe kombëtare si një kërcënim të “vazhdueshëm ndaj demokracisë”. “Shumica jo vetëm që i miraton ligjet, por ajo edhe mund t’i shkeli ato kollaj”, ka shkruar Tocqueville.

Nuk është e nevojshme të shikojmë larg në histori që të bindemi se keqtrajtimet më ekstreme dhe krimet më çnjerzore ndaj pakicave janë bërë nga diktaturat fashiste dhe komuniste të shekullit të kaluar. I tillë ishte edhe projekti i diktatorit komunisto-nacionalist serb Sllobodan Millosheviç për të krijuar “Serbinë e Madhe” nepërmjet spastrimit etnik nepërmjet shpërnguljses së detyruar, përfshirë edhe vrasjen e më shumë se 10,000 shqiptarëve të Kosovës gjatë luftës në Kosovë – për tu ndaluar vetëm nga sulmet ajrore të NATO-s –një fushatë kjo që njihet si njëra nga ndërhyrjet më efektive ndërkombëtare në mbrojtje të një pakice kombëtare nga synimet djallëzore të një diktature të shumicës.

***

Captions: 1- Irfan Domnori me flamurin shqiptar (krahas flamurit të Malit të Zi në sfond) në Festivalin e Gështënjave në Ostros të Krajës — I ndaluar, i gjobitur dhe i dëbuar si i “rrezikshëm” për rendin dhe qetësinë publike në Mal të Zi, sipas autoriteteve malazeze. Foto nga Ulqinionline

2- Pamje nga njëra prej paradave vjetore të shqiptarëve të Nju Jorkut, kur rrugët e këtij metropoli të madh këthehen në ngjyrat Kuq e Zi – ashtu siç bëjnë dhjetëra kombësi të ndryshme që jetojnë në Amerikë. Jo vetëm që nga shprehje krenarie për prejardhjen e tyre nuk kërcënohet as rendi as paqja në Amerikë! Përkundrazi, shfaqje të tilla inkurajohen nga autoritetet amerikane, në të cilat shpeshëherë edhe ata vet marrin pjesë.

NË KOSOVË NDËRROI JETË JURISTI BAJRAM REXHAJ

November 16, 2019 by dgreca

VATRA & DIELLI NGUSHËLLOJNË NËNKRYETARIN AGIM REXHAJ PËR HUMBJEN E VËLLAIT, AVOKATIT BAJRAM REXHAJ/

Nëkryetari i Vatrës, z. Agim Rexhaj me vëllezër, sot në mëngjes, e Shtunë 16 nëntor 2019 mori lajmin e hidhur të vdekjes së vëllait të tij të dashur BAJRAM REXHAJ.

Bajrami ishte një jurist i njohur në Kosovë, Gjyqtar për shumë vite, Kryetar i Gjykatës në Pejë dhe avokat.

Bajrami u kurua për një kohë të gjatë në Nju Jork,ngase vuante nga sëmundja e rëndë e kanserit, ku Agimi me vëllazën dhe djemtë e Bajramit, bënë gjithcka për t’ia shpëtuar jetën. Për gati një vit e gjysëm ai u mjekua intensivisht në spitalet e Nju Jork-ut.Në tetor 2019, me dëshirën e tij, Bajrami u kthye në Kosovë.

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës”VATRA” dhe Gazeta e saj “DIELLI” i përcjellin ngushëllimet më të thella nënkryetait Agim Rexhaj me familje, zonjës së Bajramit me fëmijë,dhe të gjithë familjes REXHAJ!

Bajramit i Pushoftë Shpirti në Paqe në Tokën e Lirë të Kosovës!