Prof.Asc.Dr. Gëzim MUSTAFAJ/

Përvoja historike evropiane prodhoi më shumë luftra se sa paqe, më shumë shkatërrime sesa zhvillime, më shumë humbje jetësh njerëzore sesa përparim dhe begati për popujt e Europes. Për shekuj, Evropa u shndërrua në arena betejash midis njëri-tjetrit. Vetëm nga viti 1870 deri në vitin 1945 Franca e Gjermania u përleshën tre herë me njëra-tjetrën, me pasoja tepër tragjike. E kështu mund të renditim me dhjetra dhe qindra konflikte dhe luftra midis vetë vëndeve të europës. Europa asnjëher nuk ishte në gjëndje të vendoste paqen në kontinentin e vjetër. Me përfundimin e Luftës së Dytë Botërore, dy polet e tij, SHBA dhe BS nuk ishin të barazvlefshëm. SHBA ishin që nga fillimi i Luftës së Ftohtë dhe mbeti deri në fund të saj superfuqi kryesore. Amerika ishte bërë me kohë, të paktën qysh nga fillimi i shekullit 20-të, fuqia ekonomike dhe ushtarake dominuese e botës. Superioriteti i saj ekonomik dhe ushtarak u evidentua qartë qysh gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur prodhimi industrial ushtarak i SHBA e kaloi atë të të gjitha vëndeve të tjera pjesmarrëse në luftë. Kapacitetet ushtarake të BS mund të thuhet se ishin të barabarta vetëm me forcat ushtarake të Amerikës në Evropë, ndërsa aftësia e Moskës për të projektuar fuqinë e saj në shkallë globale ka qenë gjithnjë shumë më e kufizuar në krahasim me Amerikën. Ndërsa për Evropën Perëndimore, Lufta e Ftohtë ishte një luftë kontinentale, e cila kishte të bënte me mbrojtjen e gjysmës perëndimore të kontinentit evropian nga rreziku sovjetik. Ndërsa nga këndvështrimi i interesave amerikane, ajo ishte një luftë e vërtetë globale, një front i së cilës ishte në Europë.

Për afro gjysëm shekulli Evropa u zhvillua e mbrojtur nën ombrellën amerikane. Çdo hap drejt sigurisë, integrimit ekonomik dhe politik të Evropës, u hodh nën hijen dhe nën mbrojtjen e fuqisë Amerikane dhe të NATO-s. Mjafton ti referohemi vetëm luftrave në Ballkanit të pas Luftës Ftohtë. Ato nxorën edhe një herë në pah mungesën e unitetit në radhët e Evropës dhe dobësinë e saj. Evropa nuk kishte as vullnetin dhe as aftësinë që të vendoste paqe dhe stabilitet në gadishullin e saj Jug-Lindor. Ishin SHBA siç treguan qartë ngjarjet në Bosnje dhe Kosovë, aktori detriminant dhe shumë i rëndësishëm për zgjidhjen e krizave dhe rivendosjen e stabilitetit në këtë rajon të rëndësishëm të Evropës. Përpjekjet e fundit të Evropës për t’u bërë një fuqi e madhe botërore do të kërkonin një kosto financiare shumë të lartë, të cilën europianët e sotëm, në krizën e thellë që ka mbërthyer sistemin e tyre të shtetit të mirëqenies, nuk kanë as vullnetin më të vogël ta përballojnë. Europianët do të preferonin më mirë të vazhdonin të jetonin nën hegjemoninë amerikane. Një Evrope të bashkuar në një mënyrë vërtetë efektive nuk do t’i mungonin kapacitetet e nevojshme për t’u bërë një fuqi botërore më vete. Por fuqia ekonomike dhe financiare e Evropës dhe kapacitetet ushtarake të saj nuk e bëjnë atë një fuqi strategjike globale, çka është një kusht esencial për të marë përsipër rolin e lidershipit global. Këtë edhe për shumë vite të tjera mund ta bëjë vetem SHBA.

Amerikanët bënë zgjedhjen e tyre në votimet presidenciale, bota tani filloi të shohë Ameriken të marrë përgjegjësinë për të ardhshme. Tani po prinë Donald Trump me shpresën e tij të amerikanizmit dhe jo globalizmit.  Gjatë administrates Biden, vlera e ndikimit global të SHBA-së u vu në pikëpyetje. Fuqitë rajonale po shkonin secila në rrugën e vet, regjimet autokratike po bëjnë aleancat e tyre dhe luftërat shkatërruese në Ukrainë e Lindjen e Mesme(Gaza) ngritën pyetje të pakëndshme për vlerën dhe rolin e Washingtonit. Presidentit Trump tani i duhet të punojë në një botë që përballet me rrezikun më të madh të konfrontimit mes fuqive të mëdha, që nga Lufta e Ftohtë, pasi luftërat po bëhen gjithnjë e më të vështira për t’u dhënë fund. Trump gjatë fushates deklaroi se është koha që të “rikthehemi tek paqja dhe të ndalojmë vrasjen e njerëzve”. Gjithashtu në orët e para të mëngjesit të 6 nëntorit, në Floridë ai iu drejtua turmës së entuziazmuar të mbështetësve; “Nuk do të pushoj derisa të kemi arritur një Amerikë të fortë, të sigurt dhe të begatë, që fëmijët tanë meritojnë dhe që ju meritojeni”. 

Kjo verteton atë se amerikanët e duan me shpirt lirinë, të cilën shumë europianë e marrin si diçka të natyrshme, ose e quajnë naive apo cinike, madje një fantazi amerikane. Perceptimi i përgjithshëm i një lufte në ShBA është krejt i ndryshëm nga ai që kanë europianët për të. Në ShBA, një luftë që zhvillohet prej tyre perceptohet dhe paraqitet shpesh në media si një ngjarje heroike, ku Amerika, me gjithçka që ajo përfaqëson, tregon se çfarë është e aftë të bëjë. Ndërsa për Europën, për shkak të historisë së saj, një luftë evokon qytetet që i shkatërrohen dhe civilët e pafajshëm që i vriten, asgjë më tepër. Kurdoherë që historia e ka kërkuar, SHBA kanë qënë të gatshme të paguajnë çmimin më të lartë për t’u ardhur në ndihmë të shtypurve, madje edhe në shtete që i kanë dashur asaj të keqen. Nisur nga të gjitha këto, me të drejtë lindë pyetja; Përse Europa u bë sot “xheloze”, se ndërhyri amerika për vendosjen e paqes në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme? Ku ishin tre vjet më parë? Më 24 shkurt u mbushen plot tre vjet nga fillimi i luftës në Ukrainë, qytete dhe fshatra që shkatrrohen, dhjetra, mjra ushtarë dhe civil të pafajshem që vriten dhe asnjë ndryshim. 

Më 18 shkurt u zhvillua takimi i parë i nivelit të lartë mes SHBA dhe Rusisë që pas nisjes së luftës në Ukrainë. Tryeza e bisedimeve, mes ministrave të jashtëm, Rubio dhe Lavrov që në fillim arriti marrëveshjen për të punuar për paqen në Ukrainë. Palët do të angazhojnë ekipe të nivelit të lartë për ti dhënië fund luftës sa më shpejt që të jetë e mundur dhe u arrit marrëveshja për zhvillimin e zgjedhjeve të reja në Ukrainë. Sekretari amerikan i Shtetit, Marco Rubio, që ka udhëhequr delegacionin e SHBA-së, theksoi se palët janë pajtuar edhe për të rivendosur stafin e ambasadave dhe që përveç diskutimeve për paqe në Ukrainë, ekipet negociatore do të promovojnë edhe bashkëpunim ekonomik. Ai foli për mungesën e Ukrainës dhe zyrtarëve të Bashkimit Europian në tavolinën e negociuese. Në një konferencë për media Rubio u shpreh se “askush nuk është lënë mënjanë”, dhe që dikur edhe BE-ja do të jetë pjesë e negociatave, sepse edhe blloku europian e ka sanksionuar Moskën. Sipas tij, prej këtyre bisedimeve mund të rezultojnë “disa gjëra shumë pozitive për Shtetet e Bashkuara, për Europen, për Ukrainën, për botën”, por që “e gjitha nis me përfundimin e konfliktit”. Ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov tha pas takimit se Rusia dhe SHBA-ja janë pajtuar për të krijuar kushte për të rikthyer plotësisht bashkëpunimin mes dy vendeve.

Takimi i ditës së premte Trump – Zelensky ka ngjallur shumë debate dhe diskutime, por përtej të gjithave ajo që ja vlen të thuhet sot është; Kush është në gjëndje të vendosë paqen në Ukraine dhe të ndalojë shkatrrimet dhe vrasjet, a është kjo vetëm SHBA-ja dhe Presidenti Trump?  Unë si shumë të tjerëve mendoj se po. Gjatë fushatës zgjedhore, Trump është zotuar për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë shumë shpejt, ndërsa tani administrata e tij synon të përmbushë këtë zotim në 100 ditët e para prej marrjes së detyrës. Trump dhe Putin kanë zhvilluar bisedë telefonike, të cilën presidenti amerikan e ka përshkruar si sinjal për dhënien fund të izolimit diplomatik të Rusisë. Ata kanë diskutuar edhe për bashkëpunim ekonomik dhe Trump ka bërë thirrje për kthimin e Moskës në grupin e shtatë shteteve më të industrializuara në botë (G7). Rusia është përjashtuar në 2014 pasi e ka aneksuar Krimenë.

Europa me dhimbje e shikon se, investimi i një sasi të madhe kapitali, politik, ekonomik dhe strategjik në luftën kundër Rusisë ka dështuar. Trump e di shumë mirë këtë dhe prandaj po i jep fund luftës. Për shumë ukrainas, që kanë luftuar dhe kanë vdekur duke luftuar forcat ruse, një retorikë e tillë është dhe duhet të jetë e dënueshme. Por nëse shikojmë përtej atyre që janë thënë dhe thuhen, përtej sherreve me Zelenskyn, vetëm Trump megjithëse i papëlqyeshem për shumë europian mund t’i japë dhe po i jep fund luftës në Ukrainë. Evropa asnjëher nuk ka arritur të sjellë paqe, këtë e tregoi edhe takimi i dites së djeshme në Angli, ku nuk u arrit agjë. 

Dhe së fundmi për të argumentuar të gjitha këto disa statistika për shpenzimet e mbrojtjes të marra nga Instituti Ndërkombëtar i Studimeve Strategjike. Në vitin 2024, SHBA shpenzoi gati 1 trilion dollarë në buxhetin e saj të mbrojtjes, e barabartë me 3.4% të PBB-së. Ndërsa, vendet e tjera anëtare të NATO-s në Europë dhe Kanadaja shpenzuan mesatarisht 2% të PBB-së për mbrojtjen. Ndërsa buxhetet e mbrojtjes të NATO-s kanë rënë ndjeshëm që nga Lufta e Ftohtë, shpenzimet ushtarake të Rusisë janë rritur me 227% që nga viti 2000 dhe ato të Kinës janë rritur me 566%. Duke analizuar 15 buxhetet më të mëdha të mbrojtjes për vitin 2024, tregon se Ukraina, një vend i përfshirë prej tre vitesh në luftë shpenzoi për vitin 2024 gati tri herë më pak se Arabia Saudite për mbrojtjen.

Pas SHBA-së, në vendin e dytë renditet Kina, me një buxhet prej 235 miliardë dollarësh për mbrojtjen.  Rusia ka buxhetin e tretë më të madh të mbrojtjes në rang global, me 146 miliardë dollarë, që përfaqëson 6% të të ardhurave kombëtare të vendit, përqindja më e lartë kjo që nga Lufta e Ftohtë. Ashtu si Kina, kjo shifër është shumë më e lartë në terma realë të fuqisë blerëse, duke u rritur në 461 miliardë dollarë. Sot, arsenali bërthamor i Rusisë rivalizon SHBA-në me 5000 koka luftarake, pavarësisht se është një ekonomi e mesme. Por ajo që vërtet vlen të theksohet është fuqija ushtarake e SHBA, me mbi 895 miliardë dollarë për mbrojtje për çdo vit, mbi 2 milionë ushtarak aktivë, mbi 13 mijë aeroplanë e helikopterë, mbi 4600 mjete tokësore të blinduara dhe të llojeve të ndryshmje përfshirë tanket, 11 aeroplanmbajtëse, etj. Amerika e vetme ka fuqi ushtarake nëse bëhen së bashku, Rusia, Kina, India, Koreja e Jugut, Britania e Madhe, Franca, Japonia, Turqia e Italia. Jo vetëm për nga fuqia në terren, por buxheti i nëntë fuqive ushtarake botërore mbledhur së bashku është 773 miliardë dollarë, 122 miliardë dollarë më pak sesa Amerika. E fundit por më e rëndësishmja, Europa nuk ka bërë asnjëher dhe nuk bën pa Amerikën. Këto besoj janë mjaftueshme për të vertetuar atë që thamë më lartë.

New York 03.04 2025

Vatra Queens/

Në një atmosferë tejet konstruktive e miqësore dhe me pjesëmarrjen e mjaft anëtarëve, aktivistëve dhe profesionistëve të rinj të komunitetit shqiptaro-amerikan, dega e Vatrës në Queens shënoi 12-vjetorin e saj me një event të veçantë. Ky përvjetor nuk ishte vetëm një reflektim mbi rrugëtimin e deritanishëm, por edhe një diskutim i gjerë për veprim dhe angazhim më të madh për të ardhmen e shqiptarëve në diasporë dhe në trojet etnike.

Kryetari i degës, Dr. Skënder Murtezani bëri në hapje të takimit me një përmbledhje kronologjike të arritjeve të deritanishme të degës dhe shpalosi vizionin për të ardhmen, duke e vënë theksin te hapja e degës dhe te përfshirja e sa më shumë profesionistëve të rinj. Një nga çështjet më të ndjeshme që u trajtua ishte largimi masiv nga atdheu, një fenomen që po prek drejtpërdrejt strukturën demografike të trojeve shqiptare. Ai theksoi se ka ardhur koha që Vatra të kalojë nga observimi i problemit në aksion konkret, duke u angazhuar më fuqishëm për të krijuar mundësi kthimi dhe sensibilizm të gjerë për këtë fenomen.

Një hap kyç në këtë drejtim është krijimi i një rrjeti informativ mbi shqiptarët në SHBA që kanë mundësinë dhe eksperiencën për të ndihmuar në zhvillimin ekonomik të Shqipërisë, Kosovës dhe trojeve të tjera shqiptare në Ballkan. Duke mbështetur dhe orientuar investime të reja, synohet që të krijohen kushte më të favorshme për ata që duan të ndërtojnë një të ardhme në atdhe.

Një tjetër pikë e rëndësishme e diskutimit ishte angazhimi politik dhe diplomatik i degës. Dr. Murtezani vuri në dukje se tashmë janë krijuar kontakte me senatorë, kongresmenë dhe përfaqësues lokalë, ndërsa theksoi nevojën për t’iu përshtatur stilit dhe metodave të reja të administratës aktuale. Ai shtoi se është e domosdoshme që Vatra të jetë gjithmonë aktive në arenën e aktivizmit politik dhe të mbrojë me urtësi interesat e shqiptarëve.

Zonja Nevila Dudaj, një aktiviste dhe sipërmarrëse e suksesshme, paraqiti iniciativën e saj për krijimin e një faqeje zyrtare të degës, një platformë që do të shërbejë për informim dhe koordinim të aktiviteteve të komunitetit. Aktiviteti i parë që do të organizohet përmes kësaj platforme do të jetë peticioni mbarëshqiptar për riatdhesimin e Dr. Fan Noli, një figurë madhore e historisë sonë kombëtare.

Në vijim, zonja Lume Hadri-Devine ndau me të pranishmit përvojën e saj të pasur në lobimin për çështjet shqiptare. Ajo ndau shembuj konkretë të suksesit në të kaluarën dhe theksoi se bashkërendimi i përpjekjeve është çelësi për të arritur rezultate të prekshme. Ajo ngriti dhe çështjen e pasivizimit të adresave të shqiptarëve në Lugine të Preshevës, një spastrim etnik i heshtur që ka ndërmarrë administrativisht qeveria serbe, duke sugjeruar që Vatra Queens ta trajtojë këtë çështje kritike si pjesë të agjendës së saj publike.

Eventi u mbajt në restorantin prestigjioz Club A Steakhouse në Manhattan, në pronësi të aktivistit të shquar Bruno Selimaj. Ky përvjetor shënoi jo vetëm një moment reflektimi mbi të kaluarën, por edhe një angazhim të fortë për të ardhmen dhe Vatra Queens, e cila, në vazhdën e traditës historike të Federatës Vatrës, do të vazhdojë të jetë një zë i fuqishëm në mbrojtje të interesave kombëtare dhe një urë lidhëse mes shqiptarëve kudo që ndodhen.

Dr. Bledar Kurti/

Fjala “kulturë”, e cila përdoret rëndomë pa dijen e peshës dhe rëndësisë së madhe që ka, nuk rrjedh nga fushat krijuese siç mund të hamendësohet por nga bujqësia dhe agronomia.

Fjala “kulturë” e ka zanafillën nga “cultura animi” (kultivim i shpirtit). Një metaforë kjo e përdorur nga oratori i Romës së lashtë, Ciceroni, në veprën e tij Tusculanae Disputationes. Ashtu siç kultivohet bimësia ashtu kultivohet edhe shpirti. Ashtu siç ushqehet bimësia ashtu duhet ushqyer edhe shpirti për të arritur stadin frutor, nivelin më të lartë të zhvillimit njerëzor.

Jo vetëm romakët, por edhe grekët e lashtë, sikurse edhe popujt e lindjes së mesme e të largët e kishin kuptuar prej mijëvjeçarësh kulturën, pra kultivimin e shpirtit.

Në lindjen e mesme, përmbledhjet e librave quheshin kopshte. Njësoj si kopshtet e vërteta, me lule, barishte e pemë, ato libra kërkonin kohë që të rriteshin sepse idetë më të mira duheshin kultivuar me kohën, ndërsa bimët invazive dhe bimët e dobëta duheshin shkulur. Një proces vetë-pastrimi e vetë-përmirësimi të cilin ne sot e quajmë “integritet.”

Kultivimi i shpirtit, kultura, siç i referohemi sot, kërkon jo vetëm dëshirën për dijen, besimin, leximin, artin, muzikën, njohjen e historisë dhe kuptimin e natyrës njerëzore por është e ndërlidhur edhe me paqen, me harmoninë midis traditave dhe pasurive shoqërore shumëngjyrëshe midis kombeve. Kultura është paqe dhe paqja e harmonia janë kulturë.

Mbi të gjitha kultura, kultivimi i shpirtit, integriteti, apo sido që quhet në gjuhë të ndryshme, për të dhënë fryt kërkon që të shërbesh. T’i shërbesh komunitetit, vendit e mbarë njerëzimit.

Ky është kuptimi i kulturës. Të kultivosh shpirtin tënd për të dhënë fryte te të tjerët. Të kujdesesh për kopshtin tënd që të ushqesh të tjerët.

Të jesh njeri me kulturë do të thotë të përgatisësh veten me cilësitë më të mira njerëzore për dobi të të tjerëve.

Ndaj edhe kultura është fisnikëri.

Vatra Hartford

Foto: Noli Tv/

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra dega Hartford, Connecticut, hapi shkollën shqipe për fëmijët shqiptarë të cilët do mësojnë gjuhë shqipe dhe kulturë shqiptare. Vatra në Hartford festoi një arritje të rëndësishme për mbarë komunitetin shqiptar duke hapur dyert për nxënësit e rinj që janë të etur për të mësuar gjuhën, kulturën, traditat dhe historinë shiptare. Kjo iniciativë ka si qëllim të ruajë dhe promovojë trashëgiminë kulturore identitare shqiptare te brezi i ri dhe të nxjerrë në pah pasurinë e traditave të pasura shqiptare. Ngjarja atdhetare u shënua nga prania e anëtarëve të njohur nga Vatra, kryetari z.Ilir Gjomarkaj, prof.Milaim Tahiri, producenti Nazim Salihu (Noli Tv), Anxhelo Kuka etj të cilët kanë qenë thelbësorë në promovimin e kulturës shqiptare brenda komunitetit tonë. Stafi mësimor përfshin Fatmira Hasajn, një mësuese profesioniste dhe e dedikuar, e apasionuar për t’i mësuar fëmijët dhe për të transmetuar njohuritë mbi gjuhën dhe artet shqiptare nxënësve shqiptarë në Hartford e zonat përreth. Një mysafir i veçantë në këtë ngjarje komunitare e kulturore ishte prania e Majores së Rocky Hill, Znj. Lisa J. Marotta e cila mori pjesë për të treguar mbështetje për iniciativat arsimore dhe edukative që forcojnë lidhjet kulturore brenda komunitetit shqiptaro-amerikan. Pjesëmarrja e zyrtarëve lokalë nënvizon rëndësinë e këtyre programeve në promovimin e trashëgimisë së komunitetit shqiptare në Connecticut. Kjo shkollë shqipe është një mundësi e artë për fëmijët dhe familjet shqiptare në mërgim për të ruajtur identitetin kombëtar shqiptar në mërgatën e Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Shkolla pranon fëmijë nga mosha 6 deri në 14 vjeç. Mësimi i gjuhë, kulturës, artit, këngëve e valleve organizohet çdo të shtunë nga ora 10:00 deri në 12:00. Ky program edukativ e kulturor është krijuar për të argëtuar dhe edukuar fëmijët, duke e bërë mësimin një përvojë të gëzueshme e shumë të çmuar. Adresa e shkollës shqipe është: 33 Church St, Rocky Hill, CT 06067.

Le të mbajmë traditat tona gjallë dhe të inspirojmë brezin e ardhshëm së bashku! Mos e humbisni këtë mundësi të jashtëzakonshme!

Ju mirëpresim të gjithëve.

Hisen Berisha/

Takimi ndërmjet Presidentit të Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, dhe Presidentit të Ukrainës, Volodymyr Zelensky, nuk është një zhvillim thjesht protokollar, por një sinjal i qartë për orientimet strategjike të SHBA-së në raport me luftën në Ukrainë, sigurinë evropiane dhe rendin global. Ky takim, në kontekstin aktual të një bote të polarizuar mes fuqive perëndimore dhe boshtit autoritar Rusi-Kinë, sjell disa mesazhe kyçe për shtetet e BE-së dhe partnerët e SHBA-së, përfshirë edhe Kosovën.

Trump ka qenë kritik ndaj qasjes së administratës Biden për ndihmën e pakushtëzuar ndaj Ukrainës. Ky takim sinjalizon se mbështetja amerikane për Ukrainën nuk do të ndalet, por do të marrë një formë të re, më pragmatike dhe të kushtëzuar nga interesat amerikane. Mesazhi për Evropën është i qartë se ajo duhet të marrë më shumë përgjegjësi për sigurinë e saj dhe të mos mbështetet tërësisht në Washington për të mbajtur barrën e mbrojtjes. Kjo do të thotë që vendet e BE-së duhet të rrisin shpenzimet për mbrojtjen dhe të ndërtojnë një politikë më të unifikuar të sigurisë. Në të njëjtën kohë, qasja e ndryshme e Trump ndaj Rusisë mbetet një faktor i rëndësishëm. Ai ka treguar një prirje për një qasje më fleksibile, duke lënë të hapur mundësinë e një marrëveshjeje që mund të çojë në një përfundim të luftës në Ukrainë. Kjo mund të krijojë tensione me BE-në, veçanërisht me shtetet baltike dhe Poloninë, të cilat e shohin Rusinë si një kërcënim ekzistencial.

Në aspektin më të gjerë të sigurisë globale, takimi Trump – Zelensky shënon rikthimin e realpolitikës si parim dominues në politikën ndërkombëtare. Trump e sheh politikën globale përmes prizmit të fuqisë dhe interesave kombëtare, jo ideologjisë apo parimeve morale. Kjo do të thotë që marrëdhëniet ndërkombëtare do të dominohen nga diplomacia e transaksioneve, ku aleancat do të varen nga përfitimet konkrete që sjellin. Kjo qasje mund të thellojë ndarjet mes Perëndimit dhe bllokut autoritar, por gjithashtu mund të sjellë riformatime të papritura në marrëdhëniet SHBA-Rusi dhe SHBA-Kinë.

Lënia e Ukrainës pa mbështetje, në mëshirën e çmendurisë së Putin që mbështetet drejtpërdrejtë nga Kina dhe aleatë të tjerë autoritarë, do të thotë disfatë e SHBA-së, BE-së, Mbretërisë së Bashkuar dhe tërë botës demokratike perëndimore. Një tërheqje e Perëndimit nga Ukraina nuk do të përfaqësonte vetëm një dështim të politikës së jashtme, por një ndryshim të të gjithë ekuilibrit të fuqisë globale. Një Ukrainë e braktisur nga Perëndimi do të çonte në dobësimin e aleancave transatlantike, në rritjen e ndikimit rus në Evropën Lindore dhe në përshpejtimin e një bote multipolare ku Perëndimi nuk do të ishte më faktori dominues.

Është evidente se në Ukrainë realisht po zhvillohet “Lufta e Tretë Botërore”. E tërë bota perëndimore është e angazhuar me të gjitha format dhe mjetet e mbështetjes së drejtpërdrejtë në këtë luftë, edhe duke luftuar në distancë kundër Rusisë dhe aleatëve të saj. Fushëbeteja e izoluar deri më tani është territori i Ukrainës. Por nëse Perëndimi tregon dobësi, ky konflikt do të dalë nga kufijtë e Ukrainës dhe do të shndërrohet në një përballje të drejtpërdrejtë midis fuqive botërore. Rusia ka bërë të qartë se synimet e saj shkojnë përtej Ukrainës. Nëse Putin arrin të imponojë një fitore, qoftë të pjesshme apo të plotë, ndaj pjesëve të okupuara apo tërë Ukrainës, kjo do të përfaqësonte një fitore direkte ndaj Perëndimit. Një fitore e çfarëdoshme e Rusisë – ushtarake, diplomatike apo strategjike – do ta inkurajonte Moskën të ndërmarrë lëvizje të reja në rajonin e Balltikut, në Evropën Lindore, Mesdhe, dhe më gjerë.

Një fitore e Rusisë ndaj Ukrainës do t’ia rrisë ambiciet gjeostrategjike jo vetëm Moskës në Evropë, por edhe Kinës në Indo-Paqësor, ku Tajvani do të bëhej objektivi kryesor. Dështimi i Perëndimit në Ukrainë do ta dështonte gjithashtu strategjinë amerikane për Lindjen e Mesme dhe ndaljen e iranizimit në Gadishullin Arabik, ku Irani ende është në ekspanzion të zgjerimit të ndikimit të tij prorus. Pa një SHBA të fortë dhe një NATO të fuqishme, Perëndimi do të humbte terren jo vetëm ndaj Rusisë, por edhe ndaj Kinës dhe Iranit, duke lejuar një rend të ri global ku fuqitë autoritare do të diktonin rregullat e lojës.

NATO duhet të mbetet aleanca botërore e sigurisë globale, jo vetëm në kuptimin e saj tradicional si mburojë e Evropës, por edhe si një mekanizëm i përfshirë në stabilitetin e rendit ndërkombëtar. Nëse NATO nuk e forcon këtë rol, ekziston rreziku që vakuumi i sigurisë të mbushet nga aktorë si Rusia dhe Kina, të cilët synojnë të dobësojnë Perëndimin. Por për ta mbajtur këtë status, NATO varet nga një faktor kryesor i sugurisë globale, supremacia ushtarake dhe strategjike e Shteteve të Bashkuara.

Forcat e Armatosura të SHBA-së duhet të mbeten SUPËRFUQIA botërore, që i jep kuptim Artikullit V të Kartës së Kombeve të Bashkuara, duke e bërë atë një mekanizëm real dhe efektiv, e jo thjesht një deklaratë politike. Nëse SHBA e dobëson dominimin e saj ushtarak dhe strategjik, atëherë edhe siguria kolektive globale do të vihet në pikëpyetje.

Për Kosovën, ky takim duhet të shërbejë si një mësim i qartë se mbrojtja dhe siguria kombëtare nuk mund të mbeten të varura ekskluzivisht nga mbështetja e aleatëve. Kosova duhet të investojë seriozisht në mbrojtje, të zhvillojë kapacitetet e Forcës së Armatosur dhe të forcojë marrëdhëniet me NATO-n si një prioritet strategjik. Ndërsa SHBA mbetet aleati më i rëndësishëm, Kosova duhet të sigurojë mbështetje të gjerë nga BE-ja dhe partnerët e tjerë ndërkombëtarë për të garantuar sigurinë dhe integrimin e saj euro-atlantik.

Nëse Evropa lëviz drejt një politike më të përbashkët të mbrojtjes, Kosova duhet të gjejë mënyra për të integruar kapacitetet e saj mbrojtëse dhe për të ndërtuar partneritete të reja brenda rajonit. Politika e re globale e bazuar në interesa dhe fuqinë reale të shteteve kërkon që Kosova të ketë një pozicion të qartë dhe të fortë në raport me partnerët strategjikë. Takimi Trump – Zelensky nuk është vetëm një zhvillim i radhës në marrëdhëniet SHBA-Ukrainë, por një sinjal i fuqishëm për ndryshimet që mund të ndodhin në arkitekturën e sigurisë globale.

Zelensky në këtë takim është dashur të imitojë qasjen e liderit të shqiptarëve të Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, në kërkesën për mbështetje dhe shpëtim nga SHBA dhe bota demokratike. Nëse ai nuk e arrin këtë, atëherë Ukraina rrezikon të mbetet një çështje dytësore në strategjinë globale të Perëndimit, duke ia lënë fushën e lirë Rusisë dhe aleatëve të saj për të riformatuar ekuilibrin e fuqisë në Evropë dhe botë.