Opinion – Page 436 – Dielli

The event for the victims of the sexual violence during the war in Kosovo 1998-1999

April 12, 2018 by dgreca

The screening of the film “Making of Thinking of You”/

1 Teuta film 2 salle 1 ok Sahtcija

Thank you Professor Williams,/

Your Excellency President Jahjaga, dear professors and students of NYU, distinguished guests, ladies and gentlemen,

I want to thank you Professor Williams and Professor Anna di Lellio for their readiness to host this event in this beautiful room at NYU.

On the 10^th anniversary of our Independence, the Consulate General of RKS in New York is organizing numerous activities, tackling different issues such as the as successes of Kosova in sports and music, economy and innovations, conferences on the path of Kosova toward Independence, and the women position within Kosovar society and so on.

Today we will talk about the deep wounds of the war, sexual violence as a war crime and a crime against humanity, the facts, and the way Kosova addresses this vulnerable category, helping them to reintegrate in the society as well as the ongoing struggle to prosecute the perpetrators.

The war in Kosova ended in June 1999, and left behind destruction, burned houses, monuments, libraries, and infrastructure. 800,000 citizens became refugees, expelled from Kosova, 700,000 were internally displaced, 13,950 killed, 1,690 still missing, around 20,000 sexually abused.

Every April, the UN Secretary General releases a Report on Sexual Violence during Conflict. This year’s Report will be discussed on Monday April 16^th, in an open debate at the UN Security Council. Unfortunately, the case of Kosovo is still not part of the Report, and continues to be ignored.

President Atifete Jahjaga is a very vocal advocate and a strong supporter of the survivors of sexual violence during the war. She worked hard to articulate this issue, to fight the stigma, to help survivors through legislation for the acknowledgment and reparation for the victims. Together with President Jahjaga, women’s advocates, women Parliamentarians, and religious leaders were strongly engaged in this endeavor.

I want to use this opportunity to inform that Ms. Feride Rushiti, the executive director of the Kosovo Rehabilitation Centre for Torture Victims and a strong advocate for sexual violence survivors, has been awarded by the U.S. State Department the International Women of Courage Award for her dedication and work.

Kosovo women Parliamentarians proposed, secured the budget and realized a Memorial that symbolize the 20,000 victims of sexual violence during the war. The memorial, designed by Ilir Blakqori, is called HEROINAT and is made by 20,000 medallions. It is situated in the center of the capital Prishtina.

When in office, in 2015, President Atifete Jahjaga sponsored the art installation “Thinking of you,” by Kosovo artist Alketa Xhafa Mripa, to honor survivors of wartime sexual violence and build solidarity with them. The film by Anna di Lellio and Fitim Shala that we are about to screen shows the making of the installation and will be an opportunity to discuss both this horrible crime and the extraordinary response by our society to the plight of survivors.

Ladies and gentlemen,

I have the honor to introduce President Jahjaga and ask her to take the floor.

Teuta Sahatqija

New York April 11^th 2018

SHQIPËRIA SI RUSIA?

April 10, 2018 by dgreca

2-Frank-shkreli-2-300x183-1

Nga Frank Shkreli/Sipas një sondazhi të kohëve të fundit në Rusi, rezulton se 57% e rusëve mendojnë se ish-diktatori sovjetik, Jozef Stalini ishte një “udhëheqës i mençur”. Qendra e pavarur e sondazheve, Levada thekson se kjo përqindje në favor të Stalinit – në krahasim me të kaluarën — paraqet një mbështetje në rritje e sipër dhe në nivelin më të lartë deri tani në radhët e rusëve për ish-diktatorin sovjetik. Thuhet se vetëm në 10-vitet e fundit, mbështetja për Stalinin ka shënuar një rritje prej 10%. Njëkohësisht, sipas sondazhit të botuar me dje, pyetjes nëse ishin dakort me mendimin se Stalini ishte një “tiran brutal”, 62% thanë se po Stalini ishte i tillë, ndërkohë që 23 për qind u shprehën se nuk ishin dakort me këtë pikëpamje.Enver-Stalin!/

I pyetur për reagimin e tij ndaj rezultatit të këtij sondazhi dhe si mund të shpjegohet mbështetja në rritje e sipër për Stalinin në radhët e rusëve, Z. Jan Rachinsky, njëri prej themeluesve të Grupit Memoriali për të drejtat e viktimave të komunizimit — i cili gjatë viteve ka dokumentuar spastrimet dhe krimet e komunizmit në Rusi – tha se kjo në të vërtetë pasqyron kontradiktat e politikës qeveritare të Kremlinit mbi Stalinin dhe trashëgiminë e tij. Ai citohet të ketë thenë se, “Nga një anë, autoritetet qeveritare (ruse) kujtojnë viktimat e shtypjeve dhe krimet e komunizmit, por nga ana tjetër i ndërtojnë monumente Stalinit”, u shpreh ai për median. Një tjetër aktivist dhe ish-kryetar i këtij grupi të respektuar, Arseny Roginsky, i cili ka ndërruar jetë dhjetorin që kaloi, citohet nga Evropa e Lirë, të ketë akuzuar autoritetet qeveritare ruse, se po përpiqeshin të shtynin dhe të izolonin kujtesën e krimeve të Stalinit, deri në, “periferitë më të largëta të ndërgjegjes.” Është e vërtetë se vitet e fundit – sipas historianëve dhe kritikëve të Presidentit Putin – udhëheqsi aktual i Rusisë, ka ndërmarrë një fushatë për një rishikim të rolit dhe të trashëgimisë së Stalinit, me qëllim që të minimizohet roli i tij në krimet në masë, si “gabime” që janë bërë nga një udhëheqës i madh, sipas tij.

Le t’i kethehemi gjendjes aktuale në Rusi dhe në botë. Pothuaj të gjithë ekspertët e marrëdhënieve ndërkombëtare dhe të politikës së jashtme, janë dakort se marrëdhëniet sot midis Kremlinit dhe Perëndimit, janë në nivelein më të ulët ç’prej Luftës së Ftoftë. Kjo situatë e tensionuar, sipas tyre, rezulton si rrjedhim i okupimit rus të Krimesë së Ukrainës, mbështetjes së Kremlinit për separatistët rusë në pjesën lindore të Ukrainës, rolit rus në konfliktin e Sirisë dhe helmatisjes së një ish-spiuni rus në Britaninë e Madhe, muajin që kaloi.

Në të vërtetë, marrëdhëniet e Rusisë me Perëndimin, aktualisht, janë aq të këqia, sa që këshilltari veteran i Presidentit Putin, Vladislav Surkov në një artikull botuar para dy tre ditësh në revistën “Global Affairs”, shprehet se Rusia ka hequr nga shpresat e saja prej shekujsh që të integrohet në Perëndim, ndërkohë që po përgatitet për një periudhë të re izolimi gjeopolitik, duke i dhënë kështu fund, “përpjekjeve të pafrutshme (prej katër shekujsh) për t’u bërë pjesë e qytetërimit perëndimor”. Ai shkruan se mosmarrveshjet e vitit 2014 në lidhje Ukrainën shënuan fillimin e një periudhe të re, në të cilën Rusia do të “përballet me një izolim gjeopolitik prej 100, 200 ose 300 vjetësh?”, është shprehur këshilltari i Kremlinit. Vladimir Putini pasi qe zgjedhur president i Rusisë për here të parë në vitin 2000 pat treguar shlnja angazhimi me Perëndimin, por shumë shpejt humbi durimin dhe filloi kritikat dhe mosmarrveshjet me Shtetet e Bashkuara, me Bashkimin Evropian dhe me NATO-n, duke i akuzuar ato si armiqësore ndaj Rusisë.

Dikush ndoshta mund të pyes, po çfarë ka të bëjë kjo me Shqipërinë. E vërtetë se Shqipëria nuk është Rusia, por shihen disa paralelizma. Edhe në Shqipëri, ashtu së në Rusi me mallin e rusëve për Stalinin, vitet e fundit është venë re një nostalgji e shprehur publikisht dhe e promovuar nga qarqe të caktuara për rolin dhe për trashëgiminë e diktatorit Enver Hoxha gjatë sundimit të regjimit të tij prej pothuaj gjysëm shekulli. Sikurë Shqipëria nuk ka halle të tjera që kërkojnë zgjighje te menjëhershme, kohët e fundit këtyre elementëve u janë hapur dyerë e dritare të televizioneve dhe gazetave shqiptare, ku këta apologjetë të regjimit enverist, madje arsyetojnë edhe ekzistencën e kampeve të përqendrimit – për gra, fëmij, pleqë e plaka — dhe për armiqtë dhe kundërshtarët e regjimit komunist, me zëdhënës si historiani Pëllumb Xhufi. Me miq si Profesor Xhufi, të përndjekurit e regjimit komunist nuk kanë nevojë për armiqë. Një shembull tjetër i kësaj prirjeje për të paraqitur Enver Hoxhën dhe regjimin e tij në një dritë më pozitive ishte edhe intervista e fundit e Mustafa Nanos me një gazetë të Tiranës. Mos harroni tani, kemi të bëjmë me “ajkën” shqiptare, me opinion-bërsit dhe me historianët që shkruajnë dhe interpretojnë historinë kombëtare. Këta po i thonë brezit të ri të shqiptarëve, të cilët fatbardhsisht nuk e kanë përjetuar atë regjim se, “kampi i Tepelenës nuk ishte aq i keq”, e kam këtë nga CIA, pretendon historiani, sikur CIA e dinte më mirë gjëndjen atje se sa ata që vuajtjen në atë kamp. Shko, pyeti ata se sa i mirë ishte kampi i Tepelenës, Z. Xhufi.

Ndërsa Mustafa Nano, shprehet për gazetën Mapo, “për zhdukjen e pronës private, me fjalë të tjera shpronësimin, për vendosjen e pronës shoqërore mbi mjetet e prodhimit, e të gjitha këto nuk të mbajnë larg asaj që ndërtoi Enver Hoxha nën shembullin e Stalinit. Vetëm izolimi e bunkerizimi ishin shpikje të Enver Hoxhës. Të tjerat i kemi peshqesh nga Marksi e Engelsi. Literally.” Por kjo, na këshillon Z. Nano nuk e bën Enver Hoxhën anti-evropian, sepse ai “vishej allafranga”, përkundrazi shton ai, “Regjimi i Enver Hoxhës ishte europian. Ishte antikapitalist, por jo antieuropian e antiperëndimor. E gjithë struktura edukative e asaj kohe nuk prodhonte antieuropianë. Përkundrazi, në një formë a në një tjetër e inkurajonte simpatinë për Europën. Vetë krerët e regjimit visheshin alla frënga. Madje, bazuar te veshja e te paraqitja e jashtme, Enver Hoxha ishte udhëheqësi më alla frënga i gjithë Lindjes komuniste,” shprehet Mustafa Nano. Nuk di, atë qeshë, a të qajë! Për më tepër, në manifestimet zyrtare, ku kanë marrë pjesë autoritetet më të larta të qeverisë dhe të shtetit shfaqen edhe fotot e diktatorit, ndërsa autoritetet zyrtare heshtin. Keni dëgjuar që ndonjë zyrtar të ketë denoncuar shfaqje të tilla? Ndoshta këta mendojnë si Mustafa Nano, që Enver Hoxha të ketë qenë pro-perëndimor!

Ok, pasi jemi tek zyrtarët, Ministri i Jashtëm i Shqipërisë në një intervistë të kohëve të fundit me agjencinë e lajmeve Reuters është shprehur se, “Unë mendoj se është realiste që Shqipëria, dhe vendet e tjera të rajonit të bashkohen me BE-në në 10 vitet e ardhshme,” ka thënë Ministri i Jashtëm shqiptar Ditmir Bushati. Shpresoj që deklarata e Ministrit të jashtëm të Shqipërisë të mos interpretohet si ajo më lartë e këshilltarit rus për një izolim të Rusisë prej 100, 200 ose 300 vjetësh. Por megjithkëtë, kjo deklaratë pasqyron një mungesë angazhimi serioz të Shqipërisë për antarësim në Bashkimin Evropian, që mund të çojë në një izolim gjeopolitik të saj dhe heret ose vonë, ta hedhë atë në prehër të Putinit dhe të Erdoganit.

Fatkeqësisht, përball kërcënimeve të Kryeministrit të Rama se në mungesë të përshpejtimit të proceseve të integrimit të vendit nga ana e BE-së, Shqipëria ka alternativa të tjera, përfshirë Rusinë, Turqinë, Kinën e të tjera — mundësitë, ndonëse të vonuara për një integrim të shpejt të Shqipërisë në Bashkimin Evropian duken gjithnjë e më të zymta.

Nuk jam i sigurt nëse shfaqjet zyrtare dhe jo-zyrtare në Shqipëri për reabilitimin e Enver Hoxhës janë politika kontradiktore të pa koordinuara, apo janë përpjekje të bashkrenduara mirë për të minimizuar krimet e regjimit enverist deri në “periferitë më të largëta të ndërgjegjes,” ashtu siç po ndodhë në Rusi me krimet e Stalinit. Koha do ta tregojë!

Takimi për Pashkë me Gjelë Gjikolen

April 9, 2018 by dgreca

Nusja e Zef Shytit ishte shtatzënë kur e internuan. Lindi fëmijën në kapanon. U grumbulluan gratë mirditore, e rrethuan nusen që po lindte, i hapën fundet e tyre të bardha. I lidhen duart me njëra-tjetren dhe e veçuan nga pjesa tjetër e kapanonit. Lindi foshnja por lehonës i vdiq vajza…/

Fatbardha Sasaraci[1]

Nga Fatbardha Mulleti Saraçi/

1 Gjikole

Një vizitë në Spitalin “Shejta Mri” në Rreshen tek zonja e nderuar Gjelë Gjikola, që ka hyrë në vitin e 94 (nëntëdhjetë e katërt) të jetës së saj.Sa mori lajmin që i kam ardhur për vizitë, ajo na priti tek dera e dhomës së spitalit, e mbështetur mbi shkop. Na përshëndeti mua dhe djalin tim Peter, që më shoqëroi nga Shkodra në Rreshen.E pyeta për shëndetin, ishte e shtruar në spital sepse kishte problem me mushkritë. Ishte nën kujdesin e mjekëve që e trajtonin me shumë dashuri.

I dhurova vezët për Festën e Pashkës.

Mosha e ka zvogluar në trup, që mbështetet mbi shkopin e pleqërisë, fytyra e mbushur me rrudha, sytë ngjyrë kafe të shohin me ngulm, vetullat e harkuara dhe sipër tyre mbi ballë një shami e zezë e lidhur në kokë, karakteristikë e femrës mirditore, e trashëguar brez pas brezi në shekuj e shekuj.Ajo që të bën përshtypje ishte forca e jetësore e saj, mendja e saj e kthjellët, tregon bukur e qartë jetën e saj, një jetë plotë dhimbje e vuajtje.

Ajo tregon:- Jam lindur në Perlat e martuar me z.Preng Gjikola në fshatin Selitë. Isha e lumtur, jetova katër vjet me burrin tim. Në vitin 1948 bashkëshorti im më të dy vëllezërit e tij Bibë e Ndrekë dhe shumë burra të tjerë të fshatit u larguan… Ikën e nuk u panë më…

Ky është momenti i fillimit të vuajtjes së familjes, i imi, i vjehrrit të moshuar dhe kunatës Mrika. Erdhi policia e na mori. E dinë çdo të thotë të lindësh duke pasur grykën e pushkës në fyt?

Vajzës që linda i vuna emrin Dilë, ndërsa kunata ime lindi rrugës, i vuri emrin Prena. Na internuan dhe na dërguan në Kampin e internimt në Turan të Tepelenës.

Jetë në kapanone ku ishin grumbulluar me qindar familje, nga të gjithë krahinat e Shqipërisë. Jeta ishte shumë e vështirë. Mungonin kushtet për një jetë normale. Ushqimi bëhej në kazanë dhe ishte vetëm lëng me oriz e bullgur të mykur.

Vazhdon të dëshmoi:- Familja Dedë Gjomarkaj- kryefamiljari ishte në burg, por familjen e kishin internuar. Nana Mrika e Preng Dedë Gjomarkaj dhe dy djemtë e saj Filip e Gasper.

Erdh dreka. U përshëndetëm…E përqafova me mallë. Zonja Gjelë më tha:-Bardhë mos e pa ardhë kur të vdes…

Jo nënë Gjelë të uroj dhe disa vite jetë. U përshëndetëm me nënën e fundit që është gjallë dhe që i vdiq vajza në kampin famëkeq të Tepelenës.

Ja ç’është kujtesa historike !

BERISHA NË KOSHARE: ZOTI E DESHI, TË JEM UNË, NË KRYE TË BETEJËS!

April 9, 2018 by dgreca

MINISTRI RRUSTEM BERISHA NË KOSHARE: ZOTI E DESHI, TË JEM UNË, NË KRYE TË BETEJES/

1 perkujtimi koshare 1 Rustem Berisha

-Ministri dhe Komandanti i FSK-së morën pjesë në manifestimin për shënimin e pervjetorit të Betejes së Koshares/

Ministri Rrustem Berisha dhe komandanti i Forcës së Sigurisë së Kosovës, gjenerallejtënant Rrahman Rama morën pjesë në shënimin e përvjetorit të 19-të të fillimit të Betejes së Kosharës, në Koshare.

Fillimisht, u intonua himni kombëtarë si dhe u vunë kurorë lulesh për nderë të jetës dhe rënies së dëshmorëve të kombit.

Me këtë rast, ministri Rrustem Berisha pasi përshëndeti të gjithë të pranishmit, krerët e shtetit, përfaqësuesit e institucioneve, veteranët, invalidët dhe familjet e dëshmorëve bëri një retrospektivë të luftës së Brigadës 138 “Agim Ramadani”, të përjekjeve dhe sakrificës për liri të luftëtarëve të saj: “Jemi mbledhur këtu, sikurse çdo vit, më 9 prill për të kujtuar të rënët dhe të gjallët, të cilët me pushkë në dorë e bënë atë që gjenerata të kësaj toke e kishin pritur për gati një shekull”.

Ministri Berisha, duke qenë se ka komanduar gjatë Luftës së Ushtrisë Çlirimtare me këtë Brigadë, tha gjithashtu se: “këtu u luftua, nga Rrasa e Zogut, deri në Morinë, nga Bjeshkët e Padeshit, deri tek Livadhi i Shabanit e më tutje. U luftua ditë për ditë, e natë për natë, në borë e në shi, e nën breshërinë e plumbave e predhave të armikut. Edhe sot, si ministër i FSK-së dhe gjithmonë, pavarësisht ku do të na shpie detyra, në shërbim të atdheut, une do të jem krenar që Zoti e deshi, të jem unë, në krye të kësaj beteje”.Ky manifestim, për të 19-tën herë u zhvillua në Koshare, dhe u mbajt në kuadër të manifestimit “Ditët e Shqipes”.

7 PRILLI, ABAZ KUPI DHE PENGU I TE BIRIT, FATBARDH KUPIT

April 7, 2018 by dgreca

Nga Dalip Greca/

Në 7 prillin e rezistencës antifashiste të shqiptarëve me prijësin e tyre Abaz Kupi, tek nderohet Heroi Mujo Ulqinaku në Durrës,(dhe mire bëhet) nuk mund të mos nderojmë komandantin e rezistencës, komandantin e Mujo Ulqinakut. Do të ishte në nderin tonë, pikërisht që sot, me 7 prill, dhe si sot, në çdo 7 prill, në Ditën e Rezistencës antifashiste, ne shqiptarët ne NY, NJ, CT, të shkonim tek varri i Heroit të rezistencës në Queens –NY, dhe të vendosnim kurora me lule!

Heronjtë nuk nderohen vetëm në ditën e Lindjes apo kujtohen në ditëvdekje, por edhe në ngjarje që mbajnë vulën e tyre. Nga arkivi i Diellit, po rikujtoi Heroin, përmes një bisede, që pata bërë me të birin, Bardhi Kupin( Pushoftë në Paqë), pasi kështu i kam nderuar të dy…, babë e bir.

****

Fatbardh Kupi, i vetmi djalë i Abaz Kupit,që mbeti në Shqipëri, nuk pati fat që t’i hidhte një dorë dhe’ të atit. Aktin e të atit e përjetonte me krenari. Por sa herë troket 7 prilli,brenda vetes ndjente dhimbjen që i shkaktonte pengu që nuk arriti t’i thoshte atit: ”Babë nuk ligshtohem, nuk pendohem për vuajtjet gjatë 45 viteve nëpër burgje(dy herë i burgosur) e internimet në kampet e internimit.

– Gjithçka e kemi bërë me vetëdije se ia vlente të vuaje për një babë –hero.”-thoshte ai sa here takoheshim në përkujtimet pë babën e tij dhe shtonte:

-Do të doja t’i thosha edhe një gjë tjetër: Baba, e mbajta besën që ju dhashë kur u ndamë….

Po cila ishte besa, që i dha babës…?

***

….Fatbardhin, djalin e Abaz Kupit, që mbeti në duart e komunistëve së bashku me nënën dhe motrat, e takova së pari në Tiranë, në zyrën e Sherif Kaloshit në Ministrinë e Arsimit.

Por e takova shpesh here këtu në SHBA. Së bashku me miqtë e tij, Lek Mirakj, Esat Çoku, dr. Prenja Imeraj, tek takoheshim pasditeve në Arthur Avenue. E kishte bërë rregull Bardhi, pas hanim diçka në Gurrën Shqiptare, na çonte tek Briska dhe aty na blinte nga një Lloto. Një here p peti:- Ti Dalip, po të fitosh një Lloto të madhe, çfarë dote blesh?

Unë po mendohesha…Më gjeti pa përgatitur.

-S’e di,- thashë, nuk e kam menduar…Po e di që nuk më bie…Nuk kam fat…

-Po unë, a e di ti se çfarë do të blej?-dhe po më shihte në sy…

– Jo,- I thashë.

– Do të sponsorizoj një gazetë për t, që ta kesh tënden…

Natyrisht më erdhi mire…E kujtonim shpesh këtë moment…Por, Lloto nuka na qëlloi…

E tregova këtë episode për të treguar shpirtin e tij bujar…

***

E kishim lënë takimin tek restoranti “Dani’s House of Pizza”, që ndodhet në Kew Gardens në Queens. Kishim zgjedhur enkas, mjedisin ku kishte kaluar kohën më të shumtë të fundjetës së tij, heroi i qëndresës së 7 prillit, babai i Fatbardhit, Abaz Kupi.

Në takim, ishte dhe një i tretë: Ndrec Gjergji, i cili ka qenë shpesh nën shoqërinë e Abaz Kupit. Fatbardhi ishte ulur pikërisht në tavolinën e dytë, tek dritarja, me vështrimin nga rruga dhe dukej i përhumbur tek sodiste peisazhin. Me vështrim të tretur tutje në hapësirë, e gjeta tek hyra pas një vonese në trafik.

– Ja këtu qëndronte Abaz Aga. Vinte në mëngjes në orën 9, pinte kafen, shkëmbente lajmet e reja përmes bisedave me bashkëpunëtorët, aty nga ora 10, dilte shëtitje në parkun e afërt të zonës dhe kthehej rreth orës një të drekës, – sjell në kujtesë kohën e largët, Ndrec Gjergji….

Fatbardhi, ka një ndriçim në sytë e lagur nga lotët, ndërsa në diktofonin tim ruhet tingulli i përvajshëm i atij rrëfimi plot mall për të atin. Kështu ia kam parë atij përherë sytë, të lagur nga lotët dhe të ndriçuar nga një shkëlqim i veçantë. I ndodh kjo sa herë bie fjala për të atin e tij, Abazin. Më kujtohet një moment kur legalisti veteran, Enver Shaska(ndjese paste), solli një kujtim nga Abaz Kupi në kohën e ikjes nga Shqipëria, Bardhit i ndriçonin sytë nga kënaqësia që dëgjonte mire për të atin.

Kur i them se do të shkruaj diçka për vuajtjet e Fatbardhit në burgjet dhe kampet e internimit, ai shqipton një ”Joooo” të prerë. Nuk është e para herë që ia bëj këtë propozim, por ai sërish kundërshton prerazi:

-Të lutem, mos e bëj këtë, jam tepër i vogël para atit tim. Gjatë të gjithë jetës kam jetuar me krenarinë e të qenit bir i atij, që i vuri gjoksin luftës në Durrës dhe i priti këmishzinjtë fashistë, me luftë. Vuajtjet e mia janë të vogla para madhështisë së tim eti. Shkruaj për atë, se ma lehtëson dhimbjen dhe mallin….

I bindem vendimit te tij.

I- Peter Kemp, Abaz Kupi luftoi si luan kundër gjermanëve

Në tavolinë, para duarve, Bardhi mban librin e britanikut Peter Kemp ”No Colour or Crest”. Ndjehet i lumtur që britanikët kanë arritur ta japin madhështinë e atit të tij, në kundërshtim me historiografinë komuniste, që i mohoi heroit jo vetëm kontributin në luftën kundër fashizmit dhe nazizmit, por edhe qëndresën e 7 prillit.

Bardhi shfleton dhe ndalet diku në faqen 142 të librit të Peter Kemp, ku britaniku shpreh habinë se si Enver Hoxha, edhe pse nuk ishte i pranishëm në luftimet e gjermanëve gjatë sulmit mbi Krujë, i mohonte Abaz Kupit mbajtjen e peshës së luftës në këtë betejë. Për Peter Kemp, Abaz Kupi luftoi si luan për të shpëtuar Krujën e tij të dashur, ndërkohë, shkruan ai, nuk vepruan kështu as partizanët e Haxhi Lleshit, as formacioni italian, që pasi ishte dorëzuar e bashkuar me forcat shqiptare, kishte vendosur të luftonte kundër gjermanëve. Britaniku përdor tamam fjalën “luan” për të përshkruar mënyrën e luftimit të Abaz Kupit në atë betejë. Gjermanët u përpoqën që ta thyenin me artileri, Abaz Kupin, kryembrojtësin e Krujës, por ai qëndroi dhe i udhëhoqi trimat e tij, si hero. Peter Kemp dëshmon nga fronti i luftës. Ai sjell edhe detajin tjetër, atë që gjatë bombardimeve, humbi jetën kunata e Abaz Kupit. Dhe si mund të mos luftonte Abaz Kupi kundër gjermanëve, ku luftonte brenda në shtëpinë e tij? Mbronte jetën e familjes së tij, të atdheut të tij? Ishte në interes të komunistëve për të mos ia njohur pjesëmarrjen në betejë kundër gjermanëve heroit të 7 prillit sepse Enver Hoxha kërkonte t’i radhiste të gjithë nacionalistët në anën e pushtuesve, që t’ia faturonte vetes atributet e çlironjësit dhe tortën e pushtetit nuk pranonte ta ndante me të tjerët. Ishte po ai Enver Hoxha, që në buletinet e “Zërit të Popullit”, shkruante me entuziazëm, se Bazi i Canes, lufton si luan dhe askush nuk mund të nënshtrojë Shqipërinë me heronj të tillë. Mirëpo më pas, kur Mukja tregoi se kush ishin nacionalistët dhe kush internacionalistët, Abaz Kupi u shpall armik nga komunistët dhe ia mohuan luftën.

II- Abaz Kupi, shtyllë e luftës

Abaz Kupit nuk mund t’i mohohen meritat e luftës. Komunistët u përpoqën që ta rrëzonin mitin e tij në Shqipëri por nuk mundën, demokratët duhet të bëjnë më shumë për ta lartësuar figurën e këtij heroi, që i vuri gjoksin pushtusit.Abaz Kupi nuk është nga ata heronj që ngjiten sot e rrëzohen nesër. Ai me aktin e vet ka fituar përjetësinë, jo vetëm të Kujtesës. E kishte rrëmbyer pushkën që kur ishte 15 vjeç. Ndërsa në momentin e 6 prillit 1939, kur mori urdhërin, për t’i dalë ballpërballë sulmit të hordhive fashiste në Durrës, ai u fut në historinë e Shqipërisë me të dyja këmbët. Përballë dhjetëramijëra fashistëve ai kishte nën komandë vetëm 500 xhandarë me uniformë të rregullt dhe 500 vullnetarë, që s’ishin gjë tjetër veçse ithtarë të tij. Me këta një mijë luftëtarë e organizoi mbrojtjen e Durrësit, ai që mbretërorët e thërrasin, Gjenerali Abaz Kupi, ndërsa anglezët, heroi shqiptar. Kështu e cilëson David Smiley, kështu e përshkruan edhe Julian Emery tek ”Sons of the Eagle”, po kështu edhe Peter Kemp në librin e tij ”No colour or Crest”.

Në një letër që Abaz Kupi i dërgonte pas luftës, Ministrit të Jashtëm britanik Anthony Eden, rezistencën e tij gjatë luftës e përshkruan me fakte, që komunistët u përpoqën t’ia mohonin. Rezistencën ndaj sulmit fashist në Shqipëri ai e përshkruan kështu: ”Kur anijet e armikut arritën pranë molos, i lashë fashistët të zbrisnin në tokë, madje dhe të na afroheshin nja 200 metra. Atëhere dhashë urdhër që të hapej zjarr kundër tyre. Kështu në ora 4 të mëngjesit kishte filluar një betejë e vërtetë. Gjatë këtyre luftimeve, të tre sulmet e tyre të njëpasnjëshme i zmbrapsëm, duke i detyruar agresorët që të ktheheshin e të futeshin sërish nëpër anijet e tyre. Gjatë sulmit të katërt, armiku, duke vënë në përdorim të gjithë mjetet dhe forcat e tij luftarake që dispononte, u përqëndrua në një sulm të përgjithshëm kundër krahut tonë të djathtë. Në këtë mes, ne, duke mos i patur mjetet e nevojshme gjatë 6 orë luftimesh të përgjakshme dhe të pandërprera, qemë të detyruar që të tërhiqeshim. Duhet thënë se gjatë kësaj kohe, artileria jonë goditi rëndë dy nga anijet e armikut, ku ushtarët e tij ishin të grumbulluar aty ngushtë, me ç’rast armiku humbi aty shumë të vrarë, por që propaganda I fshehu… Në këto rrethana u largova nga vendi im dhe dola në Jugosllavi, ku u takova me kolonelin Oacly Hill dhe oficerë të tjerë britanikë, kolegë të mi, me të cilët kam patur shumë raste bashkëpunimi”.

Abaz Kupi nuk do t’i rreshte përpjekjet e tij për të organizuar qëndresën antifashiste. Heroizmi i tij nuk përfundon në Durrës. Në vitin 1941 së bashku me kolonelin anglez Hill, Gani Kryeziun dhe Abaz Kupi dhe çeta e tij, rihynë nga Jugosllavia në Shqipëri për të vazhduar luftën. Drejtimi ishte për në Shkodër. Pas përpjekjesh në Tropojë arritën që të mbërrijnë deri në Bogë. Kapitullimi i Jugosllavisë bëri që të ktheheshin mbrapsht dhe të qëndronin në malet e Gjakovës. Koloneli Hill preferoi të qëndronte me Gani Kryeziun, ndërsa Abaz Kupi u fut në thellësi të Shqipërisë për të organizuar rezistencën kundër fashistëve. Abaz Kupi u bë tmerr për milicinë fashiste, e cila angazhoi më shumë se 2 mijë forca për ta kapur atë. Numri i luftëtarëve që e pasonin Abaz Kupin shtohej çdo ditë.Ai ishte një ndër faktorët kryesorë të luftës, ishte një ndër shtyllat që mbante rezistencën. Në vitin 1943, forcat e tij rrethuan një batalion të armikut në Burrel. Rrethimi ishte një darë e shtërnguar fort, që nuk e lëshonte armikun, të cilit iu nis për ndihmë nga Tirana një tjetër regjiment i armatosur rëndë. Forcat e Abaz Kupit e rrethuan edhe këtë regjiment, i cili u ngujua shumë kohë në malet e Matit.Fashistët lanë në këtë rrethim 300 të vrarë. Edhe forcat e tjera që nisën okupatorët nga ana e Qafë Shtamës për t’i ardhur në ndihmë të rrethuarëve lanë pas shumë të vrarë e të plagosur.

III- BETEJA NE SUÇ TE MATIT

Një tjetër betejë kanë zhvilluar forcat e Abaz Kupit, tri javë më pas në Suç të Matit. Vërtetë që pat të vrarë e të plagosur nga radhët e tij, por armiku pas beteje publikoi në buletinin e luftës 170 të vrarë nga radhët e veta, kurse pjesa tjetër u dorëzuan. Pas kësaj forcat fashiste bënë reprezalje në Mat, ku dogjën më shumë se 2 mijë shtëpi të përkrahësve të Abaz Kupit.

Kur kronikat e betejave të Abaz Kupit morën jehonë edhe jashtë Shqipërisë, aleatët çojnë në shtabin e tij majorin anglez Niel. Së bashku përgatitën planin për t’u marrë gjermanëve Krujën. Lufta zgjati tre ditë dhe gjermanët pësuan humbje të mëdha. Në ditën e tretë mbërritën përforcime të shumta naziste, dhe Abaz Kupi i tërhoqi forcat në lartësitë e maleve.

Më pas në shtabin e tij mbërrijnë gjenerali Davies bashkë me kolonelin Nikols. Pas bashkëbisedimit vendosin që të rifillojnë luftimet guerrilje. U hartua edhe një projekt i përbashkët për të shtrirë rezistencën në Dibër, Kosovë dhe në të gjithë Shqipërinë e Mesme. Gjenerali Davies dhe majori Nikols do të shoqëroheshin nga Abaz Kupi në këtë axhendë. Fatkeqësisht ky projekt nuk u realizua sepse gjenerali kishte rënë në përpjekje dhe qe zënë rob, ndërsa Nikolsit i kishin ngrirë këmbët. Abaz Kupi çoi në ndihmë të Nikols një skuadër trimash dhe arriti ta tërhiqte nga malet e Matit. E vendosi në shtëpinë e një miku të tij dhe u mor vetë me mikun anglez, duke i siguruar të gjitha kushtet dhe gjetjen e kirurgut për operacionin e këmbës, por mjerisht Nikols nuk e përballoi dot, ai vdiq dhe u varros pranë shtëpisë të një miku të Abaz Kupit. Në vijim të ngjarjeve të luftës në shtabin e Abaz Kupit mbërriti një tjetër anglez, koloneli Bill Maclin. Në bashkëpunim me të Abaz Kupi vendosi të merrte përsipër luftën guerrilje në një front të gjërë nga Kosova në Pogradec.

Në dispozicion të kolonelit Maclin, Abaz Kupi vuri një çetë të madhe me 300 luftëtarë, duke vënë në krye të tyre një kolonel të sprovuar dhe të birin, Petrit Kupi. Gjithçka përballohej financiarisht nga vetë Abaz Kupi. Kjo çetë, e ndihmuar edhe nga oficerët anglezë ka kryer shumë akte sabotazhi për të paralizuar pushtuesin. Një aksion të bujshëm përbën hedhja në erë e urës së Gjoljes dhe shumë aksione kundër gjermanëve gjatë bregut të Detit, ku u sulmuan kolonat gjermane, u dogjën makina dhe u vranë gjermanë. Abaz Kupi nuk i mori premtimet që i dhanë aleatët dhe e përballojë luftën me financat e veta, madje siç shkruan Julian Amery, ai mbajti dhe misionin anglez. Abaz Kupi priti zbarkimin e aleatëve, por më kot, zbarkimi nuk u krye siç premtohej. Në këto kushte, në marrëveshje me kolonelin Maclin, majorat Amery dhe Smiley, ai vendosi që t’i shpërndante forcat e veta dhe të largohej nga Shqipëria. Me vete mori dy djemtë, Petritin dhe Rrustemin, ndërsa më të voglin, Fatbardhin e lë për të pasur në kujdes familjen e mbetur.

IV- Besa dhe pengu i të birit

Po cila ishte Besa që Bardhi i kishte dhënë të atit?

Fatbardhit i kujtohet si tani takim i fundit me të atin, i cili e kishte thirrur dhe i kishte përcjellë vendimin, që sapo kishte marrë:- “Unë po iki për pak kohë. Ti Bardhi shko në shtëpi dhe qëndro pranë nënës dhe motrave”. Kujdesu për ato!

Bardhi, që ende nuk e dinte vendimin e ikjes, e ka pyetur, po pse duhet të kthehem në shtëpi? Unë s’jam fëmijë…

Qetë-qetë, i ati i është kthyer me fjalë të matura:”- Ato kanë nevojë për mbrojtje dhe unë po ta besoj ty këtë detyrë sepse kam besim”. Pas kësaj, i ati, kishte nxjerrë një letër, dhe i kishte kërkuar që të nëshkruante aty një deklaratë bese se nuk do t’i braktiste kurrë nënën dhe motrat; . Pa e kuptuar mirë se ç’po i kërkohej, djaloshi 17 vjeçar ia kthen:

– “Kur të mërzitem, do të iki ndonjëherë se s’mund të rri gjatë në shtëpi me gratë”.

Ati këmbënguli që s’duhej të lëvizte pa i ardhë lajmërimi prej tij dhe të kujdesej për nënën dhe motrat, Dudinë, Hyrien dhe Bukurinë. Madje i kërkoi që ta firmoste besën përmes deklaratës dhe të jepte fjalën e burrit.

Letra pasi u firmos nga i biri, u palos në katërsh dhe babai e futi në portofol.

Letra kishte vetëm një fjali, kujton Bardhi:

”Nuk largohem nga familja pa më lajmëruar baba”….

Poshtë firma.

Kur erdhi në Amerikë, pasi shkoi dhe qau gjatë mbi varrin e babës, Bardhi pyeti nëse dinte ndokush gjë për atë letrën që baba mbante në portofol, por mjerisht nuk ia gjeti gjurmët.

Kjo e ka ligështuar Bardhin dhe ende vazhdon të pyes ata që kanë qenë afër tij nëse ka kush dijeni për atë copëz letër, që e mbajti lidhur shpirtërisht me atin e vet gjatë kohëve të vëshitira në qelitë e ftohta, në galeritë e vdekjes, apo gjatë vuatjeve të pafundme nëpër kampet e internimit.

V- Kur e provokonin për të atin

Kur Abaz Kupi kishte marrë rrugën e largimit nga atdheu dhe kapërcimin e detit Adriatik, fati i Bardhit ishte parashkruar për vuajtje.Por le ta ndjekim fatin e tij. Për pak kohë Fatbardhi që ende nuk i kishte mbushë 18 vjeç, përfundon në radhët e partizanëve. Historia ndodhi kështu:Abaz Kupi ishte bërë vëllam me babën e Gjin Markut. Familjen e Gjin Markut e ka mbajtë Abaz Kupi për shumë kohë. Madje ai e ka çuar Gjin Markun në shkollë dhe i ka dhënë përkrahje. Pasi kishte ikur Abaz Kupi, Gjin Marku në krye të Divizionit të gjashtë partizan mbërriti në Shkodër. Shkoi dhe takoi nënën e Bardhit dhe i kërkoi që ta merrte të birin me vete. I tha nënës:- Bardhin po e marr me vete se nuk i dihet se ç’ndodh me të. Është djal i ri. Kam frikë se po e lashë këtu me ty, atë ose do ta vrasin ose do ta burgosin. Dhe Bardhi hyri në rreshtat e divizionit duke pasur mbështetjen e mikut të familjes, komandantit të divizionit.

Kujton se provokimeve dhe ngacmimeve, që i vinin, u përgjigjej sy më sy. Kur oficerët madhor i thonin se Kadri Hoxha do ta kap dhe do ta vrasë babën tënd ose do ta sjell të lidhur këtu duarlidhur, ai qëndronte gjakftohtë. Por kur provokimet shtoheshin me pyetje të tilla: Po ti çdo të bësh kur ta vrasim babën?

Ai u përgjigjej: Po vranë babën tim, unë o Enverin, o Koçi Xoxen do t’i vras!

Duket si kokëkrisje…Ishte reagimi i një 17 vjeçari, i rritur nën legjendat e trimërisë të të atit.

Nuk i ndoqi gjatë gjurmët e partizanëve. Ndërkohë që Divizioni i Gjin Markut kapërceu në Vishegrad, Bardhi i sëmurë rëndë u shtrua në spital. Pasi u shërua mori raport mjeksor për paaftësi shëndetsore. Mirëpo raporti duhej firmosur në Korpusin e Shkodrës. Shkoi në komandë, ku gjeti Shefqet Peçin dhe Beqir Ballukun.Pa firmën e tyre s’mund të lirohej, do ta cilësonin dezertor. Sekretari ishte krutan, daja i Sami dhe Gani Kupit, kushëririt të tij.Lufta I përzjeu njerëzit. …Ai ia përgatiti lejen në bazë të raportit, të cilën duhej ta firmoste ose komandanti ose komisari. Kur hyn në zyrë, komandanti Shefqet Peçi e provokon për babain duke ia sharë. Bardhi ia kthen dhe… debati ashpërsohet. Hyn në mes Beqir Balluku, i cili shmangu sherrin. Ia mori raportin dhe ia firmosi duke i bërtitur fort:Hajt ik tani!

– Këtë burrëri e bëri Beqir Balluku, nuk e di nga se u nis, por unë nuk ia harroj, më shpëtoi se Shefqeti ishte ekstremist dhe gjaksor, e kujton atë incident të vështirë…

VI- Arrestohet si armik i popullit

Fatbardh Kupi është një ndër ata që i kanë bërë qëndresë diktaturës. Ai provoi qelitë e hetuesisë dhe burgjet në një moshë të re. U burgos dy herë, dhe u internua për 30 vjet, por nuk u thye. Nëse ndokush do t’më kishte detyruar të nënshkruaja për bashkëpunim, sot nuk do të isha gjallë, as unë, por as ai që do të kishte arritë t’ma merrte firmën,thotë me vështrim të kthjellët.Fatbardhi e provoi internimin që në kohën e pushtimit fashist, pas rezistencës së Abaz Kupit. Fillimisht në Kalanë e Ali Pashës në Himarë, më pas në Itali. Diktatura komuniste nuk mund t’i ofronte një jetë të qetë, përkundrazi e futi nëpër dhëmbzat e diktaturës. Ai qëndroi dhe e sfidoi atë.

Po si erdhi arrestimi i parë?

Kishte rënë Gjermania, Luftës së Dytë Botërore i kishte ardhë fundi. Filluan festimet edhe në Krujë si në të gjithë Shqipërinë. Bardhi kishte të gjithë arsenalin e armatimeve në shtëpi, ende s’kishte filluar aksioni i çarmatimit të popullsisë. Ai kujton se si zbrazeshin armët dhe hidheshin bomba sa i gjithë qyteti tronditej nga shëprthimet. Mirëpo gjashtë bomba nuk plasën dhe përbënin rrezik për banorët. Ushtarët filluan t’i gjuanin për t’i plasur. Nuk po plasnin dot nga që nuk arrinin t’i godisnin. I thotë një krutani që kishte pranë, a ma jep pushkën? Ai ia jep dhe Bardhi merr shenjë. Në çdo gjuajtje plaste një bombë. I plasi të gjashta.

Ai që i dha pushkën thirri fort:- S’ka mor vlla, është me xhins kjo punë. Shtëpi pushke Kupi! Lisi nën lis mbin!

Kjo dikënd xhelozoi dhe në këto rrethana erdhi arrestimi i parë i Bardhit. Ishte 9 qershor 1945, kur përfundoi në qelitë e torturave.

Prokurori në aktakuzë e akuzoi se kishte mobilizuar popullin në radhët e Legalitetit, kishte bashkëpunuar me rininë e ballit, ishte në radhët e armiqve të popullit. E dënoi Petrit Hakani. Nënën dhe motrat i internuan në kampin e Tepelenës, i cili njihet mirë për kushtet çnjerëzore, sa ndryshe thirrej si kampi i vdekjes. Vdekja rrëmbeu shumë jetë të pafajshme në atë kamp shfarosës.Bardhi i përballoi me stoicizëm vuajtjet e burgut. Pasi kreu dënimin e internuan në Porto Palermo, një tjetër ferr i diktaturës. Pas 6 muajësh kthehet edhe ai në kampin famkeq të Tepelenës, ku qëndroi një vit.

Kur e pyes se çfarë i ka mbetur në kujtesë nga Tepelena, përmes trishtimit shqipton vetëm një fjali:”Kur merrnim tasin me supë pastronim krimbat edhe pastaj e hanim atë që mbetej.”

Në kujtesë sjell rastin, kur një nënë këmbëngulte që të qëndronte në kamp një ditë të ftohtë dimri, të mos shkonte në punë, se kishte vajzën të sëmurë, por polici e tërhoqi zvarrë dhe e detyroi që të shkonte në punë. Të shkretës i mbeti koka pas. Kur u kthye vajzën e gjeti të vdekur.

Pas Tepelenës Bardhin e internuan në Çorovodë, Skrapar, në një kamp me tela me gjemba dhe atje. Aty punuan si skllevër.

Kalvari s’ka të mbaruar. Kudo ku ndërtohej, çonin “bijtë e armiqëve”. Më pas e dërgojnë në fabrikën e tullave në Tiranë.Pas heqjes së kampeve me tela i dërguan në kampet fushore të Myzeqesë. Në fillim në Pluk. Pas kësaj e internuan në një kamp brenda burgut në Radostinë, ku e mbajtën deri në vitin 1958, më pas erdhi internimi tjetër në Kuç. Kur u hap sektoi i ri internimit në Gradishtë e internuan atje familjen.Më vonë internuan atje dhe Bardhin.

Për herë të dytë u arrestua me 1981.Arrestimi erdhi pa asnjë shkak. U akuzua pse ishte shprehur se Partia e Enverit ia ka mohuar të drejtat babait Abaz Kupi, që ka luftuar kundër armiqëve të Shqipërisë. Kaq mjaftonte për ta dënuar për agjitacion dhe propagandë kundër partisë dhe pushtetit. Ai kujton gjyqin e montuar. Dëshmitarët fallso, të cilët kur ai doli nga burgu të penduar qanin dhe i kërkonin ndjesë.

Si tani i kujtohet, kur njëri prej dëshmitarëve, G V, i tha se poshtërsia më e madhe në jetën e tij ishte dalja dëshmitar i rremë në gjyqin kundër Bardhit, por e kishin detyruar. I gjithë gjyqi ishte i montuar. Atëherë i kishin bërë ekspertizën e një hartimi që kishte shkruar Bardhi në shkollën e natës. Në atë hartim shkruante për vjeshtën, stina ku binin gjethet. Dhe natyrisht që akuzohej se aludonte për rrëzimin e pushtetit.

U dënua me 10 vjet burg. Kaloi kohë të vështira në burgun e Ballshit. Më pas do të provonte Qafë-Barin, Bulqizën etj.

VII- Me kujtimet për të atin-Takimi me Patër Anton Arapin

Edhe në çastet më të vështira të jetës Fatbardh Kupi është ushqyer nga madhështia e veprës së atit të tij. Kujton nga burgimi i parë: “Kur isha në burg më thërret Patër Anton Harapi. Eja ti djali i BAZIT… luajmë një lojë shah bashkë! Në fakt ai luante shkëlqyeshëm, shahun, por edhe unë e kisha qejf.

Ngrihem dhe shkoj në qelinë e tij dhe bëj gati gurët e shahut. Kur ishin vendosur gurët dhe loja ishte gati për të filluar, Patër Anton Harapi, më thotë:Nuk të kam thirrë për të luajtur shah vërtetë, por të thirra që të them se ke pasë një babë trim e të mençur. Përpiqu t’i ngjash!”

Atëherë Bardhi, e pyet:-e keni njohur babain tim?

Ai i qe përgjigjur:” Si jo! E kam takuar. Para se ta takoja për të parën herë, mendova se po takoja thjesht një kaçak, nga ata luftëtarët, që thjeshtë dinë të luftojnë dhe aq. Por, pas takimit, u ndjeva shumë i gëzuar se kisha takuar një njeri mendjehollë, të mençur. Që kur e nxirrte fjalën e mendonte gjatë, por nuk i binte në tokë!”

Këtë bisedë Bardh Kupi e ruante si një hajmali brenda shpirtit të vet, edhe kur e torturonin apo e provokonin, dhe ajo i jepte kurajo. Ndjehej krenar që një euridit si Patër Anton Harapi ishte ndarë me mendimet më të mira nga takimi me atin e tij. Pas shembjes së komunizmit, studiuesi Uran Butka, i kishte thënë Bardhit se të njëjtin mendim ia kishte shfaqë edhe Lef Nosit, Patër Harapi. Bardhi sërish u ndje mirë sepse tashti këtë opinion të Patër Antonin e kishte nga dy burime.

Ish shokët e burgut, Lek Mirakaj dhe Esat Çoku e portretizojnë Bardhin të pathyeshëm në vuajtjet e diktaturës.

– Ai ruajti emrin e mirë të babës së vet. Vetëm një karakter i fortë mbetej i pathyeshëm para torturësve të pashpirtë,-thotë Lek Mirakaj.

– Bardhi është njeri fisnik. Në burg ka qenë shpesh në rrezik. E kanë provokuar jo pak herë, por ai nuk ka rënë në kurth. Ka pasë provokatorë, që i propozonin të arratiseshin nga burgu, por Bardhi heshtëte, madje as nuk shkonte që t’i denonconte. Me intuitë e kuptonte se ishin të futur dhe nëse ai i hynte asaj aventure, plumbat e prisnin.(Dielli-arkiv)

***

I ndjeri Bardh Kupi ndërroi jetë me 23 Shkurt 2016 në North Shore Hospital – Long Island, NY dhe u përcoll me nderime nga komuniteti shqiptar me 27 Shkurt në varrezën, ku pushon edhe Ati , Heroi i 7 prillit, në Kew Gardens Road Kew Gardens Queens, New York.