Prof. Dr. Fejzulla Berisha/

Prijësit e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, të cilët sot gjenden në Hagë, nuk janë të njohur vetëm si individë që udhëhoqën një rezistencë të armatosur. Ata janë simbol i gjallë i përpjekjeve të një kombi të tërë për liri, barazi dhe dinjitet. Për shqiptarët kudo, ata njesohen me figurat më të ndritura të kombit, të cilët në momentet më të vështira historike morën mbi vete barrën e sakrificës.

1. Legjitimiteti i luftës së UÇK-së

Lufta e UÇK-së nuk ishte një luftë e imponuar apo e motivuar nga interesa individuale. Ajo ishte përgjigje ndaj një regjimi shtypës dhe gjenocidal, i cili me vite të tëra kishte përdorur dhunë sistematike ndaj shqiptarëve të Kosovës. Raportet e organizatave ndërkombëtare si Human Rights Watch, Amnesty International dhe OSBE dokumentuan qartë spastrimet etnike, dëbimet masive dhe shkeljet e rënda të të drejtave të njeriut të kryera nga forcat serbe në periudhën 1998–1999.

Në këtë kontekst, UÇK-ja u njoh si forcë çlirimtare edhe nga diplomacia amerikane dhe britanike. Sekretarja amerikane e Shtetit, Madeleine Albright, në vitin 1999 theksoi se “populli i Kosovës ka të drejtë të mbrojë veten nga një regjim që po kryen mizori”. Ky qëndrim u konkretizua me ndërhyrjen e NATO-s, e cila pa luftën e drejtë të UÇK-së si element kyç për ta ndalur katastrofën humanitare.

2. Prijësit e UÇK-së – bartës të një misioni kombëtar

Figura si Hashim Thaçi, Kadri Veseli, Jakup Krasniqi dhe Rexhep Selimi, të cilët sot mbahen në Hagë, nuk përfaqësojnë thjesht individë. Ata mishërojnë gjeneratën që i dha Kosovës orientimin euroatlantik dhe e bëri atë pjesë të rendit të ri ndërkombëtar të sigurisë. Kontributi i tyre në luftë, por edhe më pas në paqe, është i pakrahasueshëm.

-Hashim Thaçi, si përfaqësues politik i UÇK-së në Rambuje, e bëri të mundur që çështja e Kosovës të vendosej në tavolinën ndërkombëtare, duke i dhënë asaj trajtim juridik ndërkombëtar.

-Kadri Veseli, me strukturimin e inteligjencës dhe organizimin e brendshëm të UÇK-së, siguroi funksionimin e një force të disiplinuar, që nuk ishte thjesht guerile, por ushtri me vizion strategjik.

-Jakup Krasniqi, me rolin e tij si zëdhënës i UÇK-së, i dha luftës dimensionin e transparencës dhe komunikimit politik, duke e vendosur atë në kornizat e luftërave të drejta sipas së drejtës ndërkombëtare.

-Rexhep Selimi, me përfshirjen direkte në organizimin e njësive ushtarake, mbetet një prej figurave që lidhin sakrificën e betejës me qëndrueshmërinë e idealit politik.

3. Ndritës të kombit në sytë e aleatëve ndërkombëtarë

Nuk është rastësi që liderët shtetërorë të SHBA-së dhe Britanisë së Madhe i kanë nderuar vazhdimisht prijësit e UÇK-së. Presidenti Bill Clinton, në vizitën e tij në Prishtinë më 1999, deklaroi: “Ju jeni heronjtë e kohës sonë, sepse nuk lejuat që dhuna dhe gjenocidi të triumfojnë.” Edhe kryeministri britanik Tony Blair, gjatë ndërhyrjes së NATO-s, mbrojti me forcë parimin se “ndërhyrja në Kosovë ishte një ndërhyrje morale, sepse ne nuk mund të qëndronim pasivë para spastrimit etnik”.

Këto qëndrime dëshmojnë se prijësit e UÇK-së janë perceptuar nga vetë faktorët kryesorë ndërkombëtarë jo si krerë të një lufte të dyshimtë, por si bartës të një procesi që solli paqen dhe stabilitetin në Ballkan.

4. Proceset gjyqësore në Hagë – padrejtësi historike

Pavarësisht kësaj, sot prijësit e UÇK-së përballen me procese gjyqësore të politizuara në Hagë. Këto procese janë kritikuar nga shumë juristë ndërkombëtarë dhe organizata të të drejtave të njeriut si të ndërtuara mbi raporte të kontestuara dhe shpesh të bazuara mbi narrativën e njëanshme serbe. Ndryshe nga gjykatat për krimet e ish-Jugosllavisë, të cilat gjykuan qindra serbë për krime lufte, Gjykata Speciale e Kosovës është fokusuar pothuaj ekskluzivisht te ish-luftëtarët e UÇK-së, duke krijuar një standard të dyfishtë.

Kjo jo vetëm që nuk kontribuon në drejtësi tranzicionale, por e dëmton procesin e pajtimit dhe e vendos Kosovën në pozitë të padrejtë historike.

5. Figura e tyre si ndritës të kombit

Nëse shohim analogji me historinë, shumë figura që sot njihen si ndritës të kombeve kanë kaluar nëpër procese të padrejta:

-Nelson Mandela, i cilësuar dikur si “terrorist”, u bë simbol i lirisë dhe drejtësisë në mbarë botën.

-Mahatma Gandhi, i ndaluar disa herë nga administrata koloniale britanike, u bë figurë universale e rezistencës paqësore.

-Liderët e Luftës së Dytë Botërore në Evropën Lindore shpesh u persekutuan, por më pas historia i nderoi si çlirimtarë.

Prijësit e UÇK-së sot ndodhen në Hagë, por historia do t’i vendosë përkrah këtyre figurave botërore. Për shqiptarët, ata janë tashmë ndritësit më të mëdhenj të kombit, sepse sakrifica e tyre ka vulosur njëherë e përgjithmonë rrugën e Kosovës drejt pavarësisë dhe integrimit euroatlantik.

Historia nuk gjykohet vetëm në sallat e gjykatave, por mbi të gjitha në ndërgjegjen e popujve dhe në ndërgjegjen universale për drejtësi. UÇK-ja dhe prijësit e saj nuk ishin vetëm luftëtarë; ata ishin bartës të një ideali që solli lirinë e Kosovës. Për këtë arsye, ata sot dhe përherë do të mbeten ndritësit e kombit shqiptar, njësoj siç janë njohur nga populli i tyre dhe nga aleatët më të mëdhenj të Kosovës – Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Britania e Madhe.

By Agim Aliçkaj/

The presentation of the amendment in support of Kosova by the Chairman of the Foreign Affairs Committee of the House of Representatives, Brian Mast, confirms two very important things. The hysteria of the enemies of Kosova and the political opponents of the acting government of KM Kurti is dismissed, that with an unfavorable statement by the Embassy or any American official, relations between Kosova and America are broken. The importance of permanent lobbying activity in America to ensure support for state building and development is emphasized, in this case the result of the dedicated work of the association “Albanians for America” ​​in collaboration with the well-known congressman, friend of Albanians Keith Self.

American strategic interests are forged through cooperation between the current Administration and the US Congress. This is an ongoing process that can change American policy slowly depending on the country’s long-term interests, after extensive analysis by experts and elected officials. The US Administration has room for tactical changes that nevertheless aim to adapt to the strategic ones. The introduction of this amendment sends a clear message to the five European states that do not yet recognize Kosova that America has not given up on Kosova and that their unreasonable delay in recognizing it will not change the reality that Kosova is an eternally independent state. will be of great importance in discouraging the enemies of Kosova.

This amendment, if approved by the US Congress, would deal a severe blow to the vain dreams of Serbia and its friends to return to Kosova. Even if it is not approved, it will be of great importance in discouraging the enemies of Kosova. This is the amendment of American hope and support. There is no doubt that America is the light and hope of Kosova and the entire Albanian nation. The role, power and importance of America are clear. But, as a country of all, our enemies can also penetrate here. To block them, we must work with America on a permanent basis.

For nearly four decades of intensive cooperation with America, Kosova has had extraordinary support, but also problems, especially with the executive branch, with some officials of different administrations. Some influenced by Serbia, others for geopolitical interests of separating Serbia from Russia, tactical ones of maintaining relative peace in the Balkans or leaving responsibility in the competences of Europe. It is interesting that many American ambassadors who have served in Belgrade have sided with Serbia, such as Zimmerman, Eagleburger, Montgomery, Hill etc. Serbia has always found a way to influence foreign diplomats in various ways.

However, Kosova has always found a way to overcome problems with few unfair American diplomats, without being subjugated and without damaging the state. Lobbying activity through the US Congress has helped Kosova a lot. For this, for decades, the Albanian-American Civic League, led by the legends of lobbying in Washington, Joseph DioGuardi and Shirley Cloyes DioGuardi, has been distinguished.

At this crucial moment, Kosova’s leaders, President Vjosa Osmani and Prime Minister Albin Kurti, must courageously continue the course they have taken and maintained for almost five years. Their positions, sometimes contrary to those of the United States, must be argued respectfully and in closed meetings. They have as many facts as they want. This is the only way to protect and build the state of Kosova. The opposition is still in the fog. They must unite with the position against Serbian aggression today, because tomorrow it will be too late. Tomorrow they will regret it.

After all, America aspires and leans towards justice. Kosova is a successful state created by America. Our strategic interests coincide with those of America. Kosova and America together forever!

LDK/

Kryetari i Lidhjes Demokratike të Kosovës, Lumir Abdixhiku përkujton Kolonel Ahmet Krasniqin, në 27 vjetorin e vrasjes së tij.

“Shtatori i vitit 1998 u bë i kobshëm me lajmin për vrasjen e Kolonel Ahmet Krasniqit, atdhetarit të shquar dhe intelektualit të pashoq. Vrasja e Kolonelit ishte një plagë e rëndë, një dhimbje e pashuar për kombin. Por jeta dhe vepra e tij u ngritën mbi çdo akt kriminal, mbi çdo errësirë, duke mbetur përjetësisht dritë dhe udhërrëfyes i historisë sonë.

Kolonel Ahmet Krasniqi nuk ishte vetëm një ushtarak profesionist. Ai ishte vizionar i çlirimit, strateg i organizimit, intelektual i rrallë dhe misionar i pavarësisë. Me besimin e Presidentit Historik, Dr. Ibrahim Rugova, Komandantit Suprem të Republikës së Kosovës, ai u emërua Ministri i parë i Mbrojtjes. Në atë detyrë madhështore, Koloneli vuri themelet e ushtrisë së Kosovës, duke e bërë realitet organizimin strategjik, logjistik e ushtarak, dhe duke siguruar arsenal për luftën e lirisë.

Emri i tij mbetet gurë-themel i krijimit të shtetit të Kosovës i cili vuri bazat e themelimit të vijës institucionale ushtarake të Republikës së Kosovës; si Ministër i parë i Mbrojtjes. Ai për meritat për luftën dhe çlirimin e vendit është shpallur Hero i Kosovës. Dija, përvoja dhe guximi i tij ishin vlera të rrugëtimit tonë për liri, pavarësi dhe demokraci. Kështu do të vazhdoj të mbes, pra si Hero gjithmonë gjersa mbi këtë tokë të flitet e të jetohet shqip.

Ne sot nuk e kujtojmë vetëm si të kaluarën tonë të lavdishme, por edhe si frymëzim të gjallë për brezat që vijnë. Ai na mësoi se liria fitohet me guxim, se shteti ndërtohet me përkushtim, dhe se atdheu mbrohet me jetën.

Vrasja e tij ishte humbje e madhe për kombin tonë, e kjo thellohet edhe më tej nga mos zbardhja e këtij akti kriminal. Por, sot nuk përkulemi përballë dhimbjes, por ngrihemi krenarë përballë sakrificës së tij.

Lavdi e përjetshme jetës dhe veprës së Kolonel Ahmet Krasniqit!”

Atentati ndaj Gurakuqit u bë preludi i një kapitulli ku dhuna shtetërore dhe frika politike u institucionalizuan. Vrasja e tij, e ndjekur më pas nga eliminimi i figurave të tjera si Bajram Curri dhe Hasan Prishtina, shënoi një cikël të zi që i dha kombit më shumë plagë sesa shpresë. Letra e Stamollës dërguar Zogut, që shndërroi atmosferën e gjykimit nga dënimi maksimal në një akt të justifikuar politik, ishte momenti kur dhuna u amnistua dhe u shndërrua në mjet legjitim për mbajtjen e pushtetit.

Nga Skender ASANI

Në shënimin e njëqindtë të përvjetorit të rënies së Luigj Gurakuqit, kujtesa jonë kolektive rikthehet te një faqe e errët e historisë kombëtare, kur dhuna politike dhe intrigat e pushtetit morën mbi vete jetën e një prej figurave më emblematike të Rilindjes dhe shtetformimit shqiptar. Atentati i 2 marsit 1925 në Bari nuk ishte thjesht eliminimi i një individi, por një goditje ndaj idealit, një përpjekje për të asgjësuar vizionin e një Shqipërie të lirë, demokratike dhe të orientuar drejt Evropës. Ky akt, i mbuluar për dekada me mjegullën e misterit dhe fshehjes, zbulohet sot përmes dokumenteve arkivore, pasaportave, telegramëve të koduar dhe dëshmive të diplomacisë së kohës si një shembull i qartë se si pushteti i paqëndrueshëm e përdori dhunën për të ruajtur veten, duke e lënë kombin peng të frikës dhe intrigave.

Pas rikthimit të Ahmet Zogut në pushtet, me mbështetjen e strukturave të jashtme dhe ndërhyrjeve rajonale, u ndërtua një logjikë politike ku çdo mendim ndryshe shihej si kërcënim. Në këtë kontekst, figura e Gurakuqit, intelektual, vizionar dhe përfaqësues i vlerave të Rilindjes, përfaqësonte atë që pushteti donte të shuhej: idealin e lirisë dhe pluralizmit. Në krahun tjetër, Baltjon Stamolla, i pajisur me pasaportë speciale dhe i shndërruar në instrument të errët të intrigave politike, simbolizon politikën e dhunës së planifikuar dhe eliminimin e kundërshtarit si strategji pushteti. Dokumentet që sot ruhen në arkivat italiane dhe kroate nuk janë thjesht dëshmi administrative, por rrëfim i një kohe kur shtetet përreth monitoronin, dirigjonin dhe shpesh nxisnin tensionet brenda emigracionit shqiptar, duke e mbajtur Shqipërinë në orbitën e varësive dhe paqëndrueshmërisë.

Atentati ndaj Gurakuqit u bë preludi i një kapitulli ku dhuna shtetërore dhe frika politike u institucionalizuan. Vrasja e tij, e ndjekur më pas nga eliminimi i figurave të tjera si Bajram Curri dhe Hasan Prishtina, shënoi një cikël të zi që i dha kombit më shumë plagë sesa shpresë. Letra e Stamollës dërguar Zogut, që shndërroi atmosferën e gjykimit nga dënimi maksimal në një akt të justifikuar politik, ishte momenti kur dhuna u amnistua dhe u shndërrua në mjet legjitim për mbajtjen e pushtetit. Ky ishte gjithashtu momenti i kthesës së politikës së jashtme shqiptare, nga një kurs i ftohtë ndaj Italisë, drejt një afrimi të shpejtë që përfundoi në marrëveshjen e miqësisë dhe varësinë e hapur nga Roma.

Ky zhvillim tronditi diasporën patriotike, e cila e pa veten të pambrojtur në Itali dhe rajon, duke u detyruar të zhvendoset në qendra të tjera si Kroacia, Austria dhe Selaniku. Megjithatë, edhe atje, rrjetet e fshehta të pushtetit nuk reshtën së ndjekuri, duke përdorur metoda të infiltrimit dhe eliminimit të fshehtë. Telegramet e koduara të Ministrisë së Brendshme të Mbretërisë SKS, raportet e policisë së Zagrebit dhe dokumentet e Lubjanës tregojnë qartë se Stamolla, me itinerarin e tij të mbuluar me shënime dhe vulat e kalimeve kufitare, ishte një hallkë e këtij mekanizmi rajonal, ku siguria, politika dhe diplomacia bashkëvepronin në mënyrë të padukshme por të pamëshirshme.

Në këtë kontekst, kontrasti është i dhimbshëm dhe i qartë: Gurakuqi, aristokrat shpirtëror dhe evropian në mendim, shfaqej si simbol i idealit dhe ndërtimit kombëtar, ndërsa Stamolla mishëronte intrigën, dhunën dhe politikën e frikës. Ky dualitet, ndërmjet dritës së mendimit dhe hijes së dhunës, pasqyron realitetin e Shqipërisë së viteve ’20, e cila mbeti peng i boshllëqeve institucionale dhe paaftësisë për të ndërtuar mekanizma demokratikë si fqinjët tanë ballkanikë.

Por kjo histori nuk është thjesht kronikë e një atentati. Ajo është testament për brezat. Ajo na thërret që pushteti kurrë të mos përdoret për hakmarrje, që mendimi ndryshe të mos shihet si rrezik, por si pasuri që forcon pluralizmin dhe lirinë. Ajo na paralajmëron se boshllëku institucional është terren për intrigë, ndërhyrje dhe shkatërrim. Kujtesa e Gurakuqit nuk është barrë, por frymëzim: ajo na mëson se gara për pushtet nuk duhet të shndërrohet në betejë për eliminim, por në garë për forcimin e institucioneve dhe konsolidimin e shtetit.

Sot, konferenca shkencore kushtuar 100-vjetorit të vrasjes së Luigj Gurakuqit në Ditët e Dom Mikelit në Stubëll nuk është thjesht një përkujtim, por një apel i fuqishëm për të ndërtuar një kulturë politike të mençurisë, drejtësisë dhe përkushtimit ndaj së mirës së përbashkët. Është thirrje që brezat e rinj të mos bien pre e frikës dhe intrigës, por të udhëheqin me guxim dhe përgjegjësi, duke e shndërruar pushtetin në shërbim të lirisë dhe demokracisë. Sepse kush nuk mëson nga e shkuara, është i destinuar ta përsërisë; por ata që guxojnë të mësojnë, të refuzojnë dhunën dhe të kultivojnë pluralizmin, krijojnë themelet e një të ardhmeje të qëndrueshme, të respektuar dhe të denjë për sakrificat që kanë ndërtuar historinë tonë. Kjo është trashëgimia e Luigj Gurakuqit: jo vetëm një kujtim i dhimbshëm i një atentati, por një thirrje e gjallë që pushteti të jetë në shërbim të kombit, e jo mbi kombin.

Stubëll, 20 shtator 2025

(Pjesë nga fjala e mbajtur në Akademinë shkencore: “Luigj Gurakuqi, shtetar dhe letrar – në 100 vjetorin e vrasjes” mbajtur në Stubëll)

Nga: Ramiz Tafilaj

Houston, Texas/

Procesi gjyqësor në Hagë kundër ish-krerëve të UÇK-së është kthyer në një arenë ku përplasen jo vetëm dëshmitë dhe faktet juridike, por edhe kujtesa historike dhe propaganda e djeshme e Beogradit e Moskës. Në këtë kontekst, dëshmia e James Rubin – një prej zërave më të njohur amerikanë të diplomacisë së viteve 1990 – merr një peshë të jashtëzakonshme.

Rubin, i cili ka qenë ndihmës sekretar i Shtetit dhe zëdhënës i Departamentit të Shtetit, dëshmoi qartë se Hashim Thaçi nuk kishte kontroll absolut mbi UÇK-në dhe se ajo nuk funksiononte si një ushtri klasike me komandë të centralizuar. Ky fakt vetvetiu përgënjeshtron akuzat e ngritura se krerët e saj urdhëronin krime apo ekzekutime. Përkundrazi, Rubin konfirmoi se nuk ekzistonte asnjë provë nga inteligjenca amerikane apo ajo ndërkombëtare që Thaçi ose Jakup Krasniqi të kishin dhënë urdhëra të tillë.

Këtu zbulohet një e vërtetë e hidhur: shumë prej akuzave që qarkullonin në atë kohë ishin të fabrikuara nga aparati propagandistik serb dhe i amplifikuara nga Rusia. Raporte false, dokumente të sajuara dhe shpifje të dizajnuara me qëllim degradimin e UÇK-së, u shpërndanë në botë për ta relativizuar luftën e drejtë të Kosovës dhe për ta barazuar viktimën me agresorin. Ky ishte dhe mbetet një mekanizëm klasik i propagandës: ta përmbysësh realitetin në mënyrë që krimineli të duket viktimë, e viktima kriminel.

Por e vërteta historike është e dokumentuar: Ushtria Çlirimtare e Kosovës lindi si reagim i domosdoshëm i një populli të shtypur. Nuk ishte ushtri pushtuese, por ushtri mbrojtëse; nuk ishte mjet i interesave personale, por i lirisë kolektive. Çdo përpjekje për ta paraqitur ndryshe është fyerje ndaj mijëra familjeve shqiptare që dhanë jetën, gjakun dhe rininë e tyre për Kosovën.

Në këtë pikë, analiza merr dimensionin e sotëm: edhe pas çlirimit, disa zëra – të brendshëm e të jashtëm – nuk kanë reshtur së hedhuri baltë mbi figurat kryesore të UÇK-së. Ky fenomen nuk është vetëm padrejtësi morale, por edhe një rrezik politik, sepse cenon unitetin kombëtar dhe hap plagë të reja mbi sakrificën e popullit shqiptar. Është detyrë e çdo intelektuali, gazetari dhe politikani të bëjë dallimin mes kritikës së ndershme dhe propagandës së fabrikuar.

Dëshmia e James Rubin na rikujton një të vërtetë themelore: lufta e Kosovës nuk ishte aventurë politike, por një luftë për mbijetesë. Përballë masakrave, spastrimit etnik dhe shfarosjes së planifikuar nga regjimi serb, ndërhyrja e NATO-s nuk ishte thjesht opsion, por domosdoshmëri. Ishte një akt moral dhe politik që shpëtoi një popull të tërë dhe hapi rrugën drejt lirisë dhe pavarësisë së Kosovës.

Prandaj, përtej sallës së gjyqit në Hagë, e vërteta mbetet e qartë: Lufta e Kosovës ishte e drejtë, UÇK-ja ishte në shërbim të popullit të pafajshëm, dhe propaganda serbo-ruse nuk mund të zhbëjë realitetin e shkruar me gjak e sakrificë.