Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

PO PËR HOLOKAUSTIN KOMUNIST SHQIPTAR KUR DO TË FLITET?

by

Nga Frank Shkreli- Javën që kaloi në Shqipëri u mbajt “Forumi Ballkanik kundër antisemitizmit”.  Ishte kjo një nismë shumë me vend e Kuvendit të Shqipërisë, në bashkpunim me Aleancën Ndërkombëtare për Përkujtimin e Holokaustit, forum, në të cilin morën pjesë zyrtarë të lartë ballkanikë, përfaqësues të Bashkimit Evropian, Izraelit dhe madje edhe Sekretari Amerikan i Shtetit, iu drejtua forumit virtual me një fjalim të shkurtër.  Ishin mjaft përfaqsues të vendeve pjesëmarrëse forumin virtual – përfshir edhe ata të Shqipërisë, Kryeministrin Edi Rama dhe Kryetarin e Kuvendit Gramoz Ruçi.  Folës të ndryshëm, përfshir zyrtarët e lartë shqiptarë, diskutuan se si vendet e Ballkanit mund të bashkpunojnë për zhdukjen e antisemitizmit dhe për krijimin e shoqërive tolerante për brezat e ardhëshëm.  Është kjo një thirrje shumë me vend, pasi është venë re se antisemitizmi është një fenomen që, kohët e fundit, po shtohet anë e mbanë botës.  Një fenomen që duhet të luftohet e të zhduket që në zanafillë, në cilën do shoqëri qoftë.  

Sa interesant thashë me vete, që udhëheqsit shqiptarë, në një forum ndërkombëtar, siç ishte ai që u mbajt virtualisht në Tiranë – flasin para botës për masat dhe bashkpunimin kundër antisemitizmit dhe për krijimin e shoqërive tolerante: “Sfida e luftës kundër antisemitizmit në format e veta më të sofistikuara duhet të jetë sot, më shumë se kurrë, një thirrje ndaj ndërgjegjes sonë kolektive”, u shpreh Kryeministri shqiptar, Edi Rama.  Ndërkohë, Kryetari i Kuvendit të Shqipërisë, Gramoz Ruçi i tha forumit se “Të gjithë kombet që aspirojnë demokracinë, pluralizmin, diversitetin e tolerancën, duhet t’i bashkohen frontit kundër antisemitizmit”, deklaroi kryetari i Parlamentit shqiptar Gramoz Ruçi.  

Çfarë shprehjesh thashë — gjithnjë duke folur me veten — nga zyrtarët më të lartë shqiptarë, të cilët edhe botës demokratike i japin mësim për demokraci, pluralizëm, diversitet e tolerancë dhe më në fund Kryeministri shqiptar thekësoi nevojën për një, “thirrje ndaj ndërgjegjës kolektive”, për të vepruar.  Thashë me vete gjithashtu, si mund të përputhen këto shprehje të dy udhëheqsve të lartë shqiptarë në Forumin Ballkanik mbi antisemitizmin me deklaratat,  pikërisht, të këtyre dy zyrtarëve shqiptarë në Parlamentin  e Shqipërisë, mbi meritat e komunistëve dhe të komunizmit, pothuaj 50-vjeçar në Shqipëri.  Dihet se komunizmi, ashtu si edhe nazizmi — sidomos regjimi komunist i Enver Hoxhëls, nuk ishte aspak tolerant ndaj kundërshtarëve politikë dhe segmenteve të caktuar të popullësisë shqiptare që kundërshtonin regjimin e tij.  Kur dëgjova fjalët e zotërinjve Rama e Ruçi në Forumin kundër antisemitizmit në Tiranë, pyeta veten se cili është Rama i vërtetë dhe cili është Ruçi i vërtetë – ata që deklaruan se disa javë më pare se komunizmi ishte në anën e duhur të historisë dhe se shqiptarët ishin ndarë që në vitin 1944 (duke justifikuar kështu të gjitha krimet e regjimit komunist në Shqipëri si dhe mos tolerancën politike ndaj njëri tjetrit, e pasqyruar këto 30-vitet e fundit) – apo ndoshta  zotërinjt Rama e Ruçi për fat të mirë të Kombi – paskan pësuar një metamorfozë të mirëseardhur më në fund, që u pasqyrua në fjalimet e tyre në forumin kundër antisemitizmit, ku folën për “tolerancë”, “demokraci” dhe “ndërgjegje kolektive”, ndaj së kaluarës.  Toleranca është një virtytë njerëzor dhe shoqëror, por disa shoqëri vuajnë, fatkeqësisht, nga toleranca ndaj së keqës. Heshtja ndaj çeshtjeve me rëndësi morale për një komb, është në vetvete një pranim i (heshtur) i së keqës, ka thenë një amerikan i madh i shekullit të kaluar. (Fulton Sheen).  Parimet morale nuk varen nga vota e shumicës. E keqja është e keqe, krimi është krim, edhe kur shumica është në rrugë të gabuar, ka thenë ai.

Prandaj është me rëndësi të dihet e vërteta, nëse udhëheqsit aktualë të Shqipërisë do të vazhdojnë të heshtin për çeshtjet e mëdha morale të Kombit – përfshirë krimet e komunizmit dhe përballjes me të kaluarën komuniste të vendit, pasi shqiptarët – sidomos ata dhjetëra e qindra mijëra që kanë vuajtur, janë vrarë ose zhdukur nga regjimi komunist, vetëm e vetëm, se nuk pajtoheshin me atë regjim. Ata presin për 30-vjet tani – që të këthehen në veprim fjalët tolerancë, ndërgjegje kolektive, demokraci e vërtetë, zgjedhje të lira, pajtim kombëtar, kërkim faljeje për krimet ndaj njerëzve të pafajshëm, gra, pleq e fëmij – që më në fund të këto vlera të mëdha universal të këthehen në një çështje të madhe morale kombëtare për të cilën nuk mund të heshtet më. 

Nganjëherë njeriu shpreson edhe kundër shpresës. Sbpresova se diskutimet në “Forumin Ballkanik kundër Antisemitizmit”, t’u kenë kujtuar, të pakën për një moment udhëheqësve shqiptarë edhe holokaustin komunist shqiptar ndaj mijëra shqiptarëve kundështarë të regjimit komunist, në përgjithësi, dhe holokaustin fetar shqiptar në veçanti.  Këto mendime po më sillen në kokë, ndërkohë që Kisha Katolike Universale dhe sidomos Kisha Katolike Shqiptare — anë e mbanë trojeve arbërore — po përgatitet që me 5 Nentor, 2020 të shënojë Festën e Martirëve të Lumë shqiptarë – Vinçenc Prenushi me 37 shokët — festën pra të 38 martirëve: qendresën, virtytet e tyre njerëzore, morale, kombëtare, shpirtërore si dhe mesazhin e tyre për aktualitetin e sotëm shqiptar politik dhe moral, për shoqërinë por sidomos për udhëhqesit aktual të Shqipërisë.

Shpresojmë e shpresojmë, për zgjimin e një ndërgjeje morale mbarëkombëtare, por deri kur?  Unë nuk e di se ku e gjeni ju forcën morale – si udhëheqës të atij vendi – që haptas të vazhdoni të mbroni një regjim gjakatar siç ishte komunizmi.    Nostalgjikët e komunizmit shqiptar ende nuk e kanë kuptuar se e vërteta dhe idetë e mëdha nuk mund të mbahen të mbyllura përgjithmonë në çmendurinë e metalitetit të Enver Hoxhës, me të cilin ata gjithnjë mendojnë, veprojnë dhe jetojnë.  

Heret ose vonë, shoqëria shqiptare do të ketë një “zgjim të ndërgjegjes kolektive”, përsa u përekt krimeve të komunizmit. Por në këtë ndërkonë, me qëndrimet tuaja, me shkrimet dhe deklaratat tuaja duke mbrojtur një regjim që nuk mund të mbrohet — ju nuk i bëni nder as vetes, as Kombit shqiptar, por jeni duke mbajtur peng Shqipërinë e mjerë, larg Evropës ku e ka vendin e saj të denjë dhe larg vlerave perëndimore.  Ndërkohë që me deklatrata e juaja, në favor të komunizmit,viktimat e atij rgjimi po i vrisni për së dyti, për së treti e për së katërti, në të vërtetë sado herë që hapni gojën në mbrojtje të atij regjimi diktatorial.  Dhe jo vetëm këta të lumtur të Kishës Katolike dhe të Kombit – të cilët do të kujtohen javën që vjen — por të gjitha viktimat e tre feve kryesore në Shqipëri, nëpërmjet historisë së këtyre 38 martirëve shqiptarë —  tani bota e njeh pak më mirë të vërtetën e krimeve të tmerrshme të burgjeve dhe të kampeve të përqendrimit të regjimit të Enver Hoxhës ndaj popullit të vet të pafajshëm, në përgjithësi.
Për 30-vjetë tani, jo vetëm historia e Kombit shqiptar pret përgjigje prej autoriteteve zyrtare të shtetit dhe mbështetësve due pjesëmarrësve në këto krime   të institucioneve të dhunës komuniste. Presin përgjigje gjithashtu edhe martirët, në ditën kushtuar atyre me 5 Nentor, 2020.  Ata duan dhe kërkojnë të dinë pse-në. Duan të dinë pse u vranë atëherë nga regjimi enverist dhe institucionet e tij të dhunës dhe pse vazhdojnë të vriten edhe sot nga autoritetet e vendit me deklaratat e papërgjegjshme të nostalgjikëve të regjimit enverist, madje edhe nga përfaqësuesit më të lartë të shtetit e të qeverisë shqiptare? E gjithë kjo ndodhë në një shtet që pretendon të jetë demokratik dhe i cili mburret me anëtarësimin në Aleancën Ushtarake të Atlantikut, NATO, ndërkohë që botës i japin mësime për demorkaci e tolerancë dhe bejnë thirrje botës për  gjoja, “ ndërgjegje kolektive” ndaj së kaluarës.

Vetë martirët e Kishës Katolike shqiptare në ditën e tyre me 5 Nentor, nuk kërkojnë as hakmarrje as dënime ndaj askujt, pasi në prag të martirizimit të tyre, ata i kishin falur xhelatët komunistë. Por martirët e pafajshëm u kërkojnë sot autoriteteve shqiptare, zbulimin e të vërtetës ndaj të së kaluarës komuniste dhe njëkohësisht – para Kombit dhe para botës – kërkojnë njëzëri nga bashkatdhetarët e tyre në shekullin XXI – në emër të të gjitha viktimave të komunizmit në Shqipëri, një përgjigje ndaj këtyre pyetjeve:


“Pse na vratë, o vëllazën shqiptarë; cila ishte e keqja që ju bâmë me misionin tonë, o stërnipa të Kastriotit. Ku ua shkelëm doket e zakonet tueja, ku e përdhosëm kanunin tuej, o mbasardhës të Lekës; thue gabuem që ju mësuem ‘Hymnin e Flamurit’ të ngritun në bjeshkët e Dedë Gjo’ Lulit; gabuem, thue, se ecëm ndër gjurmë të opangëve të tija për me mbledhë ushtarë për Krishtin? … Me ruejtë fenë e Tij në tokën tonë të Arbënit? Thue nuk i ndejëm besës suej ndër votrat e sofrat e shtrueme e të çueme prej atyne burrneshave fisnike, që në djep druni përkunden dikur foshnje Nanë Terezën? Gabuem, thue, se kënduem në ‘Lahutë të Malcís’, kangën e Atë Gjergjit e diftuem si vdes shqiptari për Fé e Atme, ashtu si vdiq Gjeçovi?  Por nuk ka gjâ, mbasi na jemi këtu… këtu âsht toka jonë, këtu âsht trupi ynë, këtu âsht edhe gjaku ynë, që u derdh për jú, për idealin ma të naltë, për të cilin vdes shqiptari. Një ditë kemi për t’u ringjallë s’bashkut!”. (Marrë nga vepra “Çinarët” e françeskanit shqiptar Konrad Gjolaj, nga Radio Vatikani).


Ka ardhur koha për veprim.  Mjaft më me rezoluta dhe projekt-rezoluta propagandistike boshe që nuk çojnë askund. Tregojeni veten burra, se më në fund, pas 30 vjet postkomunizëm jeni gati – personalisht, institucionalisht dhe moralisht – të zbuloni, të pranoni dhe të njoftoni të vërtetën mbi krimet çnjerëzore të regjimit të Enver Hoxhës.  Sepse për shqiptarët, trajtimi i krimeve të komunizmit, është një domosdoshmëri që viktimave të regjimit komunist — të gjallë e të vdekur — në mos asgjë tjetër, të paktën – “T’u kthehet një pjesë e dinjitetit të tyre” dhe siç u shpreh edhe Sekretari Amerikan Shtetit, Mike Pompeo në fjalën e tij në Forumin Ballkanik kundër anti-semitizmit, “Duhet të garantohet siguria e çdo personi, për të mundësuar që të gjithë të jetojnë krah për krah në paqe”, me të drejta dhe përgjegjësi të barabarta për të gjithë shqiptarët pa dallim feje, krahine ose pikëpamjesh politike. Shqipëria duhet të jetë e të gjithë shqiptarëve!


Kthejani pra, dinjitetin dhe nderin jo vetëm viktimave të komunizmit, por mbarë Kombit shqiptar duke i bërë “thirrje ndërgjegjes sonë kolektive” për përgjegjësitë që mban historia e kaluar komuniste dhe udhëheqsit aktualë të shtetit shqiptar ndaj viktimave të pafajshme të regjimit të Enver Hoxhës.  Unë jam i bindur se, eventualisht, edhe në Shqipëri, më në fund, “E vërteta dhe dashuria do të fitojnë mbi gënjeshtrat dhe urrejtjet”. (Vaclav Havel.)

                                   Martirët e lumtur të Shqipërisë

*Skicat më poshtë, të botuara një vit më parë, hedhin pak dritë mbi kampet e vdekjes të regjimit të Enver Hoxhës.

                                       Piktori është Z. Lekë Pervizi: Kampet e vdekjes, janë kampet e regjimit komunist të Enver Hoxhës dhe pikërisht kampi famëkeq në Tepelenë, është njëri prej tyre.                      

Vehbi Skënderi-Nasho Jorgaqi dhe Kapllan Resuli

by

Nga Elida Buçpapaj-

Ishte paradite kur ra zilja e telefonit. Nga ana tjetër ishte Pjetër Rodiqi, bashkëshorti i Vaçe Zelës. Mund të ketë qenë viti 2002 ose 2003. Kishim pak kohë që punonim nga shtëpia dhe nuk shkonim në redaksi. Edhe prej volumit të ngarkesës, edhe për t’i patur fëmijët përpara syve, megjithëse të dy djemtë rriteshin nën kujdesin shembullor të prindërve të mij.

Puna tek gazeta BotaSot na mbante gjithë kohën nën trysninë e ngjarjeve dhe lajmeve. Shkruanim çdo ditë kolumna, Skënderi si kryeredaktor kishte plus edhe editorialin e gazetës, kalonte të gjitha shkrimet që vinin nga autorë, ndërsa mbulonim rubrikat e tjera, përkthenim lajme, i redaktonim, ua përshtasnim titujt, që të ishin sa më shprehës. Në Kosovë luftohej, në Maqedoni luftohej, në Luginën e Preshevës luftohej. Ne ishim si gazetarë të luftës, i mbulonim konfliktet duke marrë në mbrojte shqiptarët. Por situata bëhej dramatike nga segmenti ekstremist i luftës në Kosovë që i kundërvihej me të gjitha mjetet Ibrahim Rugovës duke shfrytëzuar lidhjet me Tiranën zyrtare.

Tri vitet e para udhëtonim çdo ditë nga qyteza jonë deri në redaksinë e Bota Sot në Zürich, ku startuam në prag të agresionit të makinerisë kriminale serbe kundër familjes së Adem Jasharit. Për të fituar kohë shfrytëzonim edhe rrugën vajtje-ardhje. Gazetat dhe revistat e ditës i blinim në stacionin e trenit në Bazel dhe i shfletonim gjatë udhës me trenin që mban emrin Johanna Spyri, autorja e Heidit. Në redaksi mbërrinim rreth orës 10:00. Ishim të angazhuar deri sa përfundonte gazeta e nisej për shtyp për botimin e Europës dhe Kosovës. Në redaksi hanim edhe drekën, edhe kafetë i pinim aty që i sillnim me termus nga shtëpia. Në shtëpi ktheheshim nga mbrëmja. Mbi katër orë në ditë na shkonin udhëtimet e përditëshme në trena e trama.

Pastaj vendosëm të punonim nga shtëpia. Skënderi komunikonte gjatë gjithë ditës me botuesin Xhevdetin, ndërsa Llukman Halili, kolegu ynë i ndjerë, ishte ndërmjetësi mes nesh dhe redaksisë së Prishtinës.

Kur ra zilja e telefonit u përgjigj Skënderi. Pjetër Rodiqi i tha se kishte në shtëpi Profesor Nasho Jorgaqin, i cili dëshironte të pinte tek ne një kafe. Skënderi iu përgjigj menjëherë bujrum, mirë se të na urdhëroni. Pastaj i tregoi tim eti, Vehbi Skënderit i cili u gëzua. Tim eti i mungonte rutina e Tiranës, me miqtë, bibliotekën, kafetë. Tirana i mungonte me gjithçka, me të mirat e të këqijat e veta, mungesë që ai e plotësonte duke iu përkushtuar krijimtarisë poetike dhe publicisitike që e botonte tek Bota Sot e rritjes së dy nipave të tij.

Shtëpia e Pjetër Rodiqit dhe Vaçes në Bazel ishte një derë e hapur që gjithmonë kishte miq. Kështu e kishin edukuar edhe Irmën, vajzën e tyre të vetme. Kemi kaluar mbrëmje të bukura në shtëpinë e tyre, kur Vaçja nuk ishte sëmurur ende, por edhe pasi u sëmur. Vaçja na donte të dyve, në mënyrë të përveçme. Kishim një miqësi të krijuar prej Shqipërie, të pastër, të sinqertë, të rrallë.

Me makinë nga shtëpia e tyre deri tek apartamenti ynë ishte jo më shumë se dhjetë-pesëmbëdhjetë minuta.

Nuk kaloi pak dhe ra zilia e derës. Skënderi zbriti poshtë dhe i solli në shtëpi të dy miqtë. Im atë, Vehbi Skënderi i mirëpriti në atë mënyrën e tij gjithë entuziazëm. Skënderi në mënyrën e tij malësore, edhe unë po ashtu me shumë dashamirësi. Ime më  kishte patur orar tek dentisti për protezat dhe nuk u ndodh aty.

Takimi ishte shumë i ngrohtë. Asnjëri prej ne të treve nuk kishte kujtime të trishta me Profesor Nashon. Të paktën Skënderi dhe unë. Ne të dyve na kishte dhënë Letërsinë Shqipe të Periudhës së Pavarësisë. Kuptohej lehtë që e adhuronte Lasgush Poradecin. Përveç veprës së Nolit, kishte botuar edhe një libër për Qemal Stafën, heroin e adoleshencës sime. Më vonë, pas rrëzimit të diktaturës, kur intervistova Drita Kosturin, të burgosurën politike dhe të fejuarën e Qemal Stafës, mësova me detaje se vrasja e Qemalit ishte vepër e diktatorit.

Profesor Nasho kishte botuar edhe “Mërgatën e Qyqeve” rreth mërgatës shqiptare në kohën e regjimit komunist. Me “Mërgatën…”kishte shfaqur profilin e një 007 të shërbimit të fshehtë të diktaturës, fakt që e dinin pak a shumë të gjithë. Ndërsa ishim duke i pritur të vinin, bashkë me tim atë dhe Skënderin bëmë pak humor, duke krijuar analogji të mërgatësë së atëherëshme me mërgatën e re që u krijua pas vitit 1997, pjesë e së cilës tashmë ishim edhe ne.

Pasi miqtë u rehatuan, filluan bisedën që po zhvillohej mes të treve, sepse Pjetri pothuaj nuk po përfshihej fare. Edhe unë po ashtu. U shërbeja dhe dëgjoja.

Papritmas Profesor Nasho iu kthye tim eti: “Vehbi, e ç’të lidh ty me Kapllan Resulin, një njeri të Serbisë?!”

Im atë ngriu. Sikur edhe ne. Ishte një pyetje që erdhi papritur, jashtë imagjinatës, jashtë kontekstit të bisedës, të mallit, të çmalljes. Ishte një pyetje pa asnjë lidhje. Që sillte jehonën e viteve të zeza që i detyroi rishtas shqiptarët t’i iknin Atdheut.

“Po, unë ç’ne me Kapllan Resulin???”, pyeti në mënyrë shumë të sjellëshme dhe të përmbajtur. Ishte e qartë që im atë, u gjend në befasi. Plus ishte mikpritësi. Nisur nga eksperiencat e tij personale, si Vehbi Skënderi i akuzuar si “armik i partisë të punës”, i akuzuar si “pjesmarrës” në “një grup korrupsioni”, ai u besonte pak historive me spiunë.

Vehbi Skēnderi Kapllan Resulin e kishte vlerësuar për dy arsye: si autorin e “Tradhëtisë” dhe për prejardhjen nga Kosova. Por nuk kishte patur kurrë miqësi me të. Jetonin në dy qytete të ndryshme. Im atë në Tiranë, Kapllan Resuli në Lushnje.  Pastaj miqtë e shkrimtarëve diheshin. Dritero Agolli kishte miq Dhori Qiriazin, Sotir Papulin, Niko Nikollën. Ismail Kadare Todi Lubonjën, Maks Velon, Bashkim Shehun. Miqtë e tim eti ishin Zisa Cikuli, Sterjo Spasse, Zejnulla Ballanca, Nonda Bulka, Spiro Çomora, Petro Marko, Skënder Luarasi. Im atë kishte mbajtur lidhjet me Mitrush Kutelin, Lasgush Poradecin, me Mustafa Gërblleshin. Tek ne vinte Fiqiri Llagami, Filip Ndocaj. Fatin e Vehbi Skënderit e kishte vulosur vetë diktatori Enver Hoxha, duke e damkosur tim atë si një njeri që shoqërohej me armiqtë e partisë. Prej 1966 Vehbi Skënderin e dërguan për “edukim” si punëtor krahu në Vaun e Dejës. Dhe dënimet e ndiqnin këmba këmbës, njëri më i zi se tjetri. Një i dënuar nga partia e punës me dekada i kishte dyert e mbyllura. Por Vehbi Skënderi e dinte mirë se të gjithë ata që vinin nga Kosova, regjimi i Tiranës i etiketonte si spiunë të UDB-së.

Shpallja e pluralizmit politik, Skënderin e gjeti tek gazeta Drita dhe si shumë gazetarë të asaj kohe filluan të interesoheshin për fatin e të burgosurve politikë në Shqipëri. Për lirimin e Kapllan Resulit u interesua në mënyrë të veçantë Amnesty International dhe Komiteti shqiptar i Helsinkit. Mediat shqiptare në Prishtinë dhe në Shkup i bënë shumë jehonë lirimit të tij nga burgu. I bëri jehonë në numrat e saj të parë edhe Rilindja Demokratike, madje me titullin e bujshëm “A është tradhëtar autori i romanit “Tradhëtia?!”, ndërsa Skënderi i botoi disa proza të shkurtëra tek gazeta Drita. Ne që sapo ishim martuar nuk kishim shtëpi dhe banonim në shtëpinë e prindërve të mi. Pikërisht në këtë kohë na vizituan disa herë Kapllani me të shoqen, djalin dhe vajzën. Në këto raste Kapllan Resuli u takua me Vehbi Skënderin. Kapllani bēri 20 vite burg, ndërsa familja e tij, dy fëmijët vuajtën 20 vjet në internim, prej kur ishin të mitur.

Im atë duket i kaloi të gjitha këto nëpër mend edhe një herë. Pa u përgjigjur. Prandaj u krijua një pauzë heshtje. E çfarë mund t’i thoshte Vehbi Skënderi Nasho Jorgaqit! Nëse do të kishin qenë në rrugët e Tiranës, do të reagonte ndryshe, por kodi i mikpritjes nuk e lejonte.

Heshtjen e prishi Skënderi. “Profesor Nasho, po çfarë lidhje ka Vehbiu me Kapllan Resulin! Që kur Kapllani u largua për në Zvicër dhe gjatë gjithë këtyre viteve që ne jetojmë këtu, Vehbiu nuk është takuar dhe nuk ka komunikuar asnjëherë me Kapllanin.”

Gjatë kohës që Skënderi ishte diplomat në Ambasadën e Shqipërisë në Bernë, Mehmet Myftiu dhe Astrit Leka e kishin marrë tim atë disa herë në telefon që të organizonin një takim me Kapllanin, por im atë nuk kishte pranuar. Kishte kokën e vet. Nuk pranonte kurrë të kurdisej nga të tjerët. Shpesh hapnim të dy bashkë diskutime të gjata me qëndrime të ndryshme. Nuk lodhej të më ndryshonte mendjen, por as pranonte të binte nën ndikim.

Kapllani në Zvicër kishte krijuar një familje të re. Me Etlevën, gruan e dytë kishin lindur edhe një djalë.

Skënderi dhe unë ishim takuar për herë të fundit me Kapllanin në tetorin e vitit 1992. Me një ekip të vogël të RTSH u nisëm me një mikrobus të TVSH nga Tirana. Për mua ishte dalja e parë në Europë. Nga Durrësi kaluam me traget gjithë Adriatikun e bregdetin dalmat deri në Trieste, pastaj qëndruam në Milano, ku natën e kaluam në mikrobus e paradite morëm vizat për Zvicër në konsullatën zvicerane, sepse nuk kishte nisur ende shërbimi në Ambasadën zvicerane në Tiranë që hapej për herë të parë. Nga pasditja vonë morëm drejtimin nga veriu i Italisë nēpēr tunelin e Mont Blank dhe hymë në Francë. Ndalesēn e parë e bëmë në Belfort, në një takim të organizuar shumë bukur nga diaspora shqiptare. Aty gjetëm Xhevahir Spahiun, Bardhyl London dhe Besnik Mustafajn që posa kishte marrë emërimin si Ambasador i RSh në Paris. Të nesërmen në mëngjes ne të dy udhëtuam me tren në Paris pasi Skënderi kishte takime në Ministrinë e Jashtme franceze, me Kanalin France International dhe firmën franceze Thomson. Besnik Mustafaj na vuri në dispozicion makinën e ambasadës. Në të njëjtin hotel me ne në Paris bujti edhe Natasha Lako aso kohe deputete e PD me Aida Shehun, që vinin nga Strasburgu. Biseda dhe shpengimi bëri të na dukej sikur ishim në një Tiranë dy hapa larg Eifelit.

Pas dy ditësh qëndrimi në Paris, u kthyem në Belfort dhe bashkë me grupin vijuam rrugëtimin drejt e në Gjenevë, ku grupin nga RTSH e prisnin takime me disa klube shqiptarësh nga Kosova. Pikerisht në tetorin e 1992 në Gjenevë Skënderi nënshkroi me Ministrin e Informacionit në mërgim Xhafer Shatrin marrëveshjen mes RTSH dhe Qeverisë të Kosovës për hapjen e kanalit satelitor, i cili do të startonte me programet për diasporën pas një viti, më 15 Nëntorin e 1993. Kanali satelitor ishte një preokupim i madh i Ibrahim Rugovës, i cili asaj kohe vinte shpesh në Tiranë dhe patjetër do të takohej me Skënderin ose do të na ftonte për darka tek Vila 31 ku qëndronin delegacionet shtetërore që vinin nga Kosova.

Sapo hymë në Gjenevë nga Franca ndalesën e parë e bëmë tek Kapllani që na priti me të shoqen. Ekipi ishte i lodhur dhe u shpërndamë në familjet e shqiptarëve nga Kosova. Ne na priti e ndejtëm si në shtëpinë tonë familja e Ymer Cacajt dhe Hasimes bashkë me shtatë fëmijët e tyre të mrekullueshem. Kapllani me Etlevën na ftuan për një drekë si grup. Kapllani kujtonte vuajtjet e burgut. 20 vjet burg jo shaka. Idriz Zeqiraj, një tjetër shqiptar i Kosovës bashkëvuajtës edhe ai në burgjet e diktaturës komuniste në Shqipëri, që jeton në Gjermani, tregonte se Kapllanin e kishin torturuar shumë keq në burg, duke ia përplasur kokën në mur. Fakt është se pas daljes nga burgu, autori i Tradhëtisë nuk mundi t’i kthehej kurrë më letërsisë.

Gjatë qëndrimit në Zvicër me Kapllanin dhe grupin e RTSH bëmë edhe nja dy takime me diasporën dhe pastaj u përshëndetëm. Grupi i RTSH mori rrugën e kthimit përmes Italisë, ndërsa Skënderi dhe unë u pritëm në kryesinë e LDK në Zürich, nga Shaip Latifi, Bardhyl Meta dhe Demë Jashari. Nuk kishim si të mos vizitonim redaksinë e Rilindjes në Zofingen ku u takuam me Mehmet Emrullahun, që pastaj do ta hapte Rilindjen dhe shtypshkronjën tek Rruga Myslim Shyri ne Tiranë bashkë me Ramadan Mysliun e ndjerë e kolegë të tjerë.

Prej atij tetori të vitit 1992 ne nuk u takuam më me Kapllanin.

Në tetorin e 1992 ndërsa merrnim prej Zürich-u Swissair direkt për në Tiranë, ne nuk do të imagjinonim që më 15 marsin e 1996 Skënderi do të fillonte punë si diplomat në Ambasadën e Shqipërisë në Bernë, as që mund të ndodhte 1997, që për pak i çoi shqiptarët e shtetit amë midis tyre gati në një luftë civile dhe as veten tonë të angazhuar për dhjetë vjet tek një gazetë me emrin BotaSot e cila do të niste botimin në Zürich në qershorin e 1995.

Duhet të ketë qenë 1998, mëngjes kur ne sapo arritëm në redaksi në Zürich dhe pamë në tryezën tonë të punës një zarf të shqyer bosh ku dërguesi ishte Kapllan Resuli dhe marrësi Skënder Buçpapaj. Nuk na ra në dorë ajo çfarë kishte dërguar Kapllani dhe nuk u bëmë kureshtarë aspak. Gazetat e Shqipërisë kishin filluar të botonin lajme sikur Kapllani deklaronte lart e poshtë se nuk ishte shqiptar, se ishte malazez. Prej tetorit 1992 kur i dhamë dorën e përshëndetjes, nuk u morëm kurrë me temën e Kapllan Resulit. E shmangëm çdo kontakt me Kapllan Resulin për të evituar çdo lloj spekulimi që mund të bëhej në adresën tonë. Nga këta të llojit të Profesor Nasho Jorgaqit. Që kanë 75 vjet që e mbajnë Shqipërinë tokë të djegur.

Sot pas gati 20 vitesh prej vizitës së Profesor Nashos tek ne, jam duke i parë ende sytë e trishtë të tim eti, ndërsa Skënderi e sqaronte Profesor Nashon duke i thënë se Ambasadori i Shqipërisë në Bernë – i asaj kohe – Vladimir Thanati i kishte bërë në mënyrë mediatike vizitë në shtëpi Kapllan Resulit në Gjenevë. “Pra, qeveria juaj e majtë e ka rehabilituar Kapllan Resulin”, i tha Skënderi në fund Profesor Nashos i cili dukej se kishte ardhur nga Tirana në Zvicër t’i kërkonte llogari Vehbi Skënderit për të pa bëra vaki. Diktatura komuniste e burgosi 20 vjet Kapllan Resulin si spiun të UDB-së dhe Profesor Nasho Jorgaqi i binte fyellit në të njëjtën vrimë, por në adresën e gabuar.

Vehbi Skënderi ishte i dënuar nga diktatura komuniste si “Nacionalist” pikërisht sepse kishte shprehur hapur qëndrimin e tij në lidhje me Kosovën. Kosova ishte një dashuri e përherëshme e tim eti, që ma kishte përcjellë pa fjalë edhe mua që fëmijë. Tek poezia “I vjetër je ti Drin aq sa kjo botë” në një varg poeti shkruan se “Drini plak rrjedh nga dherat e begata të Kosovës”.

Vizita e Profesor Nashos tek ne zgjati rreth një orë e sa. Pastaj ai bashkë me Pjetër Rodiqin u ngritën. Dolën të katër bashkë. Skënderi i përcolli deri tek dera ndërsa im atë deri tek makina jashtë. Nuk e di se çfarë biseduan me tim atë. Mund të na e thotë Profesor Nasho që është gjallë se im atë prej 13 qershorit 2011 prehet në varrezat e një qyteze këtu në Zvicër.

Nga vizita e tij na solli shijen e hidhur e të helmët prej Tiranës. E pritëm si mik larg të gjitha konteksteve politike, pa e hapur as si temë bisede se Vehbi Skënderin diktatura e kish varrosur të gjallë me format më përçudnuese bashkë me familjen, çka Profesor Nasho Jorgaqi e dinte shumë mirë. Me tim atë nuk e vazhduam bisedën rreth vizitës, sepse ai ishte një shpirt delikat që thyhej lehtë si kristali, do të ishte sikur të gërvishtje në plagët e hapura.

Unë kam të drejtë ta pyes Profesor Nasho Jorgaqin kush e solli tek ne? Që t’i bënte “gjyq” Vehbi Skënderit! Me akuza fallco.

Tani kur në moshën 89 vjeçare Profesor Nasho Jorgaqin e kanë shpallur zyrtarisht si ish Spiun i Sigurimit, unë kam të drejtë të dyshoj se ajo vizitë ishte e organizuar nga Sigurimi i Shtetit i cili prej 1997 u riciklua.

Nëse gjatë kētyre 30 vjet tranzicion në Shqipëri dështoi instalimi i demokracisë dhe ndërtimi i shtetit të së drejtës, një nga shkaqet kryesore të këtij kolapsi moral të vlerave është mos hapja e dosjeve të ish spiunëve të cilët vijojnë të jenë pjesë integrale e të gjitha qelizave të kētij shteti të kalbur.

Vehbi Skënderi nuk ka qenë spiun i Sigurimit dhe ka vuajtur kalvarin e diktaturës dhe të postdiktaturës.

Profesor Nasho Jorgaqi erdhi në shtëpinë tonë si mik dhe e akuzoi Vehbi Skënderin brutalisht, pa fakte, pa prova, njëlloj si në gjyqet që im atë i kishte provuar në diktaturë.

Përpara disa ditësh me të njëjtin stil sulmuan shkrimtarin e njohur Sadik Bejko që ka mbajtur një qendrim konstant denoncues ndaj krimeve të diktatorës. Profesor Bejkon e akuzuan për një poezi gjoja sikur ai ia kishte kushtuar Enverit. Akuzuesit ia ndryshuan vetë titullin poezisë, ndërkohë ish Spiunët e Sigurimit që kanë dalë dëshmitarë në gjyqet e diktaturës dhe kanë marrë njerëz në qafë vazhdojnë dhe i gradojnë.

Denoncimi i Prof.Nasho Jorgaqit si ish spiun i policisë të fshehtë të diktaturës komuniste është bërë tri dekada pas gjoja rrëzimit të diktaturës. Kur ai është 89 vjeçar.

Për t’i zbuluar kontigjentin e ish Spiunëve mos duhet të presim deri sa ata të mbushin moshën over 80! Kjo është një metodologji mizore në shërbim të amnezisë kolektive për të fshehur të shkuarën kriminale që bie ndesh me sistemin demokratik.

Sepse shteti i së drejtës vepron me ligjet e veta të mbështetura në liritë dhe të drejtat themelore të njeriut, ku në mbrojtje merren viktimat, dënohen krimet e diktaturës ndērsa ish spiunëve të regjimit u zbulohen emrat dhe bëmat. Pastaj opinioni vepron sipas moralit dhe ndërgjegjes kombëtare. Demokracia dhe shteti i së drejtës ndërtohen me meritokraci dhe integritet, ndërsa shteti i kapur mbijeton nga kalbësirat e kënetës ku indiferenca dhe ndërgjegjet e ndragura janë uji i saj i ndenjur.

ALBANIAN AMERICANS FOR TRUMP: NUK KEMI LIDHJE ME KOALICIONET ORIENTALE

by



ALBANIAN AMERICANS FOR TRUMP
A LEGALLY REGISTERED GROUP OF DONALD J. TRUMP FOR PRESIDENT INC.
US PRESIDENTIAL ELECTIONS 2020
Michigan më 28 Tetor 2020
 
            SQARIM
 
Ne anëtarët e këtij grupimi në ombrellën e Albanian Americans for Trump, sqarojmë opinionin publik shqiptar në Amerikë dhe më gjerë në lidhje me përfshirjen e komunitetit shqiptar në listë me vendet e arabe apo të tjera Orientale, sa më poshtë vijon:
 
Solidarizohemi me ju në këtë shqetësim të përbashkët. Shqipëria dhe shqiptarët kanë qenë dhe janë një popull i civilizuar Evropian, ndër më të vjetrit në rajon.
 
Personi në i listuar në reklamë, z. Gjevalin Gegaj, nuk është dhe nuk ka qenë kurrë anëtar i grupimit tonë. Ky person ka vepruar në mënyrë personale, të padrejtë dhe të pandershme duke u nënshkruar në grupimin e Koalicionit të Lindjes së Mesme si përfaqësues i komunitetit shqiptar. Grupimi yne i dënon këto veprime.
 
Ky incident nuk është spontan apo i rastësishëm, pasi z. Gegaj edhe më parë ka kryer akte të till ate dyzuara mbas shpinës së komunitetit tonë, here me Trump dhe herë kundër tij. Këto akte kanë dëmtuar fushatën për fitoren e Trump, kanë përçarë komunitetin shqiptar këtu dhe kanë dëmtuar imazhin tonë si komunitet i nderuar, solid dhe model per paqe të përhershme midis shqiptarëvë të të gjitha besimeve.
 
Ne i respektojmë aktivitetet e të gjitha koalicioneve, qofshin këto arabe apo të tjera në këtë fushatë me një qëllim të përbashkët, fitoren e Presidentit Trump, për sa kohë nuk abuzohet me dinjitetin dhe integritetin tonë si shqiptar.
 
Albanians Americans for Trump në bashkëpunim me institucione të tjera shoqërore dhe të kultit, po e ndjekim zyrtarisht këtë çështje, dhe shumë shpejt do të kemi një përgjigje të përbashkët.
 

EKZISTENCA E KOSOVËS DHE ZGJEDHJET AMERIKANE

by

SHKRUAN: MA. AGIM ALIÇKAJ /

         Dëshiroj ta filloj këtë shkrim me vargjet e këngës së patriotit dhe këngëtarit folklorik legjendar Dervish Shaqa “ Pej qat sene që o kon Hyrrjeti, ksej Kosove kurrë s’ju da gazepi”. 

         Dardania e lashtë ilire, Kosova e jonë e dashur dhe e shtrenjtë po vuan dhe rënkon. Pret dhe kërkon nga bijtë e bijat më të mirë të saj ta ndihmojnë dhe shpëtojnë nga shkatërrimi. I mallkon bijtë dhe bijat e saj të këqinj, politikanët e këqinj të Kosovës të cilët vazhdojnë ta lëndojnë, vazhdojnë ta rrjepin, të gatshëm edhe ta shesin për interesa të tyre të sëmura personale. Si është e mundur që populli i lashtë pellazgo-iliro-shqiptar, më i vjetri në Ballkan, me traditë dhe vlera të larta njerëzore, me mirësi dhe virtyte të thella, të katandiset në një gjendje kaq të mjerueshme?!

         Serbia një shtrigë e vjeter, simbol i urrejtjes, pamëshirës, grykësisë, shpirtëvogëlsisë dhe vlerave jocivilizuese, e përkrahur nga Rusia, vazhdon pandalë veprimet armiqësore ndaj Kosovës dhe mbarë kombit shqiptar. Jo vetëm që nuk pendohet për krimet monstruoze, por gënjen, beson dhe propagandon se ajo është viktima. Si është e mundur që një shtet kaq primitiv dhe barbar të tolerohet dhe të përkëdhelet nga shtetet e civilizuara demokratike?!

         Evropa si gjithmonë, e përçarë, e pavendosur dhe e paaftë për ta zgjidhë konfliktin e Kosovës me Serbinë, Gjermania, Britania dhe disa shtete të tjera të drejta mund ta përkrahin, por nuk mund t’i detyrojnë shtetet pro-serbe ta njohin Kosovën.

         Amerika, vendi i demokracisë, drejtësisë dhe ruajtjes së rendit botërorë, është  shpresa e vetme e forcimit, ngritjes, shpëtimit dhe ekzistencës së Kosovës. Duhet punuar shumë ta mbajmë dhe ta avancojmë miqësinë e popullit shqiptar me popullin amerikan. Dashuria dhe respekti për Amerikën janë të sinqerta. Interesat afatgjate strategjike i kemi të përbashkëta. Moskuptimet dhe pengesat eventuale me zyrtarë të ndryshëm janë të natyrshme dhe nuk bën të na dëshprojnë, as të na dekurajojnë. Si në çdo shtet tjetër, edhe në Amerikë zyrtarët e përkohshëm mund të kenë interesa të përkohëshme. Dëgjueshmëria dhe nënshtrimi i plotë dhe pakushte ndaj kërkesave të tyre, kur ato janë haptas kundër interesave të Kosovës, siç ishte rasti me Ambasdorin Grenell, janë të panevojshme, poshtëruese dhe plotësisht të gabuara. Këtë po e bëjnë politikanët e korruptuar, dembela dhe karrieristë të sëmurë për pushtet. Paraqiten si “pro-amerikanë” me qëllim të mashtrimit të popullit në interes të mbajtjes me çdo kusht të pushtetit. Amerika nuk ka kohë as interes për t’i kryer punët tona. Ne duhet t’i bëjmë vetë shtetet tona dhe përkrahja nuk do të mungojë. Në rast mospajtimi, nuk është mirë që zyrtarët amerikan të konfrontohen në mënyrë publike. Ata duhet ballafaquar me fakte dhe argumente, me respekt dhe në mënyrë diplomatike. Kritikat e hapura, edhe nëse janë të drejta, nuk janë frytëdhënëse. Këto kritika, në mbrojtje të interesave të Kosovës, duhet dhe mund t’i bëjnë votuesit shqiptaro-amerikanë të angazhuar në organizata të ndryshme në Amerikë, përfshirë ato partiake dhe lobiste.

         Deri me 3 Nëntor Amerika është e preokupuar plotësisht me zgjedhjet e përgjithëshme dhe çdo gjë është në funksion të tyre. Kandidatët për President dhe Kongres, kanë nevojë për vota dhe përkrahje financiare. Ata po mundohen të sigurojnë vota dhe përkrahje kudo që është e mundur dhe  në këtë moment nuk ju intereson asgjë tjetër. Këtë po e dëshmon aktiviteti i Ambasadorit Grenell, i cili po bën ç’mos të sigurojë vota edhe nga serbët edhe nga shqiptarët. Marrëveshja e 4 shtatorit, përfshirë edhe njohjen e Kosovës nga Izraeli, ishte 100% në funksion dhe për interesa të kampanjës zgjedhore të Presidentit Trump. Arsyeja pse ai po e favorizon Serbinë është e thjeshtë dhe e qartë. Shovenistët serb i qiten vijat e kuqe duke ja bërë të ditur se nuk lejojnë kurrësesi të kalohen. Interesat shtetërore për ta janë të shenjta. Përfaqësuesit e Kosovës nuk paten vija të kuqe po vetëm të gjelbërta. Ata u treguan të gatshëm edhe ta shesin vendin e tyre për interesa personale.

         Serbo-amerikanët dhe shteti serb janë shumë të organizuar dhe të orientuar në përkrahje të kandidatit Trump. Ata shpresojnë dhe besojnë se Trump do t’i ndihmojë në arritjen e qëllimeve të tyre për shkatërrimin e Republikës së Kosovës. Besoj dhe shpresoj se do të dëshperohen keq, edhe nëse fiton ai, sepse në mandatin e dytë eventual, Trump nuk do të ketë nevojë më as për serbo-amerikanët, as për shqiptaro-amerikanët. Ai do të sheh interesin e Amerikës, “America first”. Qëllimi dhe interesi serb është i ulët, i padrejtë dhe kundër interesave strategjike amerikane. Kërkesat e tyre jan anti-njerëzore dhe të parealizueshme. Natyrisht, kjo varet edhe nga aftësia për veprim e lidershipit  të Kosovës, si dhe veprimeve lobiste në Washington.

         Situata me mërgatën shqiptare dhe shtetet tona është krejt ndryshe. Ne jemi të paorganizuar dhe nuk kemi strategji veprimi të përbashkët kombëtar. Politikanët shqiptar nuk i respektojnë shtetet e tyre. Forca e jonë qëndron në çështjen tonë të drejtë. Puna e jonë në Amerikë duhet të bëhet në dy drejtime, me të dy kandidatët për president dhe me të dyja partitë. Nuk është mirë ta shajmë njëri- tjetrin për përkrahje të njërit apo tjetrit kandidat. Më mirë  është të koncentrohemi në atë që vota jonë të ketë rëndësi. Shembull për këtë është veprimi profesional i Ligës Qytetare Shqiptaro Amerikane të udhëhequr nga Joe DioGuardi dhe Shirley Cloyes DioGuardi. Liga e mposhti me turp Serbinë në Amerikë deri në shpalljen e pavarësisë së Kosovës. Nëse fiton Trump, ata të cilët e kan përkrahur dhe votuar, nuk bën të përulen për dukje dhe lavdata, por kanë obligim dhe përgjegjësi të kërkojnë nga Administrata e tij përkrahje për pavarësinë e Kosovës dhe çështjen shqiptare. Të tjerët, duhet të veprojnë dhe ushtrojnë presion në të nëpërmjet Kongresit Amerikan. E njejta gjë vlen edhe nëse fiton Biden. Meqë ai me dekada ka qenë përkrahës shumë i zëshëm dhe konsekuent i i Kosovës dhe e njeh shumë më mirë situatën në Ballkan, puna me administratën e tij logjikisht duhet të jetë më e lehtë. Sidoqoftë rezultati i favorshëm dhe fitorja përfundimtare varet nga ne.

         Marrëveshja e Rambujesë ishte shumë e keqe për Kosovën. Pala kosovare nuk kishte rrugë tjetër pos ta nënshkruante sepse populli ishte i robëruar dhe në vuajtje të tmerrshme. Na ndihmoj fati që krimineli Milloshevic, i tërbuar nga urrejtja për shqiptarët, nuk pranoi ta nënshkruante, përndryshe Kosova do të mbetej përgjithmonë pjesë autonome  serbe. Marrëveshja e Presidentit Ahtisaari ishte po ashtu e keqe por pranimi i saj ishte e vetmja mënyrë për të arritur deri te njohja e pavarësisë nga Amerika, shtetet demokratike evropiane dhe botërore. Me te u bënë kompromise  shumë të dhimbëshme dhe më të mëdha të mundëshme. Nuk ka vend as mundësi as nevojë për kompromise shtesë ndaj Serbisë. Marrëveshja e Ambasadorit Grenell për kinse “normalizim ekonomik” është e favorëshme për Serbinë dhe nuk ka asgjë të mirë për Kosovën. Nuk mund të realizohet bashkëpunim ekonomik midis kriminelit i cili vazhdon të jetë kriminel dhe viktimës. Pritet të shuhet, sapo të përfundojnë zgjedhjet amerikane pa marrë parasyshë kush i fiton ato.  Kosova nuk bënë të pranojë  asnjë marrëveshje e cila e cënon pavarësinë, integritetin teritorial dhe sovranitetin e shtetit. Askush nuk ka të drejtë të nënshkruaj marrëveshje pa pëlqimin e popullit shumicë të Kosovës dhe nuk ka forcë në botë që mund ta detyron ate për ta pranuar kthimin e Serbisë në Kosovë. Më mirë është të mos ketë marrëveshje fare.

         Populli i Kosovës është i lodhur nga gënjeshtrat, mashtrimet dhe dështimet, si dhe shumë i zemëruar nga veprimet e fundit jodemokratike të klasës së korruptuar politike. Vetëm zgjedhjet e lira mund ta qetësojnë, të krijojnë legjitimitet të vërtetë në qeverisje dhe ta shpëtojnë Republikën e Kosovës nga shkatërrimi. Besimi dhe shpresa është se populli shqiptar si në Kosovë ashtu edhe në Shqipëri do të votojë për ndryshime. Me dy shtete të forta demokratike, popull shtetformues në Maqedoninë Veriore dhe të drejta të plota nacionale dhe njerëzore në Serbi, Mal të Zi dhe Greçi, e ardhmja e popullit shqiptar të bashkuar në kuadër të Evropës së bashkuar është e sigurt.
*Anëtar i Bordit Ekzekutiv të Ligës Qytetare Shqiptaro-Amerikane dhe i Këshillit të Vatrës.

SHQETESIME PARA ZGJEDHJEVE PRESIDENCIALE NE SHBA

by

Shkruan: SAMI REPISHTI, PhD- Me 3 nandor 2020, në Shtetet e Bashkueme do të mbahen zgjedhjet katër vjeçare për presidentin e ri amerikan. Zakonisht, zgjedhjet mbahen të marten e parë të muejit nandor dhe zgjasin vetëm njI ditë. Kanë të drejtën e votës vetëm ata qytetarë amerikanë, dhe emigranë me residencë permanente që janë të rregjistruem për votim. Kësaj rradhe mendohet se do të votojnë rreth 150 miljonë persona, shifër rekord!

    SHBA ka shumë parti politike; prej tyne dy janë të mëdha me marrë pjesë në konkurrencen e zgjedhjeve: Partia Demokratike dhe Partia Republikane. E para ka programe   progresive; e dyta mban qendrime konservatore. 

    Në votimet e fundit, 2016, mandatin e mori Presidenti  Donald J. Trump për nji periudhë katër vjeçare. Kjo periudhë mbaron me datën 20 janar 2021, 70 ditë mbas përfundimit të zgjedhjeve, ditën kur edhe presidenti i zgjedhun ban betimin para publikut, në prezencën e Kryetarit të Gjykatës së Naltë dhe nji numri autoritetesh që përfaqsojnë Administratën amerikane në kryeqytet dhe në shtetet tjera. Ma shumë se nji  miljon qytetarë deshmojnë këte ceremoni. Kjo periudhë quhet “tranzicioni”.

    Në përfundim të numrimit të votave ditën e zgjedhjeve, Komisioni për Mbikëqyrjen e Zgjedhjeve ban njoftimin zyrtar, dhe fituesin me votat ma të shumëta. Kandidati që humb, zakonisht i telefonon kandidatit  fitues se pranon rezultatet e zgjedhjeve dhe uron presidentin e ri në detyrën e re. Por SHBA ka edhe nji procedurë jo të zakonshme: Kolegjin Elektoral. Ky institucion qytetarësh, të njohun si “electors”, ka 538 elektorë. dhe secili përfaqson votuesët e nji shteti të caktuem. Janë pikërisht këta elektorë që vendosin përfundimisht për presidentin e ri. Po sa të përfundojë numrimi i votave të elektorëve, zyrtarët e zgjedhjeve njoftojnë kandidatin që ka fitue shumicën e votave (270 plus). Elektorët mblidhen me datën 24 dhetor dhe votojnë. Zakonisht elektorët votojnë për kandidatin që fiton shumicën e votave në shtetin  e tyne. SHBA ka 50 shtete, disa të vogla nen nji miljon, dhe disa, si California, 40 miljonë banorë. Shtetet e vogla numerikisht kanë të drejten e nji “elektori” por përfitojnë edhe dy elektorë të tjerë me ngritë peshën në votim. Ky konçesion quhet “federalizëm”, që përfaqson frymen federaliste.

     Mbas deklarimit të fitimtarit, përfaqsues të Administratës së kalueme dhe asaj të ardhme takohen periodikisht dhe bajnë transferimin e autoritetit me të gjitha hollësitë e nevojshme, sidomos zyrtarët e ngarkuem për sherbime sekrete shtetnore. Nji ose dy takime bahen  edhe në mes të dy ish kandidatëve ku shkembimi i informatave ka karakter tepër sekret, sidomos në fushën e armëve nukleare. Kjo ashtë, në përgjithësi, forma e ndjekun me sukses tradicionalisht.

    Zgjedhjet e reja dhe përfundimi i tyne kanë tregue se ka mundësi që njeni kandidat-sidomos ai që humbet – vendosë të mos pranojë rezultatet e Komisionit dhe të refuzojë dorëzimin e pushtetit. Në këte rast, kandidati Trump dhe kandidati Biden. Kjo situatë e krijueme nga deklaratat e Presidentit Trump se “zgjedhjet janë të montueme” dhe se ai nuk do të pranonte rezultatet e Komisonit të Zgjedhjeve, kanë shkaktue shqetësime të mëdha dhe tensione politike që, në se realizohen, do të jenë shkatërrimtare për demokracinë amerikane. Amerika me peshën e saj të madhe në të gjithë kontinentet do të shkaktonte dridhje tektonike në botë, dhe nji ndamje në mes shtetesh pro-demokratike dhe ato gjysmë totalitare, sidomos në Europë, ku rreshtohen Hungaria, Polonia, Slovakia, Turqia e tjerë…. Efekti i parë i këtij zhvillimi negativ do të ishte prishja e Bashkimit Europian ashtu si e njohim ne sot.

       Prandej, zgjedhjet e 3 nandorit 2020 kanë nji randësi të dorës së parë!

   Në edicionin e saj të 2 tetorit , gazeta shqiptare TEMA botonte përkthimin e nji artikulli të shkruem nga tre autorë të njohun të skenës gazetareske  gjermane  (Becker, Hoffmann, Matler) ku flitet për mundësinë e nji skenari të tillë. “Çfarë do të ndodhë sikur Donald Trump të refuzonte largimin nga detyra dhe pretendon para kohe dhe në mënyrë të paligjëshme fitoren“ shkruen gazeta, “dhe  mban presidencen e republikës edhe për nji mandat katër vjeçar?” Pyetja tmerron Berlinin dhe Brukselin. Europa po përgatitet për ate ma të keqen e asaj që mund të ngjasë në Washington, D.C..shkruen TEMA. Në nji Raport të gazetës Der Spiegel të derguem nga Washingtoni theksohet se nji skenar i tillë nuk mund të shpërfillet. Raporti ven në dukje se SHBA rrezikon të bie në nji krizë të ketill, e cila mund të zgjatë disa muej dhe të ketë pasoja  shumë negative për pjesën tjetër të botës. Gjermanët mendojnë se në këte gjendje i gjithë rendi botënor ashtë në balancë.   

    Para nji skenari të këtill, udhëheqsi demokrat i Senatit amerikan, Senatori Menendez (D,N.Jersey) paraqiti nji “Report” ku thuhet se “…pasojat e fjalëve dhe veprimeve të Donald Trump-it kanë qenë pothuejse pa dyshim negative për popullin amerikan dhe për interesët afatgjata të SHBA si fuqi globale”. Ai i referohej rastit fatkeq të incidentit kur nji grup “supremacistësh të bardhë” tentuen grabitjen e governatorit demokrat te Michigan-it, gjykimin dhe ekzekutimin e saj për arsye të korrektesës sajë në marrjen e masave të nevojshme për luftimin e virusit COVID 19. Pak ditë ma vonë ky skenar u përsërit edhe për governatorin demokrat të shtetit Virginia. Konspiracioni u zbulue me kohë dhe 14 aktorë u arrestuen dhe do të dalin para gjyqit. Nji javë ma parë, nji djalosh 19 vjeçar, përkahës i Presidentit Trump, u kap 4 km. larg banesës së kandidatit demokrat J.R.Biden,jr me nji maqinë  të mbushun me armë e municion dhe me shenime për vrasjen e kandidatit Biden. Ai u arrestue dhe do të dalë para gjyqit.

     Kandidati presidencial  demokrat Joseph R. Biden,Jr. në nji analizë të botueme në Foreign Affairs, mars-prill 2020, shkruen: “Nga çdo kand që të veshtrojmë kredibiliteti dhe influenca e SHBA-s në botën tonë ashte pakësue….Donald Trump ka zvogëlue, dobësue, në disa raste abandonue aleatët e SHBA-së. Ai ka sulmue sherbimet tona informative të udhëhequna nga profesionistë, nga diplomatë, ashtu edhe si forcat e armatosuna. Ai ka forcue kështu kundërshtarët tonë: Korenë e Veriut, Iranin, Sirinë, Afganistanin, Venezuelën  etj. Ai ka krijue konflikte tregëtare të panevojshme që damtojnë klasën e mesme. Ai ka heq dorë nga politika që mbledh rreth vehtes shtete që bashkëndajnë vlerat tona, nji orientim që forcon kombin tonë e na bashkon si popull’.

     Senatori Ben Sasse (R. Nebraska) qorton: “Mënyra si (Presidenti) përqafon me paturpësi diktatorët, due të them mënyra si injoron gjendjen e popullit mysliman Uighur të mbyllun literalisht në kampe përqendrimi në Xinjiang edhe sot e kësaj dite. Ai nuk lëvizi nji gisht me ndihmue demonstratat pro-demokraci në Hong Kong….Udhëheqja e tij gjatë krizës së epidemisë nuk ka qenë as e arsyeshme, pa sensin e përgjegjsisë, dhe as e drejtë”. Me shifrat e nalta të viktimave të pandemisë (po  i afrohemi shifrës frikësuese 250.000 të vdekun) nji pjesë e madhe për gabime dhe pa aftësi udhëheqje, COVID ashtë ba problemi i parë i SHBA-së. 

     Prandej, votimet e 3 nandorit  marrin nji randësi të dorës së parë!

     Analisti i mirënjohun i gazetës The NYTimes, Thomas L. Friedman, me 2 tetor shkruente:” Me rizgjedhë Trumpin do të ishte nji “marrëzi kolektive”; masoshizmi në ditët e pandemisë nuk ashtë trimni, as nji akt çlirimtar; ashtë nji marrëzi e rrezikshme; mbyllja e disa aktiviteteve nuk ashtë kufizim lirie, ashtë mbrojtje kundër vdekjes nga virusi. Shkencëtarët nuk janë politikanë: fjala e tyne ashtë vendimtare, pavarësisht nga “politikanët”, sepse jo gjithëçka në veprimtaritë tona ashtë “politikë”. Prof. Dov Seidman, drejtor i Institutit LRN and How, këshillon:” …Sot, na kemi nji krizë reale udhëheqje dhe autoriteti; populli nuk din ma cilin udhëheqës me besue, dhe cilin me mbështetë. Ajo që ashtë e qartë ashtë se udhëheqsit që na kujtojmë e admirojmë janë ata që historia nderon. Presidenti Tump nuk ashtë njeni nga ata”

      Prandej zgjedhjet e 3 nandorit marrin nji randësi të dorës së parë!

     Analisti Frank Bruni shkruen:” Amerika ashtë para nji rreziku të madh. Mos gaboni: ky vend i yni tashma pa cilësi qytetare, ashtë në prak të nji situate që nuk mund të kontrollohet sepse institucionet e tia janë degradue kaq shumë,  sepse partizania konsumon energjitë tona, dhe sepse Trumpi, që pruni në pushtet këto vese, ashtë mobilizue me rrenue Amerikën; e Partia Republikane nuk përdorë frenat me pengue” (The NYTimes 27 shtator) Kjo gazetë permbledh situatën e krijueme nga Presidenti me këto fjalë: “genjeshtra-zemrim- korrupsion- paaftësi- kaos- kalbëzim- Duhet të ndalojmë këte krizë kombëtare”.Unë e quej “nji tragjedi amerikane”! 

     Avokati personal i Presidentit, Michael Cohen, shkruen: “Ashtu siç e kam thanë që në fillim, Trump ashtë nji Mafioz, shkurt e thjeshtë”.“Presidenti ofendon njerëzit me sjelljen e tij, me gjuhen e tij, me mesazhet e tij….”shkruen Ty Cobb ish avokati i Shtëpisë së Bardhë. “Donald Trump ashtë i pari president që nuk përpiqet me bashkue popullin amerikan….Na kemi mundësi me qenë të bashkuem pa ate, tue marrë fuqi nga forcat tona në shoqëninë tonë civile.” shkruen Gjeneral Mathis, ish Sekretar i Mbrojtjes.”Trump ka damtue atdheun…me përhapje të urrejtjes dhe ndasive që e kanë ba popullin amerikan ma pak të sigurtë” thotë Miles Taylor, ish  shef i departmentit te Sigurimit të vendit.”Nji individ që ashtë shumë i padisiplinuem….”gjykon Rex Tillerson, ish Sekretar i Shtetit. ”Ai ka dalë jashtë binarit. Dhe ata të ndershmit që e sherbejnë e dijnë që ashtë i çmendun” komenton Anthony Scaramucci, ish drejtor i komunikimeve në Shtëpinë e Bardhë. ”(Presidenti) sheh konspiracione kudo, dhe mbetet jashtëzakonisht i pa informuem si punohet në Shtëpinë e Bardhë, aq ma pak në Administratën e madhe federale…”shkruen diplomati John Bolton, ish drejtor i Këshillit Kombëtar të Sigurimit. 

     Prandej zgjedhjet e  3 nandorit marrin nji randësi të dorës së parë!

     Artikulli i Jeffrey Goldberg në revisten The Atlantic na paralajmëron se ka shumë mundësi- ashtu si u konfirmue pak orë ma vonë nga vetë Presidenti Trump me komentet e tia  se “…ai (Trump) ka mundësi që të kontestojë zgjedhjet në nji mënyrë që lejon me  qendrue në fuqi pavarësisht se çka populli amerikan dëshiron dhe voton.” E pa besueshme por e vertetë!

      Prandej, zgjedhjet e 3 nandorit marrin nji randësi të dorës së parë!   

      Para se të shkojmë në qendrën e votimit, bashkëshortja e ime dhe unë, dy pleq tashma të krrusun, do të pyesim vehten: “Çka kemi mësue gjatë këtyne katër viteve të kalueme; dhe çka  kanë mësue ata që e përkrahen këte Adminstratë të personifikueme  nga nji individ narcisist in extremis, gënjeshtar patologjik dhe i rrezikshëm, për vehte e për të gjithë kombin amerikan.  

        Donald Trump nuk ashtë nji çfaqje spontane që rrethanat politike në SHBA e spjegojnë! Gjatë këtyne 50 viteve të fundit “…kahet positive (në politikën amerikane) janë kthye mbrapa, si anëtarësia në organizatat qytetare ka ra shumë, polarizimi politik ashtë keqësue, mosbarazia ekonomike ashtë rritë, mirëbesimi social ashtë fundosë, pjesëmarrja në lutje fetare ashtë pakësue, mobiliteti social ka ra, vdekjet nga deshprimi janë shtue shumë, e kështu me radhë” shkruen Op-Ed shkruesi i NYTimes, David Brooks. Ai vazhdon: “ Ndryshime rranjësore janë ba në botëkuptimin dhe në kulturën amerikane. ”Historia e eksperimentit amerikan të shekullit 20 ashtë njena nga ngritjet drejt nji forcimi të solidaritetit të ndjekun nga ramja e thellë drejt individualizmit në rritje. Nga “unë” në “ne” dhe përsëri në “unë”….nji “unë” ku mbështetet e gjithë struktura mendore e Presidentit Trump”, spjegon ai.  Qytetari Donald Trump qendron si nji figurë e vetmueme, pa asnji rival, në historinë moderne të Amerikës. Në Editorialin e datës 19 tetor 2020, gazeta me influencë ndërkombëtare The NYTimes jep këte gjykim: “Ne jemi para zgjedhjeve në këto ditë të pandemisë. Megjithate, republikanët diskutojnë mbi taktikat agresive që synojnë, simbas disa akuzave, asgjasimin e votave Demokrate. Presidenti Trump ka mbjellë dyshime në avantazhin e votimeve me korrespondencë postare në këto ditë të vështira, dhe ka përsëritë se refuzon me premtue nji tranzicion paqësor të pushtetit në rast të humbjes në votime. Demokratët shpresojnë për nji pjesëmarrje masive në votime (“blue wave-valë blu”) të mjaftueshme me pengue akrobaci të tilla të rrezikshme”.

      Për katër vite të gjata, kongresistët republikanë heshtën para sulmeve shkatërrimtare të Presidentit Trump. Vetë Partia Republikane, me nji të kalueme  të lavdishme si Partia e Abraham Lincoln-it u kthye në “Trump Party”, tue pranue politikën e rrezikshme të ‘kultit të individit’ që karakterizoi diktaturat fashiste, naziste e komuniste…e që shqiptarët njohin shumë mirë! Ata heshtën kur Presidenti Trump abandonoi aleatët tonë ushtarakë në Europë e në Azi; sulmoi institucionet qeveritare të vendit, dhe nxiti sentimentet raciste e frikën në popull. 

      Sot, ata janë para votimeve ku ka shenja se kongresistët republikanë kanë arrijtë në përfundimin se Presidenti Trump do të pësojë humbje të thellë, dhe bajnë përpjekje me shpëtue pozitat e tyne personale në Kongres. Ata flasin për nji fëtyrë tjetër republikane që nuk ashtë ajo e Trump-it dhe për forcimin e identitetit të humbun republikan. 

      Tërheqja e përkrahjes për Presidentin ka qenë e dukëshme në deklaratat e shumë figurave me randësi publike të Partisë Republikane që denojnë abandonimin e vlerave dhe parimeve tradicionale republikane. Ky moment reflekton edhe frikën se me humbjen në votime, kongresistët republikanë mund të fundosen bashkë me Presidentin. Nji skenar i njohun nga të gjithë. Gjithashtu tashti flitet haptas se qarqet republikane  punojnë intensivisht për rindertimin e PR mbas humbjes që parashikoh të jetë e thellë në votime. Ma shumë se dyzetë personalitete republikane kane dhanë dorëheqjen dhe janë deklarue botënisht si “kundërshtarë” të Presidentit.

                                     *****

     Jam jashtëzakonisht i shgënjyem nga situata politike në SHBA; por jam i bindun se ky sentiment vjen edhe nga simpatia e ime pa kufi për SHBA që në vitet e rinisë sime studenteske, kur SHBA mendohej si “toka e shenjtë” e së tashmes dhe e së ardhmes  për të gjithë. Koncepti “exceptionalism” nuk i referohet pasunisë prrallore të vendit, as edhe fuqisë superiore ushtarake të vendit; ai sentiment vjen nga aftësia e Shteteve të Bashkueme të Amerikës me u tregue si vendi i parë në histori që eksperimenton me krijue “atdheun universal” për të gjithë dhe për të gjitha, në nji atmosferë ku mbretnon liria dhe drejtësia universale pa dallim, pa përjashtim!

    Nji andërr? Ndoshta! Por nji andërr që frymëzon aksione qytetnuese dhe në anën e duhun të historisë , e konceptueme si marshi solemn i mbar njerëzimit drejt lirisë së plotë për të gjithë,  kudo që jetojnë! 

    Ashtë ky  sentiment  fisnik e thellësisht humanitar që justifikon çdo sakrificë!