Politike – Page 343 – Dielli

KONTRIBUTI I LUMJANËVE, NË “LIDHJEN SHQIPTARE TË PRIZRENIT”

June 10, 2020 by dgreca

Nga: Hysë Hasa-studiues,Filadelfia-SHBA/

Rëndësia historike dhe jehona, në 142 vitet e “Lidhjes Shqipetare te Prizrenit”(1878-2020), na ka lidhur në këtë përkujtim , këtu në mjediset e Shoqatës Atdhetare-Kulturore “Bijte e Shqipes”, në Filadelfia të Amerikës, në kushte të reja demokratike dhe në çastin historik, kur shqipetarët e Kosovës, në sajë të shpirtit liridashës të tyre në breza ,vaditjes me gjak për lirinë e tyre dhe mbështetjes ndërkombetare të SHBA-s së Bill Clintonit, Anglisë së Toni Blerit,BE-së, trupave ngadhënjyese të NATO-s, Kosovën “de fakto” e kemi të çliruar e të pavarur, me shtetin e saj dhe njohjen nga mbi 110 shtete anëtare të Organizatës së Kombeve te Bashkuara.Nënshkrimi i marrëveshjes ndërmjet Serbisë e Kosoves, nën drejtimin e BE-së e SHBA-ve, ështe një çast i rëndësishëm historik, çka tregon se edhe Serbia, në një të ardhme, shpresojmë ta njohë Pavarësinë e Kosovës.

Një nga pjesëmarrëset aktive, në këtë Lidhje, ishte edhe krahina e Lumës (Kukësit), me përfaqësuesit e saj.Në kujtim të kësaj ngjarjeje të madhe kombëtare shqiptare, mendova t’i paraqes lexuesit mbarëshqiptarë, “Ndihmesën, që kanë dhënë lumjanët (kuksianët),në “Lidhjen Shqiptare të Prizrenit”.

Në vazhdim të traditave të mëparshme atdhetare e luftarake, për pavarësi e liri, përveç protestave masive, u organizuan edhe repartet vullnetare, në mbrojtje të trojeve shqiptare.Krerët e Lumës morën pjesë aktivisht në përegatitjen e Kuvendit Kombëtar, që u mblodh më 10 qershor 1878, në Prizren.Që në dhjetorin 1877, pati një mendim, në Komitetin Shqiptar të Stambollit, që kryhesohej nga Abdyl Frashëri, ku merte pjesë dhe Ymer Prizreni, që Kuvendi Kombëtar i Lidhjes të mblidhej në Lumë (Lasgush Poradeci ka thënë se qendra e Shqipërisë është aty, ku bashkohen dy Drinat,i Ziu me të Bardhin) ose diku në Dibër a në Prizren.U vendos të bëhej në Prizren, edhe për faktin e pranisë së forcave lumjane, hasjane e qyteteve tjera shqiptare,si dhe per shkak të kushteve ekonomike dhe infrastukurës më të pershtatshme.

Në atë kohë, Prizreni njihej si “Prizreni i Lumës dhe Luma e Prizrenit”.Një rol të rëndësishëm, në Komitetin Shqiptar të Stambollit, kanë luajtur edhe vëllezërit Idriz e Shaqir Palushi, nga fshati Bushtricë i trevës së Lumës, të shkolluar në Stamboll.Idrizi ishte me shkollë të lartë turke, për teologji dhe ekonomist me arësim të lartë.Ishte njeri shumë i njohur nga Sulltani i asaj kohe dhe eshtrat e tij sot e kësaj dite prehen në Stamboll.Idriz Palushi ishte mik i ngushtë me vëllezërit rilindas, Naim e Sami Frashëri. Nëpërmjet kësaj miqësie, ai u lidh dhe me vëllain tjetër të Naimit e Samiut, Abdylin dhe ky i fundit me vëllanë e Idrizit, Shaqir Palushin. Idrizi dhe Shaqir Palushi kishin shumë ndikim te Sulltani, pasi njëri prej dy vëllezërve, Palushi, ishte byrazer i Sulltanit, pra kishte pirë gjak me të.Idrizi kishte qenë shok klase me Sulltanin, pra ishin bërë vëllezër gjaku. Kuptohet se çfarë ndikimi kishin dy vëllezrit Palushi të Lumës, te Vilajeti I Prizrenit, sepse kështu ishte atëhere Luma, pjesë e këtij Vilajeti.

Dr.Fejzullah Gjabri ka gjetur, në shkrimet e Sami Frashërit,se evidentohet realisht miqësia e vëllezërve Frashëri, me vëllezërit Idriz e Shaqir Palushi. Abdyl Frashëri, nëpërmjet këtyre vëllezërve, arriti të lidhej me Parinë e Veriut.Sipas premtimit, që i ishte berë Sulltanit, në “Lidhjen Shqiptare të Prizrenit,” “Bashkimi i 4 vilajeteve do të bëhej në një shtet, duke qenë pjesë e Perandorisë Osmane, (asnjëherë nuk doli kundër vendimeve të LSHP), megjithëse ishte një një nga garantuesit e këtij kushti të vënë nga Sulltani.

-Një ndër ndërlidhësit kryesorë të Parisë së Veriut, duke përfshirë Shkodrën, Lumën, Dibrën, Kosovën, Shkupin,Manastirin e Gostivarin, e deri Selanikun, ishte Shaqir Palushi.Ai, në këto zona,ka patur ndikim të madh. Shumë patriotë shqiptarë ka nxjerrë nga burgu, si byrazer i Sulltanit, siç është rasti i Islam Spahiut nga Kolosjani i Kukësit (një nga Parite kryesore të Lumës.),i arrestuar e dënuar nga Sulltani.

Në përputhje me programin e hartuar që në Stamboll, patrioti rilindës Abdyl Frashri, gjatë rrugëtimit për në Prizeren, kaloi nga Dibra dhe me 21 maj 1878 ishte mik te Merë Sufa(shtëpi bajrak), në Kalisë të Lumës.Ky është edhe takimi i pare, që ai bëri me krerët e Kalisit, duke u treguar programin që kishin.Aty mori miratimin dhe mbështetjen e krerëve të këtij bajraku, ku dhe u caktua komandant i gardës, për ruajtjen e ” Kuvendit të “Lidhjes Shqiptare te Prizrenit”, një nga kreret e Kalisit,trimi e patrioti lumjan, Idriz Stafa.

Kalisi është vendlindja e patriotit kombëtar shqiptare Mahmut Daci.Në pabesi nga një dibran, i quajtur Lilë Tafa, i’u pre koka dhe, ashtu si Ali Pashë Tepelena, ka dy varre, koka në Stamboll e trupi në Kalis.Në këtë përleshje luftarake ra heroikisht trimi dhe një nga bashkluftëtarët e Mahmut Dac Kalisit, vilasi i paharruar, Bajram Hasa. Nga 22 maji e deri me 7 qershor 1878 ( 2 javë) Abdyl Frashëri ishte mik shtëpie, në konakun e patriotit bushtricas, Shaqir Palushi.Gjatë atyre ditëve, u bënë disa takime me Parinë e këtyre zonave, në lidhje me përgaditjen dhe masat e nevojshme, për zhvillimin normal të Kuvendit Mbarëkombëtar Shqiptar.Me daten 7 qershor 1878, Abdyl Frashëri i Toskërisë shkoi dhe qëndroi 3 netë në Kolosjan të Lumës. Ideologu i mençur Toska Abdyl, kërkoi që në Kolesjan te mblidheshin përfaqësues të fshatrave të gjithë Lumës, në Livadhet e Rodagjas, për t’u folur e biseduar me ta, që Luma me burrat e saj luftëtarë e besnikë të ishte e tëra në “Kuvendin e Lidhjes” , që do te mbahej ato ditë në Prizren.

Mbi 600 veta nga e gjithe Luma,u mblodhen ato ditë historike në kodrën e Livadhit Rodagjas.Mikëpritesit tradicionalë të Kolosjanit, me ndihmën e çdo shtëpie, organizuan një drekë madhështore, ku u shtruan mbi 30 sofra njëherësh.Gjelbërimi masiv, me ahishtat e lajthitë e shpeshta, në mes të të cilave shtriheshin livadhe plot barë e lule të shumëllojshme, i jepnin këtij takimi një bukuri të veçantë.Rrezet e ngrohta të diellit, ajëri i fresket e i pastër, me ujin e ftohtë të burimeve të shumta dhe zjarret e ndezura, për përgatitjen e drekës, i jepnin vendit një pamje magjepsëse e gjallëri të paparë ndonjëhere.

Të ftuarit në ketë takim erdhën një orë para se të arrinte miku i Lumës, nga Përmeti i Toskërisë, Abdyl Frashëri, emri dhe patriotizmi i të cilit njihej dhe në të gjithe opinionin lumjan.Nji kalë i madh “gjok”, me një shalë të bukur Stambolli,stolisur me lule, te koka mbante toskën e madh, i cili shoqërohej nga shtabi luftarak lumjan, që përbëhej nga “gjeneralët popullorë”: Shaqir Palushi, Merë Sufa, Bajram Gjana, Qazim Lika,Mustafë Lita,Idriz Stafa, Ramadan Cejku, dhe nga Beqir Spahiu e 15 kolosjanas të tjerë, të armatosur e të gjithë kalorës. Ndërmjet tyre ishte edhe Islam Spahiu (portretet e tyre, lexuesi i gjen të pasqyryar në librin tim ”Përsonalitete ushtarake lumjane, nga Perandoria Osmane e deri në vitin 1944” (Tiranë, 2016, faqe 73-146).Gjatë ngjitjes së malores në rrugën që kishin bërë dhe vapa i kishte lodhur disi.Por, sa ranë në kontakt me aromën e luleve të bjeshkës, u freskuan e lodhja e tyre u zhduk, si në magji. Curlet, lodrat, këngët e vallet e lumjanëve kishin mbi një orë,që ushtonin dhe i kishin dhënë këtij vendi një pamje festive, sikur të ishte një dasëm e madhe. Abdyl Frashri, me shoqëruesit dhe 15 kolosjanasit, që përbënin grupin e “krushqëve” e 600 lumjanet e mbledhur, si dasmorë,do të lidhnin e do t’i jepnin besën atij, për çështjen Mbarëkombëtare Shqiptare. Mbi barin e njomë, plot lule të freskëta dhe nën hijen e lisave ishin shtruar disa qylyme e sexhade me motive lumjane,në mesin e të cilave, zakonisht, qëndron shqiponja dy krenare, me sfond të zi, e rrethuar nga një fushë e kuqe,simbol i Flamurit tonë Kombëtar, i trashëguar që nga koha e lavdishme e Skënderbeut. Kur Toska i mençur zbriti nga Kali dhe po përshëndetej, duke u përqafuar me lumjanët, si vëllai ndërmjet vëllezërve, urimet e mirëseardhjes u shoqëron me të shtëna të shumta armësh, ushtima e të cilave përplasej në shpatet jugore të Gjallicës e kthehej te bjeshkët e Kolosjanit,që atë ditë ishin me të qeshura, se kurrë më parë.

Abdyl Beut i bëri përshtypje, se kjo masë e madhe njerëzish, që e priten, nuk ishin një “Turmë” e paorganizuar, por ajo ngjasonte me një batalion ushtarak të disiplinuar, që dinë ta presin e ta përshëndesinë eprorin e vet, në baze të rregullave të caktuara.

Tradita e mikëpritjes shqiptare, ështe e veçantë në të gjitha vendet ballkanike, por elementët shtesë të saj, në krahinen e Lumës e të Kukësit, e bëjnë atë të dallueshme dhe më të ngrohte, nga të gjitha krahinat e tjera të Shqiperisë.Ideologu i çështjes shqiptare nuk ishte i zhgënjyer, në parashikimet e tij, se në Lumë do te gjente jo vetëm luftëtarë sypatrembur, patriotë e atdhetare të paepur,por ai u bind se këta ishin edhe garda më e zgjedhur e besnike, për “Lidhjen shqiptare te Prizerenit” dhe ushtrinëe sajë, që pritej të formohej.

Gjatë qëndrimit në Kolosjan,në 2 ditët e para, në bisedime me shumë prijësa e përfaqsues të Nahijeve të Lumës, që ishin vegjëlia lumjane,Abdyl Frashëri u bind se në Lumë nuk kishte Pashallarë e Feudale të mëdhenjë, që lidhnin interest e tyre me atë të regjimit otoman. Pikërisht këtu qëndronte forca e vitaliteti i kësaj krahine.Në bjeshkën e bukur të Kolosjanit të Lumës, ai pa ndërgjegjen kombëtare të popullit shqiptar,të përfaqësuar nga populli e jo nga krerë e njerëz me ndikime turkomane.Në fjalën e tij ndrmjet të tjerave, ai theksoi:

“O vëllezër lumjanë!

Sot është një ndër ditët me të gëzuara të jetës sime, ështe kjo ditë e lumtur, në ketë vend të bekuar, ku jemi mbledhur së bashku. Erdha si misonar i Kuvendit, që do të organizohet këto ditë në Prizerenin tuaj dhe po largohem si miku juaj, i nderuar, me fjalë të pakta e me besë të Lumës , por me fjalet e mençura, që foli sejcili nga ju dhe unë u binda se, me djemtë tuaj, që do te organizojmë Kuvendin e Prizrenit, me 10 qershor 1878, kemi garanci e besim, për mbështetjen tuaj të plotë ndaj qështjes sonë kombëtare, sepse Shqipërisë po i kanoset rreziku i coptimit nga armiqtë tanë historikë. Ajo që më lumturon më tepër, qëndron në faktin se Lumën e shoh tërësisht të bashkuar, në mendim e veprim të përbashkët, për çështjen e madhe kombëtare.E, sikur një popull, si ky i Lumës, ta kishim në të gjitha vilajetet e tjera të Shqipërisë, çështja jonë kombëtare do te zgjidhej shumë me lehtë e me shpejtë, do të fitonim e gëzonim lirinë, për të cilën është derdhur e do të derdhet shumë gjak shqiptarësh.Këto male të bukura rreth Lumës,me breza të lavdishëm të burrave, që kanë bërë traditat e historinë e lavdishme të saj, u kanë mësuar se çdo armik e pushtues,( që s’i kanë munguar asnjeherë Shqiptarisë), luftohet e mposhtet, vetëm duke qenë të bashkuar, se me një gisht nuk shëmbet Gjallica.Në sytë tuaj të kthjellët,në mendjen tuaj të zgjuar, në zemrën tuaj të pastër e në trupin tuaj kreshnik, shikoj ato veti të shqiptarit, si njeri e luftëtar, që me gjuhën, zakonet e traditat e veta patriotike e luftarake, nuk iu nënshtrua asnjëherë asimilimit si popull dhe asgjësimit si komb.Lirinë ju e keni të shkruar në syte tuaj të kaltër, që ju buron nga zemrat tuaja e me ngjajnë me ujin e kthjellet e bukurine e luleve të këtyre bjeshkëve, ku ju keni lindur,jeni rritur e shkruani me gjakun e jetën tuaj vetë historinë e lavdishme të Lumës e të gjithë Shqipërisë.

-Kam fatin e madh dhe bekimin e Perendisë që, në Kuvendin e Prizrenit, të kem përkrah çështjes kombëtare, lumjanët, që kemi zgjedhur të marrin pjesë në ketë Kuvend të madh Mbarëkombëtar. Me dhatë bukë, zemër e besë, e unë, të gjthë jetën time, do të mbështetem në besën e mikpritjen tuaj, duke dhenë edhe jetën për çështjen tonë kombëtare.Ju faleminderit vëllezërtë dashur lumjanë!”

Të nesërmen, gjatë rrugës për në Prizren, Abdyl Frshëri ndaloi në Bicaj e në Shtiqën, te lisi i madh.Në mbledhjet masive të popullit të Lumës, që nuk kishin marre pjesë në Kuvendin e Kolosjanit, u takua me ta, e u prit ngrohtë, duke u përcjellë atyre mesazhe lirie e patriotizmi, të bashkimit e qëndresës së përbashkët, për idealin kombëtar e lirinë e vendit. Te Lisi i madh, në Shtiqen, ai tha,:“ Historia e Lumës dhe trimëria, që ajo ka treguar në luftën kundër pushtuesve osmanë për vite me radhë, e radhisin Lumën, bashkë me krahinat e tjera të Kosovës, ndër me të parat e të përkushtuarat për çështjen tonë kombëtare.Për ketë arsyje, bijëve tuaj luftëtarë, do t’u takojë nderi, që të përbëjnë thelbin e Gardës së Lidhjes Shqiptare të Prizrenit.Unë kam krijuar bindjen time ndaj jush se, në se do të keshë sigurinë e plotë të jetës tënde, besojani atë lumjanëve(kuksianve), të cilëve po t’u japish besën e t’u fitosh zemrën, ata nuk e llogarisin fare jetën e tyre, për ty.Nga këngët burrërore që dëgjova dje, në livadhet e bukura të Kolosjanit, nuk kam për t’i harruar këto vargje kuptimplotë, që i shkojnëper shtat burrërisë, mikpritjes, trimërisë e besnikërisë suaj të trashëguar në shekuj: “Sepse Luma tash dymijë vjetë, / Lumë ka qenë e Lumë ka mbetë,/ Ka një luftë e bën për çdo vjet,/ luftë me kral e luftë me mbret!” E, unë u them se :“ Që nga Luma e Dangëllia, Gegë e Toskë, një është Shqipëria!”

-Me 15 lumjanët trima e kalorës, përfaqësues të gjitha nahijeve të Lumës, Abdyl Toska, tashmë mik i Lumës, shkoi në Kuvendin e Madh Historik të Prizrenit, ku me 10 Qershor 1878 u shpall “Lidhja Shqiptare e Prizerenit”.Në ketë Kuvend Kombëtar, populli i Lumës u përfaqësua me të deleguar nga të gjithe bajraqet e Lumës.Në emër të këtyre delegatëve, u zgjodhën organet drejtuese dhe u nënshkruan aktet historike të Lidhjes. Ata ishin krerët popullorë, të nderuar e të njohur lumjane, si: Shaban Agë Luma, Mehmet Sherifi, Ymer Sufa, Shaqir Palushi e Mustafë Lita. Komandanti i Gardës, për ruajtjen e Kuvendit,u caktuan “Gjeneralët popullorë”, me kapuçë të bardhë e kostume shajaku, Ramadan Zaskoci e Idriz Stafa,të cilët kishin kryer “Akademinë e Maleve”kreshnike të Lumës heroike.Me anën e përfaqësueseve të tyre, banorët e Kazasë së Lumës bashkuan zërin e tyre të protestës,besën e burrave dhe armët,kundër copëtimit të trojeve shqiptare,sidomos, të kërcenuara nga Rusia fashiste e Franca antishqiptare, aleate e vjetër dhe e re e shovenistëve serbë të Beogradit.Kjo, për faktin, se Kongresi i Berlinit, siç shkruan ato ditë Terxhumani Shark (V. I, Nr. 115, fq,3 dt 10 (23), gusht 1878, “…ia ka lenë dyert hapur luftës”.

Në zbatim të programit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, në Lumë, në qendrën e Bicajve u ngrit Dega e Lidhjes Shqiptare të Prizerenit, me kryetar Shaban Agë Lumën dhe me përfaqësues nga të gjitha bajraqet,duke marr disa masa të rëndësishme, që kishin të bënin me zbatimin e vendimeve të Lidhjes si:

-U bë organizimi ushtarak tradicional: burrë për shtëpi, në rastin sublim, për meshkujt 17 deri 70 vjeç.

-U lidh besa për ndalimin e gjakmarrjes dhe të vëllavrasjeve ndër vedi.

-U morën masa për sigurimin e armëve dhe fondeve të mundëshme financiare.

Lumjanët, historikisht, kanë tregur burrëri dhe trimëri, për mbajtjen e besës, për zbatimin e vendimeve të marra në”Kuvendet e Burrave te Dheut”.Ata u shquan në zbatimin e programit të LSHP .Ata ishin të parët, që u hodhën në protestë, kundër ardhjes ne Prizren të Mehmet Ali Pashës dhe misionit të tij, kundër popullit tonë. Ishin ata, që izoluan Marshallin Turk nga kontaktet sekrete me Sullatanin, të cilit me vendim të Kryesisë së Lidhjes, nëpërmjet “Gjeneralit Popullor”, Ramadan Zaskoci e lumjanëve të tjerë, kryen aksionin e parë të armatosur,duke vrarë në Prizren,mu para “Kafe Marash”, në qendër të qytetit,telegrafistin shifrant përsonal të Pashes,”Sokrat Argjriadhinë.Me ketë aksion, populli i Lumës, në emër te Popullit Shqiptar, i dëshmoi Pashait Osman rrugën e kthimit dhe dështimin e plotë të misionit të tij.Ky aksion u pasua me luftimet në Gjakovë, nga forcat popullore të Gjakoves, Lumës , Hasit e të tjerë, në eleminimin e Mehmet Ali Pashës, disa përkrahësve të tij dhe tre bataloneve osmane, shoqëruese në misionin e tij armiqësor.Aty u tregua heroizëm i madh dhe pati një jehonë të veçantë, nga ku Fuqitë e Mëdha kuptuan se vendimet e Berlinit hasën në qendresën e fortë të shqiptarëve.

Pas aksionit të Gjakovës, popullsia e Kazasë së Lumës, me krerët popullorë, u rreshtua me vendosmëri me krahun radikal përparimtar të Lidhjes Shqiptare të Prizerenit, që drejtohej nga: Iljaz Pashë Dibra, Abdyl Frashëri, Ymer Prizereni, Sulejman Vokshi, Mehmet Korinica, Shuaip Spahiu e Shaqir Palushi,Idriz Seferi,Ali Pashe Gucia,Mehmet Pashë Dërralla e te tjere.Këtë vendosmëri,lumjanët e treguan në disa drejtime, gjatë periudhës 1878-1881, jo vetëm brenda në Komitetin Drejtues të Lidhjes e Degës së saj në Lumë, por edhe në luftimet direkte, që zhvilluan forcat e organizuara të Lidhjes dhe konkretisht : “Në luftimet, që u zhvilluan, në tetor-nëndor 1879, në mbrojtje të Plavës dhe Gucisë, moren pjesë 300 lumjanë e 100 hasjanë. Këto luftime u përsëriten edhe në janar 1880 dhe përfunduan me fitoren e shqiptarëve, të cilët, të drejtuar nga Ali Pashë Gucia, treguan trimëri e vetëmohim të pashoq. Në pranverën e vitit 1880, po kaq vullnetarë moren pjesë në luftimet për mbrojtjen e Hotit dhe të Grudës, një betejë gjithashtu e fituar nga forcat shqiptare,që e detyruan ndryshimin e vendimeve te Kongresit të Berlinit, për të ndërruar Hotin e Grudën, me Portin detar të Ulqinit.

Që me themelimin e Lidhjes, administrata Osmane në Lumë ishte e paralizuar.Popullata zbatonte vendimet e Lidhjes dhe të degës së saj,për Lumën. Lumjanët u bënë mbështetja kryesore e armatosur e krahut redikal të Lidhjes.Komiteti i degës së Lumës nisi, për në Prizren, një repart prej 200 lumjanësh të armatosur, me kërkesën e Qendrës së Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, për zbatimin e funksioneve ekzekutive,si“Garda e Lidhjes Shqiptare”.Lumjanët kryen me korrektësi e trimëri detyrat e ngarkuara, në mbajtjen e rregullit dhe qetësisë në Prizeren e rrethinat e tij.

Ky repart lumjanësh të armatosur, ishte komanduar e drejtuar nga “Gjeneralët Popullorë”, Ramadan Zaskoci e Idriz Stafa.Ky repart luftarak ka qenë gjithnje në lëvizje, në ndjekje të keqberësve dhe agjentëve të huaj, që kërkonin të pengonin vensosjen e pushteti të Lidhjes.

-Krahina e Lumës qëndroi besnike e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, deri ne fund. Ajo iu përgjigj, ndër të parët , thirrjes së Qeverisë së Përkohshme, në fillim të vitit 1881,për t’u mbrojtur me armë nga ekspeditat ushtarake osmane.Lumjanët u vendosën menjëherë në pikat e caktuara nga Komanda e Lidhjes.Pikërisht në ketë kohë, Luma pati rastin të kishte në gjirin e saj Abdyl Frashërin,i cili u prit e u përcoll bujarisht,me zemër e gadishmëri.Fjalët e zjarrta, porositë e tij të mençura dhe bisedat e tij te ngrohta: në Kalis, Bushtricë, Lusën,Kolosjan, Bicaj, Shtiqën, Bardhoc e të tjerë, kanë mbetur te paharruara dhe kanë shërbyer vazhdimisht, si porosi me “Germa Ari”,në mendjet, gjoksin e gjakun e çdo lumjani.Ato shërbyen si burim frymëzimi e si zëri i thirrjes së Atdheut,në luftën që kanë bërë lumjanët(kuksianët), në të gjitha ndeshjet luftarake, të zhvilluara kundër pushtuesve osmanë, serb,bullgarë dhe deri te pushtuesit nazifashistë, për çlirimin e plotë të Atdheut tonë.

Gjatë atij viti, Lumën e vizituan edhe kreret të tjerë të Lidhjes, si:” Isa Boletini, Sulejman Vokshi, Ymer Prizereni, Ali Pashë Gucia,Bajram Curri e Hasan Prishtina”, të mirepritur në konaqet e“Elezëve të Kukësit”, “Halilagëve të Bicajve”,“Spahijëve të Kolosjanit”, Halim Laçit,Sul Elezit, Islam Spahiut,Ramadan Çejkut,Shaqir Palushit,Elez Totës e të tjerë.Nën jehonën e këtyre takimeve, Luma nisi me këngë në gojë, mbi 800 luftëtarë, në betejat vendimtare te ushtrisë së Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, kundër ekspedites gjakatare osmane, të komanduar nga Dervish Pasha, në harkun kohor mars-prill 1881, në Kacanik,në Grykën e Caralevës,në Slivovë, Shtimje,Duhëla , Prizren dhe pastaj në harkun kohor, gusht-tetor 1881, në luftimet brenda Kazasë së Lumës. Heroike dhe historike është lufta e trimave të Krasniqes, Gashit, Hasit,Pejës e Rugovës,Kabashit e Prizrenit,Lumës e Opojës,Fushë-Kosoves e të tjere,me mbi 8000 e deri ne 10000 forca, në krye të të cilëve prinin “Gjeneralët Popullorë”:Sulejman Vokshi, Mic Sokoli, Ali Ibra, Binak Alia, Ramadan Zaskoci, Ahmet Qehaja, Mustaf Lita, Bajram Gjana, Islam Spahia,Jup Topojani, Sahit Gega, Qazim Lika,Merë Sufa,e tjerë,duke u vendosur në pozitat më strategjike, përballë 40 batalioneve,12 baterive të artilerisë malore, mitralierëve të ushtrisë armike, prej 24.000 vetave të armatosur deri në dhëmbë.Luftimet e zhvilluara qenë tepër të ashpëra. Dervish Pasha la mbi 2.000 të vrarë dhe mijëra të plagosur.Katër batalionet e tij me te përgaditur, si “Izmer, Kulla, Gajdes, Mondoza” u shkrinë plotësisht.

Nga forcat e Lidhjes u bë një luftë për jetë a vdekje, ku armatimit artilerik e automatik mundën t’i përgjigjeshin vetëm me luftimin trup me trup e kundërsulm të befasishëm, ç’ka e detyroi Dervish Pashën të kërkonte e të sillte përforcime të reja. Ushtarët e Lidhjes shkruan me gjakun e tyre një nga faqet me të lavdishme të qendresës popullore.Aty, heroizmi i Mic Sokolit u kthye në legjendë,me shtatë plagë ne trup, për t’iu dhënë zemër e guxim luftëtarëve, u hodh në grykën e topit,duke mbetur symbol i përjetshëm i heroizmit shqiptar.Në këto luftime, nga forcat e Lidhjes, ranë në fushën e nderit 900 luftarë, ku përfshihen dhe 60 lumjanë, midis të cilëve Bajraktarët: Bejt Gjini i Bushtricës, Graci i Çajës dhe Jup Topojani,Idriz Stafa (Kalis).

Pas shuarjes së qëndresës së Gjakoves,Dervish Pasha llogariti të kurorzonte shtypjen e Lidhjes me nënshtrimin e Lumës.Por, kërcënimeve të tij, Luma iu përgjigj me mosperfillje dhe në prill 1881 mori Prizrenin.Kjo e detyroi komandantin osman të mendohej e të pregatitej mirë.Në gusht të atij viti,një nga gjeneralët e tij, Osman Pasha, provoi ta shkelte Lumën, por u kthye shumë keq.Vetem më 10 tetor 1881, pas shume pregatitjesh,me befasi e dinakëri, Dervish Pasha, në krye të gjashtë batalioneve e dy baterive artilerike, duke djegur e shkatërruar ç’të gjente përpara, arriti në Kalanë e Dodës.Këtu u përfshine lumjanët e moshave 17-70 vjeç,që i bënë një qëndresë të vendosur vërshimit ushtarak osman, në drejtimin Prizren- Kala e Dodës dhe Dibër. Nga Kalaja e Dodës, Dervish Pasha do ta lajmronte Portën e Lartë se “Lidhja e Prizrenit” u shtyp përfundimisht.

Udhëheqësit e çetave shqiptare: Mustafë Lita, Bajram Gjana, Qazim Lika, Ramadan Cejku,Zenel Hasa, Murat Mera,Zenel Doda,Dervish Bajraktari e tjerë,i kane pritur me luftë, repartet e ushtrisë së Dervish Pashës, gjatë gjithë kalimit nepër Lumë.Pikërisht, në çastin, kur Dervish Pasha po përpilonte raportin për marrjen e Lumës dhe shtypjen e “Lidhjes Shqiptare te Prizrenit”, sulmohet shtabi i tij, në Kala të Dodës, nga Cerenasit, Kalisasit e Vilasit,duke vrarë mbi 30 ushtarë osmanë e plagosur shumë të tjerë.Veç kësaj, arritën t’i merrnin karvanit ushtarak osman 400 pushkë dhe 19 mushka me municion. Pra, Luma nuk u mposht! Dervish Pasha kaloi për Dibër, duke e lenë Lumën të djegur e të shkatërruar dhe vetëm me dy batalione ushtarake shetitëse dhe dy toga të artilerisë malore.Por qëndresa lumjane, e çetave kryengritese, që vepronin në te gjthë territotin e Kazasë së Lumës, si dhe më parë, qëndroi e pamposhtur.

-Si përfudim, gjatë gjithe periudhes tre vjeçare të veprimtarisë së Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, Luma, ashtu si e gjithë Shqiperia Veri-Lindore, dha ndihmesën e saj:“Në realizimin e programit të Lidhjes Kombëtare, në njohjen e çështjes mbarëkombëtare, në ruajtjen e tërësisë tokësore dhe në përpjekjet për sigurimin e autonomisë, si hap i parë drejt Pavarësisë”.Populli i Lumës, i përfshire totalisht në luftë, nxori nga gjiri i vetë një numër drejtuesish, trima e besnikë, të cilët u futën në historinë e Lumës dhe të Kombit Shqiptar.Të tillë, që populli u ngriti përmendore në këngët e trimave, janë:“Gjeneralet Popullorë me Kapuc të Bardhë e Kostum Shajaku”,që kishin kryer “Akademinë e Maleve”, në Luftë për Liri e Pavarësi, si: Mahmut Dac Kalisi, Bajram Hasë Vila, Jup Topojani e Sait Gega, Shaban Agë Luma, Ramadan Zaskoci, Shaqir Palushi, Hoxhë Caka, Ymer Sula, Halim Bardhoci, Mehmet Sherifi, Ymer Isufi, Ismail Agë Bilali, Rasim Efendi Bilali, Abaz Miftar Guri, Mustafe Lita,Bajram Gjana, enel Hasani, Qazim Lika, Beqir Spahiu,Sali Spahiu,Islam Spahiu,Maliq Koka,Vehap Bici,Ramadan Çejku, Dervish Bajraktari, Sulë Elezi, Islam Basha,Bilal Hoxha e mjaft figura të tjera luftarësh të asaj periudhe e të periudhës së mëvonshme. Ata dhanë ndimesëën e tyre të pakursyer,për çështjen mbarëkombëtare Shqiptare dhe për Shpalljen e Pavarësisë.

Siç dihet, populli i Kukësit e tregoi veten edhe në vitet 1999 të shekullit të kaluar,kur u hapi dyertë mbi 500.000 vëllëzërve kosovarë,duke i pritur me bukë,zemër e kripë,për t’i shpëtuar gjenocidit e masakrave të fashistëve të Beogradit.

Në ketë 142-vjetor të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit,vendimet e saj janë aktuale për shqiptarët edhe në ditët e sotme, kudo që ata jetojnë, në Shqipëri,Kosovë,Maqedoni,Mal i Zi e Çamëri, për të forcuar bashkimin e mirëkuptimin, për t’i shërbyer aspiratës së madhe të bashkimit kombëtar e zhvillimit ekonomik, arsimor e kulturor të popullit.Porositë e dhëna nga i paharruari ideologu i LSHP Avdyl Frashëri janë një sinjal e kushtrim për politikanët shqiptarë në Shqipëri e sidomos tani në Kosovë,Maqedoni e në Mal të Zi,të cilët duhet të punojnë për të mirën e popullit dhe të lënë zënkat me njeri-tjetrin dhe konfliktet ndërmjet partiveper pushtet.Luftës për karrike e pushtet,t’i paraprijnë sfidave, që ju kërkon koha e situata dhe ta kenë të qartë,se vetëm,duke qenë të bashkuar e duke punuar për popullin,i shërbejnë çështjes së madhe e realizimit të ëndrrës së shqiptarëve “Bashkimit Kombëtar Shqiptar”.Unë do ta quaj një shëmti e një dhimbje e veçantë sot tek politikanët e Kosovës, që bëjnë akuza të ndryshme për njeri-tjetrin.Për mua janë të pafalëshme akuzat bajate që nuk i shërbejnë bashkimit e unitetit mes shqiptarëve të Kosovës.Ata harrojnë se duke sharë e akuzuar njeri-tjetrin dëmtojnë shtetësinë e Kosovës tashmë në prag të dialogut shume te veshtire, që mendohet të filloj mes Beogradit e Prishtinës.Presidenti Hashim Thaçi si president dhe si politikani më i vjetër në shtetësinë e Kosovës,duhet në çdo kohë të veproj si përfaqësues i unitetit kombëtar e të lërë akuzatë e ndryshme ndaj politikanëve të ndryshëm,por edhe politikanët e rinjë të mos merren me akuza bajate, sepse Kosova ka nevojë për të gjithë më shumë se kurrë sot,për kontributin e të gjithëve,e këto të gjithë janë Hashim Thaçi,Isa Mustafa, Ramush Haredinaj,Vjosa Osmani,Albin Kurti,Fatmir Limaj e Kadri Veseli, Avdulla Hoti,pse jo dhe Fatmir Sejdiu, Rexhep Qosja,Edita Tahirin, prof.Dacin,JahJagën e plotë e plotë të tjerë profesor e AKADEMIK tjere shume të nderuar, që Kosova i ka me shumicë;që duhet të flasin me një zë,sidomos sot.

Vëllezër politikanë të Kosovës!

-Sot jehona e LSHP,gjaku i atyre që dhanë jetën 100 vjet për lirinë e pavarësinë e Kosovës nga fashizmi serbë i Beogradit, ju bëjë thirrje:”Lini me një anë ambicjet për pushtet,lini zënkat e gjelozitë,forconi dashurinë për Kosovën e popullin e saj,nëpërmjet unitetit e bashkimit për të bërë realitet që shteti i Kosovës të njihet edhe nga Serbija fqinjë,duke bërë të mundur që ajo të zërë pozicionin, që i takon në OKB dhe në organizmat e ndryshme ndërkombëtare.

-Z.President HASHIM THAÇI SI PËRFAQËSUES I UNITETIT TË POPULLIT TË KOSOVËS të bejë thirrje si shqiparë që me dhimbset KOMBI Shqiptar e sidomos KOSAVA:”Leri akuzatë dhe tregohu më i zemër gjërë, më dashamirës se ata politikanë qe ti akuzon,janë shqiptarë të Kosovës,dhe ju keni përgjëgjësinë para popullit dhe historisë, që të punoni për bashkim dhe unitet,asnjë njeri mbi ketë tokë nuk është i përjetshëm si në politikë ashtu dhe në ketë jetë,e para të jetë KOSOVA E POPULLI I SAJ”.

-Të nderuar zotrijë politikan të Kosovës:”Lini me një anë përqarjet e çejfmbetjet e zënkat politike për PUSHTET,KOSOVA DHE GJAKU I ATYRE që dhanë jetën për lirinë e saj, ju thërret,forconi unitetin e bashkimin se vetëm kështu do t’ja dalim fitimtarë në dialogun shumë te veshtirë që pritet të fillojmë me Serbinë.

Duke u këthyer tek qëllimi i këtij shkrimi,mendoj se për ndihmesën e Lumës, në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit,në luftën dhe betejat e përgjakëshme kundër pushtuesve osmanë, serbë e nazifashiste,për liri e pavarësi kombëtare dhe për demokraci e zhvillim demokratik,është e nevojshme që institucionet përkatëse, që nga Akademia e Shkencave shqiptare,duhet t’i japin vlerësimin, që meriton dhe ajo të pasqyrohet realisht në Historinë e Kombit Shqiptar.Se kështu, do të shërbejë edhe si shëmbëlltyrë,burim frymëzimi e krenari për brezat e ardhëshëm,për të mbetur pjesë e krenarisë së shqiptarizmës sonë mbarëkombëtare.

Filadelfia-USA,sot me 10 qershor 2020.

PLAGËT E SHQIPËRISË POLITIKE

June 9, 2020 by dgreca

…Pushteti absolut i kryetarëve të partive i ka shëndërruar në pushtetar përbindësha politik që pushtojnë, dhunojnë, shantazhojnë e kontrollojnë të gjitha institucionet e varura, të pavaruara, kushtetuese dhe ligjzbatuese në Shqipëri. /

Shkruan: Sokol PAJA / DIELLI/

Marrëveshja zgjedhore mazhorancë-opozitë në Këshillin Politik ishte një tjetër dështim për progresin elektoral demokratik në Shqipëri. Palët u morën vesh për të mos u marrë vesh. Palët politike jo vetëm që nuk zgjidhën asnjë çështje bazike që ka minuar procesin politik dhe demokratik të zgjedhjeve në të kaluarën, por shtuan edhe më shumë rrugë qorre, në një rrugë pafund e pa krye. Palët ranë dakord që do bëjmë përsëri sherrnajë në zgjedhjet e ardhshme. Problem në Shqipërinë politike është pushteti i jashtëzakonshëm i kryetarëve. Fryma totalitariste e drejtimin të partisë, funksionimit të strukturave, asgjësimi i mendimit ndryshe, mungesa e garës reale në zgjedhje brënda partisë, paracaktimi i fituesit në çdo betejë, katapultimi i individëve pa kontribute, pa histori, pa identitet politik në kapilarët e pushtetit dhe të fuqisë politike. Dalja nga boshti ideologjik dhe programor i partive: Të majtët në Shqipëri kanë program të djathtë, të djathtët kanë program të majtë, konservatorët janë liberalë dhe liberalët janë kryekëput konservatorë. Administrimi i zgjedhjeve nga njerëz me pushtet politik do të sjellë gjithmonë sherrnajë të tejzgjatur duke e bërë Shqipërinë si vendin më të fundit në Evropë për administrimin e zgjedhjeve dhe shpalljen e fituesit. Panorama zgjedhore në Shqipëri paraqet gjithmonë përplasje, sherr, dhunë, tymnajë e pakuptimtë, manipulim, trafik i votave nga të vegjlit te të mëdhenjtë: Deformim i pastër në tavolinë. Krim i shumëfishtë zgjedhor i kryer në bashkëpunim dhe në marrëveshje të plotë nga partitë e mëdha.

Probleme të skenës politike

Problemet më të rënda të jetës politike në dëm të interesit publik janë: trafiku i deputetëve, deformimi kriminal i vullnetit të zgjedhësve: një përfaques i vullnetit të popullit qëllon të ndërrojë 3 herë përfaqësimin politik sipas interesave personale. Mosmbajtja e premtimeve ekskluzive më të cilat erdhi në pushtet një forcë politike e caktuar. Morali i munguar i partive të cilat edhe kur nuk mbajnë premtimet dhe kur bëjnë operacione plastike të disa projekteve të zhvillimit, shfajësohen duke thënë se i penguan ata që ikën. Si mundet të të pengojë dikush që nuk është më? Si mund të të pengojë ajo që nuk ekziston? Zgjedhësit nuk reagojnë, veprojnë në tym, të shushatur e tolatur, votojnë qorrazi. Elektorati harron shpejt. Miratimi i një reformë më disa pika në ajër është shmangie nga thelbi real i problemit të zgjedhjeve në Shqipëri. Aq kohë sa nuk ndalohet dhe ndëshkohet shitblerja e votës, presioni mbi zgjedhësit, shantazhi ndaj votuesve, kërcënimi i administratës për të mbështetur qeverinë, largimi i çunave problematikë nga qëndrat e votimit, dekrimanilizimi i garuesve në zgjedhje, financimi i partive dhe fushatave elektorale, largimi i partive nga të fortët, parelinjtë dhe njerëzit me rekorde dhe afrimi i partive me profesoriatin e botës akademike shqiptare, specialistët e tregut, dhe njerëz të spikatur dhe veprimtarë me ndikim në shoqëri, kurrë nuk mund të themi se kemi riparuar diçka. Marrëveshje me detyrim nga ndërkombëtarët jo vetëm që nuk zgjidh asnjë problem, por thjeshtë i sposton ato në shtegun e zgjedhjeve të ardhshme. Sa herë që në Shqipëri nuk do bëhet garë reale vlerash në zgjedhje, kurrë sdo kemi zgjedhje model por kinezërira të turpshme alla shqiptare që do minojnë procesin demokratik dhe të lirë të zgjedhjeve në Shqipëri.

Shqipëria ka nevojë që në parlament të ketë profesionistë të shkëlqyer, specialistë të aftë, veprimtarë patriotë, përfaqësues me dinjitet dhe integritet moral dhe profesional që debatojnë për pë çështjet më të rëndësishme dhe projektet zhvillimore të shtetit, jo manekinë që ngrejnë apo ulin kartonët sipas rastit. Shqipëria ka nevojë për një garë reale vlerash, individësh të spikatur, projektesh për shvillimin e vëndit, jo për retorika boshe, fjalor banal rrugësh e akuza të ndërsjellta politike të rëndomta.

Listat e mbyllura që dërgohen në mesnatë në KQZ kanë prodhuar individë qesharakë me pushtet dhe institucione qesharake. Papërgjegjshmëria politike dhe listat klienteliste kanë bërë që të kemi parlamentin më të rëndomtë në planet. Parlamenti sot rrezaton injorancë dhe mediokritet ulëritës. Duke parë deputetët e sotëm në Parlament, a e imagjinoni si do njehej sot Ismail Qemali, At Gjergj Fisha, Luigj Gurakuqi, Dom Nikoll Kaçorri, Dom Ndre Mjeda, Eqerem Bej Vlora, Ahmet Zogu, Lef Nosi, Hasan Prishtina, At Anton Harapi etj? një turp kombëtar. Nëse ky pseudo Parlament do ekzistonte në Evropën perëndimore, qytetarët do i vinin flakën.

Pushteti absolut i kryetarëve të partive i ka shëndërruar në pushtetar përbindësha politik që pushtojnë, dhunojnë, shantazhojnë e kontrollojnë të gjitha institucionet e varura, të pavaruara, kushtetuese dhe ligjzbatuese në Shqipëri.

SATELITËT E RINJ NË HAPSIRË DHE PROBLEMET E SIGURISË NË APLIKACIONIN ZOOM

June 8, 2020 by dgreca

Besmir Semanaj, Inxhinjer IT PlaytechBGT, rrëfen në një intervistë ekskluzive për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, përballjen e shtetit austriak me pandeminë globale, siguria dhe problemet e komunikimit në aplikacionin zoom, 5G dhe konspiracioni Covid-19, situatën e shqiptarëve në Austri etj. Me inxhinjer Besmir Semanaj bashkëbisedoi gazetari Sokol PAJA.

AUSTRIA NË BETEJËN NDAJ COVID-19

Në momentin që flasim kemi diku tek 16854 persona të infektuar me Covid-19 ndër të cilët vetëm 622 janë aktiv. Austria është ndër shtetet me menaxhimin më të mirë të kësaj krize globale. Shteti me ndërhyrjet që ka bërë hap pas hapi, i ka dhënë frymë ekonomisë duke ndihmuar biznesin për personat e punësuar me subvencion në rroga dhe në mbështetje direkte. Gjithashtu Austria në asnjë moment nuk ka pasur një Lock Down tipik por më shumë është këmbëngulur në distancim social. Lëvizja e lirë dhe transporti publik bashkë me shërbimet bazë ka qenë funksional si në ditët normale para pandemisë. Aktualisht mund të themi që në Austri janë hapur të gjitha aktivitetet dhe jeta është kthyer në normalitet. E vetmja gjë që ndryshon nga koha para Covid-19 është mbajtja e maskës në transport publik dhe në qendra tregtare.

SHQIPTARËT NË AUSTRI

Fatmirësisht nga të dhënat zyrtare nuk kemi asnjë të prekur me covid-19 nga komuniteti ynë. Ambasada Shqiptare vazhdimisht na ka mbajtur të informuar dhe kemi qenë në kontakt të vazhdueshëm. Për zhvillimet dhe masat që duhet të merren. Duke qenë se nuk kemi pasur një Lock Down klasik siç e theksova dhe më lart kemi vazhduar takimet në mënyrë normale por kësaj here më shumë në parqe duke shmangur ambjentet e mbyllura.

COVID-19 DHE 5G, NJË KONSPIRACION I MADH

Një gjë mund të them me bindje të plotë si nga ana profesionale gjithashtu dhe njerëzore, 5G dhe Covid-19 nuk kanë asnjë lidhje dhe është thjesht një fake news. Gjatë Covid-19 kemi pasur një mori me “Fake News” që e lidhin Corona Virus me 5G. Këto janë lajme keqdashëse, të cilat kanë çuar në një histeri kolektive. Në shumë vende të botës janë djegur dhe antena të telefonisë mobile, të cilat nuk kishin asnjë lidhje me 5G duke nxjerrë jashtë përdorimit edhe shërbimet e emergjencës. Një ndër personat e parë që ngriti një teori të till ishte Prof. Dr. Thomas Cowan, video e tij u përkthy në 5 gjuhë të botës dhe u bë virale. E gjithë kjo teori ishte e ngritur mbi mashtrim dhe keqpërdorim të dhënash. Cowan pretendonte që Covid-19 u shfaq në Vuhan, sepse atje ishte bërë implementimi i parë i 5G, ndërkohë implementimi i parë dhe shteti me numrin më të lartë të 5G është Koreja e Jugut, që është një ndër shtetet që e ka menaxhuar më së miri pandeminë. Nga ana tjetër, kemi Iranin i cili nuk ka 5G, por është një ndër shtetet me të prekura dhe me një vdekshmëri të frikshme. Në shumë vende të botës gjithashtu edhe në Austri 5G po implementohet në kampuse universitare ku pedagogët dhe shkencëtarët e këtyre institucioneve kanë dhënë miratim të plotë. Ajo që më vjen keq është keqpërdorimi i teorive konspirative dhe nga persona që mbajnë grada shkencore. Ky është një fenomen që po ndodh rëndom në Shqipëri, persona që e mbajnë veten si koka të ndritura gënjejnë popullin dhe përhapin panik me fakte të shtrembëruara dhe shifra të pa vërteta. Ajo që na takon neve si ekspertë të fushës është marrja për bazë e studimeve shkencore dhe hedhja e hapave në çdo teknologji duke u bazuar aty. 5G do sjellë shumë benefite dhe jam i sigurtë që përdoruesit e parë do jenë ata që sot po e sulmojnë.

PROBLEMET E SIGURISË NË APLIKACIONIN ZOOM

Shpërthimi i pandemisë së Covid-19 i kapi të papërgatitura shumë shtete, që iu drejtuan teknologjisë për të mundësuar takime të cilat s’mund t’i zhvillonin më si dikur në tryezë të përbashkët. Kësisoj gjatë kësaj kohe nisi përdorimi masiv i aplikacionit “Zoom” që mundësoi video-konferenca nga më të ndryshmet, duke nisur nga kurset e Jogës, deri te takimet mes mësuesve dhe nxënësve, apo takime të kabineteve qeveritare. Mjafton të përmendim këtu faktin që ZOOM ka pasur vetëm gjatë muajit Prill me shume se 200 milionë përdorues ditorë, përkundër 10 milionë që kishte në vitin 2019, për të kuptuar rritjen e shpejtë të përdorimit të tij. Por gradualisht shumë vende nisën ta ndalonin përdorimin e “Zoom”-it për shkak të të metave që paraqet ai për sa i takon sigurisë. Në Shqipëri aplikacioni nisi të përdoret që nga zhvillimi i orëve mësimore në shkolla e universitete, e madje në mbledhje të tilla të rëndësisë së veçantë si Këshilli i Sigurisë Kombëtare, ku morën pjesë presidenti Meta, kryeministri Rama, kreu i Kuvendit Ruçi, kreu i PD-së Basha, dhe përfaqësues të tjerë të rëndësishëm të qeverisë. Shqetësimi lidhet me të dhënat që “Zoom”-i merrte dhe shpërndante me palët e treta, si “Facebook”-un dhe të tjera, duke ndarë me këto platforma të dhëna personale. Gjithashtu gjatë kësaj kohe kemi pasur dhe mbi 10 thyerje të sigurisë tek ky aplikacion. Përshembull Shteti i NeëYork e ndaloi përdorimin pasi zbuluan që një pjesë e trafikut kalonte në serverat të cilët ishin të hostuar në Kinë. Për përdorim biznesi dhe përdorim privat Zoom është një ndër aplikacionet më të mira, por kur vjen puna te mbledhjet e Sigurisë Kombëtare është një shkelje e çdo protokolli shtetëror dhe nuk duhet të realizohet, kjo ka qenë dhe arsyeja që unë si njohës i fushës kam reaguar në shumë media duke e kundërshtuar fuqimisht. Kjo pasi informacioni duhet të jetë i inkriptuar dhe në rrjet të klasifikuar, kjo bën që Shqipëria të humbë besueshmërinë si shtet. Nga ana tjetër mund të themi që zoom pas kaq muajsh ka mbyllur pjesën më të madhe të problemeve me sigurinë dhe shumë shtete që e patën ndaluar kanë nisur ta përdorin sërish. Në kushtet aktuale nuk shoh asnjë problem në përdorimin e këtij programi me përjashtim institucionet e rëndësisë së veçantë shtetërore.

SATELITËT NË HAPSIRË

Kohët e fundit nga qiejt e gjithë botës mund të shohim disa drita lëvizëse që duken si yje. Ato s’janë asgjë tjetër veçse një mori satelitësh në orbitë të ulët të lëshuar nga kompania Spacex të cilët quhen StarLink. Këto janë satelitë të vegjël të cilët do mundësojnë mbulimin me internet me një vonesë transmetimi të vogël dhe do i japin mundësinë e aksesit në rrjet dhe atyre vendeve që deri më sot e kishin të pamundur. Kjo tregon dhe një herë supermacinë e biznesit Amerikan dhe benefitet që këto kompani do i sjellin njerëzimit.

MESAZHI PËR DIASPORËN NË USA DHE LEXUESIT E DIELLIT

Pikë së pari do doja t’ju falënderoja për intervistën dhe mundësinë që të kemi një dritare komunikimi me një ndër komunitetet më të rëndësishme dhe patriotike mbarëshqiptare, komunitetin shqiptar në USA. Për më tepër në gazetën e parë Shqiptare dhe më të vjetër Dielli. Mund të them me plot gojë që ky komunitet është pika e frymëzimit dhe referimit për shumë grupime dhe komunitete që ne po mundohemi të krijojmë sot në Europë. Ju përshëndes nga zemra dhe ju uroj shumë suksese.

How and When Does this Pandemic End?

June 7, 2020 by Administrator

BY PASHKO CAMAJ

A few months ago, no one knew SARS-CoV-2 (Covid-19) existed, no less that it would develop into full-blown pandemic, spread to almost every country, infecting so far 7 million people whom we know about, and probably many more whom we do not. It has periled economies and burdened or broken health-care systems world-wide, emptied our public spaces and filled our hospitals. It has caused a separation of people from friends, families and their workplaces. With a large footprint it has disrupted modern society on a scale most of us have never witnessed. Like the two World Wars or Spanish Flu of 2018 before, this pandemic has already left an indelible mark on the world and our nation.

Some of us may have heard or learned that global pandemic of this scale was a distinct possibility. Many public health experts have written and warned about of the possibility of such an outbreak. But to most, it was only a good fodder to make a Hollywood production (Contagion-2011). And then the fears became reality in early part of this year, when many of us were left trying to answer the question: “what do we do now?”

As we look at our initial response and steps we took to “flatten the curve” to reduce the number of infected and lessen the severity of the impact, we learned that even United States, with the 83.5 grade-highest on the Global Health Security Index which grades every country on its pandemic preparedness. We were still not prepared to handle such a crisis. In fact, no country in the world was. My goal is not to try and place blame on any country, but it’s hard not to question “what if?”, and that “what if” must start with the origins of this global pandemic! This essay will not deal with trying find answers to that “what if’”, but rather talk about the fate of a pandemics, especially how do they end.

We know how the Covid-19 pandemic began: animals such as bats in a region in the Wuhan region in China, are a natural host of various strains of coronavirus. Based on what we know, sometime last fall one of the opportunistic strains, left its host and ended up in a human, setting in motion the pandemic not seen in more than 100 years. What we do not know, though many speculate, is how the pandemic will end. The combinations of factors such as unprecedented easy transmissibility of the virus, a range of effects on people, with symptoms going from none to mild to deadly, make predicting how it ends complicated. Under these conditions, there are three possible endgames: one that was very unlikely, one that was dangerous and deadly, and one that may take months and maybe year/s.

The first possibility (that has already passed us) was that a unified global response to simultaneously blockade to manage and controls the virus, as with the original SARS in 2003. We now know the outcome of that possibility, the widespread 2020 coronavirus pandemic in almost every country.

The second possible outcome for ending a pandemic is that the virus does what past flu pandemics in the past have done: ravages through the world and leaves behind enough immune survivors that it eventually cannot find viable hosts. This would have created a “herd immunity” scenario but also come at a terrible cost. This virus is more transmissible and more fatal than the flu, and it would likely have left behind many millions of deaths across the globe. The estimates for U.S. were from 1-3 million deaths alone.

The third (and for this pandemic) the only possibility is based on a containment and vaccine: the end of this pandemic will most likely be a mixed bag of what worked in past pandemics-continued social-control measures to buy time, new antiviral medications to ease symptoms, and finally a vaccine. Aggressive epidemiological tactics such as isolating the sick, quarantining their contacts and implementing social controls and use of facial covers, can limit and flair-ups to localized outbreaks. These are ‘contain’ tactics until we have a viable, safe, and effective vaccine! But we know that will take some time – some predictions are by end of this year – and when ready, there is a reason to think a vaccine could work effectively. Compared to the flu virus, coronaviruses do not have as many ways to interact with human cells. If we control the mechanism by which they interact with our cells, the virus can’t invade and replicate in our cells and controlling that mechanism is what an effective vaccine will do. While not sure whether a vaccine will confer long-term immunity as with measles or short-term immunity as with flu shots, we know that only a safe and an effective vaccine will be the end this pandemic.

Si dhe kur mbaron kjo Pandemi?

June 6, 2020 by dgreca

Si dhe kur mbaron kjo Pandemi?

Shkruan: DR. PASHKO CAMAJ*/

Disa muaj më parë, askush nuk e dinte që ekzistonte SARS-CoV-2 (Covid-19), dhe aq më pak, se do të kalojë në një pandemi të plotë, të përhapur në pothuajse çdo vend te botës, duke infektuar, deri më tani, sa dihet, 7 milion njerëz. Ajo ka rrezikuar ekonomitë dhe sistemet e kujdesit shëndetësor në të gjithë botën, zbrazi hapësirat tona publike dhe mbushi spitalet. Ajo ka shkaktuar një ndarje të njerëzve nga miqtë, familjet dhe vendet e tyre të punës. Me nje shpërthim, ajo ka trondit boten në një shkallë të cilën shumica prej nesh nuk e kemi parparë kurrë. Ashtu si dy luftërat botërore, ose Gripi Spanjoll i vitit 2018 më parë, kjo pandemi tashmë ka lënë një shenjë të pashlyeshme në mbarë botën.

Disa prej nesh mund të kenë dëgjuar ose mësuar se pandemia globale e kësaj shkalle mundë të ndollë. Ekspertë të shëndetit publik kanë shkruar dhe paralajmëruar për mundësinë e një shpërthimi të tillë. Por keto paralajmërime, ishin vetëm arsye e mirë për të bërë një prodhim në Hollywood (Contagion-2011). Dhe kështu, frika u bë realitet në pjesën e hershme të këtij viti, kur mbetem duke u përpjekur t’i përgjigjem pyetjes: “çka tani?”

Ndërsa shikojmë përgjigjen tonë fillestare dhe hapat që morëm për të “rrafshuar kurbën” dhe zvogëluar numrin e të infektuarve dhe për të zvogëluar numrin e viktimave, mësuam se edhe Shtetet e Bashkuara, me notën 83.5, më të larta në Indeksin Global të Shëndetit të Sigurisë, organizatë kjo qe vlerëson çdo vend në gatishmërinë pandemike. Megjithatë, tani e dimë se ne ende nuk ishim të përgatitur për një krizë të tillë. Në fakt, asnjë vend në botë nuk ishte. Qëllimi im nuk është që të përpiqem dhe të fajësoj asnjë vend, por është e vështirë të mos pyetësh “çka nëse?”, dhe se “çka nëse” duhet të fillojë me origjinën e kësaj pandemie globale! Kjo ese nuk do të merret me përpjekjen për të gjetur përgjigje për atë “çka nëse”, por do të flasë më shumë për fatin e një pandemie, veçanërisht se si mbarojnë ato.

Ne e dimë se si filloi pandemia Covid-19: kafshët, siç janë lakuriqët, në rajonin Wuhan në Kinë, janë një pellg natyrorë i llojeve të ndryshme të koronavirusit. Bazuar në ato që dimë, diku në vjeshtën e kaluar, një nga keto llojesh, ‘kapercei’ në një njeri, dhe me ketë vendosi në lëvizje pandeminë më të madhe globale, tash më shumë se 100 vjet. Ajo që ne nuk dimë, edhe pse shumë spekulojnë, është se si do të përfundojë pandemia. Kombinimet e faktorëve si transmetimi i lehtë i virusit, një sërë efektesh te njerëzit, me simptoma që shkojnë nga krejt e butë e deri në vdekjeprurës, bëjnë parashikim se si përfundon një pandemi kaq e ndërlikuar. Në këto kushte, ekzistojnë përfundime të mundshme: një që për këtë pandemi nuk është e mundshme; një e rrezikshme dhe vdekjeprurëse; dhe një që mund të zgjasë muaj dhe vite.

Mundësia e parë (që na ka kaluar tashmë) ishte një përgjigje e unifikuar globale për bllokimin, e njëkohësisht, për të menaxhimin e kontrolluar të virusit, si me SARS-in origjinal në 2003. Tani ne e dimë rezultatin e kësaj mundësie, pandeminë e përhapur të koronavirusit të vitit 2020, pothuajse çdo vend.

Mundesia e dytë për t’i dhënë fund një pandemie është që virusi të bëjnë atë që kanë bërë pandemitë e gripit në të kaluarën: kallje nëpër botë, duke lën pas viktima te shumta dhe pas imunitetin e mjaftueshëm që përfundimisht nuk lejon që virusi të gjejë strehues. Kjo do të krijonte një skenar “imuniteti të tufës”, por gjithashtu do të vinte me një çmim të tmerrshëm. Ky virus është më i transmetueshëm dhe më virulent se ai i gripit, dhe kishte lënë pas shumë miliona vdekje, në të gjithë globin. Vlerësimet vetem për ShBA ishin 1-3 milion vdekje. Prandaj u detyruam të merrën masat per te cilat tashmë dijmë të gjithë!

E treta (dhe për këtë pandemi) mundësia e vetme bazohet në një kontroll dhe vaksinë: fundi i kësaj pandemie do të arrihet me një kombinim të masave qe kan qen efektive në kontrollin a pandemive të mëparshme-duke vazhduar kontrollin shoqëror, ilaçe të reja antivirale për të lehtësuar simptomat, dhe më në fund vaksina. Taktikat epidemologjike agresive, siç janë izolimi i të sëmurëve, karantinimi i kontakteve të tyre, zbatimi i kontrolleve sociale dhe përdorimi i mbulesave të fytyrës, mund të kufizojnë shpërthimet të jenë të lokalizuara. Këto janë taktika ‘të blejmë kohë’ derisa të kemi një vaksinë të sigurt dhe efektive! Por ne e dimë që kjo do të marrë kohë – disa parashikime optimistike janë deri në fund të këtij viti. Kemi shum arsye për të besuar se vaksinë mund të funksionojë në mënyrë efektive, pra kur te jet gati. Në krahasim me virusin e gripit, koronaviruset nuk kanë aq shumë mënyra për të depërtuar ne qelizat njerëzore. Nëse kontrollojmë mekanizmin me të cilin ndërveprojnë me qelizat tona, virusi nuk mund të pushtojë dhe të replikohet në qelizat tona, dhe kontrolli i këtij mekanizmi është ajo që do të bëjë një vaksinë efektive. Ndërsa nuk jemi të sigurt nëse vaksina do të japë imunitet afatgjatë, si me fruthin, apo imunitet afatshkurtër si me gripin sezonal, ne e dimë se vetëm një vaksinë e sigurt dhe efektive do të jetë fundi i kësaj pandemie.

Nenkryetar i Federates Pan Shqiptare te Amerikes”VATRA”