• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Albania: Between Reform Dynamics and Democratic Fragility

November 22, 2025 by s p

Elez Biberaj*/

Thirty-five years after Albania’s emergence from one of Europe’s most repressive communist regimes, the country’s democratic trajectory remains emblematic of post-authoritarian transformation, reflecting the promise of political renewal while exposing the challenges of durable consolidation. In this context, the May 2025 parliamentary elections stand out as a test of Albania’s resilience and a measure of its capacity to translate reform dynamics into democratic practice. 

Prime Minister Edi Rama’s Socialist Party secured a sweeping victory, winning 83 of 140 parliamentary seats, while the opposition, led by Sali Berisha’s Democratic Party, suffered a significant setback with only 50 seats. International observers judged the elections technically well-administered, yet emphasized the deeply polarized environment and uneven playing field. ODIHR’s final report cited misuse of state resources, vote buying, intimidation of opposition supporters, and unequal media access. These irregularities highlight the persistent vulnerabilities of Albania’s political order.

In the coming years, and particularly over the next four-year mandate, Albania’s democratic trajectory will hinge on whether reform momentum can be sustained while systemic constraints are addressed. This interplay provides the framework for assessing Rama’s record of achievements and the broader dynamics of power and fragility that define Albania’s political landscape.

Rama’s Record of Achievements

Rama begins an unprecedented fourth term with a commanding mandate, presenting his victory as a historic opportunity to advance judicial reform, administrative modernization, and Albania’s accession to the European Union.

Over the past decade, Albania has undergone significant transformations, experiencing steady economic growth with GDP averaging around 4 percent in recent years, a reduction in poverty, and the expansion of tourism. Infrastructure projects – from highways and energy connectivity to port modernization – have reshaped the country’s economic landscape. Judicial reforms, particularly the vetting of judges and prosecutors, have strengthened the credibility of the justice system, while administrative reforms have streamlined governance. These efforts have earned Albania international recognition and positioned Rama as an influential regional statesman.

Building on these accomplishments, Rama aims to prepare the country for full EU membership by 2030. The European Commission’s 2025 Enlargement Report praised Albania’s reform drive and signaled that EU membership within the next five years is a realistic goal. This optimism reflects not only domestic reforms but also Albania’s foreign policy posture. As a NATO member since 2009, Albania has maintained a proactive role in alliance operations and regional security, while aligning closely with EU foreign and security policy. Albania is seen as a frontrunner in accession negotiations, having advanced through a significant number of negotiating chapters.

Rama’s fourth term is guided by the government plan approved by parliament in September 2025, which sets EU accession as Albania’s strategic anchor. The plan prioritizes closing all negotiating chapters by 2027, deepening rule of law and anti-corruption reforms, strengthening media freedom and institutional resilience, and modernizing public administration.

Nonetheless, democracy assessments highlight persistent fragility. Freedom House continues to classify Albania as “partly free,” and the Economist Intelligence Unit ranks it as a “hybrid regime.” Transparency International’s 2024 Corruption Perceptions Index ranks Albania 80th globally, a modest improvement over previous years, but still among the most corrupt in Europe. These assessments underscore that Albania’s democratic institutions, while showing reform momentum, continue to exhibit structural fragility.

Power Consolidated, Democracy Eroded

Rama’s consolidation of power is unprecedented, extending across nearly all levers of governance at both national and local levels. His leadership style – a blend of charismatic command, media-savvy messaging, and tight executive control – has proven effective in mobilizing support and sustaining political momentum. But beneath this consolidation lies a fragile framework of governance, hollowed by personalized decision-making, weakened institutions, corruption, media influence, and entrenched clientelism.

Rama governs in a highly insulated environment, where limited transparency and weakened accountability define the political landscape. Decision-making has become highly personalized, with parliament reduced to a rubber-stamp and the Socialist Party functioning largely as an extension of his authority. Debate is minimal, consultations rare, and dissent actively discouraged. Most recently, the government’s program and cabinet were approved without parliamentary discussion. Cabinet appointments were made unilaterally, with ministers reportedly learning of their roles during Rama’s public addresses. Genuine political competition has eroded, as a divided opposition struggles to remain relevant. 

Although personalization of power may expedite legislation and streamline decision-making, it magnifies the risk of executive overreach and erodes the principle of collective governance – the idea that authority should be shared, deliberative, and accountable.

Political unaccountability has deepened the country’s socioeconomic vulnerabilities. Institutions remain ill-equipped to address poverty, inequality, and the exodus of human capital. Albania remains one of Europe’s poorest countries, with more than one-fifth of the population living below the relative poverty line. Wealth is concentrated among a narrow elite tied to political and business networks, while healthcare and education remain underfunded and unevenly distributed. Persistent underinvestment has widened the skills gap and accelerated brain drain, with some 700,000 Albanians, mostly young professionals, emigrating in the past fifteen years. 

These socioeconomic vulnerabilities are compounded by corruption, which has further eroded institutional credibility. Rama’s administration has entrenched a system of political favoritism, opaque contracting, and elite enrichment. The fusion of political and economic interests has fostered a kleptocratic dynamic, enabling systemic graft, opening the door for organized crime to penetrate state institutions, and weakening judicial and media independence.

Public tenders and infrastructure projects have frequently served as vehicles for rent-seeking, enriching senior officials and networks close to the government. High-profile scandals involving figures such as Saimir Tahiri, Arben Ahmetaj, Ilir Beqja, Lefter Koka, Erion Veliaj, and Belinda Balluku reveal a broader pattern of elite misconduct. In September, Rama reappointed Balluku as Deputy Prime Minister and Minister of Infrastructure and Energy, the cabinet’s second most important post, despite persistent allegations of corruption. Following her indictment for allegedly rigging public tenders in the Llogara Tunnel project, he dismissed calls for her resignation, signaling a readiness to shield loyalists even at the expense of institutional credibility. That stance proved a precarious, self-inflicted wound: the Special Court for Combating Corruption and Organized Crime dismissed Balluku from her post – a humiliating outcome that exposes Rama’s inability to act decisively, even in cases that can turn into a boomerang against his own leadership.

Balluku and other high-profile cases cast doubt on Rama’s professed commitment to clean governance and highlight the inescapable burden of his political responsibility. These cases are not isolated; they reflect a broader pattern that underscores a culture of impunity at the highest levels of government, where senior officials exploit public office for personal gain. Misconduct has become normalized, with accountability mechanisms steadily weakened. While Rama has consistently denied personal wrongdoing, as prime minister he bears responsibility to uphold accountability, confront misconduct among senior officials, and ensure democratic standards are not compromised. Ultimately, the buck stops with him.

Organized crime has also embedded itself in Albania’s formal economy, particularly in construction, tourism, and real estate. The 2025 Organized Crime Index underscores Albania’s vulnerability, citing entrenched criminal networks and state-embedded actors. The European Commission’s annual progress report highlights persistent weaknesses in rule of law, corruption, and governance, underscoring the fragility of Albania’s institutions despite reform efforts. Construction permits and real estate projects are frequently linked to opaque financing and criminal networks, illustrating how enforcement remains weak and selective. The paradox is stark: Rama’s tight grip on power has become bound to the system itself. If he confronts the entrenched corrupt interests within it, he risks shaking the very foundation of his own rule.

These patterns of corruption and state capture are reinforced by a media landscape that is coopted and constrained, further narrowing civic space and weakening public scrutiny. 

Despite a formally pluralistic landscape, the media often mirrors partisan narratives. This stems from a toxic mix of political cooptation, concentrated ownership, and intimidation tactics. Rama has cultivated influence over key outlets through patronage and proximity to proprietors. His frequent attacks on journalists, often laced with derision and threats, have chilled reporting and further restricted scrutiny. Many media owners, businessmen benefiting from state contracts, act as proxies, securing favorable coverage and suppressing damaging stories. As a result, leading platforms remain fixated on opposition dysfunction, while institutionalized misconduct under Rama receives little sustained analysis. Even during crises, talk shows with ostensibly independent voices often sidestep scrutiny of the ruling party, spotlighting opposition missteps instead. This pattern, under the veneer of independence, reveals a deeper alignment between political power and media influence. Selective framing distorts public discourse and indirectly facilitates executive consolidation by deflecting attention from abuses and weakening institutional checks. 

Civic disengagement further deepens Albania’s institutional erosion. Society appears increasingly fragmented, marked by low civic engagement and rising political apathy. Leading intellectuals and scholars, research institutions, and the Academy of Sciences, remain largely peripheral to national debate. Their input is vital to fostering critical discourse and evidence-based policymaking.

At the same time, Rama has benefited from declining international scrutiny. With global attention diverted to democratic backsliding and crises elsewhere, Albania’s internal governance failures have attracted less sustained pressure from key partners and watchdogs. This vacuum has enabled the prime minister to consolidate power with fewer external constraints, even as corruption, organized crime, media control, and civic apathy intensify.

Entrenched Elites, Democratic Stagnation

Albania’s political system has ossified, eroding institutional capacity, stifling renewal, and constraining democratic choice. Politics remains dominated by the Socialist Party and a weakened Democratic opposition, with access to power tightly guarded and fresh alternatives systematically obstructed. Patronage networks and elite entrenchment sustain a stagnant political system, while the success of Albania’s younger generation abroad highlights the wasted potential at home. Emigration has drained human capital, deepening inertia and widening the gap between societal dynamism and political stagnation.

In view of growing authoritarian tendencies and the erosion of institutional checks, Albania’s democratic future demands a broad reckoning and mobilization across political, institutional, and societal spheres, transforming governance, accountability, and civic culture. This requires a systemic shift: political parties offering credible alternatives, a reinvigorated civil society, engaged intellectual voices, and a participatory citizenry – above all, a younger generation ready to act as agents of change.

Both major parties now face crises of regeneration, albeit in different ways: the Democratic Party through fragmentation and exhaustion, and the Socialist Party through over-centralization and conformity. 

This crisis of stagnation is most visible in the Democratic Party, which confronts a pivotal reckoning. Missteps in recent years – the failure to participate in the debate on territorial administrative changes, withdrawal from parliament and boycott of local elections – left it marginalized. The U.S. designation of Sali Berisha as persona non grata, followed by his legal troubles and house arrest, deepened internal strife and eroded credibility. Although the party competed in an electoral environment heavily tilted against it, the results revealed a deeper truth: its message failed to resonate. Its rhetoric, leadership style, and political vision appear increasingly out of step with the aspirations of the electorate.

Today, the Democratic Party survives largely on the strength of Berisha’s personal endurance and legacy. His charisma and historical stature continue to command loyalty, but they cannot substitute for a coherent program or a future-facing agenda. Without bold reimagining – internal democracy, new voices, and a compelling vision – the party risks being perceived as a relic of its past rather than a vehicle for democratic relevance. Berisha remains one of the most consequential figures in Albania’s post-communist history: the country’s first democratic president, a two-term prime minister, and a resilient opposition leader. Now, he has the opportunity to conclude his public career by stepping into the role of elder statesman and paving the way for new leadership. By guiding a transparent and competitive transition, he can help ensure that the party’s future is shaped not by loyalty to a single figure, but by open debate, merit, and vision.

In the final analysis, no leader, however consequential, can indefinitely carry the burden of sustaining a party’s standing – its credibility, relevance, and position within the political landscape. Delaying the inevitable day of reckoning will only prolong the Democratic Party’s agony, deepening internal paralysis, eroding public trust, and making the eventual leadership transition more fraught and costly.

While Berisha’s departure could trigger factional battles and short-term instability, it is more likely to galvanize the opposition, unlocking the energy and talent long stifled. The Democratic Party already has promising younger members whose potential has been overshadowed by internal strife and the dominance of entrenched leadership. With space to flourish, they could help reshape the party’s future. At the same time, the Democratic Party must broaden its base by attracting new members and voices, ensuring revitalization is not confined to generational turnover but rooted in inclusive participation. With local elections in 2027 and national elections in 2029, the party has a critical window to regroup and rebuild. 

Renewal must also begin within the ruling Socialist Party, where loyalty has replaced accountability and internal pluralism has given way to uniformity. Ironically, the party was more internally democratic under Fatos Nano in the 1990s than it is today. The Socialist Party must confront the dangers of one-man rule and rediscover its institutional character, fostering genuine policy debate and tolerating dissent.

This narrowing of internal pluralism is mirrored in the broader political landscape, where thirty-five years after the fall of communism, no credible alternatives have emerged to challenge the dominance of the two major parties. Following his arrest on corruption charges, former President Ilir Meta’s party has largely disintegrated, leaving Albania’s political landscape monopolized by Socialists and Democrats. 

The absence of alternatives underscores not only systemic stagnation and the narrowing of democratic choice, but also the urgency of opening pathways for new actors. Albania’s younger generation has proven its capacity for innovation abroad, yet remains stifled at home. To take the helm, this generation must channel its skills into civic engagement, grassroots organizing, and the creation of new political platforms that reflect their lived realities. Universities, professional networks, and diaspora connections can incubate leadership, helping young Albanians turn experience abroad into reform at home. Harnessing this potential through civic movements and institutional renewal could spark regeneration. Without such change, Albania risks becoming a nation rich in talent but constrained by political inertia. Its democracy would benefit greatly from new, modern political forces with platforms that speak to the realities of a generation born after communism, rather than remaining bound to the legacies of the past.

Yet the urgency of renewal extends beyond parties to the foundations of democratic life itself. The country’s future cannot hinge solely on the Socialist Party, the Democratic Party, or any single political actor. What is required is a renewal that engages citizens, civil society, media, and international partners to ensure accountability and foster civic participation. Together, these pillars form the foundation of democratic reinvigoration, but each is fragile and requires long-term investment

Albania faces a deepening crisis of civic participation. Voter turnout in May 2025 fell to just 41 percent, with sharp declines among young voters, underscoring disillusionment and a sense that participation carries little weight. At the same time, civil society has seen its role as watchdog and catalyst for reform steadily eroded by funding constraints, political pressure, and public apathy. Empowering the youngest generation requires institutional reforms that make participation meaningful, educational initiatives that foster civic literacy, and platforms that amplify youth voices. Equally, civil society must reclaim its space in public discourse, defend institutional autonomy, and mobilize citizens around accountability and justice. Revitalized civic participation can reawaken the democratic conscience of the nation and serve as a counterweight to executive dominance, but its vulnerability demands sustained commitment.

A free and independent media is equally indispensable to democratic reinvigoration. Reforms must ensure transparency, protect journalists, and invest in public-interest reporting. Only an empowered media can hold power to account. Yet here too, feasibility is uncertain: entrenched political influence and concentrated ownership make reform difficult, even as the need for scrutiny grows more urgent.

Finally, the international community, particularly the European Union, remains critical. Conditionality is one of the few remaining levers for reform, but it must be applied with clarity and conviction. Support should be contingent not on the perfunctory compliance evident today, but on demonstrable progress in judicial independence, electoral integrity, and media freedom. Albania’s path to Europe must be paved with democratic substance, not symbolic gestures.

Conclusion

Albania’s democratic experiment confronts both peril and possibility. Concentrated executive power, weakened institutions, marginalized opposition, and civic apathy have created conditions for authoritarian consolidation. Yet the possibility of democratic renewal remains within reach. Albania faces a stark choice: authoritarian entrenchment, patronage networks, and civic withdrawal, or democratic renewal through pluralism, institutional independence, and meaningful citizen participation. 

With his overwhelming electoral victory, Rama holds unparalleled leverage to shape Albania’s trajectory. While his unchallenged position could suggest that he has little incentive to change course, the country’s formidable challenges and the fragile credibility of its EU aspirations require a correction in leadership style, away from authoritarian, kleptocratic tendencies that undermine Albania’s democratic foundations. How he chooses to wield his power will, to a large degree, define not only the trajectory of Albania’s democracy but also his legacy. Before assuming office in 2013, he cultivated the image of a visionary, forward-looking leader, pledging to establish the rule of law, revitalize institutions, ensure free and fair elections, and safeguard media freedoms. It would be a paradox if he were ultimately remembered as the hopeful democrat turned embodiment of unchecked authority, who chose authoritarian consolidation over democratic renewal.

The same dominance that grants Rama such latitude also exposes the fragility of the system he presides over. His concentration of power has produced a governance model that appears formidable but rests on brittle foundations, proving less stable than it appears. The paradox of his rule is that while he can consolidate power with ease, the system’s durability is far less assured. Without credible checks and institutional resilience, Albania’s political order remains vulnerable to shocks, whether from waning popularity, intensifying dissent, or shifting alliances among entrenched interests.

This reality underscores the imperative for other forces to step forward. Albania’s future cannot be decided by Rama alone. The resilience of institutions, the renewal of political parties, the vitality of civil society, the engagement of youth, and the principled stance of strategic partners are equally decisive. If these stakeholders rise to the challenge, Albania can move beyond authoritarian drift and extractive governance, laying the foundations for democratic resilience. The task is urgent, but achievable. By mobilizing its democratic assets, Albania can turn fragility into strength, transform obstacles into opportunities, and fulfill its long-held democratic aspirations.

The Albanians deserve nothing less than a democracy genuine in substance, dignified in spirit, and firmly anchored in Europe.

*Presentation at the national convention of the Association for Slavic, East European, and Eurasian Studies (ASEEES), Washington, D.C., November 22, 2025.

Filed Under: Politike

ALFABETI I KOMBIT DHE BARAZIA GJUHËSORE: IMPERATIV I SHTETIT DHE INTEGRIMIT EUROPIAN

November 22, 2025 by s p

Shqiptarët nuk janë thjesht dëshmitarë të historisë; ata janë mbrojtësit e së ardhmes. Çdo sulm mbi alfabetin, çdo injorim i gjuhës shqipe, çdo tentativë për të dobësuar orientimin perëndimor do të hasë në vetëdijen, dinjitetin dhe vendosmërinë e palëkundur të popullit shqiptar. Historia na mëson se kombi shqiptar u ndërtua mbi shkronja, mbi vlera dhe mbi vendosmëri; pikërisht këto do të jenë armët tona kundër çdo përpjekjeje për të shkatërruar identitetin tonë.

Nga Prof.dr Skender ASANI

Në këtë 22 nëntor, shqiptarët përballen me një sfidë të jashtëzakonshme që prek thelbin e qenies së tyre kombëtare dhe që tejkalon çdo rutinë administrative apo ceremoniale. Nuk është thjesht një përvjetor për t’u kujtuar; është një alarm politik dhe moral, një thirrje për reagim të menjëhershëm. Në Maqedoninë e Veriut, shqiptarët nuk kërkojnë vetëm barazi; ata janë mbrojtësit e alfabetit të unifikuar dhe të orientimit të tyre perëndimor, të cilët u vunë një shekull më parë në Kongresin e Manastirit dhe u bënë simbol i një identiteti të pandashëm dhe të përjetshëm.

Në këtë kohë, kur identitetet testohen në çdo institucion, shqiptarët përjetojnë një sprovë të rëndë. Gjuha shqipe, alfabeti i unifikuar dhe orientimi drejt Perëndimit janë sot kërcënuar nga heshtja burokratike, nga zvarritja e ligjeve dhe nga praktikat që shpesh refuzojnë të respektojnë barazinë gjuhësore. Nuk është thjesht problem teknik, nuk është neglizhencë e zakonshme; është një politikë e heshtur që synon zbehjen e dukshmërisë publike dhe tkurrjen e identitetit shqiptar. Alfabeti nuk është thjesht një instrument komunikimi; ai është trupi dhe shpirt i kombit, busulla e historisë që ka orientuar popullin shqiptar drejt vlerave europiane dhe larg mjegullës lindore, duke e bërë shqiptarizmin të njohur dhe të respektuar jashtë kufijve.

Rilindësit shqiptarë, duke iu përgjigjur thirrjes së Gjergj Qiriazit dhe vizionit të Fishtës, Mjedës, Shahin Kolonjës dhe Mithat Frashërit, nuk mblodhën vetëm shkronjat për të unifikuar shqipen. Ata vendosën kufijtë kulturorë dhe politikë të një kombi, duke krijuar identitetin që do të rezistonte ndaj çdo presioni të jashtëm dhe çdo harrese të brendshme. Alfabeti u bë simbol i bashkimit, por edhe busull e orientimit perëndimor, një udhërrëfyes që sot kërkon mbrojtje të fortë kundër çdo tendence për ta dobësuar.

Çdo cënim i gjuhës shqipe sot nuk është thjesht neglizhencë administrative; është sulm mbi qenien dhe sovranitetin tonë kulturor. Kur shqipja nuk shkruhet në tabela, dokumente, zyra ose kur ligjet për përdorimin e saj zvarriten, kemi të bëjmë me një politikë të heshtur që synon relativizimin e identitetit shqiptar. Në shkolla, tabela dhe formularë publikë shpesh mungon shqipja; në dokumentet shtetërore ajo përdoret vetëm selektivisht; në zyrat lokale çdo ditë shqiptarët duhet të vërtetojnë të drejtën e tyre më të thjeshtë: të flasin dhe të shkruajnë gjuhën e tyre.

Ka shembuj të shumtë që dëshmojnë këtë realitet. Në qytete ku shqiptarët janë shumicë, tabelat zyrtare dhe shenjat nuk përfshijnë shqipen, duke e bërë të padukshme prezencën e komunitetit shqiptar. Në shumë dokumente administrative, emrat shqiptarë shkruhen gabim ose nuk lejohet përdorimi i plotë i alfabetit të njohur ndërkombëtarisht. Në shkolla, nxënësit shqiptarë shpesh hasin pengesa në përdorimin e materialeve në gjuhën e tyre, ndërsa në institucionet publike shumë herë atyre u kërkohet të përdorin gjuhën maqedonase edhe për të drejtat më bazike. Në këto praktika shpesh fshihet një logjikë e heshtur e politikës së cënimit të identitetit shqiptar një tentativë për të shndërruar historinë dhe trashëgiminë e Kongresit të Manastirit në rutinë të harruar.

Trekëndëshi historik i identitetit shqiptar Prizreni i Lidhjes, Manastiri i Alfabetit dhe Vlora e Pavarësisë nuk është thjesht histori. Ai është strukturë mbajtëse e kombësisë shqiptare, udhërrëfyes i pakthyeshëm që përcakton drejtimin tonë sot dhe në të ardhmen. Prizreni artikuloj vizionin politik, Vlora vulosi mëvetësinë shtetërore, ndërsa Manastiri siguroi gjuhën. Pa gjuhë, nuk do të kishte as Prizren, as Vlorë; pa respekt për alfabetin nuk ka stabilitet institucional dhe nuk ka integrim europian të sinqertë. Alfabeti, i krijuar me vendosmëri dhe dinjitet, sot kërkon mbrojtje nga çdo politikë që tenton ta zbehin dhe ta relativizojnë rolin e tij jetik.

Në mënyrë të qartë, sfidat e sotme nuk janë të ngjashme vetëm me pengesat burokratike; ato përbëjnë ritual të heshtur të mohimit të së drejtës së shqiptarëve për të ekzistuar si komunitet shtetformues brenda shtetit. Në Kongresin e Manastirit, rilindësit shqiptarë u mblodhën me vendosmëri dhe guxim, duke vendosur shkronjat që sot janë simbole të vetëdijes kombëtare. Ata nuk u nënshtruan presionit të fqinjëve, nuk u trembën nga perandoritë dhe nuk lanë asnjë hap pas në përpjekjen për të orientuar popullin shqiptar drejt Perëndimit. Sot, ne përballemi me një formë tjetër presioni, më delikate dhe shpesh të fshehtë, por po aq kërcënuese: zbehja institucionale e gjuhës shqipe dhe moszbatimi i barazisë gjuhësore.

22 nëntorit nuk është thjesht një përvjetor. Ai nuk është vetëm një përkujtim i ngjarjes historike; është deklaratë fuqie, tribunë kundër çdo përpjekjeje për të zbehur prezencën e gjuhës shqipe dhe për të dobësuar orientimin perëndimor të shqiptarëve. Ai është thirrje për institucionet, qytetarët dhe komunitetin ndërkombëtar: të mos lejohet asnjë kompromis mbi alfabetin dhe barazinë gjuhësore. Ky përvjetor është dëshmi e pakundërshtueshme e rolit politik, kulturor dhe shtetformues të shqiptarëve, jo vetëm në histori, por edhe në arkitekturën e së ardhmes së këtij shteti.

Historia tregon se alfabeti shqip nuk u krijua thjesht për të shkruar fjalë, por për të ndërtuar një komb. Sot, kur çdo vonesë në zbatimin e barazisë gjuhësore po i mohon shqiptarëve të drejtën e tyre legjitime, ne nuk përballemi me gabime të vogla burokratike, por me sulm të drejtpërdrejtë ndaj sovranitetit kulturor dhe identitetit tonë historik.

Çdo tentativë për ta relativizuar gjuhën shqipe është një kërcënim ndaj stabilitetit institucional dhe një shkelje e parimeve që orientuan shqiptarët drejt Perëndimit një shekull më parë. Gjuha shqipe nuk është favor, nuk është privilegj, nuk është luks. Ajo është e drejtë e garantuar e komunitetit shtetformues, dhe respekti ndaj saj është tregues i integritetit demokratik dhe sinqeritetit europian të këtij shteti. Çdo shmangie nga kjo barazi nuk është gabim teknik; është sfidë politike që kërkon reagim të vendosur. Mbrojtja e gjuhës shqipe dhe e orientimit perëndimor nuk është vetëm detyrë morale ajo është imperativ historik dhe kombëtar.

Shqiptarët nuk janë thjesht dëshmitarë të historisë; ata janë mbrojtësit e së ardhmes. Çdo sulm mbi alfabetin, çdo injorim i gjuhës shqipe, çdo tentativë për të dobësuar orientimin perëndimor do të hasë në vetëdijen, dinjitetin dhe vendosmërinë e palëkundur të popullit shqiptar. Historia na mëson se kombi shqiptar u ndërtua mbi shkronja, mbi vlera dhe mbi vendosmëri; pikërisht këto do të jenë armët tona kundër çdo përpjekjeje për të shkatërruar identitetin tonë. Shqipja nuk është privilegj i dhënë, por sovranitet i fituar dhe i mbrojtur me gjak, mendje dhe zemër.

Alfabeti është busulla që udhëheq shpirtin e kombit, gjuha është simbol i sovranitetit të tij, dhe orientimi perëndimor është rruga e pakthyeshme që historia ka shtruar për shqiptarët; çdo dobësim, çdo hezitim, është tradhti ndaj të kaluarës dhe kërcënim ndaj të ardhmes, prandaj orientimi perëndimor duhet mbrojtur me çdo kusht, si një flamur i shenjtë që valon mbi brezat, duke mbajtur gjallë shpresën, dinjitetin dhe nderin e kombit tonë. Sot, nesër dhe përjetësisht, shqiptarët duhet të qëndrojnë të palëkundur aty ku i ka vendosur koha dhe sakrificat e të parëve, në krah të alfabetit, të vetëdijes kombëtare dhe aspiratës së përbashkët; ky është klithi ynë për gjuhën, alfabetin dhe të ardhmen, shqiptarë të gjithë, kudo që jeni, bashkohuni, ngritni zërin dhe mbani qëndrim të palëkundur për të ardhmen e kombit!

Në unitetin tonë, kudo që jemi, qëndron forca e pakapërcyeshme e shqiptarëve, ky është betimi ynë historik, kjo është drita që udhëheq brezat që vijnë dhe kjo është e ardhmja jonë e pashlyeshme; përjetësisht të bashkuar, të vendosur dhe të pathyeshëm, ky është shpirti i kombit tonë, i shkruar me gjak, i ruajtur me fjalë dhe i mbrojtur me veprime.

Filed Under: Politike

Edhe sa të tjerë???

November 20, 2025 by s p

Sokol Paja/

Njeriut më të pushtetshëm në Shqipëri pas kryeministrit Rama, ministrja e energjisë e infrastrukturës dhe zv.kryeministre Belinda Balluku pezullohet nga detyra dhe bllokohet të mos dalë nga Shqipëria. Të gjithë bashkëpunëtorët e saj në arrest në burg dhe arrest shtëpie. SPAK i dha tjetër goditje qeverisë antishqiptare që vjedh, shpërdoron e varfëron pa mëshirë Shqipërinë e shqiptarët. Skandale të pa imagjinueshme, të vazhdueshme dhe të papranueshme që gëlltiten prej shqiptarëve pa reagim, pa lëvizje, pa shkundje, pa tronditje. Të heshtësh përballë të keqes është ofezë për civilizimin dhe qytetnimin. Kjo bandë qeveritare e turpshme, e ndyrë dhe e neveritshme i ka bërë Shqipërisë dëme të pa llogaritshme. Banda e babëzitur e Ballukut që grabiti rrugë, ura, tunele, parqe voltaike e porte desh hëngri dhe Aeroportin e Behgjet Pacollit. Një babëzi e frikshme, e tmerrshme e neveritshme..

Me turp dhe krenari qeveria Rama rri në detyrë kur ligjërisht dhe moralisht ka rënë në sytë e ligjit, në sytë e botës, në sytë e shqiptarëve dhe të ndërkombëtarëve. Të gjithë duhet të jenë pas hekurave. Qeveria sot është një ngrehinë mafioze që vjedh, grabit e shpërdoron paratë e shqiptarëve. Një hajdutëri e neveritshme, e frikshme, e turpshme, e paparë dhe e padëgjuar në 113 vite histori të shtetit shqiptar. Banda me emrin “qeveri” që grabit e plaçkit shtetin ka shembur Republikën dhe shkatërruar ekonominë dhe të ardhmen e shqiptarëve. Qindra milionë euro të grabitura nga banda e qeverisë në një kohë kur njerëzit vdesin çdo ditë pa ilaçe. Dhjetëra tendëra në infrastrukturë të paracaktuar kur shqiptarët në periferi qëndrojnë të izoluar.

Edhe sa zv.kryeministra, ministra, zv.ministra, deputetë, bashkiakë, drejtorë, oficerë, gangsterë, sa e sa të tjerë nga qeverisja e korruptuar e kryeministrit Rama, besnikë e benjaminë të tij, duhet të burgosen që Rama të shporret bashkë me shpurën e tij të korruptuar e të shpartalluar? Edhe sa skandale qeveritare duhet të ndodhin që shqiptarët të zgjohen nga gjumi për të përzënë përgjithmonë një parti-shtet, një sistem të kalbur, një filozofi të shpifur, një frymë kanceroze, një mekanizëm të rrënuar e të neveritshëm që vjedh shqiptarët brutalisht prej 12 vitesh?

Korrupsioni galopant në çdo qelizë shtetërore, klientelizmi dhe partitizmi mbi çdo vlerë, meritë e talent, kontrolli, presioni dhe shantazhi i drejtësisë dhe institucioneve të pavarura, pasiguria e jetës, pronës e biznesit, kapja totale e shtetit, varfërimi i qytetarëve, shpopullimi etj etj janë kauza që shqiptarët dhe mërgimtarët duhet të ngrihen në protesta të forta e të pandalshme deri në rrëzimin e qeverisë së hajdutëve, kriminelëve, kusarëve e tradhëtarëve.

Si pasojë e presionit, kontrollit, kapjes e represionit shoqëria shqiptare është mpirë, është paralizuar, shoqëria civile, mediat dhe intelektualët vazhdojnë dhe mbrojnë hajdutët me pushtet. Një dramë surreale. Këto janë ditë të tmerrshme për kombin dhe shtetin. Thirrja sot është për shqiptarët e të gjitha partive dhe interesave, mërgimtarë e atdhetarë e çdokujt që i vlon gjaku shqiptar në vena duhet të bashkohet për të shpëtuar Shqipërinë. Hajdutët gjakpirës po e degdisin në greminë pa kthim atdheun. Hajdutët, plaçkitësit dhe tradhëtarët na lanë pa shtet, pa dinjitet, pa atdhe. Ngrihuni e bashkohuni o shqiptarë, sot, nesër do të jetë tepër vonë. Shqipëria ka nevojë të dalë nga ky makth, ankth, mallkim komunist dhe gjakderdhje ekonomike dhe demografike. Shqipëri, paç mbrojtjen dhe bekimin e Zotit, derisa të zgjohen shqiptarët…

Filed Under: Politike

Nga Revolucioni Amerikan te lufta e Kosovës: Paralelet e Wesley Clarkut për lirinë

November 20, 2025 by s p

Dr. Haxhi Ademi/

Një nga dëshmitë më të rëndësishme që është dhënë ndonjëherë në Hagë për luftën e Kosovës dhe rolin e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës është dëshmia e gjeneralit Wesley Clark, ish-Komandant Suprem i Forcave Aleate të NATO-s, një nga figurat kyçe të ndërhyrjes humanitare të viteve 1998–1999. Dëshmia e tij në Hagë përbën një pikë referimi të fuqishme për të kuptuar të vërtetën e luftës sonë.

Gjatë dëshmisë së tij, Clarku u shpreh qartë dhe pa mëdyshje se UÇK-ja nuk ishte organizatë terroriste, siç përpiqej ta paraqiste propaganda serbe, por një forcë legjitime që luftoi për liri, dinjitet dhe mbijetesë në kushte të jashtëzakonshme represioni. Sipas tij, UÇK-ja ishte përgjigjja e vetme e popullit shqiptar ndaj dhunës sistematike, masakrave, dëbimeve dhe spastrimit etnik që po kryhente aparati shtetëror serb. Kjo dëshmi, e dhënë nga personi që drejtoi aleancën më të madhe ushtarake në botë, rrëzon çdo pretendim të ngritur kundër luftës sonë çlirimtare.

Gjenerali Clark foli edhe për lidershipin e UÇK-së. Ai përshkroi udhëheqësit e saj si njerëz të guximshëm dhe të vendosur, por njëkohësisht të kujdesshëm, sepse çdo vendim i tyre lidhej drejtpërdrejt me jetën e civilëve, me fate familjesh dhe me të ardhmen e një populli të tërë. Ky vlerësim i një figure ndërkombëtare të kalibrit të Clarkut konfirmon qartë se UÇK-ja ishte një lëvizje e përgjegjshme dhe e orientuar drejt mbrojtjes së popullit.

Një moment tjetër tejet i rëndësishëm i dëshmisë së tij lidhet me akuzat për të ashtuquajturin “trafikim organesh”. Clarku u shpreh hapur se këto pretendime ishin inskenime politike, të fabrikuara nga qarqe ruse dhe serbe me qëllimin e vetëm për ta kriminalizuar UÇK-në dhe për ta paraqitur atë sikur ishte një grup i ngjashëm me formacionet e demonizuara çeçene. Ai theksoi se nuk ekzistonin prova për këto pretendime dhe se ato ishin pjesë e një fushate të koordinuar propagandistike.

Gjenerali Clark foli edhe për një çështje që shpesh mbetet në hije: divergjencat brenda vetë NATO-s gjatë fushatës në Kosovë. Ai përmendi episodin e njohur kur forcat ruse u nisën drejt aeroportit të Prishtinës dhe komandanti britanik refuzoi urdhrin për t’i ndaluar, me arsyetimin se nuk dëshironte “të fillonte Luftën e Tretë Botërore”. Ky moment na kujton se edhe brenda aleancës kishte qasje të ndryshme ndaj Rusisë dhe ndaj situatës në Kosovë.

Gjithashtu, Clarku theksoi mungesën e reagimit të mjaftueshëm nga forcat franceze në veri të Kosovës, çka krijoi hapësirë që strukturat serbe të ushtronin spastrim etnik në ato zona menjëherë pas hyrjes së trupave ndërkombëtare. Ky fakt, i thënë nga një dëshmitar i rangut më të lartë ushtarak, na ndihmon të kuptojmë më mirë realitetet gjeopolitike që e shoqëruan pasluftën në Kosovë.

Clarku foli edhe për një moment tepër domethënës që lidhet me takimin e tij me presidentin e Maqedonisë, Kiro Gligorov, menjëherë pas rënies heroike të familjes Jashari në Prekaz, ngjarje që tronditi gjithë rajonin. Sipas dëshmisë së Clarkut, presidenti Gligorov e kishte paralajmëruar se situata në Kosovë po hynte në një fazë jashtëzakonisht të rrezikshme dhe se konflikti i armatosur mund të shpërthente shumë shpejt, përmasat e të cilit do të tejkalonin kufijtë e Kosovës dhe do të trazonin gjithë Ballkanin. Ky takim, sipas Clarkut, ishte një pikë kthese. Ai dëshmoi se pas paralajmërimeve të presidentit maqedonas, kishte filluar të hartonte planin e veprimit, duke e kuptuar se situata në Kosovë po shkonte drejt një krize të thellë që kërkonte vendimmarrje të guximshme dhe të koordinuar.

Clark vuri theksin se pikërisht në këtë periudhë ai filloi të analizonte skenarët e ndërhyrjes së NATO-s, si mënyrë e vetme për të parandaluar shfarosjen e popullit shqiptar dhe për të frenuar agresionin e aparatit shtetëror serb. Paralajmërimi i Gligorovit, siç e cilësoi ai, ishte një sinjal i hershëm që i ndihmoi strukturat ndërkombëtare të kuptonin përmasën e krizës.

Në përmbyllje të dëshmisë së tij, gjenerali Wesley Clark kërkoi edhe dy minuta shtesë për të dhënë një mesazh të qartë dhe me vizion afatgjatë mbi atë që kishte ndodhur në Kosovë dhe rëndësinë e UÇK-së në historinë moderne. Në ato minuta, Clark ngriti një paralele të drejtpërdrejtë me Revolucionin Amerikan, duke theksuar se çdo popull që lufton për liri, pavarësi dhe dinjitet njerëzor ndeshet fillimisht me shpifje, me stigmatizim dhe me përpjekje për ta delegjitimuar kauzën e tij.

Ai tha se, ashtu si luftëtarët e revolucionit amerikan në shekullin XVIII, edhe UÇK-ja përfaqësonte vullnetin e një populli të shtypur që kërkonte t’i jepte fund padrejtësisë historike. Sipas Clarkut, rezistenca shqiptare në Kosovë nuk ishte luftë për territor, por luftë për të drejtën themelore për të jetuar të lirë. Ai e paraqiti UÇK-në si një lëvizje të karakterit moral, të mbështetur në të drejtën ndërkombëtare dhe në parimet e lirisë që i përkasin çdo populli.

Në këtë kontekst, Clarku e lidhi mesazhin e tij edhe me situatën aktuale në Ukrainë, duke theksuar se agresioni, dhuna shtetërore dhe përpjekjet për të nënshtruar popuj të tërë nuk janë fenomene të së kaluarës. Ai tha se ajo që ndodhi në Kosovë gjatë viteve 1998–1999 është një kujtesë e gjallë se çfarë ndodh kur bota nuk reagon me kohë dhe se ndërhyrja e NATO-s ishte një shembull se si bashkësia ndërkombëtare mund të parandalojë shfarosjen dhe spastrimin etnik.

Dëshmia e Wesley Clarkut është shumë më tepër se një deklaratë ushtarake. Ajo është një akt i së vërtetës historike. Është një shpjegim i qartë i natyrës çlirimtare të UÇK-së, një kundërpërgjigje ndaj propagandës dhe një dokument që ruan kujtesën e drejtë të luftës sonë. Ajo dëshmi na mëson se liria e Kosovës nuk erdhi rastësisht. Ajo erdhi falë sakrificës së popullit tonë, falë vendosmërisë së UÇK-së dhe falë mbështetjes së partnerëve ndërkombëtarë që e kuptuan drejtë dramën që po ndodhte në këtë vend. Dhe mbi të gjitha, dëshmia e Clarkut na kujton se drejtësia dhe e vërteta kanë forcën e tyre, mbase jo të menjëhershme, por të pandalshme.

Filed Under: Politike

Në ditët e Kongresit të Manastirit

November 20, 2025 by s p

Prof. Dr. Shefkije Islamaj/

Ishte ditë e shtunë, 14 nëntor 1908 kur Kongresi i Manastirit filloi punën e tij, kurse i përfundoi në ditën e 9-të, ditë e diel, 22 nëntor 1908. Gazeta “Liria”, që nisi të botohej nga Mit’hat Frashëri në Selanik më 14 korrik 1908, pikërisht katër muaj para se të mbahej Kongresi i Manastirit, në numrin 15 të saj, që dilte çdo të shtunë, në tri faqe e para të mëdha e të plota, raportonte hollsisht për organizmin, përgatitjen dhe ngjarjet që i kanë paraprirë këtij Kongresi, si dhe për të gjitha zhvillimet ditore që kanë ndodhur brenda këtyre 9 ditëve sa ka zgjatur ky Kongres.

Në faqen 4 paraqitet jehona e këtij Kongresi në shtypin e kohës, në Shqipëri dhe jashtë saj, në viset shqiptare dhe në diasporat shqiptare, përmes letrave, telegrameve, shkrimeve, reagimeve etj.

Raportimi i hollësishëm për Kongresin nis me Thirrjen që Klubi i Manastirit ua kishte dërguar në fillim të shtatorit 1908 të gjitha shoqërive, klubeve, intelektualëve, shkrimtarëve, publicistëve, botuesve dhe si thuhet në këtë thirrje të gjithë “mirëdashësve vëllezër Shqiptarë”, të cilët: “prej kohësh e tehu e kanë ndjerë nevojën e madhe për të dhënë një fund çështjes’së Abecesë”. (f.1) Thirrja njofton për mbledhjen dhe qëllimin dhe është nënshkruar nga Pleqësia e klubit “Bashkimi” të Manastirit.

Shkrimi i njofton lexuesit e saj jo vetëm për Thirrjen, por edhe për Programin e punimeve të Kongresit, për pjesëmarrësit në Kongres pra për listën e delegatëve, për zgjedhjen e komisionit, për diskutimet, për procesvebalet e nëntë mbledhjeve sipas radhës, përgjatë nëntë ditëve të punimeve të Kongresit dhe të Komisionit dhe për vendimin e Komisionit lidhur me përzgjedhjen e alfabetit.

Vendimi u shkrua me shkronjat e alfabetit të përzgjedhur. Shkrimi zbulon gjithçka ka ndodhur brenda ditëve sa ka zgjatur Kongresi e deri te atmosfera e ditës së fundit. Kështu, në ditën e tetë, të parafundit, qysh në katër të mëngjesit, salla dhe katër dhomat allaturka të klubit qenë mbushur plot me delegatë, me, si thuhet në këtë shkrim, shoq të klubit, dhe me nxënës të shkollës “idadie”. Folësi i parë i kësaj dite ishte Haxhi Vildan Efendia, i cili foli për lirinë, despotizmin, njeriun, vetëdijen dhe bashkimin. E nisi shqip dhe e përfundoi turqisht kurse e përktheu Abdyl be Ypi. Folësi i dytë ishte vetë Fishta i cili i tha rëndësi nevojës së mësimit dhe të shkollave shqipe, i treti Fazli pashë Tirana e më pas Çerçiz Topulli e Mihal Grameno ia morën këngës trimërishte, kurse ison ua mbanin edhe “disa zëra grash, shqiptarka t’ardhura për të dëgjuar fjalët e delegatëve.” (f. 2).

Sipas këtij shkrimi të gazetës “Lirija”, dita u mbyll me një darkë që shtroi për 70-80 veta Klubi i Manastirit, që përmblodhi gjithë delegatët dhe shqiptarët e Manastirit, në një tryezë ku ishte edhe valiu i Manastirit Hivzi pasha. Në darkë ngriti dollinë i pari kryetari i klubit Fehmi Zavalani “për shënden e të gjithë Shqiptarëvet”, si tha ai, kurse Mit’hat Frashëri ngreu dollinë “për trupin e mendjen e Shqipëtarisë q’u ep fuqi dhe zemër gjithë Shqiptarëvet.” (f. 2).

Pas darke, si thuhet në gazetën “Liria”, f. 3,dhe siç do të ishte e pritshme, një fjalim të bukur e mbajti Gjergj Fishta, kurse i erdhi përkrah me fjalën e tij plot urtësi Ndre Mjeda duke thënë se “Shqiptarët qenkanë të zotër që dhe të bashkohen dhe të punojnë s’bashku’sikundre q’i rrëfeu edhe kjo mbledhje e Manastirit.” (f. 2).

Në ditën e nëntë, të fundit, e diel, sipas gazetës, u mblodhën delegatët, diskutuan për çështje me interes dhe morën dy vendime: e para, u vendos: “që klubet dhe shoqëritë që janë në Shqipëri të shkruajnë te klubi i Manastirit për çdo gjë të vlejtur q’u shkon në mendje, dhe Klubi i Manastirit të ketë për detyrë të bëjë në muaj një herë nga një raport që ta dërgojë në të tërë klubet dhe shoqëritë. Në këtë mënyrë klub’ i Manastirit do të jetë si shkronjës i klubeve të tjere, po s’do të ketë no një fuqi tjetër.”; e dyta, “u vendos: që për dy vjet të mblidhet një kongres për gjuhët dhe për literaturën shqip dhe u tregua për vent Janina dhe për ditë 10 korrik 1910.” (f. 3).

Këtu përfundon punën Kongresi i Alfabetit, por këtu nuk përfundon punën e gazetës “Lirija”, Ajo do të vazhdojë të botojë shkrime që afirmojnë njësimin e alfabetit, që nxisin dashurinë për gjuhën e shkollën, por edhe shkrime ku kritikohej e luftohej çdo qëndrim kundër abecesë shqipe e kundër çdo qëndrimi antikombëtar me të cilin dëmtohej ose mund të dëmtohej gjuha, arsimi dhe liria e shqiptarëve.

Më poshtë: 4 faqet e para të gazetës “Lirija”, kushtuar Kongresit të Manastirit.

Filed Under: Politike

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • …
  • 654
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Fotografia e Gjon Milit dhe CHARTRES CATHEDRAL -Një monument i entuziazmit Kristian
  • Lamtumirë legjenda jonë e mikrofonit në gazetarinë sportive Ismet Bellova!
  • Politika e mençur…
  • VEPËR NGA MË TË PASURAT E MË NJERËZORET NË MENDIMIN KRITIK
  • KOZMOPOLITIZËM
  • “Kur shpirti kthehet në gërmadhë lufte”
  • VATRA TELEGRAM URIMI AKADEMIKES JUSTINA SHIROKA PULA ME RASTIN E ZGJEDHJES KRYETARE E AKADEMISË SË SHKENCAVE DHE ARTEVE TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS
  • Suzana Shkreli: “We can make history by electing Michigan’s first Albanian Secretary of State”
  • NDAA i SHBA-së dhe pozicioni i Kosovës në arkitekturën e sigurisë
  • Alis Kallaçi do të çojë zërin dhe dhimbjen e “Nân”-s shqiptare në Eurovision Song
  • Garë për pushtet…
  • Njëqind vjet vetmi!
  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT