Astrit Lulushi/

Gjergj Kastrioti -Skënderbeu është figura më e shquar në historinë e Shqipërisë – Heroi Kombëtar – por në atdhe nuk ka asnjë relike të tij, ato janë të shpërndara. Armët e tij kanë qenë objekt adhurimi. Sipas legjendave, shpata e tij ishte aq e rëndë sa vetëm krahu i tij mund ta përdorte. Thuhej gjithashtu se ishte aq e mprehtë sa që mund të priste një njeri vertikalisht nga koka në bel me pak përpjekje dhe të priste një gur të madh në gjysmë me një goditje të vetme.

Nga të gjitha sendet e Skënderbeut kanë mbetur vetëm katër objekte: dy shpata, një përkrenare dhe një libër lutjesh. Aktualisht, armët (përkrenarja dhe shpatat) janë ekspozuar në Koleksionin e Armëve në Neue Burg në Vjenë pasi kanë kaluar nëpër duart e fisnikëve të panumërt që nga shekulli i 15-të, kur u sollën për herë të parë në Itali nga Shqipëria nga gruaja e Skënderbeut, Donika Kastrioti. Libri i lutjeve është i arkivuar në Shtëpinë Botuese Shelley në Chelsea, Londër në Angli.

Shpata dhe këllëfi e Skënderbeut janë ekspozuar aktualisht në Muzeun Kunsthistorischen në Vjenë, Austri.

Sipas Dhimitër Frëngu, shkruesit të Skënderbeut dhe një prej biografëve të tij, shpata e parë ishte e lakuar, me një buzë të mprehtë dhe e bërë në mënyrë elegante prej çeliku të Damaskenit. Disa tregime raportojnë se në një moment ai mbajti dy shpata të mbështjella në të njëjtën këllëf. Më pas Frengu shton, se Skënderbeu solli një mjeshtër shpatabërës nga Italia, i cili i prodhoi tre shpata më të mira për të. Njërën prej tyre, “që mund të priste çelikun”, ai ia dërgoi si dhuratë Sulltanit. Dihet gjithashtu se në vizitën e fundit të Skënderbeut në Selinë e Shenjtë, Papa Pali II i dhuroi heroit shqiptar një shpatë dhe një kapele.

Shpata e drejtë, e cila shtrihet në Muzeun e Ambras së bashku me helmetën. Shpata është me dy tehe. Tehu është i veshur me ar. Mbulesa e saj është prej lëkure. Sipas Faik Konicës, i cili e pa shpatën në fillim të shekullit të 20-të, në teh kishte ende njolla gjaku.

Nga ana tjetër, shpata e lakuar, është krijuar sipas stileve osmane të kohës, dhe ashtu siç ka raportuar Dhimiter Frengu pesë shekuj më parë, është prej çeliku damasken, shumë e zbukuruar. Ka një mbishkrim në turqisht. Mbishkrimi thotë: (Libehadur Allah Iskander beg – Kampion i Zotit, Skënderbeu). Doreza e veshur me argjend i përket një kohe të mëvonshme. Të dyja shpatat u riprodhuan në Vjenë, për t’u ekspozuar ekskluzivisht në Tiranë.

Nga këto dy shpata, ajo që përdorte Skënderbeu në kohë lufte mund të ishte e lakuar. Shpata e drejtë ishte mjaft e shkurtër për trupin e tij të gjatë, ndërsa tjetra ofronte fleksibilitetin e kërkuar për sulmet e kalorësisë dhe stilin e luftimit. Përveç kësaj, pasi ishte stërvitur në Turqi dhe pasi kishte mësuar atje aftësitë e tij në artet marciale, ka më shumë gjasa që ai të kishte qenë më rehat me atë shpatë.

Përkrenarja e Skënderbeut është prej metali të bardhë, e stolisur me një rrip të veshur me ar. Në krye të saj shtrihet koka e një dhie me brirë prej bronzi, e veshur gjithashtu me ar. Pjesa e poshtme mban një shirit bakri të stolisur me një monogram të ndarë me rozeta * IN * PE * RA * TO * RE * BT *, që do të thotë: Jhezus Nazarenus * Principi Emathie * Regi Albaniae * Terrori Osmanorum * Regi Epirotarum * Benedictat Te (Jesus Nazareti ju bekon, Princi i Emathia-s (meqë ai u emërua pas Aleksandrit të Madh), Mbret i Shqipërisë, Terrori i Osmanët, Mbreti i Epirit). Mendohet se brezi i bakrit me monogram është vepër e pasardhësve të Skënderbeut dhe është vendosur aty prej tyre, pasi Skënderbeu nuk ka mbajtur asnjë titull tjetër përveç “Zotit të Shqipërisë” (latinisht: Dominus Albaniae. Megjithatë duhet thënë se përkthimi i saktë latin i Regi është Mbretëria pasi është Rex që i referohet Mbretit. Kështu, mbishkrimet në përkrenare mund t’i referohen emrit të pavendosur me të cilin Shqipëria njihej në atë kohë, si një mjet për të identifikuar udhëheqjen e Skënderbeut mbi të gjithë shqiptarët në identifikimet emërtuese rajonale. Burimet bashkëkohore tregojnë se shqiptarët e shekullit të 14-të identifikoheshin si njerëz fisnorë, pa shtet të tyre. Kështu, në varësi të vendit ku jetonin – në veri apo në jug, në rrafshnaltë apo në male dhe në cilin qytetërim ishin – kemi turqisht: arnaut, greqisht: Arbanas, arbanensis, italisht: shqip, epirotarum, albanensis: arbër, Arbën, arbëresh. Sami Frashëri citohet, se në Kamus-al-Alam-in e tij pohon se formulimi “Dhu lKarnejn” (pronari i dy brirëve) ishte një emërtim që i atribuohej Aleksandrit të Madh të Maqedonisë, pikërisht emri që mbante Skënderbeu në formën islame. Me kërkesë të mbretit Zog të para Luftës së Dytë Botërore, një kopje identike e përkrenares së Skënderbeut ndodhet tani në Muzeun Kombëtar të Tiranës. Kopja është prodhuar nga një mjeshtër austriak në vitin 1937.

Përkrenarja është paraqitur në anën e pasme të kartëmonedhës shqiptare 5000 lekë, emetuar që nga viti 1996.

Helmeta dhe shpatat kanë një histori të errët dhe konfuze. Pas vdekjes së Skënderbeut, ato u dërguan në Itali nga gruaja e Skënderbeut, Donika dhe djali i tij Gjon. Kush i trashëgoi pas vdekjes së tyre nuk dihet. Armët u rishfaqën në dekadën e fundit të shekullit të 16-të. Deri në vitin 1590, helmeta dhe një shpatë ishin nën pronësinë e kontit Eolfang të Sturnberg, ndërsa shpata tjetër ishte në inventarin e Muzeut të Armëve të Arkdukës Karl të Styria, birit të Perandorit të Shenjtë Romak në Graz, Austri (ato shfaqen në inventarin e tetorit 1590. Personi që bashkoi armët ishte djali i perandorit dhe vëllai i Karlit, Arkiduka Ferdinand i Tirolit, i cili, duke vepruar nën këshillën e kancelarit të tij Jacob Schrenk von Gotzing, i bleu armët dhe i solli nën të njëjtën çati. Më vonë, ky princ ngriti Muzeun e Ambras, afër Tirolit, të cilin e mbushi me lloj-lloj materialesh të lidhura me luftën, si dhe piktura dhe portrete të famshëm të asaj kohe. Në 1806 armët u transferuan në Muzeun Perandorak në Vjenë. Përkrenarja dhe shpata e drejtë u vendosën në sallën Maximilian ndërsa shpata e lakuar gjeti rrugën drejt sallës Karl V. Armët u ndanë nga kuratoret e muzeut, të cilët nuk ishin të sigurt nëse shpatat i përkisnin vërtet Skënderbeut apo jo. Pas Luftës së Dytë Botërore, dyshimet u zhdukën. Në prag të 500-vjetorit të Skënderbeut, shpatat u ribashkuan, jo vetëm në të njëjtën sallë, por në të njëjtën vitrinë të Koleksionit të Armëve Neue Burg në Vjenë.

Armët iu kthyen Shqipërisë në nëntor 2012 në kuadër të 100-vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë, më pas u kthyen në Austri.

*

Skënderbeu i quante epirotët e lashtë shqiptarë, kur përmëndi se “shqiptarët nuk i tradhtojnë kurrë miqtë e tyre; se janë pasardhës të Pirros së Epirit dhe i kujtoi Orsinit fitoret e Pirros në Italinë e Jugut”.

I banuar nga popuj detarë dhe blegtorë, Epiri ishte një shtëpi e hershme e popujve të gadishullit jugor të Ballkanit. Epiri u vendos nga të njëjtat fise nomade që pushtuan Gadishullin para se ky të quhej grek.

Kështu Epiri i Lashtë dhe figura historike si Pirro konsideroheshin epirotë, ashtu si Aleksandri shihej si maqedon. Ata ishin grekë pjesërisht në kulturë, si principata në kufi. Në kohën e Skënderbeut, Epiri kishte një prani mjaft të spikatur shqiptarësh. Skënderbeui lidhi ata me Pirron, figurën më të famshme historike. Këtë ai e bëri edhe në emblemën e tij, duke shkruar me të drejtë ‘Princ i Epirit’. Pirro luftoi me perandorinë shumë më të madhe dhe të fuqishme të Romës dhe korri shumë fitore, prandaj Skënderbeu iu referua atij për t’u kujtuar shqiptarëve se ata mund të ndihmojnë në luftën dhe mposhtjen e një force më të madhe, duke luftuar kundër osmanëve.

Shoqërimi me figura të lashta historike për të kujtuar lavditë e kaluara ose për t’u kujtuar njerëzve se çfarë mund të arrihet nuk është e pazakontë. Vetë Skënderbeu fitoi në mënyrë të famshme pseudonimin Iskander nga osmanët pas Aleksandrit të Madh si rezultat i aftësive të tij ushtarake.

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës “Vatra” në nder të 16 vjetorit të shpalljes së pavarësisë së Republikës së Kosovës, në Selinë Qendrore të Vatrës, më 17 Shkurt 2024, ora 11 Am, do të organizojë një festë dedikuar ngjarjes historike për mbarë kombin shqiptar, shpalljen e Kosovës shtet të pavarur e sovran.

Në këtë ditë të shënuar do paraqiten kumtesa historike rreth pavarësisë e rrugëtimit 16 vjeçar të shtetit të Kosovës në liri, nga Frank Shkreli, Dr. Paulin Marku, Dr. Naim Musliu, Dr. Lulzim Nika dhe Halil Ahmeti. Në nder të kësaj ngjarje festive patrioti i shquar i Dardanisë, vatrani z.Toni Musaj në Vatër do të përgatisë një koktej për të gjithë të pranishmit.

Ftohet komuniteti dhe media që të marrin pjesë.

Nga Frank Shkreli/

Ky është rekomandimi i Komisionit të Punëve të Jashtme dhe i Mbrojtjes i House of Lords — Dhoma e Epërme e Parlamentit të Britanisë së Madhe. Ky komision, në një letër dërguar Ministrit të Jashtëm të Britanisë së Madhe, Lordit Cameron, kërkon që Qeveria britanike të rishqyrtojë qendrimet dhe politikat e saj ndaj Ballkanit Perëndimor – vetëm disa ditë pas kthimit të tij në Londër nga një vizitë të shkurtër në rajon, përfshir Prishtinën – ku rithekosi angazhimet e qeverisë së tij në mbështetje të Kosovës dhe rajonit, në takimet e tija me udhëheqsit më të lartë të Republikës së Kosovës, Presidenten Vjosa Osmani dhe me Kryeministrin Albin Kurti.

Komisioni i Punëve të Jashtme dhe i Mbrojtjes i Dhomës së Epërme të Parlamentit britanik, shpreh shqetsimin për rritjen e tensioneve, kohët e fundit, në Ballkanin Perëndimor, ndërkohë që përmend dhunën në veri të Kosovës, protestat në Beograd dhe gjendjen e brishtë politike në Bosnje e Hercegovinë. Për më tepër, invadimi i Ukrainës nga Rusia vazhdon të prek sigurinë evropiane dhe kjo, sipas Komisionit, ka pasoja serioze edhe për vendet e Ballkanit Perëndimor – duke shfaqur shqetësimin, veçanërisht, në lidhje me fushatat ruse të dezinformimit në mediat e rajonit. Ndërsa, sipas fjalëve të Komisionit, në rajonin e Ballkanit Perëndimor mbretëron përhapja korrupcionit, ndërkohë që sipas antarëve të Komisionit britanik të Punëve të Jashtme dhe Mbrojtjes, në vendet e ballkanit Perëndimor janë përkeqësuar masat kundër lirisë së medias. Përball kësaj situate të krijuar në rajonin e Ballkanit Perëndimor, Komisioni i Punëve të Jashtme dhe i Mbrojtjes i Britanisë së Madhe kërkon prej qeverisë britanike rishqyrtimin e politikës së Londrës zyrtare ndaj rajonit ballkano-perëndimor, ndërsa sugjeron edhe disa rekomandime për të ndidhmuar në arritjen e sigurisë, të stabilitetit dhe begatisë në atë rajon. Porosit qeverinë britanike që, njëherazi, të shtojë lidhjet ekonomike me vendet e rajonit me qëllim për të promovuar rritje ekonomike afat-gjatë në përputhje me përpjekjet e Bashkimit Evropian për të stabiliaur atë rajo dhe për ta integruar Ballkanin Perëndimor me institucionet Euro-Atlantike. I bëhet thirrje qeverisë britanike që të bashkrendojë sanksionet dhe programet anti-korrupcion me partnerët ndërkombëtarë, me qëllim që të luftohet kleptokracia në Ballkanin Perëndimor.

Është interesant fakti se në një prej këtyre rekomandimeve kyçe të Komisionit të Punëve të Jashtme dhe Mbrojtjes të Dhomës së Epërme të Parlamentit Britanik, i kërkohet qeverisë që të sigurohen fondet për hapjen e Shërbimit shqip të BBC- radio Londrës, diçka që sipas Dhomës së Epërme (The House of Lords) të Parlamentit britanik – do të ndihmonte për të kundërshtuar përhapjen e informacionit fals në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Është një rekomandim që, për fat të keq, të sjell në kujtesë luftën e ftoftë midis botës komuniste dhe perëndimit demokratik gjysëm shekullin e fundit të shekullit të kaluar si dhe luftërat në ish-Jugosllavi gjatë 1990-ave. Ishte një periudhë përplasjesh ideologjike dhe luftarake kur, siç dihet, e vërveta është gjithmonë viktima e parë – kur qeveritë perëndimore demokratike mundoheshin që mungesën e lirisë së shtypit në vendet komuniste ta zevendësonin me programe shtesë dhe në gjuhë të ndryshme të Evropës dhe ish-Jugosllavisë. Objektivi, sipas Komisisonit të Parlamentit britanik, për të rekomanduar rifillimin e programeve të Shërbimit shqip të BBC-së, është që të miratohen fondet afat gjatë për zhvillimin e programeve në rajon, me qëllim, përveç promovimit të lirisë së shtypit, njëkohsisht edhe për të promovuar rritjen ekonomike dhe për të luftuar korrupcionin e përhapur në Ballkanin Përendimor.

Ka qenë Janari i vitit 2011 kur Shërbimi Botëror i BBC-së kishte vendosur të mbyllte Shërbimin shqip, thjesht për “kursime”, pat deklaruar në atë kohë Ministria e Jashtme britanike, duke arsyetuar se “ne duhet të përqëndrojmë përpjekjet tona në gjuhët ku ekziston nevoja më e madhe dhe ku ne kemi ndikim më të madh.” Rekomandimi aktual i Komisionit të Parlamentit britanik për të rivendosur programet e Shërbimit shqip të BBC, 13 vite pasi e kishin mbyllur Shërbimin shqip, tregon se vendimi i Londrës zyrtare për të mbyllur programin shqip ka qenë i gabuar por tregon gjithashtu se programet në gjuhë të ndryshme ndërkombëtare të enteve të gazetarisë së lirë, siç është BBC, janë një mjet i dobishëm jo vetëm për politikat gjeostrategjike të Britanisë së Madhe por edhe të dobishme për lirinë, demokracinë, stabilitetin, paqën dhe sigurinë rajonale edhe evropiane. Kjo e vërtetë është provuar, sidomos, gjatë shekullit të kaluar, por edhe në ditët e sotëme.

Duke u bazuar në përvojën time 30-vjeçare në Zërin e Amerikës, unë jam i bindur se radiostacionet perëndimore, kryesisht Zëri i Amerikës, BBC dhe Radio Evropa e Lirë, kanë qeneë dhe janë forca vendimtare në luftën kundër nazizmit dhe komunizmit si dhe forcave të tjera të errëta më vonë në Evropë, si politika fashiste e Millosheviqit kundër popujve të tjerë të Ballkanit, sidomos politika e tij e gjenocidit kundër shqiptarëve të Kosovës. Ish-disidenti polak dhe më vonë president i Polonisë, Lech Walesa ka thënë se, “pa këto radiostacione, përpjekjet për liri do të ishin më të vështira dhe rruga drejtë demokracisë do të kishte qenë më e gjatë.”

Unë vazhdoj të jem i besimit se megjithëse lufta e ftohtë nuk është më, misioni i këtyre mediave ndërkombëtare nuk ka marrë fund. Transmetimet ndërkombëtare, duke përfshirë edhe ato të BBC-së, drejtuar Shqipërisë dhe Shqiptarëve, janë më të rëndësishme se kurrë. Liria e shtypit, sipas organizatës prestigjioze Freedom House, ka vazhduar të bjerë anë e mbanë botës, përfshirë edhe Ballkanin, duke i cilësuar shumë vende si, “jo të lira” ose “pjesërisht të lira”, përfshir Shqipërinë dhe Kosovën. Thirrja e Komisionit parlamentar të Punëve të Jashtme të Britanisë së Madhe për të rihapur Shërbimin shqip të BBC — është një votë mos besimi, jo e favorshme për lirinë e shtypit në botën shqiptare. Dikur, kur vendosnin hapjen e një shërbimi në gjuhë të huaja, pyetja e parë dhe më e rendësishme ishte: cila është gjëndja e lirisë së shtypit në atë vend – si faktor kryesor për hapjen e një programi të ri.

Programet në gjuhën shqipe, të BBC-së duhet të vazhdojnë të shërbejnë si shembull dhe si burime të lirisë së shtypit në këto vende përfshirë edhe Shqipërinë e Kosovën, duke transmetuar lajme e komente të pacensuruara dhe të painfluencuara nga politika ose elementë të tjerëtë errët politikë, shoqërorë dhe ekonomikë. Kto programe janë në interes të atyre të cilëve këto programe u drejtohen në gjuhë të huaja, por në të njëjtën kohë, ato janë edhe në interesin e vendit nga ku burojnë këto transmetime si edhe në interesin e paqës dhe të demokracisë rajonale, evropiane dhe botërore, pasi një vend demokratik ka më pak gjasë të kërcënojë fqinjët dhe rendin ndërkombëtar.

BBC dhe transmetuesit e tjerë perëndimorë, siç është Zëri i Amerikës, me programet e tyre duhet të vazhdojnë të inkurajonë forcat e lirisë dhe të demokracisë anembanë botës dhe në të njëtën kohë të diskurajonë dhe të diskreditojnë forcat e errëta të shtypjes dhe armiqët të lirisë, të demokracisë dhe drejtësisë.

Shkëmbimi ose përhapja e informatave të sakta sot si edhe gjithëherë më parë, është jashtëzakonisht i rëndësishëm për lirinë dhe dinjitetin njerëzor, për vlerat morale dhe demokratike ndaj të cilave aspirojnë të gjithë popujt vullnetmirë, anembanë botës, përfshir Kombin shqiptar. Lajmi se Dhoma e Epërme e Parlamentit britanik rekomandoi, javën që kaloi, rivendosjen e programeve të BBC-së në gjuhën shqip, është një lajm i mirë për të gjithë. Për Britaninë e Madhe dhe për interesat e sajë në Ballkanin Perëndimor. Por një program shtesë ndërkombëtar lajmesh e informacioni në gjuhën shqipe nga një ent prestigjoz lajmesh si BBC, është një lajm i mirë për dëgjuesit shqiptarë anë e mbanë Ballkanit Perëndimor, pasi përveç Zërit të Amerikës dhe Radios Evropa e Lirë, ndër të tjera, do të kenë edhe një burim tjetër lajmesh dhe informacioni të një standardi të lartë gazetaresk dhe redaksional nga një ndër më prestigjozët në botë.

“Në Ditën e Përkujtimit të Holokaustit, ne reflektojmë mbi miliona njerëz që u persekutuan dhe u zhdukën në një prej periudhave më të errëta të njerëzimit.

Krenar per vlerat e popullit shqiptar, i cili kurrë nuk bëri kompromis as edhe me jetën e tij në mbrojtjen e kauzës së humanizmit.

Le të na shërbejnë historitë e tyre që të kundërshtojmë me vendosmëri urrejtjen, diskriminimin dhe çdo padrejtësi tjetër në dëm të njerëzimit” – Mesazh i Presidentit të Republikës së Shqipërisë z.Bajram Begaj.

New York, 26 Janar 2024 – Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra uron përzemërsisht z.Talat Xhaferri në detyrën e Kryeministrit të Republikës së Maqedonisë së Veriut. Kjo është një ditë historike për shqiptarët në Maqedoni e trojet etnike. Karriera e gjatë politike, eksperienca institucionale e shtetformuese dhe profili i një politikani të arrirë do ta bëjnë të suksesshëm dhe krenar për shqiptarët qeverisjen e z.Xhaferri.

Vatra vlerëson me konsideratë dhe i shpreh mirënjohjen faktorit politik dhe shqiptarëve në Maqedoninë e Veriut për bashkëpunimin e suksesshëm dhe rolin deçiziv në faktorizimin gjithnjë e më tepër të shqiptarëve në Maqedoninë e Veriut.

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra do ta mbështesë me të gjitha mjetet dhe kapacitetet qeverinë e Kryeministrit Z.Talat Xhaferri.

Me respekt dhe gëzim

Kryetari i Vatrës

z.Elmi Berisha