Nga ROLAND QAFOKU/

Janë një dyzinë librash të shkruar deri më sot për mbretërimin e Princit Wilhelm Zu Wied në Shqipërinë e vitit 1914. Me autorë kryesisht italianë dhe austriakë ato na kanë zbardhur se çndodhën në ato 6 muaj që në fakt sot na duken sikur ishin 6 vjet. Ishin aq intensive ngjarjet sa dukej sikur ndjek rregullin se një ditë e përshkruar për atë kohë vlen sa për 1 vit sot. Mes tyre ka edhe autorë shqiptarë që janë rrotulluar nga po këto burime dhe ndonjë ka kapur ndonjë thagmë të gjetur në Arkivin Qendror të Shtetit, por që nuk ka sjellë ndonjë të re të jashtëzakonshme. Përjashtim ka bërë libri-album i Artan Lames në vitin 2012 “Princi i shqiptarëve” që solli për herë të parë në foto dhe tekst të gjithë historinë e jetësë së Wid-it. Ishte ai i pari që shkoi në kështjellën Neuwied ku kishte lindur princi dhe si sqimatar i çdo gjëje të vjetër, na solli të plotë figurën e tij që nuk e njihnim. Dhe kur dukej se po thoshim boll më me ato 6 muaj, Marenglen Kasmi i përmbysi të gjitha. Studiuesi dhe historiani tashmë i certifikuar si “Deutsche Kulture” vjen i armatosur pikërisht me pirgje dokumentash nga atdheu prej nga ku vinte princi. Dhe të sjellësh një studim se si e shkonin gjermanët gjermanin e tyre në Shqipëri është vërtetë një pikëvështrim sa i ri dhe aq interesant. Kasmi ka shoshitur prej vitesh Bundesarchiv në Berlin dhe na jep si të servirur në pjatë jo vetëm një qasje tjetër, por fakte dhe të dhëna që vijnë për hërë të parë, aq sa mund të themi se i paskemi njohur shumë pak ato 6 muaj. Me librin “Wilhelm Zu Wied dhe Shqipëria mars-shtator 1914” Kasmi na sjell një tablo të gjerë, të plotë dhe të qartë se si e shikonte Gjermania “djalin e saj” në krye të principatës së vogël dhe të çuditshme shqiptare.

Dhe duke i shtuar këtë libër kolanës së librave të tij, Marenglen Kasmi përfundimisht ka çimentuar se është një pol të rëndësishëm i pikëvështrim gjerman të çdo ngjarjeje në historinë e Shqipërisë. Kasmi po tregon gjithashtu se historia e Shqipërisë është një minierë ari për çdo studiues, mjafton që të kesh dëshirë, vullnet dhe disa aftësi të veçanta që sigurisht ai i ka. Për fat, nga marsi deri në shtator 1914, ai na jepë gjithçka të re, gjithçka ndryshe apo e thënë me fjalë të tjera, një histori ose nuk e njihnim ose e njihnim gabim.

Besoj se çdokush që e njeh sado pak atë periduhë mund të ketë bërë pyetjen: Si ka mundësi që Princ Ëied-I, një gjerman me gjak mbretëror dhe me formim ushtarak e që kishte marrë pjesë në luftë dështoi në mënyrën më të turpshme në Shqiperi? Studiuesi Kasmi i jep përgjigje kësaj pyetje duke vënë në gojë një zyrtar të qeverisë gjermane përpara se Wied ta pranonte detyën: Prusia do humbte një komandant skuadre dhe asgjë më tepër! Mjafton kjo frazë për të kuptuar arsyet e atij dështimi dëshpërues të gjermanit më të paaftë që i ra fati të mbretëronte në shtetin e sapokrijuar në cep të Adriatikut. Shteti gjerman tregoi indiferencë totale ndaj princit të saj dhe këtë dështim e kishte parashikuar vetë perandori Wilhelm II i cili nuk ishte fare entuziast për caktimin e tij nga Fuqitë e Mëdha teksa tha: “Nuk do ishte e këndshme që në Shqipëri të turpërohej një princ gjerman. Dhe në fakt kështu ndodhi. Po cila ishte arsyeja? A ishte lëvizja rebele e turmave të çartura që thërrisni “dum babën”, pro Turqisë? Këtu Kasmi arrin në një konkluzion vërtetë interesant. Sipas tij, lëvizja rebele e atyre muajve nuk ishte kundër Wied, por kundër bejlerëve dhe agallarëve. Kjo është një tezë e fortë që mbahej deri në 1990 dhe për këtë ka patur debate të forta. Historiografia komuniste e shfrytëzoi këtë tezë për 45 vjet për ta cilësuar atë si një lëvizje deri diku majtiste, pra kryengritje fshatare popullore ndaj klasës feudale. Madje, Haxhi Qamili cilësohej deri në 1990 si Hero i Popullit dhe busti i tij qëndroi deri vonë në fshatin e tij të lindjes në Sharrë. Ironia dhe humori vazhdonte teksa në vitin 2006, me rikonstruksionin e shkollës 9-vjeçare të fshatit ishte rikonstrukuar edhe busti i tij, ndërsa emri në ballinën e shkollës ishte bërë më i dukshëm. Por Kasmi sigurisht që nuk ka qasjen të “rikonstruktojë” figurën e princit të gjurulldisë Haxhi Qamili. Ai e sjell lëvizjen anarkike që ai drejtoi të shfytëzuar nga kush mundi. Dhe teza e tij e një anarkie për lëvizjen anarkike është vërtetë e re dhe interesante. Ajo ishte shumë e lehtë për tu manipuluar mjafton të dimë arsyet se ajo nisi si ankesë e kryengritësve se feja myslimane nuk po respektohej dhe për këtë arsye duhet të ktheheshin në Turqi. Dhe i pari këtu manipulator i lëvizjes ishte Esad Pashë Toptani. Kryengritësit u zhgënjyen me të sepse ai u kishte premtuar se në krye të Shqipërisë do vinte një princ mysliman, ndëkroihë që u solli një “kaur”.

Sa shumë fakte të reja!

Serbia dhe Greqia paguanin kryengritësit e Shqipërisë së Mesme kundër princ Wied. Ministri grek dhe peshkopi grek në Durrës punonin që ky vend të mos binte asnjëherë në qetësi duke hedhur para ku të mundnin. Rusia ishte e involvuar direkt në anarkinë që përfshiu Shqipërinë dhe planfikonte copëtimin e tokave të saj. Oficerët hollandezë treguan paaftësi që nga mosnjohja e menatlitetit për cilësitë ushtarake të shqiptarëve. Princ Wied ishte i shkëputur fare nga populli. Asnjëherë nuk doli ndonjë tubim. Ai kreu vetëm vizita të shkurtra në Tiranë, Kavajë dhe Vlorë. Sami Vrioni i hoqi me dhunë kapelen Ahmet Zogut kur ai shkoi në pallat për të takuar Wied. Këto janë disa nga faktete e reja që Marenglen Kasmi i sjell në libër nëpërmjet publikimeve, raporteve dhe intervistave të funksionarëve gjemanë të asaj kohe. Por kryefakti i ri besohet se mbetet që Preng Bibë Doda paguhej nga Wied që mbështetësit e tij të mbronin Durrësin nga rebelet, ndëkrohë që ai vetë nuk paguante i paguante ata. Dhe kjo solli aktin më të turpshëm: Forcat e Preng Bibë Dodës bastisnin dhe grabisnin shtëpitë e rebelëve dhe fshatarëve të Ishmit nën rregullin mesjetar të bërit plaçkë. Vetëm në pak ditë njerezit e tij grabitën në Durrës 10 mijë bagëti të imta dhe i dërguan në Mirditë. Kasmi publikon të dhëna nga gazetarët gjermanë sipas të cilit Doda thjesht organizonte fushta hajdutërore në vend të fushatave për të mbrojtur Wied-in. Dhe për ta mbyllur me karrierën e princit gjerman Kasmi na sjell fakte që të lanë speechless (pa fjalë): Ëieëd hyri në bisedime me Serbinë në vitin 1918 të kthehej në Shqipëri. Ishte ky vit që kërkoi të ikte nga ushtria prusiane të përfshirë në të pas largimit nga Shqipëria. Ai kishte qenë në front dhe arriti deri gradën major. Ndërkaq, varri i Wied u zbulua në vitin 1991 në një kishë në Bukuresht, pas rënies së komunizmit. Arkivoli i tij ishte fshehur nën një mbulesë druri.

Qeveria që zgjidhej nga gjumi në mesditë

Teksa Margaret McMillan e përshkruan 75-vjeçarin Turhan Pasha që flinte gjumë gjatë punimeve të Konferencës e Paqes në Paris 1919, Kasmi nuk ia ndryshon drejtimin as për atë që kishte bërë në 1914. E paraqet kryeministrin me një kabinet jofunksional dhe që problemin kryesor e kishte që nuk fliste shqip. Prisni! Pse nuk kemi të dokumentuar asnjë debat, përplasje apo incident mes Turhan Pashës dhe Esad Pashës? Po si mund të ndodhte kjo kur kryeministri banonte në një dhomë në vilën e Esad Toptanit? Një fakt nga i cili kupton shumë. Ndërkaq, Kasmi ka zgjedhur një gazete gjermane që i përgjigjej pyetjes se si funksiononte kabienti i Turhan pashës më 1 korrik 1914: “Një kabinet, anëtarët e të cilit flenë deri në mesditë dhe e fillojnë punën në 3 pasdite ndërkohë që ekzistenca e shtetit është në lojë”.

Esad Pashë Toptani më i keq se sa e kemi njohur

Marenglen Kasmi nuk e portretizon Esad pashë Toptanin më të mirë, ose më të keq. Ai e vizaton siç është: Tinzar dhe dinak. Sytë e tij nuk ishin të mirë. Ata tregonin lloj lloj historish të errta dhe mu shfaq imazhi i Hasan Riza Pashës të vrarë, mbrojtësit të Shkodrës. Me përpjekjet e kohëve të fundit për ta bërë Esadin të mirë, Kasmi nuk ka lidhje. Ka siguruar dokumente që vijnë për herë të parë për publikun dhe Esadi del siç ka qenë: Një rrezik për Shqipërinë dhe Wied-in. Kaq mjafton. Në një letër që Esadi shkruante për Wied-in përpara se të ulej në fron, theksonte se do ta mbështeste derisa të ishte gjallë. Dhe letra vijonte me frazën lapidare: “Nëse ti vdes, vetëm mua më takon të jem mbret i Shqipërisë”. Mjafton ky fakt për të mos u sforcuar për ta bërë personazh pozitiv të historisë të saj periudhe. Dhe epshi për pushtet e bënte Esadin tua thoshte njerëzve jo rrallë: Nëse vdes princi do jem unë zëvendësi i tij. Dhe ndër ata që Esadin nuk e duronin ishte edhe një njeri i perëndisë. Kasmi na sjellë një fakt sipas të cilit At Nikoll Kaçorri ka thënë se nëse do kishte fuqi do ta varte Esadin. Dhe për ti vënë kapak figurës së Esadit Kasmi publikon një letër të Ismail Qemalit për Wied; Ju keni bërë vetëm një gabim. I besuat ujkut të ruante delet.

Faik Konica në sulm ndaj Ismail Qemalit

Dukej si kishte shteruar figura e Faik Bej Konicës me disa botime të bëra vitet e fundit. Por asnjëherë nuk ishte zbardhur aktiviteti i tij në vitin 1914 në Durrës. Ishte e habitshme se si shoqëria shqiptare e asaj kohe ishte primitive por çuditërisht kishte një potencial inteletual të kënaqshëm me një aradhë figurash. Mes tyre qendronte Faik beu. Kasmi publikon një fakt domethënës për figurën e tij: Më 27 janar 1914, në gazetën vjeneze “Neue Freie Presse” ai dha një intervistë. Sulmon Ismail Qemalin teksa shkruan se mbreti i Greqisë i ka thënë se paguhej 36 mijë franga ari në vit prej tyre. A është ndonjë nga ato fluturimet e Faikut apo e saktë, këtë sot ne nuk e vërtetojmë dot. Por që kur sulmonte Faik beu, nuk bënte sikur, kjo ishte në stilin e tij. Dhe nuk mund të bënte përjashtim nga kjo as figura e Ismail Qemalit me të cilin kishte shumë “hesape” se kush ishte më i rëndësishëm.

Muzeu Historik Kombëtar/

Udhëheqës i Lëvizjes Kombëtare Shqiptare. Lindi në Vlorë më 24 Janar 1844 në një nga familjet më të mëdha të Shqipërisë së Jugut. Pasi kreu shkollën fillore në vendlindje, vijoi studimet në shkollën plotore turke në Selanik, ku ishte internuar familja e tij dhe më pas kreu gjimnazin “Zosimea” në Janinë. Në vitin 1860 punoi si përkthyes pranë zyrës së përkthimit të Portës së Lartë. Nga vitet 1862-1864 shërbeu në administratën vendore në Janinë e më pas u transferua në Tërhallë (Thesali) e përsëri në Stamboll. Ai mori pjesë, së bashku me Jani Vreton, Hoxhë Tahsinin, Kostandin Kristoforidhin, Pashko Vasën e Sami Frashërin, në mbjedhjen e parë për caktimin e alfabetit të shqipes dhe për formimin e një shoqërie kulturore shqiptare. Ismail Qemali pati në vijim një varg detyrash të larta në administratën turke si: kryesekretar i Ministrisë së Punëve të Jashtme në Stamboll, mytesarif i Varnës (Bullgari), guvernator i Danubit të Poshtëm (Tulxhë-Bullgari) etj. Më 1877 Porta e Lartë e akuzoi si kundërshtar të politikës së Sulltan Abdyl Hamitit II dhe përkrahës të pikëpamjeve liberale të Mithat Pashës (funskionar i lartë i Perandorisë, reformator, opozitar). Me këto akuza Porta e Lartë e dënoi me 7 vjet internim në qytetet Kytahja, Eskishehir dhe Bursa në Anadoll. U lirua më 1884 dhe u emërua si mytesarif i sanxhakut të Galiopolit dhe guvernator i Vilajejtit të Tripolit Libi. Më 1900 për t’u shpëtuar ndjekjeve të sulltanit, u arratis nga Turqia dhe i dorëzoi dorëheqjen sulltanit, duke e motivuar largimin e tij nga Stambolli, se në këtë mënyrë do t’i shprehte më mire idetë e tij dhe do t’i kushtonte kujdesin e duhur çështjes shqiptare.

Ismail Qemali qëndroi në vende të ndryshme të Europës ku vendosi lidhje dhe bashkëpunoi me rrethet politike të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare. U aktivizua në lëvizjen patriotike shqiptare, mori pjesë në përpjekjet për caktimin e një alfabeti të përbashkët të gjuhës shqipe dhe për formimin e një shoqërie kulturore shqiptare. Ismail Qemali zhvilloi gjithashtu veprimtari të ngjeshur politike në Europë për njohjen e kombit dhe të të drejtave të tij. Ai shpejt do të shpallte në shtypin e kohës, vendas dhe të huaj, platformën e tij politike për autonominë e plotë të Shqipërisë ndaj Perandorisë. Mori pjesë në lëvizjen xhonturke, në krahun përparimtar të saj, që ishte për njohjen e e të drejtave të kombeve të Perandorisë, por u hodh kundër Xhonturqve, kur këta morën pushtetin dhe vendosën diktaturën ushtarake. Më 1909 mori pjesë në kundërrevolucionin kundër Xhonturqve dhe u zgjodh kryetar i Partisë Liberale (Ahrar). U dallua si frymëzues dhe organizator i kryengritjes kundërosmane të viteve 1910-1912. Së bashku me Luigj Gurakuqin e patriotë të tjerë hartoi Memorandiumin e Greçës të qershorit 1911 dhe në fund të atij viti mori nismën për organizimin e Kryengritjes së Përgjithshme të vitit 1912. Më 19 nëntor 1912 njoftoi bashkëatdhetarët se do të mblidhej në Shqipëri një Kuvend Kombëtar. Në këtë kuvend, që u mblodh nën kryesinë e tij më 28 nëntor 1912 lexoi deklaratën e shpalljes së Pavarësisë të Shqipërisë dhe ngriti flamurin kombëtar. Pas kësaj u caktua kryetar i Qeverisë së Përkohshme dhe minister i Punëve të Jashtme. Në politikën e tij të jashtme Ismail Qemali u bë i papajtueshëm ndaj çdo cënimi të pavarësisë e të sovranitetit kombëtar. Pavarësisht kushteve të vështira të brendshme e të jashtme, qeveria e kryesuar nga Ismail Qemali mori një varg masash për organizimin dhe ndërtimin e shtetit të pavarur. Në të gjitha këto veprimtari Ismail Qemali u tregua burrë shteti dhe diplomat largpamës, mbrojti me vendosmëri shtetin e pavarur shqiptar. Por Fuqitë e Mëdha nuk e njohën Qeverinë e tij.

Komiteti i Parlamentar i Stabilizim Asociimit, BE-Shqipëri ka zhvilluar mbledhjen e tij të 17 me 22 janar 2024 në Bruksel. Në këtë mbledhje u trajtuan çështje si: Sundimi i ligjit, lufta kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit, Politikat e Zhvillimit Ekonomi, Media, Shoqëria civile, rinia dhe marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë dhe bashkëpunimit rajonal.

PE në këtë mbledhje ka miratuar rekomandimet për projekt-rezolutën për Shqipërinë, ku kërkohet që në Reformën Zgjedhore të përfshihet edhe opozita dhe po ashtu Kimisionet Hetimore të përdoren për të rritur llogaridhënien.

Parlamenti Europian miraton në Komitetin e Stabilizimit rekomandimet për Shqipërinë. Në Rezolutën e PE për Shqipërinë, evidentohet kryesisht këto çështje kryesore:

-Bëhet thirrje për përfshirje të fortë të Parlamentit për të nxitur angazhimin e opozitës.

-Theksohet funksioni jetik i kontrollit dhe balancimit të Parlamentit, duke theksuar nevojën për komisione hetimore.

–Kërkon përdorimin e mjeteve të ndryshme të mbikëqyrjes duke përfshirë komisionet hetimore, për të forcuar llogaridhënien dhe qeverisjen demokratike në Shqipëri.

-Shpreh keqardhjen që pavarësisht krijimit të komitetit ad hoc për reformën zgjedhore në shkurt 2022, nuk është bërë asnjë përparim as në miratimin e ndonjë teksti dhe as në adresimin e rekomandimeve të pazgjidhura të OSBE/ODIHR dhe Komisionit të Venecias.

-Thekson rëndësinë kryesore të përfshirjes së të gjithë zërave nga opozita në procesin e reformës zgjedhore për të siguruar një qasje të vërtetë përfaqësuese dhe gjithëpërfshirëse.

-Bën thirrje për një dialog politik konstruktiv dhe gjithëpërfshirës nga të gjitha palët në adresimin e plotë të kësaj çështjeje përpara zgjedhjeve të ardhshme të përgjithshme, për të forcuar kulturën parlamentare demokratike të Shqipërisë dhe për të mundësuar një proces të qetë zgjedhor.

-Bën thirrje për shmangien e ndërhyrjeve politike në sistemin e drejtësisë, dhe të eleminohet korporatizmi.

-Bën thirrje që të sigurohet që procedurat dhe vendimet gjyqësore të mbahen sipas standardeve të qëndrueshme, pa standarde të dyfishta.

-Theksojmë nevojën për miratimin e menjëhershëm të ndryshimeve të nevojshme në ligjet e reformës në drejtësi. Këto reforma janë thelbësore për një gjyqësor të pavarur që u përmbahet praktikave më të mira ndërkombëtare, duke garantuar drejtësi, paanshmëri dhe efikasitet.

-Në kuadër të Procesit të Berlinit, thekson rëndësinë e zbatimit të reformave të nevojshme për përthithjen efektive të fondeve, duke përforcuar kështu rrugën e Shqipërisë drejt integrimit europian.

-Shpreh shqetësimin se korrupsioni është i përhapur në shumë fusha të jetës publike dhe të biznesit dhe masat parandaluese vazhdojnë të kenë një ndikim të kufizuar.

-U kërkon institucioneve shqiptare të intensifikojnë përpjekjet për të luftuar korrupsionin, duke theksuar nevojën për veprime efektive dhe të vazhdueshme, veçanërisht në sektorët me rrezik të lartë.

-Mirëpret ndryshimet e ligjit specifik për Rolin e Kuvendit në procesin e Integrimit Evropian, duke kërkuar që ti ofrohen mundësitë opozitës, të përfshihen plotësisht në procesin e integrimit evropian.

-Thekson nevojën për të mbrojtur gazetarët nga pengesat ligjore dhe institucionale.

-Kërkon veprime për të siguruar një mjedis të sigurt për gazetarët, duke mbështetur një peizazh mediatik të lirë dhe të drejtë, thelbësor për forcimin e demokracisë në Shqipëri.

-Thekson rëndësinë e ruajtjes së rajoneve të mbrojtura mjedisore dhe turizmin e qëndrueshëm, duke avokuar për zhvillim që balancon rritjen ekonomike me ruajtjen ekologjike”.

“Gazeta Panorama”

Përgatiti Rafael Floqi/

Ish-presidenti ka marrë disa mbështeteje të tjera, me një senator që e quajti atë “kandidatin e supozuar”.

ROCHESTER, N.H. – Ish-presidenti Donald Trump shpejtoi drejt arritjes së nominimit të republikanëve për vitin 2024 të dielën, ndërsa mbwshtetja e guvernatorit të Floridës Ron DeSantis sinjalizoi konsolidim të mëtejshëm të tij dhe një ndjenjë në rritje të dorëheqjes midis republikanëve që shpresonin ta ndalonin atë.

Trump e filloi fjalimin e tij të dielën duke uruar DeSantis dhe duke e lavdëruar atë, gruan dhe fushatën e tij. “Nuk është e lehtë”, tha Trump. “Ai ishte shumë i sjellshëm dhe më mbështeti. Kështu që unë e vlerësoj atë, dhe gjithashtu pres me padurim të punoj me Ronin dhe të gjithë të tjerët për të mposhtur Joe Biden e shtrembër.”

Ai vazhdoi të sulmonte sfiduesin e tij të vetëm të mbetur nga GOP, ish-ambasadoren e OKB-së, Nikki Haley, duke u përpjekur ta mposhtte atë duke mobilizuar të pavarurit, përfshirë ata që anojnë nga demokratët, për të votuar në zgjedhjet paraprake republikane.

“Vota juaj në këtë primare është shansi juaj personal për të shënuar fitoren përfundimtare mbi gënjeshtarët, mashtruesit dhe gwnjeshtarët që përpiqen të shkatërrojnë Amerikën. Nikki Haley ka bërë një aleancë jo të shenjtë me RINOs dhe Never Trumpers, “tha ai, duke përdorur një shkurtim poshtërues për “Republikanët vetëm në emër”.

Strategu republikan i New Hampshire, Mike Dennehy, tha se largimi i DeSantis nga gara “e bën praktikisht të pamundur për Nikki Haley që të mbajë Trump nën 50 për qind. Dhe ka një shans që Trump mund të arrijë 60 për qind të martën, “tha ai. “Nga çdo tregues anekdotik si dhe nga sondazhet, votuesit e DeSantis janë votues të Trumpit”.

Ish-presidenti ka qenë në krye të 50 për qind të mbështetjes në sondazhet e fundit të zgjedhjeve paraprake të parë në vend të martën dhe fushata e tij ka tallur Haley-n duke i larguar zëvendësuesit nga shteti i saj i Karolinës së Jugut, republikanët e së cilës janë planifikuar të votoni muajin e ardhshëm.

Ekipi i Trump ftoi disa ligjvënës të shquar të Karolinës së Jugut në New Hampshire, duke përfshirë guvernatorin Henry McMaster dhe nëngovernatorin Pamela Evette, dhe i gjeti zyrtarët e zgjedhur të lumtur për të udhëtuar tek ai. Një këshilltar i lartë për fushatën e Trump e përshkroi qëllimin e tyre si përfundimin e shpejtë të zgjedhjeve paraprake dhe t’i tregonin Haleyt se fitorja edhe në shtetin që ajo qeveriste do të ishte e vështirë për të.

Por pas mbështetjes të senatorit Tim Scott (R-S.C.) në Karolinën e Jugut kishte për qëllim të godiste veçanërisht sepse Haley dhe Scott në të vërtetë kishin qenë miq prej vitesh, thanë njerëz të afërt të të dyve.

“New Hampshire duket se është vendi ku ajo e ka varur suksesin e saj të mundshëm – pas kësaj, bëhet shumë më e ndërlikuar për guvernatoren,” tha Rep. Russell Fry (R-S.C.), i cili udhëtoi në New Hampshire të shtunën për të nxitur Trump “Republikanët janë të bashkuar pas presidentit dhe duket se po konsolidohen çdo ditë.”

Këshilltarët kryesorë të Trump publikuan të dielën një memo duke u kujtuar gazetarëve parashikimet të guvernatorit republikan të Haley-t dhe New Hampshire, Chris Sununu për performancën e saj këtu, duke argumentuar se ajo i vendosi vetes një detyrë të pamundur për të fituar plotësisht. Këshilltarët, e Chris LaCivita dhe Susie Wiles, e guxuan t’i kërkonin asaj të largohej dhe të mbështeste Trumpin ose përndryshe “të rrënohej dhe turpërohej absolutisht në shtetin e saj”.

“Karolina e Jugut në masë të madhe do të shkonte për Trump me 30 ose 40 pikë kundër Haley,” tha senatori i shtetit të Karolinës së Jugut, Josh Kimbrell, i cili ishte zyrtari i parë i zgjedhur i shtetit të tij për të mbështetur DeSantis dhe e miratoi menjëherë Trump të dielën kur DeSantis u largua. “Shumë njerëz në bazën republikane janë të frustruar me të dhe sigurisht se si ajo e ka trajtuar këtë fushatë. Fushata e saj nuk do të luajë mirë këtu dhe ajo tashmë ka larguar shumë nga mbështetësit e saj këtu.”

Rob Godfrey, një ndihmës për një kohë të gjatë dhe ish-zëdhënës i lartë i Haley-t, tha se Haley kishte një “humbje e qartë” në Karolinën e Jugut për shkak të popullaritetit të Trump dhe njohjes së emrit në shtet. Ai tha se ajo duhej të vinte në një “sekondë të fortë” ose të fitonte New Hampshire për të mbajtur njerëzit në bord me fushatën e saj.

“Ndërsa e di që ajo është e gatshme të bëjë mirë në shtet – dhe e di që ajo ka forcën dhe luftën për të vazhduar pa marrë parasysh se çfarë ndodh – unë gjithashtu e di se ajo mund të fillojë të dëgjojë nga mbështetës ose donatorë të rëndësishëm, të cilët do t’i thoshin asaj se të mbrosh emrin dhe të ardhmen e saj do të thotë të mos zgjasësh pa nevojë garën nëse Trump ka një diferencë të konsiderueshme”, tha ai.

Ekipi i Trump do të ketë një mbledhje të madhe fondesh në klubin e tij në Florida muajin e ardhshëm, sipas një ftese të rishikuar nga The Washington Post, dhe u ka thënë donatorëve që nuk kanë dhënë në të kaluarën se duhet të marrin pjesë tani, thanë njerëzit e njohur me ftesën. Një donator që mbështeti DeSantis tha se ai planifikoi të thërriste aleatë të Trumpit në ditët në vijim për t’u përpjekur të rikthehej në hiret e mira të Trump.

Haley, e cila po bënte fushatë në Brown’s Lobster Pound në Seabrook, N.H., e uroi DeSantis dhe i uroi atij mirë, ndërsa përshëndeti përballjen një-me-një me Trump.

“Le të fitojë më i miri,” tha ajo për brohoritje.

Demokratët morën gjithashtu njoftimin e DeSantis për të portretizuar konkursin si një garë me dy persona midis Trump dhe Biden. “Nuk ka asnjë rrugë që Nikki Haley të kapërcejë Trumpin,” tha Aaron Jacobs, një zëdhënës i fushatës për Presidentin Biden në zgjedhjet paraprake Demokratike të së martës (në të cilën ai nuk po shfaqet në fletëvotim sepse Komiteti Kombëtar Demokrat caktoi Karolinën e Jugut. si fillimi i parë zyrtar për demokratët). “Ne u bëjmë thirrje të gjithë shteterëve të granitit që të bashkohen me ne të martën me shkrim në Joe Biden, i vetmi kandidat që ka mundur Trumpin më parë dhe do ta mundë atë përsëri.”

Ndjenja në rritje e pashmangshmërisë së Trump kontribuoi në vendimin e DeSantis për t’u tërhequr, sipas një personi që foli me të për vendimin. Personi tha se DeSantis përcaktoi se shumë republikanë, si dhe media të krahut të djathtë, filluan ta trajtojnë nominimin e tij si një përfundim të paramenduar.

Një aleat i vjetër i DeSantis në Florida tha se ishte një gabim të miratohej kaq shpejt. “Ju nuk keni asnjë levë tani,” tha ky person. Por personi tha se DeSantis gjithashtu nuk donte të nxiste më tej zemërimin e Trump dhe ekipit të tij dhe kuptoi se vrapimi kishte qenë plagosur për fushatën e tij dikur të fortë.

Trump dhe DeSantis nuk kishin folur ende që nga miratimi, tha një person i njohur me këtë çështje. Ekipi i ish-presidentit ishte në një humor të gëzuar, thanë njerëzit e afërt të tij, dhe ai vizitoi vullnetarët në selinë e tij në Mançester të dielën.

Pasi u përqendrua kryesisht te DeSantis përmes grupeve parlamentare të Iowa-s, fushata e Trump e ka kthyer zjarrin mbi Haley këtu, duke e sulmuar atë për pozicionet e kaluara mbi taksat, sigurimet shoqërore dhe përfitimet e Medicare, imigracionin dhe ndërhyrjen e huaj. Në të njëjtën kohë, super PAC që mbështet Trump-in ka punuar për të dekurajuar pjesëmarrjen e pavarur për Haley me poste që e portretizojnë atë si “MAGA”.

Operativët për një kohë të gjatë në New Hampshire e përshkruan daljen e DeSantis nga gara si pengesa e fundit për Haley që do ta bëjë praktikisht të pamundur për të që të mundë Trumpin në New Hampshire. Rreth dy të tretat e mbështetësve të DeSantis kanë thënë vazhdimisht se Trump ishte zgjedhja e tyre e dytë, sipas sondazhit të fundit nga Qendra e Anketimit të Universitetit të Nju Hampshire. “Zgjedhja e dytë për DeSantis ka qenë Trump gjatë gjithë këtyre zgjedhjeve, kështu që nëse diçka do të rrisë mbështetjen e Trumpit”, tha drejtori i qendrës, Andrew Smith. Ndërsa Haley ende kryeson me votuesit anti-Trump dhe të pavarurit që anojnë nga demokratët, por që do të votojnë në zgjedhjet paraprake republikane, “zakonisht nuk ka mjaftueshëm prej tyre”.

Por Matt Mowers, një strateg republikan që kandidoi për Kongresin në New Hampshire, tha se numrat që ai ka parë si në sondazhet private ashtu edhe në ato publike tregojnë se mbështetësit e DeSantis ndahen midis Trump dhe Haley. Mowers shtoi se DeSantis nuk “po merrte shumë pjesë të tregut në New Hampshire për të fituar”.

Disa orë përpara fjalimit të Trump, një turmë e zhurmshme e mbështetësve të tij u rreshtuan rreth bllokut jashtë në motin 20 gradë F duke brohoritur emrin e tij në makinat që kalonin. Publiku i mbushur brenda teatrit me 750 vende këtu priti me padurim kandidatin, duke brohoritur “Ne besojmë se Trump do të fitojë!”

“Shokët e mi të mjerë,” tha Ryan Terrell, nënkryetari i partisë se shtetit në fjalimin e tij të hapjes “Ne jemi kthyer.”

Në 18 -vjetorin e shkuarjes anë amshim të Presidentit historik të Republikës së Dardanisë, Dr. Ibrahim Rugovës dhe në kujtim të 35-Vjetorit të vizitës së Tij të parë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës (1989).

Nga Frank Shkreli

Aktivitete dhe ceremoni sot në Prishtinë, me rastin e 18-vjetorit të ndarjes nga kjo jetë e Presidentit të parë historik, Dr Ibrahim Rugova. Morën pjesë Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani dhe Kryeministri Albin Kurti. Nën patronatin e Presidencës së republikës së Kosovës Sh.Së.Dr Vjosa Osmani-Sadriu mbahet, “Akademi Përkujtimore Për Ptresidentin Ibrahim Rugova.

“Kosova ishte me fat që kishte për prijës njeriun e urtë e vizionar, i cili u shndërrua në simbol të rezistencës, në frymë që nuk shuhet, në flamur që nuk bie kurrë”, është shprehur Presidentja Vjosa Osmani gjatë një fjalimi me rastin e një ceremonie përkujtimore me këtë rast.

“Sot, 18 vite më parë u nda nga jeta Presidenti Historik i Kosovës, doktor Ibrahim Rugova. Ai e bashkoi popullin e Kosovës kundër okupimit të Serbisë, duke e bërë rezistencën humane dhe humanitetin rezistencë”, është shprehur Kryeministri I Republikës së Kosovës, Albin Kurti.

              Kryeministri Albin Kurti bashkë me Zëvendëskryeministren Donika Gërvalla dhe Ministrin Çeku, kanë vizituar familjen Rugova, ndërkohë njoftuan që së shpejti do të nisin punimet për restaurimin e Rezidencës zyrtare të Presidentit Ibrahim Rugova.

Udhëheqsit më të lartë të Republikës së Kosovës bënë dnerimet e rastit pranë varrit të Presidentit të parë historik të Republikës së Kosovës në 18-vjetorin e ndarjes së tij nga kjo jetë.

Ndodh që ky vit shënon gjithashtu edhe 35-vjetorin e vizitës së parë të Presidentit historik të Dardanisë, Dr Ibrahim Rugovës në Shtetet e Bashskuara të Amerikës, në  vitin 1989. 

Foto ekskluzive nga vizita e parë e Dr. Ibrahim Rugovës në Washington — Dr. Ibrahim Rugova dhe Dr Engjëll Sedaj në shtëpinë e autorit në Falls Church, të shtetit Virginia, jo larg Washingtonit (1989) ku miqët e dashur kaluan dy netë e tre ditë, të shoqëruar nga aktivisti i komunitetit, Z. Simon Simolacaj.  Mysafirët e lartë nga Kosova erdhën për herë të parë për vizitë në Washington pasi kishin marrë pjesë në seminarin e organizuar me rastin e 300-vjetorit të vdekjes së Imzot Pjetër Bogdanit, të organizuar nga Kisha Katolike Shqiptare, “Zoja e Shkodrës”, në Universitetin e njohur Fordham, të New Yorkut.

Disa ditë pas përfundimit të seminarit në Universitetin e njohur Fordham, Dr. Ibrahim Rugova dhe Dr. Engjell Sedaj erdhën me një mik timin, Zotin Simon Simolacaj të më vizitonin në Washington. Në atë kohë, unë punoja si Këshilltar i Programeve radiofonike drejtuar botës komuniste në Drejtorinë Evropiane të Zërit të Amerikës.

Dr. Ibrahim Rugova, Frank Shkreli dhe Dr. Engjëll Sedaj në Kongresin e Shteteve të Bashkuara në Washington, Tetor 1989.  Ishte kjo vizita e parë dhe takimi im i parë me Presidentin e ardhëshëm të Republikës së Kosovës në Washington, por jo e fundit.

Unë nuk i njihja dhe as nuk dija shumë as për Dr. Rugovën as për Dr. Sedajn, perveç faktit se ishin dy intelektualë të dalluar nga Kosova, të ftuar nga Kisha Katolike Shqiptare, Zoja e Shkodrës në New York me rastin e 300-vjetorit të vdekjes së Imzot Pjetër Bogdanit. Megjithëkëtë, e prita mirë vizitën e tyre pasi ishte një privilegj për të patur në shtepinë time dy mysafirë të tillë, të nderuar.  Për më tepër, vizita e tyre bëri të mundur për të biseduar me dy intelektualë të kalibrit të tyre, mbi gjendjen e atëherëshme në Kosovë, pasi megjithëse punoja në qënder të informatcionit dhe lajmeve ndërkombëtare, lajmet nga Kosova ishin të pakëta dhe ato që na vinin në redaksi ishin pothuaj, pa përjashtim, të ngjyrosura nga propaganda serbe, e cila ia paraqiste botës çeshtjen shqiptare në Kosovë si donte vetë dhe bota fatkeqësisht e besonte.  Zëri i shqiptarëve në Kosovë nuk ndëgjohej dhe bota e jashtëme nuk ishte aspak në dijeni të vuajtjeve, torturave dhe krimeve që diktatura serbe bënte mbi popullësinë shqiptare në atë krahinë.  

Në një moment miqësor me vizitorët e nderuar nga Kosova në Washington, 1989

Kanë kaluar 35-vite, por me kënaqësi e kujtoj atë vizitë dhe bisedat e paharrueshme me miqtë nga Kosova, të cilët megjithse nuk i kisha njohur më parë, na shkoi biseda si është më mirë dhe sikur të kishim qenë miq të vjetër, megjithse isha pak më i ri nga mosha.  Pa ditur se si do shkonin punët në Kosovë dhe për atë vetë si person dhe politikan i ardhëshëm i Kosovës, pasi në atë kohë ishte vetëm Kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve, më kujtohet se shqetësimi i tij kryesor ishte nevoja për sensibilizimin e çështjes shqiptare në arenen ndërkombëtare, në përgjithësi, por sidomos në Washington. Si studiues i mirë i historisë dhe  atdhetar i vërtetë që ishte – ai i dallonte mirë miqët nga armiqët e Kombit shqiptar. Megjithse ishte vizita e parë e tij në Shtetet e Bashkuara, Dr. Rugova ishte bindur në mendjen e tij se Kosova dhe shqiptarët — në Shtetet e Bashkuara dhe në Washingtonin zyrtar — do të gjenin mikun dhe përkrahsin e të drejtave të shqiptarëve, ashtu siç ka ndodhur c’prej përkrahjes së pavarësisë së Shqipërisë nga Presidenti Udrou Wilson, e këtej.

Në mendimin tim, vizita e parë e Dr. Ibrahim Rugovës në Nju Jork dhe në Washington – sigurisht pa e ditur as ai vet këtë gjë në atë kohë — mund të konsiderohet si fillimi i diplomacisë moderne të Kosoves, ose si fillimi i ndërkombëtarizimit të çështjes së Kosovës. Koha e tregoi se Dr. Rugova u këthye në Kosovë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës i frymëzuar dhe me një ndjenjë misioni personal, megjithëse disa kritikë e ndoshta edhe disa miqë të tij mund të thonë se i hyri kësaj fushe, me një mungesë dëshire për t’u marrë me politikë.

Historia e mëvonshme tregoi se megjithë të metat që mund të kishte si njeri dhe si udhëheqës, që kundërshtarët e tij, pa hesitim ia venin në dukje vazhdimisht disa edhe sot — jo vetem Kosova, por i mbarë Kombi shqiptar tashti kishte në Ibrahim Rugovën, një zëdhenës ndryshe dhe si asnjëherë më parë. Sidomos Kosova, megjithse në rrethana shumë të vështira, tashti kishte një zë të urtë që dëgjohej dhe respektohej nga të gjithë bashkbiseduesit e tij ndërkombëtarë.

Ishte një zë që fliste për të drejtat e shqiptarëve në trojet e tyre, për liri dhe demokraci për popullin e vet dhe si asnjë përfaqsues tjetër i Kombit shqiptar, siç ka thënë edhe ish-presidenti i Shteteve të Bashkuara Bill Klinton, Ibrahim Rugova e shpjegonte çështjen shqiptare në një mënyrë të kuptueshme — si nga pikëpamja historike  ashtu dhe njerëzore.  Si askush tjetër – para tij ose pas tij — Dr. Ibrahim Rugova i paraqiti botës përdhunimin historik të Kombit shqiptar dhe bota filloi ta ndëgjonte dhe më në fund filloi të interesohej për tragjedinë dhe krimet që regjimi kriminal i Serbisë po bënte në Kosovë, me qëllim zhdukjen e racës shqiptare nga trojet e veta mijëvjeçare. 

Natyrisht, se kushdo që është takuar me Dr Ibrahim Rugovën sa ishte gjallë, ruan kujtime të mrekulueshme. Në këtë 35-vjetor të vizitës së tij të parë në Washington, deshta vetëm të shënoj dhe të ndajë me miqtë e mi disa mbresa, shkurtimisht — por për mua të paharrueshme — nga ajo vizitë Dr. Rugovës në shtëpinë time në Washington, me 1989.   Ajo vizitë nuk më harrohet mua as familjes time dhe njohuria ime me të, gjatë asaj vizite, çoi në një miqësi shumë vjeçare, deri sa ai ndërroi jetë.  

Takimi i fundit i autorit me Presidentin Ibrahim Rugova, në zyrën e tij në Prishtinë, 2005

Respekti im për Dr. Rugovën e ka zanafillën, pikërisht, në atë vizitë, pasi përshtypjet e mia të para dhe respekti për këte udhëheqës të madh të Kombit shqiptar, sa ka ardhur e rritur gjatë viteve. Për mua, arsyeja për këte është se, si asnjë udheheqs tjetër shqiptar që unë kam njohur, Presidenti Rugova kishte një vizion të qartë për të ardhmen e Kosovës dhe të Kombit shqiptar. Si asnjë tjetër udhëheqës, ai ishte i bindur në rrugën që duhej të ndiqte Kombi shqiptar në shekullin e XXI, për tu radhitë ndërshmërisht në radhën e kombeve të përparuara të përendimit. Ai ishte i bindur në përkrahjen e perëndimit drejt kësaj rruge e sidomos të Shteteve të Bashkuara të Amerikes — drejt rrugës së bashkimit dhe integrimit euro-atlantik të Kombit shqiptar.

Ndër të tjera, e kam respektuar Dr Ibrahim Rugovën për bindjen e tij se komunizmi ishte rreziku dhe fatëkeqësia më e madhe që i kishte ndodhur Kombit shqiptar në shekullin e XX dhe për faktin se ai besonte që Kombi shqiptar duhej të ndërtonte bazat e ekzistencës së tij mbi vlerat dhe trashëgiminë shpirtërore dhe patriotike të rilindasve të vërtetë. 

Ibrahim Rugova fliste pak. Nuk mburrej me retorikë të zbrazët, por me ide e vizione të qarta për një të ardhme më të mirë për Kombin e vet, duke i dhenë kështu një emër të nderuar dhe të respektuar gjakut shqiptar edhe në arenën ndërkombëtare. 

E respektova Dr. Rugovën sepse ai nuk ishte i frymëzuar nga ideologjia komuniste – as në mendime as në veprime — si shumë nga ata të brezit te tij që ishin rritur e shkolluar në atë sistem ideologjik të huaj. Përkundrazi, Ibrahim Rugova kishte parime gjykuese dhe një kulturë e qytetërim njerëzor plot urtësi, të gërshetuar nga traditat dhe vlerat më të mira të Kombit shqiptar. Ai ishte i vetdijshëm se, natyrisht që, trimëria dhe pushka e kanë vendin dhe kohën e vet për tu përdour në mbrojtje të interesave të Kombit, por me shembullin e tij, ai gjithashtu tregoi se dashuria për popullin e vet dhe mbrojtja e interesave kombëtare, dëshmohet gjithashtu duke i ruajtur nderin emrit shqiptar — një mesazh ky shumë i përshtatëshëm dhe tepër i nevojshëm për kohën sot dhe për klasën aktuale politike anë e mbanë trojeve shqiptare. 

Unë jam sigurt se në këto dy përvjetorë sot – 18-vite nga kalimi i tij në amshim dhe në kujtim të 35-vjetorit të vizitës së tij të parë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës – Dr Ibrahim Rugova do të kërkonte nga klasa e sotëme politike Arbërore që, urgjentisht, të bashkojë të gjitha forcat e veta për të kapërcyer krizat e vështira aktuale që po pëson Kombi shqiptar, në këtë këthesë të historisë – sidomos të përballen me zbrazjen tragjike të trojeve shqiptare, para se të bëhet vonë!

Frank Shkreli

Duke bërë nderimet e mia para arkivolit të ndjerit President Ibrahim Rugova, Prishtinë, 21 Janar, 2006

*Ribotim i përpunuar dhe përditësuar –