Reportazh – Page 159 – Dielli

NË LOZANË, KRYEQYTETIN OLIMPIK E BURGDORF 2013

October 2, 2013 by dgreca

Nga Lozana: ELIDA BUÇPAPAJ dhe SKËNDER BUÇPAPAJ/Reportazh/

Mbresat nga udhëtimet që institucionet zvicerane organizojnë me APES janë sa të larmishme aq dhe të pashlyeshme. Si ky i rradhës që organizoi Presence Switzerland, pranë Departamentit Federal të Punëve të Jashtme. Nga natyra, gazetarët janë shtegtarë të përhershëm, por pa stinë të caktuar shtegtimesh dhe pa ligje përkatëse shtegtimesh. Më të veçantët, gjithsesi, jemi ne të APES-it, nga të gjitha anët e botës, nga të gjitha llojet e mediave të sotme, përherë e më të shumëllojshme, veçse me një bosht të përbashkët – sa të bukur, aq dhe të papërsërishtëm – i falemi së vërtetës dhe jetojmë në Zvicër.
Pas çdo udhëtimi ne vazhdojmë të shkëmbejmë fotot dhe regjistrimet që kemi bërë nga veprimtaria jonë e radhës, dita ditës i plotësojmë ato dhe, një ditë prej ditësh, detajet krijojnë një përfytyrim të plotë, reportazhi, eseja, dokumentari, udhëpërshkimi, merr përfundimisht formë. Më shumë se subjektive, veçanësitë e akteve të tilla krijuese, janë objektive. Sapo bashkohemi në një veprimtari, sekush nga ne fluturon në një tjetër veprimtari, në një kënd tjetër të rruzullit, me shërbim të ngarkuar nga qendra apo diku me pushime stinore apo vjetore.
Kjo e shpjegon mirëfilli edhe faktin që përbërja e ekipeve tona, nga njëri udhëtim në tjetrin, është e ndryshme, nganjëherë shumë e ndryshme. Jo se nuk do të donim të konfirmonim pjesëmarrjen e plotë në të gjitha udhëtimet, por thjesht pse axhendat e këtyre udhëtimeve jo gjithherë përkojnë me axhendat tona. Kësaj radhe, në përbërje të ekipit tonë janë gazetarë e gazetare nga Thomson Reuters, ANSA, AFP, Deutsche Welle, VRT NIEUWS, Belgjikë, Asahi Shimbun, Guanming Daily China, KUNA, Agjensia e Lajmeve të Kuwaitit, La Suisse russe monthly; Europe Novelle, The Star, Afrika e Jugut etj. etj. Janë agjensi lajmesh e tituj gazetash me emër në gjithë botën, me të cilat është mësuar veshi dhe syri i lexuesit apo dëgjuesit. Ne po ju sjellim një emër jo aq të dëgjuar për veshin, për shembull, The Asahi Shimbun, gazetë japoneze, një nga pesë më të mëdhat kombëtare që ka Japonia, me botim mëngjes e mbrëmje, e cila në vitin 2010 ka arritur tirazhin 12 milionë kopje në ditë ! Me ta jemi dhe ne, dy editorë shqiptarë të The Voice of Albanians – www.voal-online.ch, platformë online, që po e rrit për çdo ditë numrin e vizitorëve dhe klikimeve, në saj të profesionalizmit dhe besueshmërisë të informacionit. Opinioni shqiptar është i etur të mësojë të vërtetën dhe të jetë i orientuar jo politikisht, por se si mund të bëhet qytetar i përgjegjshëm për të patur një shtet ligjor dhe një demokraci Perëndimore.
Grupin tonë e shoqëronte një ekip nga Presence Switzerland, Departamenti Federal i Punëve të Jashtme, me një axhendë të përpiluar si broshurë, me foto e ngjyra, model i seriozitetit dhe kujdesit ndaj gazetarëve dhe imazhit të institucionit që ka bërë ftesën.
Në çdo udhëtim, natyrshëm, vijnë edhe njohje të reja, ngaqë APES është një shoqatë në ndryshim e në përtëritje të përhershme, një shoqatë që shtohet vazhdimisht me anëtarë të rinj. Një njohje e re, e veçantë për ne, është zonja Paola Ceresetti, zyrtare e shtypit në Misionin e Përhershëm të Zvicrës pranë Kombeve të Bashkuara në Gjenevë. Është një fytyre familjare për ne ngaqë për shumë vite ishte një nga gazetaret kryesore të lajmeve në televizionin zviceran në gjuhën italiane, RSI1. Me Paolën hyjmë menjëherë në bisedë, si të njohur të vjetër, ajo ka qenë në vendin tonë dhe komplimenteve tona iu përgjigjet në çast me komplimentet e saj, aq të natyrshme për një zvicerane me rrënjë italiane.
Gjithnjë nën moton “Të shikosh diçka me sytë e tu, ia vlen më shumë se nëpërmjet njëqind burimesh” (proverbë japoneze), tema njohëse e këtij udhëtimi është roli përherë në rritje i Zvicrës në sportin ndërkombëtar dhe roli përherë në rritje i sportit në jetën e Zvicrës e të zviceranëve. Shumë organiza dhe federata ndërkombëtare të sporteve kanë qendrat e tyre në Zvicër, si FIFA, në Zyrih; UEFA, në Nyon; Federata Ndërkombëtare e Basketbollit, në Gjenevë; Bashkimi Evropian i Shoqatave të Futbollit, Federata Ndërkombëtare e Shoqatës së Futbollit, Federata Ndërkombëtare e Hokejit në Akull, po ashtu në Zyrih, Bashkimi Ndërkombëtar i Ciklizmit, në Aigle. Ne e dimë të gjitha se të gjitha shortet dhe zarat e eveneve sporteve kryesore ndërkombëtare, duke nisur nga kampionatet e futbollit botëror, atij Europian etj etj, hidhen pikërisht këtu në Konfederatën Helvetike!

LOZANA KRYEQYTETI OLIMPIK

Ndërkaq Lozana, e ndodhur përkatësisht në kantonin Vo (Vaud) është kryeqendra e Lojërave Olimpike, thënë ndryshe Kryeqyteti Llimpik, ku e ka selinë Komitetit Olimpik Ndërkombëtar, ku ndodhet Gjykata Ndërkombëtare e Arbitrazhit Sportiv etj. etj. Këtë rol Zvicra e luan edhe falë infrastrukturës së veçantë moderne në përkryerje të përhershme, ku vetë sporti bëhet faktor në infrastrukturën e jetës zvicerane, shkencës zvicerane, sistemit arsimor zviceran, nga më të mirët në kontinent dhe në botë. Kjo është pjesë e imazhit dhe realitetit të Zvicrës!
Profesor Jan-Anders Manson, një emër brilant me famë botërore në Universitetin Politeknik Federal të Lozanës, ( Zvicra ka dy Univeristete të kësaj kategorie, bashkë me Universitetin Politaknik të Zürich-ut), midis të tjerave, duke na treguar për veten na tha: „Jam suedez, kam studjuar në Siatëll, (Seattle), SHBA, po vendi më i mirë për të jetuar e punuar është Zvicra.

* * *
Ndalesën e parë e kemi në Shtëpinë e Sportit Ndërkombëtar, The House of International Sport, një kompleks unik që sjell nën të njëjtën çati disa faktorë të administrimit të sporteve ndërkombëtare, kryesisht seli të rreth tridhjetë e sa federatave dhe organizatave të sportit ndërkombëtar dhe të nja njëzet kompanive aktive në fushën e sportit. E ndodhur përgjatë brigjeve të Liqenit të Gjenevës, kompleksi i pagëzuar si Shtëpia e Sportit Ndërkombëtar, përfshin një ndërtesë pritjeje dhe tri blloqe zyrash, të cilat shtrihen në një sipërfaqe prej 5752 metrash katrore, me kafeteri, palestër gjimnastikore, si dhe shërbime të ndryshe makinash fotokopjimi, faks,, interneti, telefonash e tjerë.
Kjo infratrukturë e re jep një mundësi të shkëlqyer për organizatat sportive që të punojnë së bashku, të kultivojnë kontakte, të shkëmbejnë përvoja dhe të zbulojnë e shfrytëzojnë përbashkësitë e tyre. Këtu është duke na pritur zonja Cosima Deluermoz, Delegate e Sportit Ndërkombëtar e Kantonit Vo, për të na bërë një panoramë të përgjithshme se çfarë është Lozana për sportin ndërkombëtar, se çfarë është kantoni Vo si organizator e mikpritës i Lojërave Olimpike Botërore, se cilat janë infratrukturat që ecin bashkë me zhvillimin e sportit botëror, ku iu paraprijnë ato këtyre zhvillimeve e dukurive, cilat janë sfidat e reja të sportit botëror për infrastrukturat teknike si dhe për shkencat e dijet përkatëse të kohës së sotme e në ardhmëri.
Kthehemi rishtas tek imazhi. Për të patur një imazh të tillë, Zvicra punon, investon, përkushtohet, angazhohet. Këtë gjë e themi edhe nisur nga ky Media trip, i organizuar enkas për ne gazetarët, ku na presin kudo e na hapin kudo dyert.
Ajo që mësuam në lidhje me Shtëpinë Ndërkombëtare të Sportit dhe na u duk me shumë vlerë është fakti se të gjitha ata që dëshironin të hapnin këtu, në kuartierin kryesor të Kryeqytetit Olimpik, federatën ndërkombëtare të ndonjë sporti, qyteti i Lozanës dhe kantoni i Vaud, ndihmon duke nisur që nga sigurimi i lejeve të qëndrimit deri tek oferta gratis për dy vjet e qirave të zyrave! Kuptoni!

TEK GJYKATA NDËRKOMBËTARE E ARBITRAZHIT OSE ‘HAGA E SPORTEVE NDËRKOMBËTARE’
Nga një mjedis i supersofistikuar dhe modern i Selisë së Sporteve Ndërkombëtare, ndodhemi para Château de Béthusy, një kështjelle jashtëzakonisht e bukur dhe për minuta të tëra duam vetëm të fiksojmë gjithçka në kamerat dhe aparatet tona. Kush jeton në këtë kështjellë ? Ndonjë supermilioner, ndonjë guru, sheik apo yll Hollywood-i ? Jo, ndodhemi përballë Gjykatës Ndërkombëtare të Arbitrazhit për Sportet, Court of Arbitration for Sport, e konsideruar ndryshe si Haga e sporteve ndërkombëtare. Selia qëndore e saj është në Lozanë, ndërsa gjykatat i ka në Lozanë, New York dhe Sideny. Këtej kalojnë proceset e atyre që cënojnë Kodin Botëror të Anti-Dopingut. Mikpritës është zotëri Matthieu Reeb, Sekretar i Përgjithshëm. Biseda zhvillohet në sallën ku mbahen seancat dëgjimore mes palëve ankuese dhe palëve të paditura.
Gjykata e Arbitrazhit e Sporteve është themeluar më 1984 nga Këshilli Ndërkombëtar i Arbitrazhit të Sporteve nën autoritetin administrativ dhe financiar të të cilit është. Është një organizëm privat që ka fituar famë dhe kredibilitet botëror. Ka rreth 300 arbitrues nga 80 vende, të zgjedhur si dijetarë specialistë për ligjin e arbitrimit dhe të sportveve. Rreth 200 procedura në vit janë regjistruar pranë kësaj gjykate. Rekordi u arrit në vitin 2008 me 318 raste. Gjykata krijon trupa gjykuese jo të pëhershme në Lojërat Olimpike, në Lojërat e Komënuelthit dhe në veprimtari të tjera të tilla të mëdha ndërkombëtare. Zotëri Reeb nuk ndodhet përballë avokatëve, por përballë gazetarëve, zeja më e përditshme e të cilëve janë pyetjet. Një dëshirë e jona për të dëshmuar kulturën sportive, plus shqetësimet që mbart secili për problemet e sporteve në vendet prejardhëse, e bën bisedën tejet të gjallë dhe interesante. Për më tepër, kur me rastet gjyqësore lidhen shpesh emra të mëdhenj në sportin botëror.
Ne e pyesim, për shembull, rreth rastit të çiklistit amerikan Lance Armstrong, tetë herë fitues i garës më të madhe botërore në këtë fushë, Tour de Francë. Zotëri Reeb na përgjigjet se z. Armstrong duhej të paraqitej para kësaj gjykata, por ai pranoi se trofetë e tij ishin fryt i dopingut, kështu që ato u vlerësuan të pamerituara nga kjo gjykatë. Rasti i tij është shumë i veçantë se Gjykata nuk kishte patur asnjë provë kundër tij.

Pyetjet variojnë nga ato statistike, lidhur me ngarkesën e kësaj gjykate, kohën e zgjidhjes së çështjeve, zbatueshmërinë, raportet me legjislacionin ndërkombëtar, me ligjshmërinë civile dhe me atë penale. Gjykata ka rol ndërmjetësues, ka rol vendimarrës, nëpërmjet tyre rol edukues për sportin dhe sportistët. Dhe detyra e saj nuk do të përmbushej as ndikimi i saj nuk do të vinte në rritje nëse nuk do të kishte bashkëpunim sa më të përkryer me ekspertët e shumë të kriminalistikës të fushave të caktuara, me laboratorë nga më modernët e kohës. E pyetëm patjetër edhe për pagasat, të cilat janë në varësi të të ardhurave, nga 100 franga deri 25 mijë, kur të ardhurat për vit i kalojnë 10 milionë frangat.

PIKËTAKIME TEKNOLOGJIKE DHE SPORTIVE

Drekën e kalojmë në një restaurant të shkëlqyer, Starling Restaurant, me një meny të shkëlqyer me shoqërinë e shkëlqyer të kolegëve dhe ekipit nga Departamenti Federal i Punëve të Jashtme, në shoqërinë e verës dhe shoqërinë jo larg prej nesh të Liqenit Leman. Me ne drekon edhe Prof. Jan-Anders Manson, i Teknologjisë Bazë dhe Polimere, President i Akademisë Ndërkombëtare të Shkencave dhe Teknologjisë së Sporteve, specializuar në kërkimet arsimore dhe të zbatuara në studimet e sporteve, i cili pastaj na shoqëron në auditorin pranë Universitetit Politeknik Federal të Lozanës. Prof. Jan-Anders Manson e kemi përmendur në krye të këtij reportazhi.
Profesor Manson ka doktoruar në inxhinerinë mekanike në Universitetin Teknologjik të Goteburgut të Suedisë, ka marrë titullin profesor në Universitetin e Uashingtonit, Siatëll për Inxhineri Kimike dhe për teknologjinë polimere në Universitetin e Stokholmit. Prej vitit 1990 është profesor dhe Drejtor i Laboratorit në Institutin e Materialeve në Universitetin Federal Politeknik të Lozanës. Kërkimet e tij janë të përqëndruara në strategjitë e reja të zbatimit të teknologjive në kontekstin industrial. Partnerë të tij kërkimorë janë industritë e automjeteve, hapësinore, mjekësore dhe sportive. Ai ka mbi 500 publikime shkencore dhe është anëtar i bordeve të disa revistave shkencore bashkëkohore, është anëtar aktiv i disa akademive dhe institucioneve të tjera ndërkombëtare shkencore. Në aspektin sportiv ai është anëtar i Bordit të të Besuarve në Fondacionin Antidoping të Zvicrës, Kryetar i Akademisë Ndërkombëtare të Sporteve, anëtar i Asamblesë së Komitetit Olimpik Ndërkombëtar dhe institucioneve të tjera sportive. Për kureshtjen e lexuesve, mund t’iu themi se është përgjegjës shkencore në Universitetin e Lozanës për projektin e Bertrand Piccard në Solar Impuls, avionin që punon me energji diellore. Pra figurë e vërtetë jo shaka!
Universiteti Politeknik Federal i Lozanës është i pari në renditjen e universiteteve të Evropës dhe ndër të parët në renditjen e universiteve botërore, na sqaron profesori. I vetmi universitet tjetër federal i këtij lloji është ai i Zyrihut, edhe ai ndër më të mirët e kontinentit dhe më gjerë. Duke e dëgjuar Profesor Manson në ligjëratën e tij, me një shpjegim brilant – na hyp dëshira që të kthehemi e të bëhemi rishtas studentë. Por koha nuk na pret dhe na sfidon. I ngrejmë duart lart! I dorëzohemi kohës!
* * *
Drekat dhe darkat gjatë udhëtimeve të APES kanë natyrë çlodhëse e përtëritëse sa dhe njohëse dhe bashkëpunuese. Vendet në restaurante herë janë të përcaktuara e herë jo. Aty improvizohen biseda sipas interesimeve të përbashkëta të grupeve të gazetarëve. Në tryezën tonë gjatë drekës në Starling restaurant pranë nesh patëm kolegun japonez Ishiguro Yutaka, nga The Yomiuri Shimbun, një tjetër gazetë japoneze, që botohet në Tokio dhe disa nga qytetet më të mëdha të Japonisë, në grupin e pesë gazetave më të mëdha që dalin në vend, me një tirazh rreth 14 milionë kopje në ditë, ekspert i zhvillimeve politike dhe ekonomike sidomos atyre të Kosovës. Na tregoi se e kishte intervistuar edhe Sali Berishën. Gazetari japonez na la pa gojë, aq në brendësi të proceseve politikave ishte dhe njohje rreth procesit të privatizimit e të përparësive të investimeve në Kosovë. Folëm edhe për tërheqjen e grupit Albright në privatizimin e Postës dhe Telekomit të Kosovës. Ishim me një mendje. E ku do t’i gjente Kosova investitorë më të besueshëm se ai i Grupit Albright! Folëm edhe për dashurinë që ka populli i Kosovës për Zonjën Albright. Me kolegun japonez ndanim të njëjta mendime.
Në darkën me grill në një restaurant të bukur brënda në qytetin e Lozanës patëm një bisedë shumë të bukur me Uehara Akiko, gazetare japoneze, e lindur dhe shtetase në Zvicër. Me zonjën Uehara, nga The Asahi Shimbun folëm veç të tjerave për letërsinë dhe përkthimet. Kur po i tregonim se djemtë tanë i kanë shumë qejf Mangat japoneze, ajo na impresionoi kur na tha se poezitë e Charles Baudelaire i ka lexuar për të parën herë pikërisht kur ishte fëmijë përmes Manga-ve. Shikoni se çfarë bën Japonia për të edukuar dhe kultivuar brezin e ri. Se si e përçon kulturën nacionale dhe botërore që të asimilohet sa më mirë. Ndërsa tek ne në Shqipëri shkollës po i vihet kazma, një dramë e përmasave kombëtare që na trishton pa fund.

Në një kënd të veçantë të Lozanës, ndodhet Instituti i Shkencave të Sportit, Qendra e Sportit dhe Shëndetit, pranë Universitetit Federal të Lozanës, pikërisht ajte ku ndodhen laboratorët më modernë dhe më të pagabueshëm të botës bashkëkohore. Instituti ndodhet në një mjedis natyror të veçantë, nga ata që mund të ndeshen vetëm nëpër filma hollivudianë të fantashkencës. Dhe ne përfitojmë sërish të fiksojmë veten në kuadrin e këtyre mjediseve. Jo larg nesh, bile shumë afër ndodhet Liqeni Leman, në një përzierje të magjisë shkaktuar nga bukuria e natyrës dhe përkujdesjes të dorës të njeriut. Drejtori Grégoire Millet, ndërkohë na shpjegon rritjen e pagabueshmërisë së këtyre laboratorëve dhe teknologjive të reja në përgjithësi në fushën e sporteve, lidhjet përherë e më të fuqishme midis instiucioneve të shëndetit dhe botës së sportit, rolin e sportit në rritjen e shëndetshmërisë së shoqërisë, pjesën e sportit në kulturën e përditshme dhe në kulturën shëndetësore të individit dhe një mori të pafundme ndërlidhshmërish të tjera.

KOMITETI OLIMPIK – KËSHTJELLA OLIMPIKE E ZHYTUR NË GJELBËRIM

Dhe, natyrisht, çatia e gjithë kësaj bote sportive, Himalaja e saj, është pikërisht Komiteti Olimpik Ndërkombëtar. Një ndërtesë e konsideruar tip kështjellë, por e zhytur në gjelbërimin e një pylli të moçëm mbi njëqindvjeçar, tejet çlodhës, na fton të përmbyllim një ditë veprimtarish tejet të dendura njëra pas tjetrës.
Në zanafillën e saj, diku në thellësi të mesjetës, e famshmja Château de Vidy ishte kishë, ndoshta nga më të hershmet e zonës, këtu në brigjet e liqenit Leman. Në vitin 1669, kisha u bë shtëpi banimi, e cila kaloi nëpër zotërues të ndryshëm, nëpërmjet blerjesh, nëpërmjet trashëgimish ose nëpërmjet martesave. Shndërrimin e parë rrënjësor ajo e ka pasur në Shekullin e XVIII, kur nga Gjeneva erdhi për të banuar këtu Familja de Loys. Me ripërtëritjen e ndërtesës u muarën dy arkitektë të famshëm të kohës. Punimet përfunduan plotësisht më 1774. Më 12 maj 1880, Napoleon Bonaparti, i cili në atë kohë ishte konsull i parë i Francës, pra kryesundimtar i saj, i cili po iu bënte kontroll të përgjithshëm trupave të tij, para se të
marshonin në qafën e Shën Bernardit, u prit këtu në dhomën më të madhe të miqve. Më 1919, familja de Loys ua shiti ndërtesën bashkë me sipërfaqne rrethuese prej 27 hektarësh institucioneve të ndryshme zvicerane, kryesisht atyre të sistemit ushtarak. Për dhjetëra vjet ajo kaloi në duart e bashkisë së Lozanës, duke iu nështruar punimeve të ndryshme përshtatëse. Deri më 1 mars 1968, kur këtu vendosej Komiteti Olimpik Ndërkombëtar, ajo kishte shërbyer për Qendrën Evropiane të Kërkimeve dhe pjesërisht për zyrat e Institutit të Kërkimeve të Komunikimit Masiv pranë Universitetit të Lozanës.
Kjo është edhe periudha e kulmimeve të para në marrëdhëniet mikpritëse të Zvicrës ndaj Komitetit Olimpik Ndërkombëtar, zanafilla e të cilave daton prej vitit 1908, në të cilin sot aderojnë 205 komitete olimpike nacionale, përbërë nga 126 vende, që mblidhet një herë çdo vit, me një president me mandat tetë vjeçar. Presidenti aktual është Thomas Bach i zgjedhur këtë vit. Këtu në Komitetin Olimpik Ndërkombëtar zhvillohen sesione shkecore, simpoziume, konferenca, kongrese, festat jubilare, këtu nënshkruhen marrëveshje të panumërta, të cilat do të shënojnë edhe rritjen e këtij institucioni dhe forcimin e lidhjeve me Zvicrën, veçanërisht me Lozanën, Kryeqytetin Olimpik. Ciceroni jonë kësaj here është zotëri Patrice Chollet, kryetar i Bashkërendimit të Strategjisë Rinore në krye të programit të ri të këtij Komiteti, i cili na kalon nëpër sallat muzeale duke interpretuar simbolet figurative në muret dhe në mjediset e institucionit, duke kaluar nëpër historikun dhe figurat kryesore të olimpizmit botëror dhe rolin e Zvicrës, që është fondamental sepse ka krijuar të gjitha kushtet dhe infrastrukturën. Kur takimi ka përfunduar i gjithë grupi i gazetarëve bashkë me zotëri Patrice Chollet fiksohemi në foton përballë hyrjes kryesore të Komitetit Olimpik.

LARTËSITË E BURGDORFIT

Megjithëse ishim befasuar pa fund, befasia e befasive, megjithatë, do të ishte e nesërmja e udhëtimit tonë. Pasi jemi larguar nga hoteli ynë, me autobusin tonë shuttle, duke përshkuar pamje nga piktoresket e mundshme, jemi në Burgdorf të lokalitetit Emmental, sipas markës të njohur të djathit, të kantonit të Bernës, ku është duke u zhvilluar «Fédérale» një nga ngjarjet më të mëdha popullore festive që mbahen në Zvicër, një herë në tre vjet në vende të ndryshme. Kësaj here qëlloi në Burgdorf. Një lloj mundje , si një Wrestling zviceran, dhe Steinstossen, një sport i vjetër me hedhje guri. Këtu ishim të ftuar edhe ne. Bashkë me gazetarët zviceranë ishim të privilegjuar, pasi na ishte rezervuar vendi në tribunën e « Emmental Arena »-s, stadiumi i hapur, më i madhi në Zvicër dhe nga më të mëdhenjtë në Europë. Këtu përmbajtja sportive është zvicerane, një lloj tradite të cilën zviceranët e konservojnë me kujdesin më të madh. Në përfundim të aktivitetit, do të dilte fituesi, i cili do ta mbajë trofenë për tre vjet. Siç e thamë, kjo është veprimtaria më e madhe sportive dhe një nga festivalet me domethënëse zvicerane – një veprimtari shumëdimensionale, sportive, shpirtërore, kulturore, komerciale, turistike, me vlera unikale. Kërkon mot të mirë, do këshillim paraprak me meteorologët, për të gjetur javën më të qëndrueshme të stinës së verës. Dhe kjo e tanishmja është përzgjedhja më e pagabueshme. Asnjë fije reje nuk guxon të shfaqet diku larg apo diku afër nëpër qiellin zviceran, aq më tepër në qiellin e këtushëm lokal. Po lahemi prej rrezeve të diellit.

Kur hymë në zonën e festës, automjeti ynë është i vetmi që lëviz. Të gjitha lëvizjet e tjera janë këmbësore. Pjesëmarrësit në veprimtari i kanë parkuar veturat e tyre nëpër livadhet pranë, me mijëra sosh, të tjerët i kanë rreshtuar në varg pa mbarim biçikletat e tyre. I gjithë rrjeti i qarkullimit publik të zonës – ai i trenave, i tramave, i busëve – është përshtatur për veprimtarinë kombëtare. Ndërkohë, në një rreze prej 50 kilometrash largësi rreth e rrotull, prej ditësh të gjitha vendet në hotelet janë zënë prej kohësh.
Mikpritësi i gazetarëve, atyre të APES, atyre të mediave të huaja, qendrore dhe lokale, është zotëri Fabio Lorenzet, Zëdhënës i Medias Ndërkombëtare, i cili na shpjegon se punonjësit e paguar që merren me organizimin dhe mbarëvajtjen e veprimtarisë janë vetëm 230, ndërsa ata që punojnë vullnetarisht, pa asnjë pagesë janë 3500. Burgdorfi është një qytet i vogël, me 17 000 banorë, por këto ditë ai është populluar nga 250 000 deri 300 000 vetë. Buxheti i veprimtarisë shkon në 25 milionë franga zvicerane. Në mensat e ngritura, gjatë tri ditëve kryhen 70 000 orë punë, konsumohen 23 mijë kilogramë mish, 105 mijë litra ujë mineral, 6000 mijë litra shnaps (pije e fortë), 70 000 kafé, pa llogaritur pijet, lëngjet, frutat dhe ushqimet e tjera që konsumohen këtu.
Mediat e Zvicrës i japin papushim gjithë këto ditë publicitet veprimtarisë që po zhvillohet në Burgdorf, reklamat e pafundme të firmave zvicerane, nga ato shumëkombëshe me shtrirje globale, deri te ato lokale, janë të afishuara gjithandej nëpër mjediset ku zhvillohet kjo veprimtari. Në reklama kemi parë edhe vajza të reja që garojnë në sportin e mundjes. I pyesim organizatorët nëse tashmë kjo së shpejti do të jetë risi e kësaj gare. Na përgjigjen se ende mbetet në nivel lokal, por synimet janë që festivali i mundjes popullore të përfshijë edhe femrat garuese në këtë sport dhe sportet e tjera alpine.

Fituesi i garës së mundjes, kampioni i ri, shpërblehet me një dem njëvjeçar që peshon 1200 kilogramë dhe që kushton 22 000 franga, fituesit e tjerë marrin shpërblime dema, kuaj dhe lopë. Të gjithë garuesit janë amatorë, nuk janë pjesëmarrës në sporte të tjera, merren me profesione të thjeshta të bujqësisë dhe të fshatit. I vetmi që i ndryshon jeta pas këtij akvititeti është kampioni i ri, i cili është në qendër të mediave me intervista, në qendër të reklamave, por edhe ai nuk shkëputet nga profesioni që ka. Sivjet Mbreti i kësaj gare është 27 vjeçari Matthias Sempach. Në ceremoninë festive mori pjesë edhe Presidenti i Konfederatës Ueli Maurer, ndërkohë që gjithë vemendja e publikut zviceran i mbante sytë e mbërthyer në Burgdorf. Analistët sportivë i krahasojnë këto sporte me ato që zhvillohen në Japoni, në Kinë apo në vende të tjera aziatike me kulturë të lashtë. Në fakt, ato kanë evropianitetin e tyre, burimësinë e tyre të kontinentit tonë.

Ne grupi i gazetarëve të APES e lamë Burgdorfin në kulmin e ngjyrave dhe festimeve, duke marrë me vete impresionet më të bukura se si një komb i civilizuar e mbron, e ruan dhe e vazhdon me krenari kulturën e vet, qoftë ajo materiale apo shpirtërore. Dhe ne shqiptarëve nuk ka si të mos na dhembë prapë zemra kur kemi parasysh se si kultura shqiptare është lenë në mëshirën e fatit.

Aty edhe u ndamë me kolegët dhe ekipin e DFPJ, duke marrë trenin në klasit të parë, nëpër destinacione të ndryshme, një palë në Gjenevë, të tjerë në Zyrih, Bernë apo Bazel. Me atë përshëndetjen tonë tashmë si refren: Mirupafshim herën tjetër! Tschüss bis bald ! A bientôt ! Till the next time!

Ohër: Dikur na ishin shqiptarët, tani mbesin vetëm 6 për qind

September 28, 2013 by dgreca

Nga Ohri BEQIR SINA/

Ohri ka qenë një ndër qytetet më të lashta shqiptare. Qyteti ndodhet në pjesën jug-perendimore të Maqedonisë pranë liqenit me të njëjtin emër dhe ka diku rreth 50 000 banorë.Ohri, dikur shqiptar është ndërtuar nga ilirët, më drejt enkelejtët, që banonin ne këtë rajon. Sipas deponimeve historike, thuhet se në vitin 1462 Skënderbeu me ushtrin e tij zoteronte edhe Ohrin dhe rrethinat e tij si qytet. Ohri sipas statistikave më të fundit si qytet pa rrethinat ka 50.033 banorë (2012), prej tyre 80,39 % ose 33.791 Maqedonas dhe 7,02 % ose 2.959 Shqiptarë. Emra të fshatrave të Ohrit – dhe shenjat e sinjalikistikes , dokumentat zyrtare, tabelat e shitoreve , emrat e rrugeve, gudia truristike, librat shkollor, sherbimi social me perjashtim te lagjes se shqiptareve ne pazarin e vjeter ku flitet shqip, jan të gjitha Maqedonisht, kryesisht në alfabetin cirilik.Ky është një qytet karakteristik shqiptar i ndërtuar më shumë se 2/3 sipas modelit të disa qyteteve shqiptare. Ohëri ka ngjashmëri strukturore dhe arkitoteknetike të qyteteve tona, si Berati, Gjirokastra apo Kruja. Ohëri ndodhet në pjesën jugperëndimore te Republikës së Maqedonisë, rreth 176 kilometra larg kryeqytetit të Maqedonis – Shkupit. Ai është një nga vendet më të bukura turistike në vend, me një numër shum të madh vizitorësh sidomos gjatë sezonit veror. Nuk është qytet shumë i madh se me rreth 70 000 banorë me gjith fshatrat përreth tij.Pjesën më të madhe të popullsis sot e përbëjnë sllavo maqedonasit, mandej shqiptarë, turq, por ka edhe romë e pakica të tjerë. Deri në Luftëm e Parë Ballkanike Ohri ishte një qytet i banuar kryesisht me shqiptarë, ku pjesën më të madhe të popullsisë e përbënin muslimanët. Sipas Edit Durham, një shkrimtare angleze, në vitin 1904 Ohri ishte një qytet musliman gjegjësisht shqiptarë. Pas ngjarjeve te fillim shekullit të kaluar, pas coptimit të shum territoreve shqiptare edhe Ohri mbeti nën adminstrimin e shteteve sllave, të cilë si në shumë qytete të tjera ushtruan politkën asimiluese ndaj shqiptarëve. Sidomos pas vitit 1945 në kohë e ish-Jugosllavisë, kohen famekeqe te Rankoviqit thuhet se nga qyteti i Ohrit, u largua një pjesë e madhe e popullatës shqiptare në drejtim të Turqis. Në qytetin e Ohrit kanë jetuar fiset ilire të gropajve. Por, sipas nji ciceroni shqiptar qe na shoqeronte ne kete udhetim Maqedonasit e shfrytezojne sot Ohrin para te huajve si vendorigjina e popujve sllavo-maqedonas. Statujat me te larta per rreth liqenit ne qender te qytetit i jane dedikuar figruave te njohura fetare sllavo – maqedonase.

Historia:

Për here të pare Ohri përmendet qysh në shekullin e III para erës sonë, me emrin Ilir Lyhnida. Më vonë mbas pushtimit romak Lyhnida u bë një ndër venbanimet më të rendësishme të rrugës më kryesore në ballkan Via Egnatia në sipërfaqen e Epirit të Ri. Prej vitit 976 deri në vitin 1014 ishte i pushtuar nga mbreti bullgar Car Samuili. Nga fundi i shekullit XI u sulmua nga Normanët nga Italia, mandej u pushtua përsëri nga bullgarët dhe më vonë përsëri nga Bizanti.

Në shekullin e XII ishte një qendër e rendësishme tregtare, ndërsa në shekullin XIII e kishte kolonin tregtare të Armenëve. Më pas si i gjithë Gadishulli Ballkanik edhe Ohri u psuhtua nga turqit. Në vitin 1941 dhe gjatë Luftës së Parë Botërore Ohri si disa qytete tjera shqiptare në Maqedoni dhe një pjesë e Kosovës ju bashkuan Republikës së Shqipërisë. Pas mbarimit të luftës këto territore ju shkëputen përsëri Shqopërisë dhe ju bashkuan shteteve sllave.

OHER-

Simbas Bardhyll Berberit në nji reportazh të tij për gazetën Shqiptare, thuhet se :”Vetëm 39 km larg nga dogana e Tushemishtit ndodhet qyteti i Ohrit. Një rrugë e veçantë midis pyllit dhe hapësirës së kaltër të liqenit deri sa të shkosh në Ohër pasi ke kaluar Lubanishtin, Trepezicën dhe Peshtanin kalon hotelet luksoze ‘Desaret’, ‘Metropol’, ‘Granit’ e ‘Sllavia’. Futesh në autostradë dhe befas shfaqen në sfond konturet e Ohrit në krahun e majtë të rrugës në mes të një pylli me mështekna dhe pisha ku ndodhet vila e marshallit Tito i cili çdo verë, ashtu si udhëheqësi komunist Hoxha, pushonte në brigjet e të njëjtit liqen ballë përballë njëri-tjetrit secili në pjesën e tij Kalaja dhe qyteti i Ohrit i futur në gjirin e liqenit i shtrirë edhe në kodër i japin Ohrit një pamje magjike. Ohri është qytet i turistëve të shumtë që i dy-trefishojnë popullatën çdo verë, është qytet i UNESKO-s së bashku me liqenin që mban emrin e këtij qyteti. E reja dhe e vjetra, modernia dhe tradicionalja bashkëjetojnë pranë njëra-tjetrës duke i dhënë qytetit një bukuri të veçantë.

Ohri i dikurshëm

Dikur Ohri ishte qytet i rëndësishëm për shqiptarët, si për nga prezenca ashtu edhe për ndikimin e madh të banorëve të tij për kauzën shqiptare. Madje, në momente të caktuara të Rilindjes Kombëtare në shekullin XIX, Ohri nga patriotët shqiptar propagandohej edhe si kryeqytet i Shqipërisë së pavarur nga perandoria osmane. Mbi 80 % e banorëve të Ohrit kanë qënë shqiptarë. Por, sot pas njëqind vitesh gjërat kanë ndryshuar shumë. Tashmë, edhe prezenca shqiptare këtu është simbolike dhe e papërfillshme dhe padyshim shpërnguljet në drejtim të Turqisë dhe migrimet më të vonshme drejt Evropës dhe Amerikës kanë bërë të vetën në boshatisjen e këtij qyteti. Qyteti i cili në mesjetë qeverisej nga familja fisnike shqiptare Gropa, qyteti nga ku kanë dalë luftëtarët e mëdhenj të pavarësisë shqiptare si Dervish Hima, Hamdi bej Ohri dhe figura të tjera, sipas regjistrimit të fundit numëron rreth 3600 banorë shqiptarë ose rreth 6 % të numrit të përgjithshëm të banorëve të Komunës së Ohrit. Nga vitin 1930 deri në vitin 1945 midis Pogradecit dhe Ohrit ka pasur një linjë komunikimi nëpërmjet një vapori i cili vinte çdo ditë nga Ohri në Pogradec duke transportuar njerëz në të dy anët e kufirit dhe mallra ushqimore dhe industriale.

Qyteti i Ohrit sot

Sot qytetarët shqiptarë të Ohrit në masë të madhe ndjehen nën hijen e atyre të Strugës sepse gjithçka i lidh me Strugën, duke filluar nga biznesi, shkollimi apo edhe punësimi në disa raste pasi në Strugë jetojnë mbi 65 % shqiptarë. Struga është shfrytëzuar si një oaz për ata shqiptarë që nuk kanë ikur në emigrim janë afruar në qytetin e Strugës vetëm 11 km larg qytetit të Ohrit. “Kjo situatë ka ndikuar që disa edhe të shpërngulen në drejtim të Strugës”, – na thotë për “Gazetën Shqiptare” kryetari i komunës së Strugës, Ramiz Merko. Ai thekson se, pothuajse se shqiptarët po braktisin Ohrin si rezultat i paperspektivës dhe mospasjes së vendeve të punës, respektivisht diskriminimit në këtë aspekt. Le të marrim një shembull konkret për të ilustruar mendimin e mësipërm: Në qytetin e Ohrit ka një shkollë fillore ku mësohet në gjuhën shqipe “Vëllazërim Bashkimi”, ku numri i nxënësve shqiptar është reduktuar në masë të madhe. Para disa viteve funksiononin katër klasë të para me nga tridhjetë nxënës, ndërsa sot zhvillojnë mësimin vetëm dy klasë me nga pesëmbëdhjetë nxënës, ky shembull nuk ka shumë nevojë për koment për shqiptarë të Ohrit. Nedim Pollozhani, veprimtar politik nga Ohri, thekson se pavarësisht ecurisë pozitive që është bërë në disa drejtime viteve të fundit, shqiptarëve të Ohrit iu mbetet të vazhdojnë me përpjekjet për përmirësimin e gjendjes se tyre. “Padyshim se për ndryshimin dhe përmirësimin e situatës së shqiptarëve këtu në Ohër, rol të rëndësishëm luajnë dhe subjektet politike shqiptare. Këtu para së gjithash është e nevojshme që subjektet politike të kenë më shumë mirëkuptim për kërkesat e qytetarëve të Ohrit të cilat nuk janë të parealizueshme. Kjo sipas Pollozhanit do të arrihej duke bërë përfshirjen dhe avancimin e kuadrove nga qyteti jonë në pushtetin qendror, si mekanizëm i drejtpërdrejtë në funksion të zgjidhjes së problemeve të qytetarëve të kësaj komune. I vetmi përfaqësues i shqiptarëve në Këshillin Komunar të Ohrit, Kujtim Hyseni na thotë se nëse duam të përmendim për faktorët që kanë ndikuar për braktisjen e shqiptarëve nga Ohri të shqiptarëve është emigrimi, dëbimin apo degdisjen e shqiptarëve nga këto troje si rezultat i një trysnie sistematike. Kështu në 100 vjetët e shkuara në Ohër jetonin rreth 80% shqiptarë, ndërsa tani, kur takon ndonjë bashkëkombës nga diku tjetër, të pyet: ‘Paska shqiptarë në Ohër?'”, – thekson, – “Shqiptarët këtu kam përshtypjen se janë si ai zogu i vogël që sapo ka dalë nga veza e që pret zogun mëmë t’i sjellë për të ngrënë. Na ka mbetur të shpresojmë se mrekullitë vërtetë ekzistojnë”. Ndërkohë që, kryetarin e Komunës së Ohrit Aleksandër Petrevski, gradualisht gjendja e shqiptarëve po ndryshon pozitivisht në aspektin e investimeve dhe përfaqësimin e tyre në organet e pushtetit vendor. Kryetari Petrevski thekson se gjatë dy mandateve që ai po drejton qytetin e Ohrit vetëm në qeverisjen lokale të Petrevskit janë bërë një sërë investimesh në lagjet shqiptare, që për dekada të tëra ishin në pritje dhe harresë. Këshilltari shqiptar Hyseni thekson se problematike është çështja e punësimit sidomos nëpër institucionet e nivelit qendror. “Është e pakuptueshme që në Ohër të punësohen kuadro nga Struga, Dibra apo vende të tjera dhe qytetarët shqiptarë të Ohrit të mbesin pa punë. Kjo praktikë duhet të ndalet në të mirë të avancimit të banorëve shqiptarë të këtushëm. Ndërsa sa i përket punësimit në organet e pushtetit lokal, mund të them se janë bërë përpjekje dhe gradualisht numri i shqiptarëve është në rritje progresive, falë edhe kujdesit që po tregon në këtë drejtim Kryetari i komunës së Ohrit”, – thekson këshilltari i vetëm shqiptar në Këshillin e Ohrit, Kujtim Hyseni.

Marrëdhëniet e Ohrit me Pogradecin

Ndonëse kanë qënë kaq afër njëri-tjetrit për 50 vjet këto dy qytete fqinje kanë qënë krejtësisht të izoluara nga diktatura dhe shihnin në mbrëmje vetëm drita të ndezura buzë liqenit. Me ardhjen e demokracisë u shemb muri ndarës. Etapat evoluuan me shpejtësi nga një vizë që mund ta merrje në Tiranë për të kaluar në Maqedoni më pas vizat merreshin në kufi, më pas u vendos një pasaportë kufitare që futeshe në Maqedoni pa lekë dhe më pas nga dita e djeshme kalimi i kufirit në Maqedoni ka filluar për të gjithë shqiptarët me karta identiteti. Prej më shumë se 10 vjetësh është vendosur festa e Liqenit që festohet çdo 21 qershor me rotacion një vit në Pogradec, një vit në Ohër dhe vitin tjetër në Strugë. Së bashku të dy shtetet festojnë festën fetare të Shën Nuamit në çdo 3 korrik. Prej më shumë se 5 vjetësh është përcaktuar që të vendoset një traget midis Ohrit – Pogradecit dhe Strugës por kjo ka ngelur një ëndërr vere. Është një pengesë burokratike që vazhdon pambarimisht midis dy shteteve për të firmosur marrëveshjen dy palëshe që ky projekt të marri jetë. Tre kryetarët e bashkive respektive Artan Shkëmbi i Pogradecit, Ramiz Merko i Strugës dhe Aleksandër Petrevski i Ohrit kanë vendosur të sfidojnë pushtetin qendror të shteteve të tyre duke mbushur tragetin me administratat e tyre dhe gazetarët e rajonit dhe për të thyer këtë zvarritje burokratike, por edhe ata nuk e realizuan këtë premtim sepse as ata nuk e realizuan këtë projekt dhe ngeli si ëndrra e një nate vere.

Zhduken shqiptarët e Ohrit, mbesin 6 për qind

Ne nji shkrim te tij per gazeten “Shqiptare” , Bardhyl Berberi, shkruan se :”Vetëm 39 km larg nga dogana e Tushemishtit ndodhet qyteti i Ohrit. Një rrugë e veçantë midis pyllit dhe hapësirës së kaltër të liqenit deri sa të shkosh në Ohër pasi ke kaluar Lubanishtin, Trepezicën dhe Peshtanin kalon hotelet luksoze ‘Desaret’, ‘Metropol’, ‘Granit’ e ‘Sllavia’. Futesh në autostradë dhe befas shfaqen në sfond konturet e Ohrit në krahun e majtë të rrugës në mes të një pylli me mështekna dhe pisha ku ndodhet vila e marshallit Tito i cili çdo verë, ashtu si udhëheqësi komunist Hoxha, pushonte në brigjet e të njëjtit liqen ballë përballë njëri-tjetrit secili në pjesën e tij Kalaja dhe qyteti i Ohrit i futur në gjirin e liqenit i shtrirë edhe në kodër i japin Ohrit një pamje magjike. Ohri është qytet i turistëve të shumtë që i dy-trefishojnë popullatën çdo verë, është qytet i UNESKO-s së bashku me liqenin që mban emrin e këtij qyteti. E reja dhe e vjetra, modernia dhe tradicionalja bashkëjetojnë pranë njëra-tjetrës duke i dhënë qytetit një bukuri të veçantë. “(Ne foto: Beqir Sina-djathtas dhe Ylber Pilku)

Nga Washingtoni, perjetime ne 50 vjetorin e Marshimit Historik

September 20, 2013 by dgreca

Nga Washington, DC.- Mimoza Dajçi/New York/

Edhe pse kanë kaluar disa ditë përsëri mbetet aktual jubileu historik i 50 vjetorit të fjalimit “I have a dream…nga Dr.Martin Luther King Jr. pranë Shkallëve të Monument të Presidentit Abraham Lincoln në Washington,DC.

Mijra qytetarë nga SHBA e shtete të ndryshme të botës u solidarizuan për të celebruar këtë eveniment të rëndësishëm të jetës amerikane, që udhëheqësi kryesor i lëvizjes për të drejtat civile prifti protestant Martin Luther King Jr, shënoi me gërma të arta Marshimin e 28 gushtit të vitit 1963, ku morën pjesë rreth 250 mijë njerëz. Amerikanët e të gjitha racave i u bashkëngjitën kësaj lëvizje për të drejtat e njeriut duke kërkuar punë, liri e barazi sociale.

Ndër të tjera në fjalimin e tij Dr.King Jr. thotë: ”Endërroj që një ditë katër fëmijët e mi do të jetojnë në një vend ku ata nuk do të gjykohen nga ngjyra e lëkurës së tyre, por nga karakteri i tyre”

Pas përfundimit të marshimit të madh në vitin 1963 në Washington Presidenti John Kennedy ftoi liderët e kësaj lëvizje në Shtëpinë e Bardhë, të cilët i priti shumë mirë.

Dhe vërtet ëndrra e tij u bë realitet. Sot në Shtëpinë e Bardhë të SHBA kemi një President me origjinë afrikano –amerikan. Presidenti Barack Obama e ka konsideruar luftëtarin e madh për të drejtat e njeriut si një shembull frymezimi të jetës së tij.

Me rastin e 50 vjetorit të fjalimit të tij, fjalim të cilin akademistët amerikan e kanë vlerësuar si një ndër fjalimet më të mira të shekullit të XX, u mbajt këtë muaj gushti një shërbesë ndërfetare, ku morën pjesë personalitete nga vendi e bota, si dhe përfaqësues të klerit e organizatave të ndryshme jo qeveritare. Një nga folëset kryesore ishte edhe Rev. Que English e cila së bashku me bashkëshortin e saj Pastor Tim English drejtojnë prej disa vitesh Kishën “Bronx Christian Fellowship”në Bronx. Përsa i përket përpjekjeve të Rev.Quej për të drejtat e njeriut e mirëqënies së jetës në Bronx ajo është një pasuese e denjë e Dr.Martin Luther King Jr. Eshtë një grua e fortë, e guximshme e me vizion të gjerë. Për ne shqiptarët edhe një mikeshë shumë e çmuar. Në fushatën parazgjedhore të Z.Mark Gjonaj ajo ka mbështetur fuqishëm kandidaturën e tij për postin që ai gëzon sot si Assamblyman për Distriktin Nr. 80 në Bronx. Ajo ka bekuar disa nga takimet e veprimtaritë e Z. Gjonaj ku është pritur e vlerësuar me respekt nga të gjithë shqiptarët. Udhëtimin me autobus për në Washington, DC edhe për anëtaret e Organizatës së Gruas “Shpresë dhe Paqe”në New York e mundësoi Rev. Que English, e cila e mbështet e suporton edhe këtë organizatë.

Fjalimi i Dr. Martin Luther King Jr. ndryshoi jetën amerikane. Sondazhi që u mbajt në vititn 1999 nga akademistët amerikanë për fjalimet më të rëndësishme u rendit si fjalimi më i mirë i shekullit të XX dhe ka hyrë në librin e historisë amerikane. Ndërsa historianët marshimin në Washington e cilësuan si një protestë paqësore dhe frymëzuese që ndryshoi jetën amerikane. Për nder të Dr. Martin Luther King Jr. jetës e veprës së tij përveç përshëndetjeve dhe fjalimeve të ndryshme u mbajtën edhe një sërë veprimtarish artistike, në mes artistëve të famshëm që kënduan performoi edhe legjenda amerikane Tony Bennett.

Dr.Martin Luther King Jr. fitues i Çmimit Nobël për Paqen në vitin 1964, lindi më 15 maj të vitit 1929 dhe u vra më datë 4 prill 1968 .

Nga “Ferri” i Qafë Barit te “Parajsa” e nji familje qafbarase

September 19, 2013 by dgreca

Nga Adriana Dine/

Ne Foto: nder te fundmet foto te Lazrit me Adrianen dhe mbesen-gusht 1998./

Ishte 7 janar i vitit 1983./

Bënte një dimër i acartë, dhe bora kishte pllakosur krejt pjesën e veriut të vendit. I kisha përcaktuar me kohë ditën e nisjes që të takoja Dinen në burgun e Qafë-barit… kështu që vetëm duke iu lutë Zotit që të më ndihmonte, duhet ta merrja atë rrugë, sigurisht e shoqëruar me dikë, o nga njerzit e mi, o nga njerëz të familjes së Dines; mbasi ishte e pamundur që ato udhëtime të gjata e të mundimshme t’i bëja vetëm…

Udhëtimin e asaj rradhe, në zemër të dimrit më takoj ta bëja me babën tim të dashur, që s’më ndahesh asnjiherë në gjithë hallet e mia, dhe që e kisha mbrapa gjithmonë e për gjithçka, dhe që s’u lodh kurrë dhe as u ankua ndonjëherë për asgjë.

Për të kapë trenin e parë, u nisem nga Savra aty rreth orës katër e gjysëm të mëngjesit, mes nji të ftohti të hidhët, të përcjellë edhe prej njerit nga vëllezërit me biçikletë për të mbajtë çantat deri në stacion të trenit. Tashti që e kujtoj dhe e shkruaj kët ngjarje, më rrënqethet mishi… Ishin peripeci të një rruge, të shumë prej atyre që merrnin rrugët e burgjeve, pakkujt nga të tjerët mund t’i ketë ndodhur nji histori e tillë.

Mbasi udhëtuam për gati gjithë ditën mbrritëm në Fushë-Arrëz mbasdite. Si dimër që ishte dita qe e shkurtë, koha e akullt dhe me borë. Aty të axhensia ngecëm. Skodat për pirit në Qafë Bari s’kalonte asnji…

Ndërsa prisnim, po mendonim se s’mund të vazhdonim më për atë natë, mbasi i ftohti na kish hyrë për palcë, dhe asnji shenjë shprese s’kishim… kur papritmas u shfaq nji kamion nga ata të piritit. Duket, shoferi na njohu menjiherë mbasi atë ditë acari, s’shihje xhanxhin këmbë njeriu, dhe ne ashtu të kruspullosur e të plevitosur ere e ngrice binim menjiherë në sy… Po edhe ato trasta të mbushura me ushqimet e kursyera përgjat dy-tre muajve nga takimi i fundit dëshmonin, se nuk mund të kishin destinacion tjetër: veç Burgun!

Pa ia ngritë mirë dorën, shoferi ndaloi dhe na pyeti: “Për Qafë-Bari, besoj?” “Po, për Qafë-Bari – i thamë me nji gojë unë dhe im atë!” Ai tundi kokën në shenjë miratimi, “Hypni nga ana tjetër…” dhe zbriti na hapi derën na ndihmoi të ngjisim çantat me ushqime… dhe shpejt u vumë për rrugë… Kur na pa se ende dridheshim prej të ftohtit, shau dimrin e atyne anëve dhe ne ndjemë brenda makinës ajrin që po ngrohej. Në atë çast baba im më lëshoi një shikim, sikur të më thoshte: “Mos u mërzit… çdo problem e ka nji zjidhje, edhe ky i sotmi mori nji zgjidhje, mos harro se pa sakrifica s’bahet asgja…!” dhe kjo më ngrohu ma tepër se fryma e makinës.

Rruga e asaj rradhe nga Fushë-Arrëzi në Qaf-Bari ishte nji tmerr i vërtetë. Jo veç e ngushtë dhe e pashtruar, jo veç me kthesa dhe zig-zake të panumërta, po tmerri im ishin ato greminat që ma bënin vdekjen kaq të afërt nga njera anë, edhe shkëmbinjtë që të rrinin si skifterë në anën tjetër e që vende vende të dukeshin sikur do të na shembeshin mbi kokë… O zot, pëshpërisja mbas çdo kthese… Ndihmona!! Nji ndjenjë frike dhe pasigurie e papërshkrueshme… ma rrënqeshte trupin, pa harruar terrin që zbriste me shpejtësi dhe ajo bardhësi e ngrime bore përreth na e bënte rrugën të skëterrshme… Në mjaft vende rruga ngushtohej shumë dhe ashtu e ngrirë akulli ishte e pamundur të kalohej. Dukej sikur zemra po më dilte vendit… Shoferi qe ngjeshë fort mbas timonit dhe askush nga të tre s’guxonte ta thoshte nji fjalë të vetme…

Baba u përpoq disa herë me humorin e tij, të ma hiqte gjysmën e së keqes, po s’ishte e kollajtë. Kur shoferi na tha se po i afroheshim burgut u ndjemë pa të çliruar, po ç’të shihnim, aty bora e kishte kaluar një metërshin. Dukeshin vetëm ca rrugica të ngushta që të çonin para kangjellave të hijerënda të burgut. Ishte nji errësirë e thellë që mund t’i fuste dy gishtat në sy. Ndjehesha e tmerruar e mpirë… por s’di nga i vinte ajo forcë dhe kurajo babës tim, sepse ai befas ma largoi si me magji trishtimin që më pushtoi. Ende pa zbritë nga makina, shoferi na lajmëroi se ishte e pamundur të bënte nji rrugë tjetër kthimi me kët tmerr të ftohti dhe bore… Atherë baba, me mjaft marifet iu lut që: “Nëse asht e mundun me na lanë ta kalojmë kët natë tmerri aty n’at kamionin e tij!!!” Ai na pa disi i habitur dhe ju drejtua babës duke i thënë: “Si mundem me të lanë vetëm në kamion, gjithë natën e Zotit!!! Ti nji burrë plak me nji vajzë të re, pothuej fëmi mes maleve! Me e marrë vesh nana eme kët gja me qet shpie!” Baba e falenderoi qoftë edhe për at fjalë që na tha: “Mbaroni njiherë takimin, në kët kohë unë po e mbush kamionin… mandej shofim e bajmë!”.

Ishim përballë portës së madhe të burgut, kur papritmas na u shfaq oficeri rojes. Ia shpjegova ma s’pari unë hallin si grua, po ai na priti me këmbët e para: “S’ka takime sonte në kët orë! Nesër, kësmet!!” Na e tha me nji ton bishe që s’më la asnji mundësi bisede. Atherë u afrua edhe baba dhe se ç’foli me të… Mbas pak kohe pritje kur acari i maleve po e bënte si duhet punën me ne, u rishfaq oficeri: “Mirë, mirë, hajdeni, po do të takoheni vetëm për pesë minuta, mos të kemi llafe!!!”.

Më erdhi jo të qaja, po të ulërija atë çast.

Mbas 13 orësh rrugë mes dimrit dhe maleve, mbas aq peripecish, sepse s’mund t’i përmendja të gjitha, s’na lejonin të takoheshim, po edhe kur e bënë zemrën gur… vetëm pesë minuta… O Zot – mërmërita me vete. Kisha gati tre muaj pa e parë tim shoq, Dinen dhe për gjithë mallin e tre muajve… çmallja ishte vetëm 5 minuta!!! që në të vërtetë u bënë pesë sekonda, sepse gjatë gjithë asaj kohe ishim nën presionin e policit që na kyrte ne dhe kqyrte orën të largoheshim nji çast e më parë, dhe ai të shkonte të shullëhej pranë sobës.

Qe nji takim tmerri, ku ti s’arrin as të pyesësh dhe as të përgjigjesh, as ta shohësh at njeri si duhet, po as ai mundet të shohë, as të pyesë as të flasë… Nji çoroditje emocionesh që s’ka njeri ta përshkruaj… Duhet të jetë diçka fotografuese në shpirtin e njeriut… që nji sekonde të jetës i jep vlerë përjetsie…

Ia lamë trastat Dines, duke e lënë edhe atë në nji ankth dhe tmerr të vërtetë… ku do shkonim dhe ku do mbyteshim për ta kaluar atë natë!!

Ecëm n’ato shtigjet e hapura të borës dhe u nisëm për rrugë… ashtu kuturu, pa e ditë as vetë se për ku. Ecnim nga na çonin këmbët… kur pa bërë as njiqind metra dikush na thirri nëpër terr. Ishte ai shoferi, që na kish sjellë në burg. Erdhi na takoi… Atë natë s’e kishin lejuar të ngarkonte pirit. Gjatë gjithë kohës ai e kishte vëzhguar krejt skenën me policët dhe po na priste me makinë të shuar diku në qoshe. Kur ju afruam, me nji ton të prerë si të ishte urdhër na tha: “Ju sonte do vini me bujtë në shtëpinë time! S’asht në nderin e pukjanit me lanë nji burrë të vjetër dhe nji vajze të re n’rrugë të madhe, midis ktyne maleve të frikshme, dhe nji nate dimri si kjo!!”. E tha me nji lloj krenarie dhe sigurie, që s’kish njeri t’ia bënte fjalën dysh… jo se ne kishim ndonji alternativë tjetër shpëtimi…

Zoti e baftë mirë! – ia ktheu im atë, dhe u nisëm kuturu pa e zgjatë dhe pa e kundërshtuar. Shoqëruesi ndezi dy flakadanë lecke me naftë, nji për vete dhe tjetrin për ne, që ia dha babës të ndriçonte rrugën…

S’e di as vetë si morëm at guxim dhe u nisëm ashtu nëpër ato shtigje mes borës dhe pyllit, mes atyre shkrepave të frikshëm, në besë të atij pukjani që na printe me ndriçim n’ato shtigje që as ditën nuk do të merrja guxim t’i bëja… Vazhduam rrugën me kujdes si na ndihmonte sa herë ndodheshim në vështërsi, dhe na mbante me kurajo. Mua më kish hyrë frika në palcë, por habitesha me babën, si mund t’i kalonte ato thepa e teposhta pa e thyer qafën. E shihja që po hiqte picir i shkreti babë që ishte gati shtatëdhjet vjeç, po unë s’mund të bëja asgjë që ta ndihmoja… Mbas njifare kohe ai pyeti nëse kishim edhe shumë rrugë… si duket ishte lodhë. “Erdhëm, – tha shoferi, – edhe pak mbrrijmë!” Ecëm edhe njifarë kohe të mirë që na u duk nji shekull, kur na u pidaf para edhe një përrua, mbi të cilin thuhej se ishte një urë drrase… besoj nga ato ma primitivet që më kanë pa sytë ndonjiherë. Krejt ura përbëhej nga ca litarë të thurur në formë gërsheti… aty ku shkelnim kishin vënë ca dërrasa që më dukeshin të kalbuna, me hapsirë mes tyre. Për çdo hap që hidhnim lëkundeshim si në një shilarse… terri në nji krah, akulli në krahun tjetër dhe zhurma e përroit ku mund të përfundonim ishin nji tmerr dhe nji torturë që unë as sot s’mund t’i gjej fjalët! Pukjani gjatë gjithë kohës na printe, na fliste, na ndihmonte dhe na mbante me gajret…

Mbas nji lodhjeje rraskapitëse dhe ankthi vdekjeje mbrritëm para nji dere… Ishte shtëpia e malsorit pukjan. Kur u hap dera, mendova shpëtimin, po ndërsa futesha brenda u ndjeva si në një skëterrë… edhe pse gjithë jetën isha rritë me vuejtje dhe privime, mendoja se asgjë s’do t’më bënte përshtypje në jetë. Por jo, kurrsesi!! Edhe sot kur e kujtoj at shtëpinë e tyre, atë lloj varfërie dhe skamje më rrënqethet mishi, dhe s’mundem ta harroj kurrsesi. Shoferi kishte gruan edhe nji djalë. Jetonte së bashku me vëllanë e madh që kishte gruan edhe katër fëmijë. Kishin nanën, nji grua në moshë po fisnike, që doli na priti dhe na foli si zot shtëpie. Pak kohë ma parë u kishte ndodhë nji fatkeqsi, u qe djegë nji pjesë e shtëpisë dhe krejt familja jetonte në nji si korridor të ngushtë e të gjatë ku shifeshin gjithsej dy dyshekë dhe një oxhak me dru të bollshëm. E ndjëmë që zoritën mjaft të shkretët për at gjendje, po dolën jashtë dhe diçka sajuan e na shtruan edhe sofrën e darkës. Për gjellë, na nxorrën groshë… po duhet të ndodhte ajo mrekullia të hasje ndonji kokërr… Na vunë edhe pak djathë, pak qepë dhe pak raki. Djathin e përdornin me shumë kursim, dhe e ruanin si me pasë nji copë mishi të pjekur.

Baba si njeri i kollajtë dhe i pa pretendime e mbushi tavolinën me at humorin dhe rrëfimet e veta pafund… sa nuk u vu re fukarallëku, se herë mbas here i bënte të gjithë qeshnin me humorin e dhe batutat e tij. Mbasi mbaruam darkë, gruaja e shoferit me ftoi të flinim bashkë, se siç më tha “Në dhomën teme ka shtroje dhe mbloje, ndërsa kunati me gruen, dhe nana me fëmijët, mbasi s’kanë me ça me u mbulue, e mbajnë zjarrin gjithë natën ndezë dhe flejnë të tanë bashkë në at korridor të gjanë…

At natë fjeta me gruan e shoferit dhe ajo më shtrëngoi gjithë natën në gji. I vinte shumë keq për fatin tim… Isha vetëm 23 vjeçe, dhe kisha vite e detyruar të merrja rrugët e burgjeve të Spaçit dhe Qafë Barit, atyre skëterrave të papërshkrueshme shqiptare.

Por bujaria e mirësia e atyre malsorëve pukjanë s’kishte fund. S’i kam harruar kurrë, dhe më vjen shumë keq që s’jam aq e aftë sa ta përshkruaj ashtu siç ata e meritojnë, dhe të mundem t’ua shpërblej pritjen e tyre…

Isha lindur dhe rritur kampeve të interrnimit: ku varfërinë, barangat, kasollet me baltë i kishim me bollëk, po kurrë s’kisha parë dhe provuar nji skamje dhe nji fukarallëk të tillë.

Pastaj janë mjaft veti të tjera që i japin vlerë njeriut dhe e ngrenë lart atë, si bujaria, mirësia dhe mikpritja e asaj familje që na e kish hapë derën në nji natë tmerri. Ata na mirëpritën, na futën në shtëpinë e tyre, edhe pse “armiq të betuar të klasës” që për komunistët ishte një tabu. Gjatë bisedave të asaj nate, ata as na provokuan, as na pyetën, as e përmendën burgun, sikur nuk ishte ai shkaku i asaj që ndodhte, po as ne s’i provokuam se kush ishim, dhe pse ishim aty, sepse e dinim shumë mirë që i kishim rënduar mjaft, edhe me atë praninë tonë në shtëpinë e tyre.

Më ka mbetur peng, dhe s’më hiqet nga mendja pse nuk u gjet nji mënyrë, që të mësonim të paktën mbiemrin e tyre… sepse ne s’i pyetëm as për emrin as mbiemrin, sepse vetëm ashtu s’i rëndonim ata, po as ata s’e bënë nji gjë të tillë… Sepse askush s’e mendonte se në nji të ardhme, nëse na jepesh mundësia të mund t’ua shpërblenim qoftë edhe me mirënjohje simbolike atë mikpritjen e tyre fisnike… që vazhdon të mbetet edhe sot e kësaj dite më e bukura e jetës sime…

Të nesërmen pa zbardhë mirë drita, shoferi pukjan, na zbriti në Fushë-Arrëz dhe i nda prej nesh i kënaqur dhe krenar… duke na lënë të vazhdojmë në hallet tona të kampeve dhe burgjeve dhe ai në kamionin e piritit atyre rrugëve të egra…

Zoti e bekoftë atë familje të mrekullushme pukjane , ata njerëz që vërtet jeta i kish hedhur atje në skëterrë, po s’kish mundur ta vriste mirësinë dhe mikpritjen në shpirtin e tyre.

Qarrishta,fshati qe strehoi 26 hebrej

September 6, 2013 by dgreca

Reportazh nga Besim Dybeli*/

Në të majtë të qytetit të Librazhdit, drejt verilindjes, nis një rrugë e porsa shtruar, që të çon në Steblevë e më tej. U deshën vite e vite, që këmbët e rrugëtarëve të kësaj treve apo dhe gomat e makinave të vjetra, të ceknin për herë të parë asfaltin. Nuk bën më tepër se pesë kilometra dhe një degëzim në të djathtë, ngjitet pjerrtasi mes fshatrave Dorëz e Gizavesh të komunës Qendër, Librazhd. Autobusi ynë, mbushur me dhjetëra pasagjerë e ca vende “rezervuar” për gazetarë, ecën butë-butë mbi një shtresë zifti të hollë. Kësisoj, të krijohet ndjesia e një udhëtimi komod, pa ditur se për një distancë afro 30 kilometra, do të duhen mbi dy orë për të mbërritur në Qarrishtë. Të gjithë tunden, shkunden e mbahen fort mbi sediljet që u ka dalë skeleti i hekurt, teksa mjeti i tipit gjerman, prodhim i viteve ‘70-të, uturin me sa fuqi që ka. Pas xhamave të shtrënguar fort me bullona hekuri, syri të rrok bukuri mahnitëse. Shpate malesh, mbushur me dushqe e pisha të buta, burimet ujore që rrjedhin pa pushim nën cicërimat e zogjve, të japin imazhin sikur dëgjon “simfoninë” e pyllit. Ne, që jemi të zhytur në smogun e trashë të Elbasanit të ndotur, hapim gojë e hundë për të mbushur mushkëritë me ajrin e virgjër. Ndonjë operator qejfli romantik, teksa fshin me mëngë tisin e avullit mbi xham, përpiqet të fokusojë në kamër bukuri natyrore të rralla. Syresh, nxjerrin dhe blloqe shënimesh pa kurrfarë informacioni.

Ne, që udhëtojmë për herë të parë drejt fshatit Qarrishtë, mbetemi kureshtarë, sa për të parë këtë fshat, aq edhe për të përfytyruar se çfarë do të ndodhë atje në kujtim të asaj që ka ndodhur 70 vjet më parë. Sa më tepër i afrohesh fshatit, aq më e vështirë bëhet rruga mbi gurë, që në çdo njëqind metra duhet të kalosh gurgullimat e ujit dhe gurët e mëdhenj të përrenjve që zbresin me vrik nga vargmalet e Shebenikut, majat e të cilëve, ende qeleshebardhë. Që në nisje, ishim kuriozë për të prekur nga afër një copëz histori të shuar ndër vite të këtij fshati. Plotë shtatëdhjetë vjet më parë, aty do të strehoheshin për dy vjet 26 hebrenj prej inkuizicionit gjerman! E rrallë, por e krenarishme…

Histori e shkruar mbi gur Mure të gurtë. Çati me rrasa guri. Rrugica, shtruar me gur. Shpate malesh të gurta. Një jetë mbi gur. Historia mbetet po aty. Venitet, por nuk prishet. Njerëzit, gurë të fortë. Dy shekuj më parë, qëkurse ky vend u popullua, ka mbetur po ashtu. Nga lindja, vargmale të lartë gjer në kupë të qiellit, që e ndajnë me Maqedoninë fqinje. Nga jugu e perëndimi vargmalet e Shebenikut, që e ndajnë atë nga Rrajca e Struga. Nga veriu male të lartë, që e ndajnë nga Stebleva. Den baba den këtu mes ashpërsisë natyrore e malesh stoikë. Nën një hapësirë qiellore disa hektarëshe e mbi ngastra toke gjysmë dynymësh ende jetohet në këtë fshat mes malesh. Dielli del vonë e ikën shpejt. Blegtorët u ngjiten shpateve e pllajave pa lind e kthehen pasi perëndon. Amvisat pranë oxhaqeve që nuk u shteron zjarri, misërnike në çerep e gatime vetëm me gjalpë. Çobanët e burrat e lodhur ndër ara duhen ushqyer mirë. Jeta ka të njëjtin refren këtu. Ndërsa viti me dy stinë ka vetëm dy ngjyra. Jeshilja pa kufi në verë e bardhësia që vret në dimër. Në dy shekuj mbijetesë, dy herë ka fluturuar helikopteri mbi këtë fshat mes malesh. Një herë është ulur mbi dëborë duke marrë një të sëmurë rëndë dhe një herë tjetër, në pamundësi uljeje, ka lënë pas dhimbjen e një gruaje për lindje. Nga 200 familje, sot bujisin vetëm 40.

Të ikurit dhe të mbeturit, gjithçka e kanë shkruar mbi gurë muzealë. Kështu edhe për epopenë dyvjeçare të mbajtjes nën “gjuhë” të 26 hebrenjve, për pak se martirizues. Një ceremoni modeste Ka lindur dhe është shndërruar në traditë një festë në këtë fshat. Ajo e Bashkimit. Është konceptuar kështu, për tu ndodhur bashkë një herë në vit. Të ikurit, 160 familje dhe të mbeturit rreth 200 banorë. Brenda festës, edhe ajo e përkujtimit të dy viteve që u strehuan hebrenjtë. Qindra pjesëmarrës në atë tokë gurishtë rreth “lapidarit” ku shkruhet, “Qarrishta, besa shqiptare”. Shkruar thjeshtë, por shumë domethënëse. Në Jeruzalem, në hartën e Shqipërisë është shkruar “Zero”! Kjo, për faktin që asnjë hebre nuk është vrarë apo dorëzuar tek gjermanët. Në pritje të ambasadorit izraelit, të ardhurit e vendasit, sikur çfarë do të ndodhë! Mes tyre dhe deputeti Taulant Balla dhe Eduard Selami, që ndoshta për herë të parë përqafohen e shtrëngojnë duart me njëri-tjetrin. Mbase idilizmi i festës solli këtë moment kortezie.

Ndërsa ambasadori vendos dy tufa lulesh artificiale mbi pllakën e gurtë përkujtimore, (që sa hap e mbyll sytë u rrëmbyen nga dy vocërrakë) dhe drejtohet jo me shumë optimizëm para kamerave. Me sinqeritet ai falenderon banorët e këtij fshati e në veçanti familjen Biçaku, që mbajtëm me bukë e u dhanë jetë për dy vjet bashkëkombësave të tij, e, po me këtë çiltërsi ai pranon se pasardhësit e tyre nuk janë gjendur asnjëherë këtu, për të mos thënë që nuk kish dijeni se ku mund të ndodheshin ata, shumica të shpërndarë nëpër botë! Ceremonia spostohet në oborrin e shkollës me 40 nxënës, çatia e së cilës sikur puthej me tokën. Pas muzikës tallava, ushqyer me rrymë elektrike nga një gjenerator i sjellë nga Durrësi, përshëndetjet e rastit nga kreu i komunës, Enver Shkurti. Mes të tjerash ai do të citonte: “Gjyshërit dhe prindërit tanë për dy dimra mbajtën gjallë 26 jetë hebreje në emër të besës e mikpritjes shqiptare, në emër të Zotit dhe të drejtës për të jetuar, edhe pse e dinin së jeta e tyre do të shuhej në çast nga bajonetat e karabinat gjermane, pa menduar kurrë për haraç në ditët e lirisë që do të vinin. Por, – vazhdoi ai mes të tjerave, – sot shpresoj, që distanca që ndan këtë komunitet nga jeta cilivizuese përtej këtyre maleve, do të shkurtohet edhe nga kontributi i shtetit të atyre njerëzve që ne strehuam në ato vite të vështira lufte e dimri”. Edhe pse duartrokitjet herë-herë ndërprisnin përshëndetjen e ambasadorit izraelit, që shqipërohej jo fort mirë, ky i fundit në thelb do të thoshte se “… mirënjohja ndaj familjes, Biçaku dhe miqësia jone me popullin shqiptar nuk do të shuheshin kurrë“. Dhe, … vetëm kaq. Ndërsa dy personazhet e politikës, Balla e Selami, nuk mbajtën ndonjë fjalë të rastit, “dueti” nuk i kurseu buzëqeshjet e fotot me të gjithë të pranishmit. Në një farë mënyre, i njëjti ritual edhe nga ambasadori izraelit. Dreka fshatçe rreth 5 kilometra më tej. Pikërisht në themelet e mbetura të familjes Biçaku, që sakrifikoi gjithçka për të mbetur gjallë 26 hebrenj nga shumë të tjerë të shpërndarë në vendin tonë e më gjerë…

Krenari apo zhgënjim?!

Pjesëtarë dhe pasardhës të familjes Biçaku, jo fort të privilegjuar në festën që mbart brenda saj edhe kujtimet e komunitetit të vogël hebre të strehuar në shtëpinë e tyre. Ata dhanë gjithçka në atë kohë absurde për mbajtjen e përcjelljen gjallë të atyre njerëzve. Sakrificat e papërshkruara të kësaj familjeje do të mbaheshin në sirtarë arkivash për më shumë se 50 vjet. Të djeshmit i persekutuan, pse strehuan dhe u dhanë bukë bijve të atyre që për shtetin komunist të 45 vjetëve ishin “koburja“ e ngrehur e “imperializmit amerikan”. Të sotmit, i lanë pothuajse sërish në harresë. Veç ca dekorimesh nga lobet izraelite në Amerikë e së fundi edhe në Parlamentin shqiptar, asgjë tjetër. Paradoksi mbetet në atë se persekutorët e djeshëm janë kthyer sot në tribu të atributeve të akteve humane të kësaj familjeje. Djemtë dhe mbesat e familjes, Biçaku, (sot banues në Durrës apo në Elbasan) nuk kanë shkuar më tej sesa të përfituarit e një pune sanitare e pa shtëpi. As shteti i tyre nuk u dha mirënjohje apo mbështetje konkrete, as shteti i atyre që strehuan e as pasardhësit e atyre hebrenjve që u përcollën shëndoshë e mirë, hipur mbi kuaj, pranverën e “45-ës, drejt Strugës. Aso kohe, teksa karvani kalorësiak ecte mes malesh, në të kaluar të kufirit, ata (hebrenjtë) do tu premtonin një jetë të begatë të paktën tre brezave të familjes që i kishte shpëtuar si shpërblim për jetën që u kishin shpëtuar! – “Babai im do të refuzonte që në gjallje të tij lëmoshën 30 dollarëshe që do t’i vinte privatisht nga njëri prej atyre që mbajti në shtëpinë e tij“, shprehet Muhameti duke shtuar se “vetëm ishte vlerësuar me dekorata në Amerikë”! – “ Asnjëri prej atyre që mbajtëm apo pasardhësit, nuk janë bërë të gjallë qoftë dhe për një kontakt fizik në këtë vend ku qëndruan për dy vjet gjyshërit e tyre“- pohon Natasha, mbesa e kësaj familjeje. – “Gjyshi im i mori nga Tirana e i solli këtu natën me mushka e po me mushka blinim drithë e ushqime në Strugë e Ohër për tu siguruar ushqim, por të themi të drejtën pak mirënjohje na është përcjellë“ ,– shton mbesa tjetër, Elida. Nga ç’është bërë, gjallë po përpiqet ta mbajë në këmbë shoqata e miqësie me kontributet e dhëndrit të kësaj familjeje mikpritëse, Kujtim Hasbiu. Ky i fundit mbetej organizatori i kësaj ceremonie, më së shumti për të lartësuar krenarinë e virtyteve shqiptare.

Festa ka mbaruar shpejt. Afër të perënduari të diellit, autobusi, që numëron ditët për skrap, bën rrugën e kthimit. Shoferi, i gëzuar sa s’ka, pse e vetmja ditë që i kish siguruar dyfishin e pasagjerëve, merr ç’pasagjerë gjen rrugës. Mezi arrijmë të futemi brenda. Tre veta në dy sedilje. Dhe ne të medias, si të shumtit në këmbë, mbahemi fort në ca hekura të salduar afër tavanit prej llamarine të autobusit “Benz-70”. Gratë e vajzat mbulojnë gojën me shami prej erës së rëndë e avujve të rakisë kumbullake. Një ditë e bukur, e lodhshme, por me mbresa. Në atë copëz toke shqiptare, rrethuar e harruar mes malesh, përkujtohet gjer në lartësim strehimi i 26 hebrenjve, më tepër si simbol i besës dhe mikpritjes të vendit të shqiponjave. Ndërsa i afrohemi qytetit të Elbasanit, këshilltari i ambasadorit izraelit, me celular, interesohet se kur dhe në cilat media do të jepet ndodhia e kësaj dite…

* Falenderojme autorin qe ia dergoi per botim Diellit