Fran Gjoka/

-Ndëshkim për çdo mësues qe ushtron dhunë psikologjike dhe fizike ndaj nxënësve-

Realisht ka përmirësime në sistemin e punës së shkollës dhe aktorëve të tjerë, që kanë për mision kultivimin e vlerave pozitive në grupmoshat shkollore. Ato shfaqen dukshëm edhe në përmirësimin e raporteve njerëzore mes palëve mësues- nxënës, nxënës – prind, nxënës – nxënës, në uljen e shkallës së agresivitetit në raportet e ndërsjellta, në një klimë më të butë në marrëdhëniet mes grupeve të interesit për arsimimin dhe edukimin e brezit të ri me normat morale të një shoqërie demokratike dhe të hapur, në një mënyrë sjellje më civile për zgjidhjen e konflikteve në shkollë e jashtë saj, në zbritjen e rasteve të përdorimit të dhunës fizike e emocionale në institucionet e edukimit etj. Siç duket, këtu ka ndikuar edhe përpjekja e shoqërisë për emancipim e qytetari si dhe masat e marra kohët e fundit nga MAS-i për vlerësimin e situatës dhe ndjekjen hap pas hapi të problemit nga strukturat drejtuese të saj. Gjithësesi, në shkolla dhe mjedise familjare, ka ende dhunë, mungesë kompromisi në zgjidhejn e konflikteve dhe të mosmarrëveshjeve, shfaqje të theksuar të intolerancës në komunikim, agresivitet etj.Shoqëria shqiptare vazhdon të mbetet ende minimal të jetesës e të sigurisë.E bashkë me prindërit mbetën edhe fëmijët shqiptarë, të cilët ndihen të dhunuar si në familje ashtu edhe në shkolla.Një studim i fundit UNICEF raporton aktualisht nivele të larta të dhunës fizike e verbale,kryesisht tek nxënësit e arsimit 9-vjeçar . Në pamundësi për të parë problemin në një plan të gjerë, pasi të tilla janë hapësirat e një shkrimi, në po i referohemi problemit vetëm në shkolla e në mjediset ku jetojnë e kalojnë kohën nxënësit dhe adoleshentët.
Kur mësuesi mund të dhunojë nxënësin, në çfarë situatash?

Në anketat e hapura dhe ato tëe mbyllura, të bëra në disa shkolla të vendit , rezulton se numrin më të madh të nxënësve të dhunuar e përbëjnë ata që viktimitizohen psikologjikisht. Siç duket, rënia e numrit të ushtrimit të dhunës fizike ndaj kësaj kategorie nxënësish, lidhet edhe me intensitetin e punës dhe masat qe po merr kohët e fundit MAS –i për sensibilizimin e opinionit dhe parandalimin e fenomenit, puna e specializuar e psikologëve në shkolla, një përpjekje që duhet vazhduar e thelluar edhe në të ardhmen dhe jo të veprohet me fushata , siç kemi vepuar ne shqiptarët në tërësi dhe drejtuesit e shkollave e mësuesit në veçanti.
Ajo që shfaqet dukshëm në mësim mbetet dhuna psikologjike. Së paku, kështu shprehen nxënësit dhe ky është edhe konkluzioni ynë. Ushtruesit janë mësuesit ndaj nxënësit. Ndërsa jashtë shkollës, në kohën e lirë ose në veprimtari vetorganizuese të nxënësve, ata që ushtrojnë dhunë psikologjike (jo vetëm psikologjike), janë nxënësit kundër nxënësve. Fatkeqësisht ushtruesit e dhunës, mësuesit, grupet e nxënësve dhe individët, siç tregojne të dhënat, i referohen prejardhjes së “viktimës”, origjinës së tij, shkallës së intelektit, dobësive që mbart në përvetësimin e programit mësimor, që më së shumti lidhen me nivelin e punës së dobët të shkollës nga ata kanë ardhur se sa nga miveli intelektual i tyre, nga paraqitja e jashtme etj. Shikojmë edhe anën tjetër të medaljes: mësuesit që po ndjehen të shqetësuar në shpjegimin e mësimit, ku nxënësit, pavarësisht paralajmërimeve që mësuesi u bën, vazhdon të prishë qetësinë e orës së mësimit. Ndodh që mësuesi humbet durimin dhe në një moment nervozizmi reagon, duke u sjellë dhunshëm ndaj fëmijëve dhe të rinjve. Anketimi në fjalë u shtri 550 shkolla të vendit,ku fëmijët janë pyetur me metodën ballë për ballë duke ruajtur autonimatin e secilit prej tyre. Studimi tregon më në detaj se niveli më i lartë i dhunës është në zona urbane .Më konkretisht 55.6% e fëmijëve e pranojnë se janë dhunuar nga mësuesit e tyre .

Nxënësit e anketuar pranojnë se fyhen dhe ndjehen keq nga fjala që ju drejtojnë atyre mësuesit ose shokët e shoqet e tyre, që e kanë burimin tek origjina si: katundarë, malok, etj. Fëmijët nëpërkëmben emocionalisht nga shokët e mësuesit me fjalë të tilla, që lidhen me moshën psikologjike të tyre, si: gojëkyçur, i/e trashë etj., dhe një pjesë e konsiderueshme e nxënësve dhunohen emocianalisht me fjalët e shprehjet që lidhen me të metat fizike, një fatkeqësi e lindur ose e fituar, që askush nuk do ta dëshironte, si: veshëllapush, i/e shpifur, qurravec, trashaluq etj. Po të shihet me kujdes dukuria, dalim në përfundimin se shumë evidente është dhuna psikologjike, disi e fshehtë, që ushtrohet nga shkolla ndaj nxënësve të ardhur nga zona rurale dhe që janë ngulur përgjithmonë për të banuar në zonat ku vepron institucioni. Mendimi ynë, i shprehur edhe nga nxënësit, është se ajo, tek kjo kategori fëmijësh, shfaqet me frekuencë më të lartë në këto dy raste: me formën e përjashtimit dhe vetëpërjashtimit nga jeta e shkollës e këtyre nxënësve. Një veprim I tilllë fatkeqësisht nxitet edhe nga mësuesit dhe bashkëmoshatarët e tyre, ndersa drejtoritë e shkollave dhe strukturat drejtuese të nxënësve, që duhet të mbrojnë liritë dhe të drejtat e shokëve dhe shoqeve heshtin. Në situata të tilla përjashtuese dhe vetëpërjashtuese, kjo kategori nxënësish nuk vetpëlqehet, nuk vetëvlerësohet, nuk shihet e sigurtë. Rrjedhimisht stresohet dhe nuk fiton aftësinë e integrimit në mjedisin e ri, çka do të thotë se dhuna emocionale do të vazhdohet të thellohet mbi ta. Në formën e paragjykimit dhe të një qëndrimi disi indiferent dhe pse kjo edhe përbuzës ndaj këtyre nxënësve që kanë edhe probleme ekonomike dhe të formimit kulturor. Për këto dy probleme unikale të formimit dhe të bashkëjetesës qytetare, i takon shkollës që të krijojë mjedise e frymë bashkëpunimi e bashkëveprimi me te gjitha grupet sociale, që formojnë kolektivin, në të kundërtën rezultatet e pritshme nuk arrihen, objektivat nuk përmbushen dhe reformimi i shkollës kompromentohet.

-Cilët mësues ushtrojnë më shumë dhunë dhe pse?

Nga të dhënat del që mësuesit që ushtrojnë më shumë dhunë janë ata me eksperiencë të vogël në punë, që kanë mungesë përvoje, që nuk i zotërojnë emocionet, që nuk i njohin format e komunikimit dhe psikologjinë e grupit, sidomos raportin mes moshës kronologjike me atë psikologjike dhe që në një farë mënyre nuk janë të formuar ende si edukatorë. Për këtë kanë përgjegjësi edhe fakultetet përkatëse, që përgadisin punonjës pedagogjik, të cilët nuk e vlerësojnë formimin e mësuesve të ardhshëm si edukator ë. Fatkeqësisht strukturat përkatëse te emërimit të tyre nuk mendojnë shumë për përgaditjen e tyre tek i emërojnë në shkolla pa përvojë dhe me kolektiva aspak të njohura për tregues në përgaditjen e nxënësve, ndaj nxënësit ankohen për mësuesit e rinj. Mësuesit e kësaj kategorie duhet të fillojnë punë në shkollat më me emër në qytet dhe në fshat dhe të jenë nën kujdesin e përhershëm për ndihmë e trajnim të kualifikuar për disa vite nga drejtuesit mësuesit dhe metodistët më të mirë që posedojnë DAR-i dhe ZA-të në rrethe.
Në grupin e mësuesve që i dhunojnë më shumë nxënësit fizikisht dhe psikologjikisht janë dhe ata që kanë disa vite pune në arsim, por që kulturalisht dhe profesionalisht janë ende larg ritmit të zhvillimit të arsimit, teknikës, shkencës dhe zhvillimit të shoqërisë në tërësi. Boshllëqet në formimin e tyre shkencor e metodik, psikopedagogjik e social të tillë mësues përpiqen t’i mbulojnë me sharje e britma, duke iu hedhur fajin padrejtësisht nxënësve pas çdo kontrolli që u bëhet. Ata ose duhen trajnuar, ose një ditë duhen larguar, pasi breza nxënësish do të dalin pa bagazhin e domosdoshëm të njohurive për përballimin e kërkesave të tregut. Është edhe një kategori tjetër mësuesish që ushtrojnë dhunë për hir të një tradite të mbartur nga shkolla e sistemit komunist diktatorial dhe që shprehet hapur nga ata që mendojnë se dhunë ka edhe në parajsë, se sipas filozofisë popullore, druri ka dalë nga xheneti. Mësues të tillë nuk njohin modele alternative të sjelljes për disiplinimin e fëmijëve. Një pjesë e mësuesve janë shumë të ngarkuar fizikisht e psikologjikisht, kanë kaluar me ngarkesë dhe plot halle një jetë të tërë në arsim, tek kanë punuar me devotshmëri dhe kurrë s’janë shpërblyer nga shteti dhe shoqëria, komuniteti dhe instiucionet e tjera të edukimit të asaj kohe, të gjitha këto kanë rrritur tek ata nivelin e stresit dhe i ka çuar në shkarkimin padrejtësisht të tyre tek nxënësit. M.A.S për të zbatuar këtë fenomen që po ndikon negativisht në shkollat tona , ka nisur zbatimin e strategjisë së komunikimit .Fëmijët që keqtrajtohen nga mësuesit,ka plot raste të tilla në shkollat shqiptare, por mbrenda shoqërisë sonë gjejmë edhe raste të nxënëve që ushtrojnë dhunë për gabime të vogla të fëmijëve të tyre.”Përballë kësaj situate jemi të vendosur për të ndëshkuar kedo që në ambjentët e shkollës ushtrohet dhunë. Dhunë pa dyshim psikologjike apo verbale,pa folur pastaj edhe për raste absolutisht të patolerueshme që është dhuna fizike. Të njëjtin mesazh ka përcjellë edhe përfaqësuesi UNICEF në vendin tonë,i cili tha se shoqëria shqiptare njëherë e mirë duhet të njohë dhe të dijë të dallojë format e ndryshme , dhe të denancojë me reptësi ato.Për të reduktuar në maksimum nivelin e dhunës në shkolla kërkohet rritja e ndëgjegjësimit publik,nëpërmjet fushatave snsibilizuese ,por edhe të trajnimit të mësuesve për çështje psikologjike që lidhen me pasojat e dhunës tek fëmijët e të rinjtë.Kjo kërkohet të shoqërohet herëpashere me monitorime të vazhdueshme të nivelit të dhunës në institucionet arsimore edukative në të gjithë vendin. Vetëm kështu bëhemi pjesë integrale e komunitetit prinderor dhe atij vendor në shkallë kombëtare.
Në përfundim, duhet theksuar se nxënësit janë më të predispozuar për të denancuar dhunën që ushtrojnë moshatarët dhe të rriturit ndaj tyre dhe pothuajse mungon dëshira për denancim ndaj mësuesve dhunëushtrues. Siç duket, kjo lidhet me frikën ndaj hakmarrjes dhe flet për atë që shoqëria e shkolla nuk janë ende demokratizuar e emancipuar dhe se tërë vëmendja e atyre që merren me arsimin dhe edukimin duhet përqëndruar në gjetjen e mekanizmave të reja që prodhojnë për shoqërinë e edukimin më shumë tolerancë e qytetari, emancipim e kompromis e që përjashtojnë hakmarrjen e frikën, dyfytyrësinë dhe cinizmin. Çdo politikë arsimore duhet të orientohet nga qëllime të tilla.

Prindërit kërkohet të njohin më mirë fëmijët e tyre

Ky është përfundimi i pyetësorit, i cili ka brenda diçka të vërtetë. Një pjesë e prindërve nuk i njohin tipet, të tjerët nuk ja kanë idenë e krizave që përjetojnë fëmijët e tyre në kufinjtë e një moshe. Ka edhe prej atyre që s’duan t’ja dinë për interesat që fëmijët kanë për jetën, shkollën, shoqërinë dhe kulturën në tërësi. Jo pak prindër i konsiderojnë të mbaruar detyrimet ndaj fëmijëve me plotësimin e kushteve për veshmbathje, ushqim e shkollim, kur ata kanë nevojë edhe për mësim dhe argëtim plotësues. Disa prej nënave dhe baballarëve nuk e dinë se kjo moshë është në kërkim të identitetit dhe ideales, çka nuk është e lehtë të arrihet. Një moshë e tillë e ka veçorinë psikologjike për të shijuar në këtë botë vetëm lumturi e gëzim, për të siguruar vetëm suksese dhe për të bërë qejf. Mirëpo jeta nuk mund të mendohet kurrë fushë me lule, pa kthesa e të papritura. E konceptuar ndryshe, ajo s’të jep kënaqësi, nuk të kalit vullnetin, këtë veti të domosdoshme dhe të pazëvendësueshme për jetën e njeriut. Kishte të drejtë dramaturgu i njohur B. Shou kur i këshillonte të rinjtë se në se rruga nga kalon nuk përbëhet nga kthesa e vështirësi, dijeni se ajo nuk ju shpie gjëkundi. Rrjedhimisht përceptimi i tyre për jetën e shoqërinë, dëshirë dhe të ardhme, shpesh herë është iluziv dhe mund të nxisë ata në kryerjen e veprimeve të nxituara e pse jo edhe në shkarje drejt aventurës. Ka të rinj që e kanë të zhvilluar rebelizmin, prandaj mësuesit, prindërit duhet t’’ua shpjegojnë këtyre nevojën për një jetë intensive sociale, për pjesëmarrje në vendimmarrje, për bashkëpunim e ndërveprim me të rriturit, për vlerësim të mundësive e kapaciteteve të tyre në kryerjen e detyrave të ngarkuara.
Mosvlerësimi i mendimeve dhe ideve të të rinjve, siç ndodh ende në disa familje, i hedh ata në pasivitet, duke bërë një jetë të varfër emocionale e shpirtërore, i fut ata në burgun e vetmisë. Pra, mungesa e aftësisë së tyre për të dalë nga kjo situatë, i hedh të rinjtë në një jetë boshe. Kultivimi i tolerancës me këta të rinj, si vlerë, i takon shkollës dhe përbën domodoshmëri pasi ajo krijon klimë të butë dhe të përshtatshme për punë në mjediset e shkollës, motivon të rinjtë, duke pasqyruar botën e tyre emocionale dhe krijon kushte optimale për bashkëpunim në dobi të modernizimit të procesit mësimor-edukativ, me të cilët përballen shkollat tona.

Rafaela Prifti/

On Sunday, Albanian Orthodox Cathedral of St. George marks the 100th anniversary of the Sunday School. The event pays homage to an institution that was organized in 1923 at the directive of Bishop Fan Noli. Since that time for a few decades, the Sunday School classes, much like the church services, were held at different locations in Boston.

The church school has provided generations of children in the community with a fundamental education in the Orthodox faith. According to Fan Noli writings, in November 1955, the Diocese acquired a building at 529 East Broadway, South Boston which was used for Sunday School classes.

Linda Tochka, the current head of the school, was once a student there and remembers fondly how the fellow classmates gathered around the piano as Mr. George Atwater provided the instructions of the liturgical hymns. In honor of the distinguished and dedicated director of the institution, the school has established a scholarship named after him. Dr. George Atwater scholarship is awarded annually to a deserving former Sunday School students and altar servers.

The classes run from October through the beginning of May and are conducted each Sunday during liturgy with the students coming to church to receive holy Communion. Linda says that “the most anticipated part of the graduation program each year is the quiz where students compete with the congregation. It was initiated by the late Father Arthur Liolin to showcase what the students have learned in the course of one year and it includes a range of questions. Of course, the students always win,“ says Linda Tochka.

Evans Liolin, son of Father Liolin, recalled how he attended the Sunday school with a large group of kids in the early 80s.

Tomorrow the Albanian Orthodox Cathedral of St. George invites the community to join in celebrating three events: the centennial of the Sunday School, the Atwater scholarship as part of the graduation ceremony and Mother’s Day!

Nga Prof. Dr. Nevila Nika/

Studiuesi Evarist Beqiri befason dashamirët e librit me këtë prurje tejet interesante. Autori ka zgjedhur të trajtojë një ndër figurat qendrore të historisë sonë kombëtare, atë të Ismail Qemal Vlorës, Babait të Pavarësisë, në rolin e tij si Lider ose thënë ndryshe si Prijës i Kombit. Edhe pse një zgjedhje aspak e lehtë, pasi askush më parë nuk ishte marrë me studimin në këtë aspekt të ndonjë prej figurave të njohura të historisë tonë, Evaristi guxoi dhe ia ka dalë mbanë më së miri. Me të vërtetë libri është një risi tejet e këndshme e njëkohësisht edhe e veçantë, që lexuesi ka fatin ta ketë në dorë.
Të mësuar prej dekadash tashmë që punimet rreth personaliteteve e ngjarjeve të ndryshme të trajtoheshin të rrumbullakosura sipas linjës partiake e shtetërore deri në vitin 1991 e më pas në kushtet e reja të krijuara mbas ndërrimit të sistemit kur liria i dha mundësi gjithkujt të na jepte në dorë punime me shumë vlera e të tjera për t’u hedhur tutje, punimi i Evaristit zë pa dyshim një vend me të vërtetë të merituar.
Të shkruash sot rreth figurës së Ismail Qemal Vlorës gjithkush prej nesh do të mendonte se, “autori po humb kohën kot”, apo, “nuk ka çfarë të re të sjellë”, apo “të gjitha i kanë thënë të tjerët më parë” etj. etj. Por kur lexon punimin e Evaristit kupton që në faqet e para se je nxituar në gjykim.
Falë një pune të mundimshme ai ja ka dalë të mbledhë të dhëna të shumta, të rralla e shumë të vyera për këtë figurë të ndritur të

historisë tonë kombëtare. Ka qëmtuar arkiva e biblioteka, autorë të huaj e shqiptarë duke zbuluar të dhëna të njohura pak ose aspak nga publiku shqiptar, por edhe ai i huaj. Mbledhja e të dhënave ka qenë faza e parë e punës së tij dhe sigurisht e kushtëzuar fort nga qëllimi që autori i kishte vënë vetes, analizimin e personazhit të jashtëzakonshëm Ismail Qemal Vlora në rolin e të qenët Lider,
Prijës i kombit të vet drejt Lirisë e Shtetformimit.
Familja, fëmijëria e vendlindja janë për autorin pikënisja e gjithçkaje që kjo figurë e ndritur e kombit tonë do të dëshmojë
gjatë gjithë jetës së tij. Lindja në një mjedis si ai i familjes zëmadhe Vlora, për autorin Beqiri është një fakt më shumë se domethënës.
Sipas tij ky mjedis familjar sa aristokratik aq edhe patriotik do të ndikonte fuqishëm në formimin e mbrujtjen e karakterit të djaloshit Ismail Vlora si Lideri, Prijësi ardhshëm i Kombit Shqiptar. Nuk ka dyshim se familjet e mëdha të pajisura me një mbiemër e pasuri ju kalonin pasardhësve për shekuj me radhë pushtetin e prestigjin për ruajtjen e transmetimin e kujtesës historike të familjes, vendlindjes e mbarë kombit. Ismaili i ri nuk mund të bënte përjashtim. I pajisur me inteligjencë të rrallë ai kur largohet nga gjiri familjar, kishte mundur të merrte më vete gjithçka nga historia e familjes Vlora, pra e të parëve të tij, por dhe gjithë krahinës. E kjo pasi ishin kohët kur e kaluara e familjes, por edhe më gjerë se ajo, nuk hidhej poshtë me të shpejtë si diçka e pavlerë. Ekzistonte një dialog midis brezave brenda mureve të sarajeve të kësaj familjeje. Për Ismailin e ri ishte vendi ideal për përpunimin e kujtimeve të të parëve të tij, bëmave të tyre. E kaluara ishte gjithnjë për “darkë”, duke kultivuar tek pjesëtarët më të rinj të familjes dashuri për tokën e të parëve, por mbi të gjitha dëshirën për të shpëtuar nga zgjedha e pushtimit e ngritjen e flamurit të Gjergj Kastriotit, flamurin e Pavarësisë.
Mendoj se Evaristi ia ka dalë të na përcjellë me shumë vërtetësi ndikimin që historia familjare ka pasur në formimin e karakterit të tij si Prijës i ardhshëm i Kombit. Gjithsesi në punimin e tij autori nuk ka lënë mënjanë të analizojë edhe rrugëtimin e Ismail Qemalit si nëpunës i lartë në administratën e Perandorisë Osmane, gjatë të cilit ai kishte dëshmuar se zotëronte tipare e aftësi prej Lideri.
Do t’i mbyll këto pak rreshta me një pasazh të shkëputur nga një artikull i shkruar 91 vite më parë nga biografi i parë i Mustafa
Qemal Ataturkut, gazetari Ismet Toto:
“Njerëz të mëdhenj ka patur e do të ketë në çdo kohë, sa herë që do të ketë qejf e Madhja Natyrë. Këta janë Drita të botës….Mbrenda në thellësin e shpirtit të këtyre njerzve origjinalë qëndron një fuqi hyjnore.
Ideali dhe vullneti i tyre është arsyeja e qënies për ata. Ata e kanë dedikuar vehten realizimit të një ideali. Ata s’mendojnë gjë tjetër në jetë. S’mund të mendojnë! Ata qëndrojnë për çështjen e tyre në çdo kusht e me çdo sakrificë. S’ka gjë në botë që mund të zërë vendin e qëllimit për të cilin ata rrojnë në jetë….
Në këtë kuptim duam të marrim dhe ne këtë Ismail Benë tonë, jo vetëm se pse me veprën e 28 Nëntorit ndezi një zjarr që s’u shua dhe s’do shuhet kurrë, por se pse e gjithë jeta e tij ka një frymë madhështie. Një madhështi mendore të habitshme për të cilën Shqiptarët e gjithë kohëve kanë të drejtë të rrinë kryelartë.
Është pikërisht kjo madhështi e Mendjes dhe e Shpirtit që e bën të mundur që një Ismail Qemal të sundojë Shqiptarët duke qenë vetë i vdekur. Kjo lloj madhështie është e pa zhdukur; përkundrazi
bashkë me kalimin e kohës rritet e shkëlqen më fort dhe gjithnjë
më fort…Neve besojmë me të gjitha fuqitë e ekzistencës tonë se shkëlqimi i veprës së Ismail Qemal Vlorës do të vazhdojë e do të zmadhohet sa dhe vetë Shqipëria. Neve besojmë në sinqeritetin e këtij Burri të Madh që ka trashëguar gjitha ç’është më e bukur, e lartë dhe fisnike në palcën e shpirtit Arbnor.”

Emir Kurtishi, jurist

TË GJITHA RRUGËT TË ÇOJNË DREJT VILËS “VODNO”

Viti 2024 zyrtarisht është shpallur vit i zgjedhjeve, jo vetëm në vendin tonë, por në mbarë botën, ku priten të mbahen edhe një sërë zgjedhjesh presidenciale, parlamentare dhe ato lokale, pa i anashkaluar edhe zgjedhjet për përbërjen e re të Parlamentit Evropian.

Lista e konfirmuar e kandidatëve që do të marrin pjesë në Zgjedhjet për Kryetar të Republikës së Maqedonisë së Veriut, shihet që interesimi është i lartë, por ajo që bie në sy është se nga të gjithë kandidatët janë propozuar nga së paku 10.000 votues, për dallim nga Gordana Siljanovska-Davkova, është e vetmja kandidate e cila është propozuar nga së paku 30 deputetë të Kuvendit të RMV-së.

Për dallim nga zgjedhjet e kaluara për Kryetar të Republikës, ku kishim vetëm një kandidat shqiptar që synonte karrigen e Kryetarit në Vilën Vodno, në këto zgjedhje kemi dy kandidatë të cilët pretendojnë dhe shpresojnë se do të futen në rrethin e dytë që do të mbahet më 8 Maj të këtij viti, së bashku me Zgjedhjet Parlamentare.

Dy kandidatët kryesorë që vijnë nga provinienca e partive politike maqedonase, janë të njëjtit që patën garuar në Zgjedhjet për Kryetar të Republikës në vitin 2019, ku fitues u shpall kandidati aktual, Stevo Pendarovski me gjithsej 435.656 vota apo 51.65% nga numri i përgjithshëm i votuesve, përkundër kandidates aktuale, Gordana Siljanovska-Davkova e cila arriti të merr 377.446 vota apo 44.75% nga numri i përgjithshëm i votave. A do të ketë befasi të reja në këto zgjedhje siç ka pasur dhe pritet të ketë në botë apo edhe këtë vit, zgjedhjet janë të parashikuara si ajo e zgjedhjes së Putinit në Rusi!?

Ndikimi i politikës globale dhe zhvillimi i luftës Ukrainë-Rusi, përkatësisht ndarja në fronte Evropë, SHBA dhe Rusi, dukshëm ka ndikuar dhe ka reflektuar edhe në skenën politike maqedonase. Një garë e ngjajshme interesante për Kryetar të Shtetit këtë vit ka pasur edhe Sllovakia, ku kandidati prorus Pellegrini arriti që t’i fitojë zgjedhjet për Kryetar të Shtetit në Sllovaki me 53% të votave në rrethin e dytë, përkundër kundërkandidatit të tij, ish-ministrin e punëve të jashtme, i njohur në skenën politike sllovake me orientim properëndimor, Ivan Korcok, i cili mori vetëm 47% të votave. Edhe Pellegrini, pas triumfit në zgjedhje, deklaroi se do të jetë kryetar i të gjithë qytetarëve sllovakë dhe se zotohet se do të jetë gjithmonë në anën e Sllovakisë. Befasia në këto zgjedhje për kryetar të shtetit në Sllovaki, ishte mosgarimi i kryetares Caputova, e cila ishte mbështetësja më e madhe e shtetit fqinj, Ukrainës në luftën e saj kundër pushtimit rus. Jo më pak interesante ishin edhe zgjedhjet në Finlandë, ku në mesin e pesë kandidatëve kryesorë kishte edhe një ish-kryeministër, ministra të jashtëm dhe të financave dhe kryeparlamentarë. Gara për shtetin nordik është zhvilluar mes ish-kryeministrit finlandez, Aleksander Stub, i cili në rrethin e dytë politik bëri një rikthim politik, duke e mundur kundërkandidatin, ish-ministrin e punëve të jashtme, Pekka Haavisto me 51.6% të votave, kundrejt 48.4%. Sipas mediave të huaja, vëmendja më e madhe i është kushtuar këtij vendi duke pasur parasysh vendndodhjen strategjike përgjatë kufirit lindor të BE-së dhe NATO-s me një Rusi gjithnjë e më agresive.

PREMTIME QË I TEJKALOJNË KOMPETENCAT E KRYETARIT TË REPUBLIKËS

Sipas Kushtetutës së RMV-së, Kryetari i Republikës është ai që e përfaqëson Republikën dhe është komandant suprem i forcave të armatosura. Kompetencat e tij të përcaktuara me Kushtetutë, më tepër janë të karakterit ceremonial, sepse, kompetencat ekzekutive, përkatësisht bartës i pushtetit ekzekutiv në vendin tonë është Qeveria (Neni 88).

Edhe kësaj radhe, çështja që diskutohet nëpër fushata zgjedhore, sidomos nga VMRO-DPMNE-ja është çështja e censusit zgjedhor, përkatësisht heqja e saj, që u integrua me Amendamentin XXXI të Kushtetutës së RMV-së në vitin 2009 që të zvogëlohej mundësia e dështimit të Zgjedhjeve për Kryetar të Republikës, sepse nga të gjitha kryetarët e deritanishëm, vetëm Kiro Gligorov është zgjedhur që në rrethin e parë, të gjithë të tjerët pas tij, janë zgjedhur në rrethin e dytë, edhe atë Boris Trajkovski me 52,40% të votave; Branko Crvenkovski me 60,64% të votave, kur censusi ishte 50% nga numri i përgjithshëm i votuesve të regjistruar, ndërkaq, Gjorge Ivanov u zgjodh në rrethin e dytë me 42% të votave, kur censusi u ul në 40%. Nëse merret parasysh legjitimiteti i Gjorge Ivanovit dhe të tjerëve pas tij, sigurisht që është më i ulët se i paraardhësve të tyre. Kjo është një indikator se gjithnjë e më shumë, jehona e votuesve bie në çdo cikël zgjedhor, si pasojë e dëshpërimit të votuesve, përkatësisht votuesit ndihen të lodhur me zhvillimin e deritanishëm të politikave, ku më tepër premtohet, se sa diç realizohet. Kjo në përgjithësi krijon klimë apatie, e cila reflektohet në anketat e përgjithshme të realizuara nga institucionet e ndryshme qofshin edhe ato organizata joqeveritare me një mosbesim të thellë ndaj institucioneve relevante në shtetin tonë dhe në daljen e përgjithshme të votuesve në zgjedhje.

Në këtë kontekst janë edhe sloganet e partive politike të cilët mundohen t’i zgjojnë votuesit e tyre nga apatia shoqërore, duke përçuar mesazhe rreziku dhe gjendje kritike, megjithëse, komunikologët i vlerësojnë si shterp dhe mungesë vizioni, duke përdorur slogane me fjalë të njohura e të përdorura përgjatë gjithë kohës. “Guximshëm për Maqedoninë” është për shembull, slogani i Stevço Jakimovskit, i cili edhe është i vetmi prej kandidatëve deri më tani, i cili është futur në listën e zezë të SHBA-së, për të tjerët deri në këtë moment që po shkruaj, nuk ka, por që me gjasë mund të del këto ditë, në përputhje me premtimet e Ambasadores së SHBA-së, e cila pati deklaruar se përgjatë tërë kampanjës listës së zezë do t’i shtohen emra të rinj.

Gordana Siljanovska-Davkova, kësaj here për dallim nga zgjedhjet e kaluara që kërkonte “Drejtësi për Maqedoninë – atdheu thërret”, ka dalur me sloganin “Maqedonia sërish krenare”. Për cfarë krenarije flet, mund të shquhet në përdorimin e retorikës dhe herë-herë sulmeve personale që ia adreson kundërkandidatit të saj, Stevo Pendarovskit dhe Qeverisë mbi zhvillimin e politikave vis a vis zgjidhjes së kontestit të emrit dhe çështja me Bullgarinë. Analogjia mund të jetë e gabuar, poqëse mendohet në “Maqedoninë krenare” të kohës së VMRO-DPMNE-së dhe Gjorge Ivanovit, i cili për dallim nga Stevo Pendarovski, më shumë ka qëndruar në heshtje, dhe ka vepruar atëherë kur s’duhej vepruar, duke krijuar precedente të reja juridike përgjatë kohës së tij. Nëse merret parasysh edhe vetoja presidenciale si mjet i fuqishëm në dorën e Kryetarit të Republikës, për të mos i dekretuar ligjet që janë të dëmshme për rendin juridik, Stevo Pendarovski, megjithëse ka mundur të jetë më aktiv, por qëndron më lart se kryetari paraprak, i cili nuk pati guxim asnjëherë që ligjeve të miratuara nga partia e tij politike, t’i abstenojë.

Kandidati, Stevo Pendarovski, duke vlerësuar veten e tij si të suksesshëm, kësaj here ka dalur me sloganin “Kryetari ynë Stevo”, ku dhe nga reklamat një gjë e tillë kërkohet nga qytetarët. Si slogan është më i thjeshtë dhe vetëpërcaktuar dhe vetëofrues për qytetarët. Deri më tash, mund të thuhet se ka qenë prej kandidatëve më modest dhe njëkohësisht më i moderuar në paraqitjet në fushatë, theks të veçantë duke i vendosur integrimit të vendit në BE dhe shqetësimin e migrimit të qytetarëve.

Maksim Dimitrievski nga Kumanova, e kërkon maksimumin për Maqedoninë e Veriut, kështu titullohet edhe slogani i tij: “Maksimum për Maqedoninë”, duke e vendosur theksin tek dy shkronjat e fundit, që në gjuhën maqedonase domethënë mençuri. Nuk është ndonjë kandidat që duhet nënvlerësuar, sepse largimi i tij, dukshëm e ka dobësuar ish partinë e tij në Kumanovë, megjithatë analizuar në mënyrë objektive, gjasat janë minimale për t’u futur në garën e rrethit të dytë.

“E majta” si gjithmonë e pakënaqur me zhvillimin e politikave të këtij vendi, e natyrshme ishte se do të paraqitet kandidatja e tyre femër, Biljana Vankovska me sloganin: “E rikthejmë dinjitetin e qytetarëve”. Ky slogan, mbase është më i duhuri dhe më i qëlluari për çdo qytetar, për cilin ka nevojë dhe vlerësohet si një ndër arsyet e shumta përse vendosin të largohen nga ky vend. Edhe kjo parti, nuk është për t’u nënvlerësuar, në çdo cikël zgjedhor shënon rritje gjithnjë e më shumë, duke kanalizuar pakënaqësinë e dy partive më të mëdha maqedonase. Kandidati i saj, vështirë që do të arrijë të futet në rrethin e dytë, për shkak të personalitetit të kandidatit dhe retorikës nacionaliste dhe thirrjeve kundër Marrëveshjes së Prespës, e cila me gjasë shumë shpejt mund të përfundojë në listën e zezë të SHBA-së, në përputhje me urdhërin ekzekutiv të miratuar nga Presidenti i SHBA-së.

Për dallim nga maqedonasit, kandidatët shqiptarë, garojnë me slogane të thjeshta si ajo “Kryetari evropian” i kandidatit Bujar Osmanit dhe “Taravari për President”. Edhe këta dy kandidatë, garojnë me retorikën e njohur e të dëgjuar deri më tani të subjekteve politike që garojnë për idenë e integrimit në BE dhe rrezikut prej Rusisë, më i zëshëm në këtë drejtim është kandidati i BDI-së, Bujar Osmani me sloganin e njohur “Po Evropës, Jo Rusisë”, kjo edhe për shkak të përvojës së deritanishme me zhvillimin e politikës së jashtme që është edhe njëra ndër kompetencat e Kryetarit të Republikës. Subjektet e këtyre dy kandidatëve, me vetëdijen se nuk do të arrijnë të futen as në rrethin e dytë zgjedhor në garën për Kryetar të Republikës, që në fillim të fushatës, i pari i cili e lansoi idenë që Kryetari i Republikës të zgjidhet në Kuvend, ishte kandidati Arben Taravari, me çka BDI e zënë ngushtë, idenë e tillë e përpunoi me kandidatin aktual, Bujar Osmani, duke propozuar që i njëjti të zgjidhet në Kuvend me shumicë të Badinterit, me çka Kryetari të ketë edhe zëvendësin e tij.

EPILOGU I ZGJEDHJEVE

Zgjedhjet konsiderohen të suksesshme dhe demokratike, kur përfundojnë pa ndonjë kontest dhe problem të caktuar. Pra, më e rëndësishme se krejt, është epilogu demokratik dhe fer i këtyre zgjedhjeve. Megjithëse rrethi i parë gjithçka e bën më të qartë fotografinë për kandidatin favorit që do të bëhet Kryetar i ardhshëm i Republikës.

Kësisoj, Kryetari i ardhshëm duhet të jetë parasëgjithash përfaqësues i krejt qytetarëve. Këtë detyrë të rëndësishme nuk duhet ta harrojë në asnjë moment. Model i një kryetari të tillë ishte Ivo Josipoviq, Kryetari i Kroacisë. Përpara se të zgjidhje kryetar ishte kryetari i PSD-së dhe deputet në Parlamentin e Republikës së Kroacisë, i zgjedhur nga PSD-ja. Shefi i tij partiak, Zoran Milanoviq, pas zgjedhjes së Josipoviqit për kryetar, tha si në vijim: “I pari fitoi njeriu, më pas PSD-ja”.

Pse të mos kemi edhe kryetar të tillë, i cili pas përfundimit të mandatit ta ndjekë shembullin e Monteskjes, i cili edhe pse ka qenë aristokrat, vullnetarisht ka dhënë dorëheqje prej privilegjeve të cilët i ka pasur si Kryetar i Parlamentit në Bordo!

Luan Çipi/

Irfan Bregu, gazetari i njohur, poeti, mësuesi dhe studiuesi, u lind në qytetin e Vlorës më 14 Prill të vitit 1937. Ai, u rrit dhe u burrërua në Vlorë dhe në Kryeqytet dhe po në Vlorë, më 26 Mars 2018, në “Betlehemin e Lirisë’ (siç e quante), pati fatin të mbylli sytë dhe të sigurojë përjetësinë.

Në vendlindje kreu shkollën 7-vjeçare dhe të mesme, ndërsa studimet e larta i përfundoi me sukses në Fakultetin Histori-Filiologji të Universitetit Shtetëror të Tiranës, Dega Gjuhë-Letërsi Shqipe. Në këtë Universitet kreu edhe kursin e lartë për Filozofi.

Fillimisht shërbeu si mësues i gjuhë-letërsisë në Gjimnazin “Halim Xhelo” dhe në “Shkollën e Mesme Ekonomike” të mbrëmjes, (ku, si kolegë, patëm fatin të bashkëpunojmë e të njihemi më mirë), në qytetin e Vlorës (1962-1967), po shpejt kaloi në gazetari, ku thuajse e mbylli gjithë jetën, së pari si redaktor i gazetës lokale “Zëri i Vlorës’’ (1967-197O), pastaj si korrespondent i “Zërit të Popullit’’ për rrethet Vlorë e Fier (1973- 1976), ca kohë u dërgua korrespondent i ‘’Zërit të Popullit’’ në Republikën Popullore të Kinës, në (1976-1979) dhe së fundi, redaktor i gazetës ‘’Zërit të Popullit’’ në Tiranë (1979-1983).

Pas një ndërprerje, i dërguar për “riedukim” si gazetar në gazetën lokale të qytetit Lushnje, u kthye sërish në Kryeqytet, emëruar redaktor, në ‘’Shtëpinë Botuese të Librit Shkollor” (1983-1993).

Shumë shpejt, menjëherë pas ndryshimeve demokratike, Irfan Bregu, u rikthye në fushën e tij të dashur të punës, në gazetari. Punoi redaktor në të përkohshmen ‘’Demokracia’’ (1993-1996) dhe, në të njëjtën kohë, ishte kjo periudhë e punës për studimet e tij shkencore kur, nga viti 1994, morri gradën shkencore “Doktor i Shkencave”.

Duhet të kujtojmë, gjithashtu, se gjatë gjithë jetës së tij, si njeri plot energji e pasion, krijues letrar i talentuar dhe punëtor i palodhur, ka bashkëpunuar pa ndërprerje me shtypin e kohës, si në gazetën ‘’Bashkimi’’, te ’’Zëri i Rinisë’’, te gazeta letrare “Drita’’, “Rilindja Demokratike’’, “Ballkan’’, si dhe thuajse, me të gjitha revistat e Kryeqytetit.

Duke mos u ndalur te gazetaria, me të cilën u mor thuajse gjithë jetës në Tiranë, Vlorë, Lushnje e deri në Kinën e largët dhe mësuesia, në specialitetin gjuhë-letërsie shqip, që në fakt, mbulojnë një periudhe të gjatë kohe, për Irfan Bregun, ajo çka do ngelet gjithashtu ecilësore dhe me shumë vlerë, është krijimtarinë e tij letrare – artistike, (e nisur me poezinë e parë, qysh nga viti 1959) kryesisht poezia e bukur, me specifikë gjininë e poemës. Poemat e Irfan Bregut janë tërheqëse e gjurmëlënëse, të mbushur me ide atdhetarie e dashurie njerëzore dhe me bazë figurat artistike letrare dhe me metaforat e shumta e që s’harrohen lehtë.

Irfani, i nisi veprat e tij letrare e artistike herët dhe nuk pushoi së shkruari, për 60 vjet rresht. E filloi me librin me poezi “Bisedë me pushkën” (1964) dhe në vitet e ardhshme edhe “No pasaran” , ’’Në këmbë e në këngë’’, vazhdoi te librat madhore si “Betlehemi i lirisë’’, (poezi 1997), ”Liria erdhi vonë; ”(Tri libra për Kosovën”, 2OO2) e deri te “Gjaku ynë’’. Irfan Bregu pas një pune këmbëngulëse e të lodhshme shumë vjeçare, u bë gjithashtu autor i një Fjalori Enciklopedik (social-kulturor-artistik) prej disa vëllimesh. Produkt i punës së pa ndërprerë janë edhe një larmi botimesh të shumta, ku veç 15 poemave, duhen përmendur edhe disa libra shkollore, tekste e antologji, fjalorë gjuhësor, kritikë letrare e pedagogjike, etj. Sidomos librat e Irfan Bregut me poezi, po dhe poemat, dallohen njëkohësisht për lirizmin dhe epizmin, ku ndihen të skalitura karakteret e qenësishme të figurave letrare e artistike, që i bëjnë lexuesit kureshtar, të jetojnë me to e t’i dashurojnë, pa i harruar.

Irfan Bregu, ishte qysh herët, anëtar i “Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë” dhe së fundi, në vitet e Demokracisë edhe anëtar i Klubit të Shkrimtarëve “Petro Marko” Vlorë.

Si personalitet i mirënjohur publik e si një nga krijuesit me kontribute të shumta për vendin, në fushën e letrave, kohët e fundit, Këshilli Bashkiak i Vlorës, i akordoi Doktor Irfan Bregut, titullin e lartë qytetar “Nderi i Vlorës’’.

Poeti dhe gazetari Irfan Bregu, i kuptoi shpejt dhe i favorizoi dukshëm qysh në embrion, ndryshimet demokratike në vend. Në krijimet e tij të fundit, duke luftuar edhe me gjendjen e tij shëndetësore të rënduar, vërente si qytetar, poet, shkencëtar e publicist me keqardhje, shkallën e pamjaftueshme të demokracisë shqiptare. Ai i ndjente deri në dhimbje personale, shtimin e padrejtësive në qëndrimet partiake e shtetërore dhe ato në Prokurori e Gjykatë, si dhe gjallërimin e krimit, drogës e të prostitucionit. Në shkrimet e tij periodike e deri te poema e fundit, ai shpreh dëshirën që këto padrejtësi, mangësi, dobësi e pengesa, të zgjidhen e të ndreqen sa më shpejt, si dhe të marrin fund grindjet shekullore dhe të vendoset e të mbizotërojë mirëkuptim i plotë shoqëror, me shpresë dhe besim që “lulet e zeza” të bëhen sa më shpejtë të bardha…

Kaluan disa vjet pa poetin, gazetarin dhe studiuesin Irfan Bregu dhe i gjithë vendi edhe pse në kushte të vështira karantine, po sidomos ne, shokët e tij të hershëm vlonjat, secili izoluar në shtëpitë e veta, e kujton me respekt e dashuri, publicistin dhe krijuesin e palodhur. Ngelet e paharruar sidomos krijimtaria e tij publicistike, po dhe letrare, me më shumë se 20 krijime, në poezi dhe në prozë, që kanë në themel heroizmin, atdhetarizmin dhe dashurinë për vendlindjen dhe njerëzit e saj, duke e renditur autorin midis publicistëve dhe zërave poetik të nderuar e ndër më të shquarit në vend.

Në 6 vjetorin e vdekjes.

NGA LIBRI IM: “ATDHETARË TË SHQUAR”