KUSH ISHTE “NGJALA” DHE”LIQENI” QË SPIUNONIN FAN NOLIN TEK “MISIONI” DHE QEVERIA E TIRANËS?-PO ”FLETORI”?/
- EDITORI I DIELLIT NE LUPEN E SIGURIMIT(1958-59) DHE TE FBI-së( 1962-2005). SIGURIMI: I ZGJUAR, POR MUND TE JETE AGJENT I ZBULIMIT AMERIKAM. FBI: DOSJE NGA 1962- 2005-AGJENT I SIGURIMIT!/
- SIGURIMI- MISIONI: AS ME PETER PRIFTIN, AS ME QERIM PANARITIN, NXITNI KONFLIKTIN MES TYRE!/
NGA DALIP GRECA
Në dosjen e sigurimit, që i ishte hapur Vatrës nga Minsitria e Brendshme, Drejtoria e Sigurimit, dalin shpesh pseudonimet e “Ngjalës” dhe “Liqenit”, që dukej se kishin pushtet tek Peshkopi, por edhe e spiunonin atë tek padronët e tyre. “Luani”, që furnizohej me raporte nga”Ngjala” dhe “Liqeni” informonte Tiranën se Peshkopi s’ishte 100 për qind i besuar.
“Ngjala”, me 11 gusht 1959, njoftonte me tel Nr. 203 se F.B.I , sipas Dhimitër Trebickës kishte thirrë Niko TH dhe e kishin pyetur për këto gjëra:
1-Si do të pritej në Shqipëri një ndihmë prej 500 mijë ose një milion dollarësh e dërguar në emër të Vatrës?
Niko Th ishte përgjigjë se Vatra nuk kishte më kredibilitein e dikurshëm në Shqipëri, autoriteti i saj pas lufte kishte rënë.
2- Pyetja e dytë kishte qenë rreth “Kështjellës”. F.B.I kishte pyetë: -ç’punë bënte “Kështjella” në Shqipëri?
Përgjigja kishte qenë: Nuk e di me saktësi, nuk kam informacion. Ai kishte spjeguar se kur kishte shkuar në Shqipëri, nuk e kishte takuar”Kështjellën” nga që ishte i sëmurë.
3- Sipas këtij informacioni njerëzit e F.B.I. kishin pyetur Nikon dhe Trebickën nëse mund të gjendej ndonjë nga punonjësit e Misionit që shfaqte shenja lëkundje ndaj Tiranës dhe të mund rekurtohej?!!!
Raportuesi konkludonte në raport: Shuma prej 500 mijë apo 1 milion nuk disponohet nga Vatra, kështu që mendohet se amerikanët do t’ia jepnin Vatrës atë shumë.
“Luani” ne tel nr 222 data 28 gusht 1959 raportonte se sipas porosive që i kish dhënë”Kalaja”-“Ngjala” ishte takuar me Fan Nolin dhe kishte përcjellë të dhëna të rëndësishme: Si”Lirija” ashtu edhe “Ngjala” ishin të pakënaqur nga qëndrimi i Fan Nolit ndaj Vatrës. Ngjala ka raportuar se Fan Noli i paskish thënë se po të bëheshin zgjedhje të rregullta në Hungari, Shqipëri dhe Rumani, regjimet që ishn në fuqi nuk do të mund të qëndronin më, do të binin nga fuqia.”Luani” informonte se”Ngjala” nuk kishte dashur t’ua tregonte këto gjëra shokëve të Misionit, por i tregoi tash nga dëshpërimi dhe zhgënjimi prej kryepeshkopit, dhe këshilloi që të mos lëvdohej më Fan Noli prej Tiranës dhe Misionit.
Nga ana tjetër Noli paska kërkuar përmes “Ngjalës” që të mos goditej më gazeta Dielli.”Luani” shtonte se Qerim Panariti kishte botuar në Diellin e 14 gushtit 1959 pjesë nga një artikull të marrë nga “Shqipëria e Re”, por kishte hequr paragrafet ku goditej ai vetë. Këtë , editori i Diellit, e ka bërë për të ngritë presitigjin e Vatrës, por degët e Vatrës në Pitsburg dhe Nju Jork vazhdonin të kërkonin shkarkimin e Qerim Panaritit si editor i Diellit dhe sekretar i Vatrës. Në emër të tij kishin kërkuar që të emërohej”Fletori”, që konsiderohej element “patriot”, por ky vepronte i drojtuar nga që i ruhej sipas raportuesit F.B.I-së.
Andoni Athanas, raportonte”Luani” ishte ngarkuar për të drejtuar komisionin e 50 vjetorit të Diellit, kishte thënë se do të padiste gazetën”Lirija” si antiamerikane dhe komuniste. Ky, raportonte informatori është një person shumë reaksionar!
Interesant është fakti që krahas”Ngjalës” shfaqet në vitet ’58-59 edhe pseudonimi “Fletori”, që cilësohet pozitiv sipas Misionit dhe Tiranës, dhe se mbahej shpresë që ai të zëvendësonte Panaritin, i cili në këto vite e kishte humbë besimin e Tiranës.
Raporti: “Fletori” nuk ka mbajtë qëndrim të keq personalisht, por atij i mungojnë zotësitë dhe nuk është lejuar të kufizojë Qerim Panaritin në “Dielli”, pasi Panariti gëzon mbështetjen e kryesisë së Vatrës.
Nga ana tjetër “Fletori” shihej si shumë i urtë se ç’duhej për të qenë agresiv ndaj Panaritit.
SHQETESIM I TIRANES: ANETARESIMI I EMIGRACIONIT POLITIK NE VATER!
Konkluzioni i “Luanit”: Jemi të mendimit që këshillat e “Ngjalës” dhe shumë të tjerëve lidhur me qëndrimin tonë karshi Fan Nolit të merren në studim. Siç kemi raportuar, F.B.I kërkon që të rritet kredibiliteti i Vatrës në Shqipëri.
Si Tirana edhe Nju Jorku ishin të shqetësuar se në Komisionin e festimeve të 50 vjetorit të gazetës “Dielli”(1909-1959) , po planifikoheshin që të futeshin edhe elementët reaksionarë, pra të arratisurit. Burimi informonte se në një mbledhje që ishte bërë në Boston, Dervish Rexhepi, që kishte bërë lutjen fetare, kishte folë për historikun e Vatrës, por nuk e kishte përmendë fare pushtetin popullor të Tiranës. Ky qëndrim duhej kritikuar me anë të patriotëve.
Burimi informonte se Musa Hajro, që kishte bërë vizitë në Shqipëri, pas kthimit kishte shkruar artikuj shumë të mirë për Shqipërinë dhe Qeverinë, por menjëherë pas botimit të tyre Qerim Panariti kishte shkruar kritika të forta kundër Musa Hajros, duke replikuar me Hajron: Nuk është ai që shkruan ti realiteti i Tiranës.
Shqetësimi i Tiranës ishte bërë editori i Diellit Qerim Pnariti, i cili prej 1957-ës ishte bërë i padëshirueshëm nga Misioni dhe nga vetë Tirana Zyrtare. Kundër tij nisën sulmet nga Radio Tirana. Gjithësesi editori i Diellit ishte mes dy zjarresh, që kërkonin ta digjnin- ata që “ngjala” dhe Misioni i cilësojnë “reaksionarë” kishin kërkuar që ta largonin Qerim Panaritin si editor dhe sekretar i Vatrës. Madje ata ia kishin dalë që t’i mbushnin mendjen Qerimit që të jepte dorëheqjen, me qëllim që të sillnin në vend të tij një elemnt nga krahu i tyre. Si partizanë të këtij krahu raportoheshin: Kristo Thanas,(Kryetrai i Vatrës), Thanas Proko, Peter Prifti(të ardhurit e fundit në Vatër), Ramadan Arreza, Nuri Mborja, Adem Vishochica, Miko Kokolari. Sipas raportusit-spiun, ky krah kishte mbështetjen e organeve amerikane. Por nga ana tjetër edhe elementi “përparimtar”, “patriot”, ku radhiteshin: Musa Hajro, Ulisi Kavo,Jashar Vranishti etj., sipas “ngjalës” dhe “Liqenit”, kishin kërkuar heqjen e Panaritit si editor i Diellit dhe Sekretar i Vatrës.
Në raportet që i niseshin Tiranës, analizoheshin shkrime të gazetës Dielli dhe vizitat e kryetarit të Vatrës Kristo Thanas nëpër koloni, që synonte t’i mbushte mendjen vatranëve të thjeshtë se duhej të ndodhte ndryshimi në Vatër, me qëllim që ajo të shpëtonte nga falimentimi, duheshin pranuar të arratisurit politik. Raportusi ndalej gjatë në një shkrim të Peter Priftit me titull” Shqiptarizma në Amerikë… Ku qëndrojmë?), botuar me 30 korrik 1958.Sipas raportit Prifti shpreh mendimin shumë reaksionar se nuk mund të quhet patriot një i emigruar për arsye ekonomike.Ai i quan shqiptarët e Amerikës të larguar për arsye ekonomike dhe jo idealistike, pasi erdhën në Amerikë për të përmirësuar rrojtjen dhe jo për të ruajtur kulturën shqiptare, madje sundimi i Turqisë kishte dobsuar shumë dhe kishte zhdukur ndjenjën kombëtare midis shqiptarëve. Raportusi ndalej edhe në krahasimin që bënte Peter Prifti në artikullin e tij mes arbëreshëve në Kalabri dhe shqiptarëve të Amerikës, duke arritë në përfundimin se patriotë ishin arbëreshët, dhe jo shqiptarët e Amerikës. Në këtë mënyrë, sipas raportit, qëllimi i artikullit të Priftit ishte që t’u jepte vlera të arratisurëve politikë, dhe t’u hapte atyre derën për të hyrë në Vatër.
EDITORI I DIELLIT NE LUPEN E SIGURIMIT DHE TE FBI
Raporti që i niset Tiranës është ndalë gjatë në Kuvendin e 31 gushtit 1958, duke analizuar, raportin mes ’patriotëve’ dhe “të arratisurve politikë”, ku këta të dytët duket se janë triumfues. Ka qenë Ramadan Arrëza ai, që sipas raportuesit- ka propozuar futjen e të arratisurëve në Vatër. Nuri Mborja ka propozuar Peter Priftin për të editor të Diellit, ç’ka shihet me dyshim nga raportuesit pasi Peter Prifti sipas tij nuk ishte marrë më përpara me Vatrën, as me koloninë shqiptare. Kryetar i Vatrës ishte zgjedhë Kristo Thanas, ndërsa nënkryetar Thanas Proko. Anëtar të Komisionit: Miko Kokalari, Erakli Letcho, Angel Sotir, Adem Vishochica, Nikolla Arthur.
Anëtar të Këshillit: Ramadan Arrëza, Sadik Pepellashi,Tom Christo,Sotir Mborja, Fazlli Jaup Pojani. Editor dhe sekretar i Vatrës u zgjodh Peter Prifti. Në raport i jepet hapsirë profilit dhe biografisë të editorit, i cili vihet në Lupën e Sigurimit: Peter Prifti, shkruhej në raport, ishte nga Rehova e Kolonjës. Kishte shkuar në Amerikë prej kohësh. Kishte studiuar për Filozofi dhe Art në Filadelfia. Në Shqipëri, raportohej se kishte nënën, babën dhe një vëlla ne redaksinë e revistës “Hosteni”, element me qëndrim të keq politik. …(Lexoje te plote ne Diellin ne print)