Kohë për reflektime pa paragjykime

DEKADA MONARKIKE, SHTETI I SË DREJTËS KARTOLINË NË DITËLINDJEN E AHMET ZOGUT/
Nga Azgan HAKLAJ/
120 vjet më parë lindi Ahmet Zogu. 87 vjet më parë Shqipëria do të shpallej Mbretni Kushtetuese. Në shumë kujtesa të shqipëtarëve, padrejtësisht kjo risi e madhe historiko-politike vjen dhe sot e deformuar falë propagandës komuniste mbi Mbretërinë dhe Mbretin. Pikëpamjet e mia, formimi dhe bindja republikane nuk më pengojnë sot ta shoh këtë ngjarje realisht me rëndësinë e saj shumëplanëshe. Po ashtu, personaliteti i Mbretit Zog vlen për mua dhe për këdo që mendon shqiptarisht të marrë vendin e parë që i takon në historinë e Shtetit dhe të Shqipërisë. Në këtë trajtesë honorifike unë do të nënvizoj ndryshimin e madh progresist që solli Mbretria e Mbretit Zog në planin politik, social, ekonomik në marrëdhëniet dhe relacionet ndërkombëtare. Analistë e politologë të huaj dhe vendas kanë sjellë me akte në kujtesën e historisë risinë që solli instalimi i Monarkisë.
Pavarësisht mashtrimit fatal që i është bërë për pesë dekada autoritetit dhe rëndësisë së Mbretit Zog dhe Mbretërisë, ata arritën në mbijetesë deri më sot, duke sfiduar fashizmin, nazizmin dhe komunizmin. Edhe në momentet më tragjikomike që prodhonte diktatura ata që përjetuan Mbretërinë me 10 vjetët e saj kurrë nuk nguruan të na lënë për mirë shprehjet e njohura: “Si koha e Zogut”, “Si paraja e Zogut”, “Si Qetësia dhe Rendi Publik i Zogut”, “Si pashaporta e Zogut”.
Është vërtet e çuditshme që edhe sot, kur duhet qetësi, maturi e realizëm në gjykimin e historisë sonë, rëndomë nëpër analiza, tekste shkollore, komente televizive, sheh, dëgjon dhe lexon mediokër të indroktinuar që si 30 vite më parë i mëshojnë slloganeve enveriste mbi Mbretërinë Shqiptare. Shumë pak historianë, specialist të mirëfilltë të analitikës e politikës flasin për ndërtimin dhe funksionimin e Shtetit nën Monarki, për Kushtetuten progresiste të vitit 1928, për Kodin Civil dhe Penal, për teknikat dhe realizimet progresiste që për kohën ishin hapat me rëndësi historike për vendin.

Prapëseprapë, le t’ua lëmë historianëve të pa indoktrinuar analizën në të ardhme. Ajo do të ndodhë, sepse në histori është e zorshme të hysh, por po aq e zorshme është që dikush të mund të largojë me dhunë të çdo lloj prej saj.

Siç e thashë në fillim, unë nuk do t’iu qasem aspekteve shumë të veçantë që përcolli Mbretëria.
Gjithsesi, janë tre momente që dua ti theksoj në këtë shkrim që përkon me një jubile mjaft të veçantë të këtij sistemi që në vend të Mesjetës dhe Monokracisë solli Rilindjen dhe Demokracinë.
Shqipëria dhe vet Ahmet Zogu, delegatë në Shpalljen e Pavarësisë së saj më 1912 dhe me kontribut të jashtëzakonshëm në Kongresin e Lushnjes që, çertifikoi Shtetin Shqiptar jo vetëm synuan, por u bënë pengesa themelore e shtrirjes së bolshevizmit në Shqipëri e më gjërë. Kemi parasysh se në Shqipërinë e atyre viteve jetonin e sponsorizoheshin pro-bolshevikët e vitit 1924, të cilët patën arritur që për gjashtë muaj të mbanin në këmbë një Grusht Shteti. Instalimi i Mbretërisë u dha fund njëherë e mirë ëndrrave të tyre. Qysh në vitin 1925 Internacionalja Komuniste në Moskë nxirrte si konkluzion shprehjen e mëposhtme dhe e vinte në gojën e Gjergji Dimitrovit: ”Hyri Zogu në Tiranë (1924) dhe iu preh hovi lëvizjes komunste në Ballkan“. Pra, jo vetëm Monarkia, por dhe monarku 34 vjeçar Zogu do të njiheshin përbotshëm si armiq të komunizmit.
Së dyti, me vendosjen dhe njohjen ndërkombëtare të Mbretit e Mbretërisë iu ndalovi shoviniste sllavëve e grekëve që sistematikisht nuk i kishin reshur orekset dhe tentativat aneksioniste në Veri dhe Jug të Shqipërisë . Jo vetëm ka, por jo pa sens Zogu e shpalli veten më 1 shtator 1928 Mbret të shqipëtarëve duke lënë hapur çështjen shqiptare dhe kujdesin paternalist për trojet e stërgjyshërve të lëna padrejtësisht jashtë kufijve shtetërorë .
Së treti, me gjithë pushtimin italo-fashiste të vendit dhe largimit nga pushteti të Mbretit dhe Mbretërisë me dhunë, për asnjë çast nuk pushoi kontributi nacional i tyre në të mirë të vendit dhe të kombit. Ndonëse nuk përmendet aspak siç duhet në histori, në Luftën Antifashiste, kontributi i mbretërorëve materialisht e politikisht qe shtysë thelbësore në lidhjen me aleatët e mëdhenj duke na rradhitur pas Rëniës së Berlinit .
Këto tre aspekte që përmenda vetëm shkarazi meritojnë, besoj, trajtime më të detajuara për të hedhur dritë mbi rëndësinë që pati për kohën instalimi i sistemit mbretëror.
Sot në këto momente përkujtimi, shumëkush, forcë apo individ politik në këtë vend ka shumë ç’të reflektojë sesi ndërtohet dhe funksionon shteti i të drejtës. Mbretëria shqiptare, pavarësisht nga kahjet politike që përfaqësohojmë duhet të shihet me realizëm jo vetëm se është pjesë integrale e historisë sonë, por sepse përfaqëson një kontribut parësor në ndërtimin, konsolidimin e shtetit dhe ruajtjen e integritetit e sovranitetit në kohë të zorshme ata, që si unë nuk përjetuan fizikisht dekatën e Mbretërisë për t’u ushqyer me të vërtetën le tu referohen jo monarkistëve, por vet sentencave që armiqtë e dikurshëm të monarkisë, si Noli dhe Konica dhanë në qetësi për të.
Le të shërbejnë këto përkujtime jo vetëm si festa partiake por, së pari si reflektim nacional. Sot më shumë se kurrë na lipsen reflektime pa paragjykime.