Saimir Kadiu/
“Burrat janë si lumenjtë… uji është i njëjtë tek të gjithë dhe është i njëjtë kudo, por çdo lumë tani është i ngushtë, tani i shpejtë, tani i gjerë, tani i qetë, tani i pastër, tani i ftohtë, tani i turbullt, tani i nxehtë. Po ashtu edhe meshkujt”. – Leo Tolstoy, “Ringjallja”. Kjo frazë është marrë nga romani “Ringjallja” i Leo Tolstoit, një prej shkrimtarëve më të mëdhenj rusë. Romani tregon historinë e princit Nekhludov, i cili kupton se i ka shkatërruar jetën një gruaje që kishte joshur në rininë e tij dhe përpiqet ta shpetoje duke e ndjekur atë në dëbimin e saj në Siberi. Romani është i frymëzuar nga një ngjarje reale, por ka edhe elemente autobiografike, pasi Tolstoi ka pasur përvoja të ngjashme në jetën e tij. Kjo vepër konsiderohet si përfaqësimi i krizës shpirtërore të Tolstoit, i cili në fund të jetës hoqi dorë nga veprat e mëparshme dhe iu përkushtua kërkimit të së vërtetës fetare dhe morale. Romani është gjithashtu një kritikë për shoqërinë ruse të asaj kohe, për korrupsionin e drejtësisë, për dhunën e shtetit dhe për falsitetin e Kishës. Në të njëjtën kohë, është një himn për dashurinë, dhembshurinë dhe vëllazërinë mes qenieve njerëzore.
Leo Tolstoi ishte një nga gjenitë më të mëdhenj të letërsisë botërore, autor i kryeveprave si “Lufta dhe Paqja” dhe “Ana Karenina”. Por romani i tij i fundit, “Ringjallja”, botuar në 1899, është ndoshta më i thelli dhe më domethënësi i prodhimit të tij. Në të, Tolstoi trajton temat që e kanë fiksuar gjatë gjithë jetës së tij: kuptimi i ekzistencës, përgjegjësia morale, drejtësia sociale, besimi fetar. Protagonisti i romanit është Princi Nekhludov, një aristokrat i ri, i cili, si student, kishte joshur dhe braktisur një vajzë të quajtur Katiuša, vajzën e një fshatareje që punonte në shtëpinë e tezes. Dhjetë vjet më vonë, Nekhludov e gjen veten pjesë të jurisë që duhet të gjykojë Katiushën, e akuzuar padrejtësisht se kishte helmuar një klient. Vajza, pasi ishte përzënë nga halla e saj, kishte rënë në prostitucion dhe varfëri. Nekhludov, duke e parë atë në gjykatë, e kupton dëmin që i kishte bërë dhe ndjen keqardhje të fortë. Prandaj ai vendos t’i kushtojë jetën shpëtimit të saj, duke e ndjekur në udhëtimin e saj për në Siberi, ku u dënua me punë të detyruar.
Gjatë rrugës, Nekhludov bie në kontakt me realitetin e të burgosurve, fshatarëve, revolucionarëve dhe vë në dyshim shkaqet e padrejtësisë dhe vuajtjes në botë. Ai e kupton se shoqëria në të cilën jeton bazohet në dhunë, egoizëm, gënjeshtra dhe se ai vetë është bashkëpunëtor në të. Më pas ai përpiqet të çlirohet nga zinxhirët e tij moralë dhe materialë, duke ua dhuruar tokat fermerëve të tij, duke hequr dorë nga statusi i tij shoqëror, duke u përpjekur të ndjekë Ungjillin.
Por rruga e tij nuk është as e lehtë dhe as lineare. Ai duhet të përballet me rezistencën e familjes, miqve, autoriteteve dhe mbi të gjitha kontradiktat dhe dobësitë e veta. Marrëdhënia e tij me Katiushën është gjithashtu e ndërlikuar: ai i propozon të martohet, por ajo e refuzon, sepse nuk e do dhe nuk dëshiron t’i bëhet barrë. Vetëm në fund të romanit dy protagonistët pajtohen, edhe pa u martuar, dhe premtojnë të bëjnë një jetë të re, të bazuar në dashuri dhe falje.
“Ringjallja” është një roman që trondit ndërgjegjen dhe sfidon lexuesin të vërë në dyshim kuptimin e jetës së tyre. Tolstoi nuk ofron zgjidhje të lehta, as dogma të paramenduara. Në vend të kësaj, tregon kompleksitetin dhe diversitetin e përvojave njerëzore, dhe mundësinë e ndryshimit, përmirësimit, ringritjes. Mesazhi i tij, universal dhe gjithmonë aktual, na fton të kërkojmë të vërtetën brenda vetes dhe rreth nesh, me përulësi dhe guxim.