Me kerkesen e shume lexuesve te Diellit dhe telefonueseve ne zyrat e Vatres,po nisim publikimin e listes se ndihmetareve vatrane per shpetimin e Shqiperise, fushate qe nisi me 3 Qershor 1917. Fushata i parapriu Konferences se Paqes ku ceshtja shqiptare dhe Pavaresia e shtetit do te ishin ne qender te debateve, me oreksin e shtuar te fqinjeve tane per t’i rrembyer copa te tjera Shqiperise Londineze.Vatra kishte marre persiper qe te mbronte te drejtat e shtetit shqiptar inekzistent Gjate Luftes dhe kishte vendosur perfaqesuesit diplomatike ne Angli- Londer,Zvicer, Washington etj, te cilet i paguante me shpenzimet e saj.
Ambasadori Mehmet Konica ne Londer dhe dr. Mihal Turtulli ne Zvicer ishin nder me aktivet. Nga raportet e Mehmet Konices prej Londre shihej rreziku i coptimit te Shqiperise qe gjate Luftes ishte i okupuar.Kush do t’i dilte per Zot Shqiperise? Qeveria Shqiptare nuk egzistonte. Kolonite Shqiptare, me perjashtim te Vatres, ishin te paralizuara per arsye te Luftes. Barra i ra Vatres, qe kish mbete i vetmi ze per shpetimin e Atdheut. Shqiptaret punetore te Amerikes, qe ishin mbledhur rreth Vatres, e vleresuan jo barre, por detyre te shenjte daljen zot te Atdheut. Per te perballuar shpenzimet e medha qe nevojiteshin per kete ndermarrje kombetare, nuk mjaftonin mijera dollare, por duheshin qindra mijera. Ate kohe nje punetor i mire merrte 8-9 dollare ne jave. Si do te grumbulloeshin qindra mijera? Po familjeve qe kishin ne Shqiperi, cfare do t’ju dergonin?
Sipas llogarive, duke futur dhe frymen kombetare si faktor inspirues, udheheqesit e Vatres, ia nisen fushates duke synuar qe se paku te mblidhnin 40 deri 50 mije dollare.
Me 3 Qershor 1917 Vatra e hapi fushaten”PER SHPETIMIN E SHQIPERISE”! Noli dha Kushtrimin me poezine famshme”JEPNI PER NENEN”:
Ç’thot’ ajo e ve e gjorë,
-Mbretëreshë pa kurorë-
Faqe-çjerrur, lesh-lëshuar,
Shpirt e zëmër përvëluar;
Gjysm’ e vdekur: “O Shqiptarë,
Nënës mos ia bëni varrë!”
Mbahu, Nëno, mos kij frikë
Se ke djemtë n’Amerikë.
Qan e lutet Nën’ e mjerë,
Kërkon vatrën edhe nderë,
Do lirinë dhe atdhenë,
Si ç’e pat me Skënderbenë,
Bijt’ e besës thërret pranë.
Kur i thirri dhe s’i vanë?
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n’Amerikë.
Cilët jan’ ata tiranë
Që të pren’ e që të vranë
Që të therrë bij e bija,
Dhe t’u-nxi, t’u-mbyll shtëpija?
Derthni plumba, o Shqiptarë,
Gjakn’ e Nënës për të marrë,
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n’Amerikë.
Cilët bij të trathëtuan
Dhe të doqnë dhe të shuan
Dhe të lan’, o Shkab’ e ngratë
Pa fole, pa zog, pa shpatë?
Këta qena, o shok’ i mbytni,
Mbushni gjyle që t’i shtypni.
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n’Amerikë.
Sa kërkon e sa të duhen?
Burrat nga detyra s’ndruhen!
Trim i mirë do të japë,
S’kursen jetën as paratë;
Hithni, hithni tok dollarë,
Të mos mbetemi të sharë.
Mbahu, Nëno, mos kij frikë.
Se ke djemtë n’Amerikë.
Do të ndihim pa kursyer
Për ty, Nëna jon’ e vyer,
Që me drit’ e nder të thuresh
Dhe me bijt’ e tu të mburesh.
Cila Nënë lyp paranë?
Cilët bij me shpirt s’i dhanë?
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n’Amerikë.
Armë dhe fishekë mblithni,
Qesen edhe shpirtin hithni:
Për lirin’ e vëndit t’onë,
Sot -se nesër është vonë-
Jepni, Nënën të shpëtoni,
Komb e vatra të nderoni.
Mbahu, Nëno, mos kij frikë
Se ke djemtë n’Amerikë.
(Qershor, 1917)
Kjo poezi dhe nxitja e fuqishme qe bente gazeta Dielli, bene mrekulline.Dielli, per nxitur rekordmenet qe udhehiqnin garen shkruante me shkronaj te medha ne faqen e pare” Plumbi goditi ne shenje-Rekordin e mori Ali Kuci”…Nje punetor nga Worcester, pasi kishte hedhe ne shporten e fushates aq dollare sa kishte ne xhep,kishte thene:”Ah, i mjeri une, nuk kam te tjera!” Hoqi xhaketen e trupit dhe e hodhi ne shporte.
Kur u mblodhen shumat per te gjitha deget, askujt nuk i shkonte nder mend se do te mblidhej ajo shume. Ata punetore qe rropateshin 12-14 ore pune ne dite dhe merrnin 8-9 dollare ne jave ia kishin dale qe te mblidhnin jo 40-50 mije sa kishin shpresuar, por 150 mije, qe krahasuar me kursin e sotshem, jane miliona.
Ne fushate VATRA perfshiu edhe emigrantet e Argjentines te cilet moren pjese ne menyre simbolike.Nxitesi i pare i fushates ishte dr. Mihal Turtulli qe dergoi nga Zvicra 1 mije dollare dhe nje thirrje te nxehte shpirterore.
Ne listen e meposhtme jane vetem nje pjese e kontributeve te dates nisese te fushates, pra 3 qershor, por fushata nuk mbaroi ne nje dite.
Lista e ndihmëtarëve të VATRES për Ditën 3 Qershor, 1917/
LAUSANNE, SVICRE.
Dr. Mihal Turtulli $1000
_______
MANCHESTER, N.H.
Sotir Katundi $ 20
_______
ROCKLAND, ME.
Thoma K. Ekonomi $ 15.25
_______
ASHTABULLA, OHIO.
Vasil Pepo $ 5
Dhimitri Vishnja $ 1
_______
WARREN, MASS.
Naum S. Çobo $ 10
_______
WARREN,MASS.
Thoma Kristo Lashova $ 5
_______
HATHORNE, MASS.
Llambi Many $ 15
Thoma Leka $ 15
________
MAYNARD, MASS.
Tili Kita $ 10
________
E. MILLINOCKET, ME.
Elia K. Dako $ 15
________
GARDNER, MASS.
Thoma Theodor Katundi $ 5
________
LEAVENWORTH, KANSAS
Trifonio Guidera $ 5
________
WOOSTER, OHIO.
Christo Kelly $ 10
________
AUGUSTA, ME.
Dhori Kr. Trako $ 26.67
Gashire Muhamet $ 3
Sabri S. Selenica $ 2
Muhamet M. Selenica $ 5
________
NILES, O.
Selim A. Lubonja $ 10
Hysen I. Koprencka $ 10
Bedri Q. Kozeli $ 10
Refat M. Lubonja $ 5
Qani M. Gostivishti $ 10
Sulo T. Skoroveci $ 10
Mehmed H. Gostivishti $ 10
S(h)uma e ndihmave $ 65
Numëri i ndihmëtarëve 7
Ndihma midisore $ 9.28
_______
ALLSTON, MASS.
Hasbi T. Podgorani $ 10
Tefik Ramis Pavari $ 10
Sefer Ali Podgorani $ 5
Hysen Jemin Podgorani $ 5
Myrto Alush Podgorani $ 2
Hamit Airedin Potgorani $ 15
Dule Sherif Potgorani $ 15
S(h)uma e ndihmave $ 62
Numëri i ndihmëtarëve 7
Ndihma midisore $ 8.85
_______
ROCLAND, ME.
Luka Naum Stratobërdha $ 10
Mihal Kita Stratobërdha $ 15
Lazo Niço Korça $ 5
Stefan Papa Blushi $ 10
Andrea Mihal L uarasi $ 1
S(h)uma e ndihmave $ 41
Numëri i ndihmëtarëve 5
Ndihma midisore $ 8.20
Rekordin e kollonisë e ka Z. Mihal Kita Stratobërdha me $ 15.
_______
DUNKIRK, N.Y.
Vëllazëria Hasan Vinçani $ 15
Vëllazëria Maliq Vinçani $ 15
Vëllazëria Kote Shalësi $ 5
Elmas Roshanji $ 5
S(h)uma e ndihmave $ 40
Numëri i ndihmëtarëve 4
Ndihma midisore $ 8
________
BANGOR, ME.
Spiro Kosta Gërmenji $ 5
K. T. Ekonomi $ 10
Thimi Kristo $ 5
Alks Vardhami $ 3
Guri Vasil $ 2
S(h)uma e ndihmave $ 25
Numëri i ndihmëtarëve 5
Ndihma midisore $ 5
Rekordin e ka Z. K.T. Ekonomi me $ 10.
_______
WATERVILLE, ME.
Musa Meleq Gjinokastra $ 10
Ali Zan Gjinokastra $ 10
Ferit Lani Gjinokastra $ 10
Zeir Lani Gjinokastra $ 10
Nurset Zeim Lib(o)hova $ 10
Mehmed S. Çabej Gjinokastra $ 10
Murat Feto Lib(o)hova $ 10
Çano Sinan Gjinokastra $ 10
Loto Kikino Gjinokastra $ 10
S(h)uma e ndihmave $ 90
Numëri i ndihmëtarëve 9
Ndihma midisore $ 10
_______
MADISON, ILLYNOIS
Rakip Banush Kolonja $ 15
Bajram Zylfiqar $ 13
Mehmed Zenel Malëshova $ 20
Anastas Dhimitri $ 5
Sotir Lasko $ 12
S(h)uma e ndihmave $ 65
Numëri i ndihmëtarëve 5
Ndihma midisore $ 13
Rekordin e ka Z. Mehmed Zenel Malëshova me $ 20.
_______
MINOA, N.Y.
Pandi Sinica $ 10
Kole Kosta $ 10
_______
SYRACUSE, N.Y.
Thimi Vangjel $ 10
_______
HAVERHILL, MASS.
Spiro S. Blushi $ 10
Jani P. Duro $ 10
_______
GLENDIVE, MONTANA
Abdul Ahmet Pulaha $ 26.15
Duro Sinica $ 11.15
Alush Muharem $ 6
Zenel Nezir Pulaha $ 10
S(h)uma e ndihmave $ 53.30
Numëri i ndihmëtarëve 4
Ndihma midisore $ 13.32
Rekordin e kollonisë e ka Z. Abdul Ahmet Pulaha me $ 26.15
_______
SANFORD – SPRINVALE, ME.
Isuf Adem $ 10
Thimi G. Luarasi $ 10
Tili Spiro $ 10
Ligor Adams $ 10
Ali Zaman $ 10
Pandi Thimi $ 10
Taip Fejzi $ 10
Koli Spiro $ 10
Demir Asim $ 10
Shaban Demir $ 1
S(h)uma e ndihmave $ 91
Numëri i ndihmëtarëve 10
Ndihma midisore $ 9.10
_______
BATH, ME.
Spiro M. Naska Leusa $ 30
Rafail S. Stefanllari Lëngëza $ 30
Kristaq B. Stefanllari Lëngëza $ 15
Vëllazëria Xheli Rehova $ 25
S(h)uma $ 100
Numëri i ndihmëtarëve 4
Ndihma midisore $ 25
_______
MECHANICSVILLE, CONN.
Paneleon M. Postenani $ 7
Athanas Buçka Lashova $ 5
Qirjako Bojaxhi Lashova $ 2
Themistokli Duhani $ 1
Sotir Anesti Lashova $ 1
Lambi D. Çarshova $ 5
Lazar Botzi Çarshova $ 1
Vangjel Petridi Peshtani $ 1
S(h)um e ndihmave $ 23
Numëri i ndihmëtarëve 8
Ndihma midisore $ 2.87
Rekordin e kollonisë e ka Z. Paneleon M. Postenani me $ 7
_______
E përkohëshmja PËRPARIMI $ 20
Një atdhetare $ 2
Kisha Ortodhokse Shqiptare $ 200
e Shën Apostujve Pjetër
dhe Pali e Philadelphisë
_________
CONCORD, N. H.
Kostandin Dhimitri Trebicka $ 17
Adem Dane Maxhanji $ 15
Muhamet Qazim Potgorani $ 13
Maksut Ali Ribanji $ 10
Sefer Ymer Çoroguni $ 15
Vëll. Mato Trebicka $ 25
Vëll. Nikolla Trebicka $ 25
Brahim Hysen Potgorani $ 10
Lici Petro Trebicka $ 12.50
Hari Apostol Trebicka $ 10
Zonjusha Theodora L. Adams $ 6
Sulejman Hysen Xhananji $ 10
Qazim Isa Fratari $ 10
Çoban Malush Leskoveci $ 10
Hasan Hamet Tolari $ 3
Murat Isuf Tolari $ 2
Veli Shaban Ribanji $ 10
Xhafer Qazim Potgorani $ 5.25
Bakush Zenel Çoroguni $ 15
Nisi Sotir Trebicka $ 25
Koto Sotir Trebicka $ 20
Hasan Isuf Potgorani $ 10
Luka Stoj Trebicka $ 25
Nexhip A. Bënja $ 6
Muharem Hasan Maxhani $ 7
Argjir Tiko Trebicka $ 10
Haxhi Myslim K(ë)lcyra $ 10
Xhemal Adem Tolari $ 2
Alim Shem Badlonja $ 5
Husen Muharem Ribani $ 10
Agush Meçan Seniçani $ 5
Rustem Vakush Xhepova $ 5
Myslym Duli Xhepova $ 2
Kalem Adem Seniçani $ 5
Sadik Rakip Bedyqasa $ 5
Dine Kamber Çoroguni $ 5
Sherif Sejat Seniçani $ 1
Kamber Islam Seniçani $ 1
S(h)uma e ndihmave $ 369.75
Numëri i ndihmëtarëve $ 39
Ndihma midisore $ 9. 48
Rekordin e ka Z. Luka Stoj Trebicka me $ 25
________
LYNN, MASS.
Mustafa Telja $ 67
Rako M. Perri $ 65.99
Sokrat S. Naum $ 61
Anastas D. Çako $ 51.09
Nevrus Karafil $ 35.30
Spiro Vangjel $ 31.83
Guri D. Opingari $ 21.50
Thimi Angel Odriçani $ 20.28
Ibrahim Nuke $ 20
Mitre M. Perri $ 20
Kristo Miska $ 14.05
Avni Meke $ 13.64
Petro Josif $ 12.35
Sotir Lika $ 11.90
Abedin Mestan $ 12
Andrea Kristo $ 5
Kosta At Kristo $ 10
Myrteza Resul $ 11.40
Raman Rushit $ 10.50
Qako Janaq $ 11
Shaban Alim $ 8
Merkush Memet $ 7.25
Memet Karafil $ 10.42
Perri V. Çako $ 5
Gore Lazar $ 10
Kamber Xhafer $ 5
Pandi S. Nikolla $ 7
Jani At Vasil $ 5
Thoma Pappalilo $ 5.15
Rexhep Adem $ 5
Mina P. Çako $ 5.25
Mina Adam $ 5
Pandi Lika $ 6.25
Estref Axhi $ 5
Adem Ramis $ 10
Simo Ligor $ 10
Ali Mustafa $ 10
Rapo Isa $ 11
Mihal Stambollxhi $ 10
Sotir Nikolla $ 15
Muharrem Mustafa $ 20
Petro Andon $ 16
Ilo Luka $ 5
Vasil Miska $ 2
Gore Josif $ 3
Kosta Tane $ 2
Mitre P. Roxhe $ 2
Stavro S. Nikolla $ 2
Luka Jano $ 2
Mantho Dhoska $ 1
Vasil Kosta $ 1
Një ndihmëtar $ 2
Një ermen $ 1
Nga anëtarët e Degës sonë në
Somersworth, N.H.
Zonja Vana K. Ogreni $ 10
Z. Kostaq M. Ogreni $ 10
Zonjusha Tefta K. Ogreni $ 5
Zonjusha Eleonora K. Ogreni $ 5
Gaqi P. Novosela $ 10
Loni S. Naum $ 10
Apostol L. Bënja $ 5
Hasan Myslim $ 10
S(h)uma e ndihmave $ 785.15
Numëri i ndihmëtarëve 60
Ndihma midisore $ 13.08
Rekordin e kollonisë e ka Z. Mustafa Telja me $ 67.
(Pergatiti: Dalip Greca.Vijon)
________