Skenarët e sigurimit të shtetit përsëri rivrasin Bilal Xhaferrin

*Bilal Xhaferri dhe vepra e tij janë dëshmia e gjenisë së shkrimtarit të pavdekshëm/

*Feçor Shehu kundër Meto Kondit/

*Një e vërtetë e lënë enigëm për vrasjen e Bilal Xhaferrit./

Ne Foto:Autori i shkrimit ne nje veprimtari kushtuar shkrimtarit Bilal Xhaferri/

Nga HYQMET ZANE*/

 Polemika e krijuar nga një farë Meto Kondi për të denigruar figurën e shkrimtarit të shquar Bilal Xhaferri, është një model i ri për të kuptuar se me se është marrë sigurimi i shtetit në diktaturë dhe pjesëtarët e tij me injorancën dhe me kriminalitetin e tyre janë hedhur në një sulm të paparë ndaj elitës intelektuale kombëtare. Por më shumë se kaq, lufta që i bëri sigurimi i shtetit komunitetit çam, ka qenë i pashembullt dhe intrigues, po aq sa edhe model i paudhësive dhe ligësive që ushqeu sistemi i Enver Hoxhës në Shqipëri. Ka shumë vërtetësi në lidhje me këtë lloj qëndrimi të diktatorit më idiot që ka pasur Lindja. Por një gjë është e saktë se Enver Hoxha, me këshillimin e tutorëve të tij serbe (antishqiptarë) nuk bëri asnjë veprim kur mori vesh se në Çamqëri po bëhej masakër, as pas 27 qershorit, as në mars 1945. Se çfarë duhet të bënte një njeri që pretendonte të ishte një udhëheqës i një populli që e kishte emrin shqiptar, këtë të gjithë ne e marrim me mend që të bënte atë që bëri ndaj Jugosllavisë pas 28 nëntorit 1944.

Por më shumë se kaq, e kam fjalën tek mbjellja dhe marrja e fruteve që jep filozofia e urrejtjes antiçame e një diktatori që nuk e dinte as vetë që kujt sistemi i përkiste. Por në rastin e Bilal Xhaferrit, ka një tejkalim të ligësisë dhe vjelljes së vrerit, po aq sa edhe të survejimit dhe presionit ndaj një shkrimtari me cilësi të larta të gjenisë së tij. Kam bindjen se ka një skenar të mirëkurdisur, që të hidhet baltë ndaj shkrimtarit që jetoi e vdiq si një antikomist i betuar dhe shumë  kritik ndaj sistemit. Mua më duket si një skenar që paska mbetur çuditërisht në sirtar dhe na e paska zbuluar në prag moshën e tretë një sigurims dhe një anëtar i punëve të zeza që i kanë bërë këtij populli, të thurej aq tinëzisht dhe aq poshtërsisht që dinte t’i bënte vetëm ai sigurim shteti që udhëhiqej nga injorantët dhe shpirtzinjtë.

A nuk ishte i tillë skenari ndaj Hilmi Seitit, ndaj Taho dhe Teme Sejkos, Tahir Demit dhe pjesëtarëve të tjerë çamë me të të ashtuquajturit “grup armiqësor”, por që nuk ishte vetëm çamë se kishte edhe shumë vllehë dhe ortodoksë, por që me një qëllim të caktuar thuhet se ishte grupi çam? A nuk ishin të tillë të ashtquajturit grupe armiqësore që u kurdisën ndaj elitës intelektuale shqiptare që pas ashtuquajturit çlirim të Shqipërisë e deri në ikjen në atë botë të diktatorit? Çfarë nuk u sajua dhe nuk u intrigua ndaj një populli të tërë dhe vetë bllokut komunist që e bënë diktaturën në Shqipëri si më të veçantën dhe më të paimagjinueshmen.

Ndërsa në rastin e Teme Sejkos dhe Tahir Demit, kemi të bëjmë edhe me një ndjesi antishqiptare që zbuloi vetë diktatori ndaj kombit të tij, ndërsa sigurimi i shtetit ishte tërësisht i uzurpuar nga UDB-ja dhe KGB-ja dhe dihet tashmë se modelet e tyre ishin nga më të zbatuarat ndaj shqiptarëve. Filozofia antiçame e Enver Hoxhës, ushqehej dhe nga grekët e Byrosë që ishin pjesë e antishqiptarizmit që përshkoi si një fill i kuq qeverisjen e një kaste kriminelësh që mbolli vetëm zi. Ishte sigurimi i shtetit që bëhej pjesë e zbatimit të kësaj filozofie që si qenërit që nuk rrinë pa hëngur m… villnin vrer ndaj çdo njeriu që futej në rrethin e kuq të “syrit vigjilent” të sigurimit të Partisë së Punës.

Se çfarë kurdisej dhe thuhej për një shkrimtar nga Sigurimi i Shtetit, këtë më mirë na e jep vetë Feçor Shehu në proçesverbalin e mbajtur dhe të raportuar për arratisjen e Bilal Xhaferrit, duke hedhur poshtë të ashtuquajtura rrëfenja intrigante të Meto Kondit të bëra publike. Ky proçesverbal botohet për herë të parë.

Nga burime të besueshme thuhet se Bilal Xhaferri është ndjekur gjatë gjithë jetës së tij nga sigurimsat që e ruanin dhe e spiunonin se çfarë bënte. Ikja e tij u dogji shumë atyre siç edhe e thotë vetë Drejtori i Parë i Drejtorisë së Hetimit, Feçor Shehu. Ndërkohë që kam dëgjuar në formën e thashethemeve që kanë baza të vërteta se ekzekutimi i Bilal Xhaferrit është bërë në spital të Çikagos nga një njeri i dërguar nga sigurimi enkas për eleminimin e tij. Sipas të thënave, personi në fjalë me inicialet H.P. nga një fshat i Kuksit ka qenë ish i burgosur për disa vrasje dhe që me kusht është nxjerrë nga burgu dhe i është besuar misioni i rëndësishëm. Për të realizuar “arratisjen” jashtë shtetit me shërbimin ndaj shtetit diktatorial, ai ëhstë stërvitur në luginën e Semanit në Fier ku thuhej se ishte baza e stërvitjes të të gjithë atyre që dërgoheshin me misione jashtë shtetit për vepra kriminale.

Më pas për të krijuar alibitë e tyre, e shtrojnë në spitalin psikiatrik në Elbasan dhe më në fund e dërgojnë me misionin ekstra në SHBA. Pasi ka studuiuar rrethanat e punës së Bilalit, në bashkëpunim edhe me njerëz të tjerë të sigurimit që jetonin në këtë qytet dhe që e njihnin mirë Bilalin, e realizon vrasjen e tij në kohën kur Bilali ishte i shtruar në spital, pas një operacioni. Në bashkëpunim, siç është thënë, me një mjek serb që punonte në këtë spital, personi në fjalë është futur në dhomën ku ishte Bilali dhe e ka goditur atë me një send të fortë hekuri në kokë, pikërisht në vendin ku ishte bërë operacion, duke i shkaktuar vdekjen e plotë. Thuhet nga burime në Çikago se mjeku serb dhe vrasësi nga Shqipëria janë kapur dhe për shqiptarin, meqë kishte kartelë psikiatrie e kanë lënë të lirë, ndaërsa mjekun serb e kanë dënuar me burgim të përjetshëm. Të gjitha këto dihen nga rrethe të ngushta të shkrimtarëve, por nuk thuhen për shkaqe personale, por që autori i kësaj vrasjeje sot jeton në një kryeqyet të afërt me Shqipërinë të vendeve Europiane. Ndoshta në të ardhmen do të dalin të vërtetat e cituara më sipër dhe do të sqarohen të gjitha enigmat e të vërtetave ndaj Bilal Xhaferrit.

Është rasti të themi se shkrimtarët e njohur të vendit tonë që nga Dritëro Agolli dhe ismail kadare, Teodor laço, por edhe Moikom Zeqo, po aq sa mbahet mend se janë shprehur edhe Vath Koreshi dhe Adriatik Kallulli etj do të duhet të flasin më shumë dhe më gjerë për Bilal Xhaferrin se kanë qenë edhe njerëzit që e kanë mbështetur atë dhe e kanë konsideruar mik të mirë. E ardhmja pret për këtë sepse, në një kohë që në mediat shqiptare dalin lloj-lloj historishë banale me sigurimsa, të flasësh për Bilal Xhaferrin është detyrim dhe nder që i bëjnë vetes së tyre për një shkrimtar të madh dhe një meteor që ishte njëherazi edh enjë kundërshtar i regjimit që në gen.

Përgatiti materialin për botim: Hyqmet ZANE

 

Cila është jeta reale e Bilal Xhaferrit

Bilal Xhaferri u lind në fshatin Ninat të Konispolit më 2 nëntor 1935 në fisin e Hasan Tahsinit.

Kur ishte 7 vjeç i vdes e ëma, ndërsa më 1944 i pushkatohet i ati si nacionalist. Kështu mbeti jetim me tri motrat.

Bilali, mbiemrin e familjes e kishte Hoxha. Mirëpo për mall, dashuri e nderim për të atin, emrin e tij Xhaferr e bëri mbiemër të vetin : Bilal Xhaferri.

Për të siguruar jetën dhe për t’u shpëtuar ndjekjeve si bir nacionalisti, largohet prej vendlindjes dhe punon korrier në Sarandë. Kryen një shkollë teknike për ndërtim, punon në Fushë Krujë në ndërmarrjes Rruga-Ura në ndërtimin e hidrocenteraleve në Veri.

Jeton në Shijak tek të afërmit, internohet në fshatin Hamallaj të Durrësit.

Në gusht të vitit 1969 largohet fshehurazi prej Shqipërisë, sepse rrezikohej për t’u burgosur. Kalon në Greqi nëpërmjet Janinës, pastaj vendoset në SHBA.

Dy vjet punon në gazetën Dielli të shqiptarëve të Amerikës. Në tetor të vitit 1974 nxjerr numrin e parë të revistës “Krahu i Shqiponjës” që botonte Lidhja Çame në Çikago. Ai e themeloi dhe e drejtoi këtë revistë në të gjitha vitet e daljes, 1974 deri në vitin 1986. Revista mbahej kryesisht me shkirme publicistike, poezitë, tregimet dhe shënimet e tij. Nxorri 39 numra të revistës.

Më 25 nëntor të vitit 1978 në New Jork plagoset me thikë prej njerëzish të panjohur, para se të shkonte në kremtimin e 100 vjetorit të Lidhjes së Przirenit dhe ditës së Flamurit. Në këtë kremtim, Bilali duhej të mbante referatin.

Më 1981, ia djegin redaksin e revistës “Krahu i Shqiponjës” me të gjithë dorëshkrimet e tij dhe shkrimet e tjera.

 Në 14 tetor 1986, pas një operacioni vdes në Çikago në SHBA.

Më 6 maj 1995 eshtrat e tij sillen ë Shqipëri dhe varrosen në Sarandë.

Bilal Xhaferri për të gjallë kishte bërë gati për shtyp këta libra :

“Njerëz të rinj, tokë e lashtë”, Tiranë, 1966

“Lirishta e kuqe”, Tiranë, 1967

“Krasta Kraus”, Tiranë, 1967, i botuar në Tiranë vetëm më 1993.

Në Prishtinë më 1995 u botuan veprat e tij letrare të botuara më parë dhe të mbetura në dorëshkrim në tri vëllime :

“Eja trishtim”, poezi, Prishtinë, 1995,

“Njerëz të rinj, tokë e lashtë”, tregime, Prishtinë 1995,

“Ra Berati”, roman, Prishtinë, 1

 MINISTRIA E PUNËVE TË BRENDSHME              Ekzeml.Nr.2

DREJTORIA E I-rë

Nr. 2198 Prot.                                                      Tiranë, më 11 / X / 1969

 KOMITETIT QENDROR TË PP SHQIPËRISË SHOKUT HYSNI KAPO

                                                T I R A N Ë

 Më 31 Gusht 1969 u arratis në Greqi Bilal Xhaferi, duke marrë me vehte edhe Selfo Hoxhën ( burrin e motrës ), ish i dënuar dhe internuar si armik dhe Bajram Shuaipin, të dy nga Markati i Sarandës. Nga analiza që ju bë këtij problemi del se:

Bilal Xhaferi, lindur ne Ninat të Konispolit në 1935, banonte në rrethin e Durrësit, me punë në fermën e Sukthit. Babai i tij është pushkatuar mbas çlirimit, si kriminel lufte. Bilali pasi kreu 2 klasë të shkollës së mesme, ka punuar si teknik e punëtor dhe gjatë kësaj kohe është marrë edhe me letërsi. Me gjithëse dihej që kish babanë të pushkatuar si armik, i janë botuar artikuj në gazeta e revista dhe vëllime me vjersha e tregime nga ndërmarrja e botimeve. Në këtë mënyrë u popullarizua padrejtësisht, si “talent letrar”, sidomos për një roman mbi Skënderbeun që kishte dhënë për botim.

Organet tona, duke pasë parasysh biografinë e tij dhe lidhjet e dyshimta me disa të internuar në Mirditë si dhe qëndrimin jo të mirë gjatë kohës që kryente shërbimin ushtarak në Berat, qysh në vitin 1964 Bilalin e kishin marrë në ndjekje si element armik.

Mbas diskutimit armiqësor që bëri Bilali në klubin e shkrimtarëve, Ministria i vuri detyrë Degës së Durrësit, për ta ndjekur këtë objekt si përpunim kryesor dhe të arrihej në arrestimin e tij në një kohe sa më të shkurtër. Por Dega e Durrësit punoi keq. Shkaku i këtij qëndrimi, është nënvleftësimi i armikut të klasës dhe për rrjedhim mungesa e theksuar e vigjilences që nga kryetari e deri tek punëtori operativ që e ndiqte këte çështje.

Kjo mungesë vigjilence karakterizon edhe veprimet e Degës së Punëve të Brendshme Sarandë dhe të batalionit të kufirit, të cilët edhe pse u vunë në dijeni për vajtjen e Bilal Xhaferrit në Sarandë dhe kishin sinjalizime për rrezikshmërinë e tij dhe tendencën e arratisjes, nuk e vlerësuan dhe nuk morën masat e nevojeshme.

Kjo ngjarje nxorri në pah edhe një metodë shumë burokratike bashkëpunimi midis të dy degëve (Durrës-Sarandë) për ndjekjen e këtij objekti, për faktin se dega e Durrësit, nuk dëergoi një njeri kompetent që të koordinonte masat me Sarandën gjatë qëndrimit të Bilalit në Sarandë, por ajo u mjaftua vetëm me dërgimin e një telegrami të thatë. Kurse Dega e Sarandës nënvleftësoi krejtësisht masat ne kufi, gjë që i dhanë mundësi këtij armiku, të realizojë më lehtë tradhëtinë e tij.

Të metat e rradhitura më sipër flasin edhe për dobësitë e aparatit qëndror, i cili në rastin e dhënë duhet të kish qënë me rigoroze në zbatimin e detyrave të vëna për këtë problem.

Konkluzionet e nxjerra nga kjo ngjarje do të punohen me të gjitha kuadrot e Drejtorisë dhe të degëve të punëve të brendshme, njëkohësisht u dhanë udhëzime për një koordinim më të mirë midis degëve të brendshme, për rastet kur elementët që janë në përpunim për aktivitet armiqësor lëvizin nga një rreth në tjetrin.

Në Sarandë ky problem u analizua në organizatën e partisë dhe ndaj kuadrove që kishin përgjegjësinë kryesore u morën masa ndëshkimore: Zv.Kryetarit të degës ju dha vërejtje e rëndë, ndërsa shefit të seksionit dhe punëtorit operativ vërejtje me shënim në kartën e rregjistrim. Në rrugë shtetërore për këto kuadro, mendojmë të mos marrim masa te tjera. Ndërsa problemin e Degës së Durrësit, jemi duke e analizuar në kompleks edhe për disa dobësi të tjera që janë konstatuar aty.

 DREJTORI DREJTORISË  I-rë

FEÇOR SHEHU /  

 MINISTRIA E PUNËVE TË BRENDSHME              Ekzempl.Nr.1

DREJTORIA E I-rë                                                       Epërkoh. 5 vjet.

Nr. 2336 Prot.                                                      Tiranë, më 4 / XI /1969

Lënda:  Përgjithësim mbi arratisjen e Bilal Xhaferrit

 GJITHË DEGËVE TË PUNËVE TË BRENDSHME / ANËS SIGURIMIT/

                                                 NË VENDE

 Më 31 Gusht 1969, nga sektori i pikës kufitare të Vulistrrës të rrethit Sarandë, u arratis në Greqi Bilal Xhaferri, objekt i rëndësishëm përpunimi i Degës së Punëve të Brendshme Durrës, duke marrë me vete burrin e motrës Selfo Hoxhën, ish i dënuar dhe internuar dhe Bajram Shuaipin, të dy nga katundi Markat i Konispolit.Bilal Xhaferri (Hoxha) ka lindur në Ninat të Konispolit më 1935, rrjedh nga shtresë e pasur, babai i pushkatuar si kriminel lufte. Element me prejardhje armiqësore, me një rreth familjar e shoqëror me qëndrim të keq politik. Mbasi kreu dy klasë të shkollës së mesme, ka punuar si punëtor e teknik në ndërrmarrje të ndryshme në rrethet Tiranë, Krujë, Mirditë e Durrës.

Duke pasur parasysh biografinë e tij dhe lidhjet e dyshimta me disa të internuar në Mirditë, ndër ta edhe familja e Izet Osmanit si dhe për qëndrim jo të mirë gjatë kohës që kryente shërbimin ushtarak në repartet e punës në Berat, Bilal Xhaferri ishte marrë në përpunim aktiv nga Sigurimi Ushtrisë qysh më 10/IV/1964 si agjent i mundshëm i zbulimit grek.

Si eshte ndjekur perpunim i tij?

Mbas dy muaj qe ishte marre ne perpunim Bilal Xhaferri se Durresit se kane pare kete çeshtje me syrin politik, si rezultat ka nenvleftesim te armikut te klases. Mos vleresimi i drejte i rrezikshmerise qe paraqiste ky si nga prejardhja, si nga veprimtarija armiqesore, si nga niveli dhe fusha ku ai e ushtronte aktivitetin e tij armiqesor, ka bere qe ky element armik te mbetet per nje kohe te gjate jashte kontrollit. Ishte pikerisht mungesa e perpunimit dhe kontrollit nga organet tona qe nuk dihej asgje mbi pregatitjet dhe qellimet qe kish Bilali per te sulmuar vijen e Partise ne letersi, siç beri me diskutimin e hapur armiqesor ne klubin e shkrimtareve, ne Prill 1968, me rastin e diskutimit te romanit “Dasma”, ku u demaskua si armik.(Per kete arsye me 1968 u demaskua edhe ne qendren e punes ne Durres dhe mandej edhe ne fermen e Sukthit, ku u dergua per te punuar si puntor.)

Bilal Xhaferit u kap dhe u vleresua nga Drejtorija e I-re, duke pase parasysh biografine, lidhjet interesante, materialet qe disponoheshin per aktivitet armiqesor si dhe pershtypjet e krijuara ne rrethin e shkrimtareve ne lidhje me qendrimin e hapur armiqesor, duke dyshuar qe veprimtarija e tij mund te ishte e organizuar edhe me persona te tjere. Per kete, sipas orientimit te udheheqjes se Ministrise, Dega e Durresit, u urdherua te intensifikonte perpunimin e tij, ta ndiqte ate si kryesor te zbulonte veprimtarine e tij armiqesore dhe te harinte ne goditjen e tij ne nje kohe sa me te shkurter.

Drejtorija e I-re me 29/4/1968 e analizoi ne qender kete perpunim, u percaktuan detyrat qe duhej te realizonte Dega e Durresit per objektin e perpunimit dhe deget e Tiranes, Krujes e Mirdites per lidhjet e tij. Ne menyre te veçante u dhane porosi qe perpunimi i Bilal Xhaferit te ndiqej si i rendesishem dhe per ndjekjen e realizimin e detyrave deri ne arrestimin e tij, te angazhohej vete udheheqja e Deges se Durresit.

Mbas kësaj kohe përpunimi filloi të lëvizë nga gjendja ku ishte dhe u morën disa të dhëna që tregonin pozitën e tij armiqsore, për probleme të letërsisë, emancipimit të gruas, etj. Megjithate, perpunimi nuk po ecte me tempin qe kerkohej, prandaj Drejtorija e I-re perseri u preokupua per kete çeshtje, duke derguar ne Deget e Puneve te Brendeshme Durres, Tirane, Kruje, Mirdite, Shkoder e Burrel, shoke te Deges se I-re per te ndihmuar. Por, perseri ne zbatimin e detyrave kishte zvarritje, mungese disipline dhe nenvleftesim te vete objektit te perpunimit. Per keto shoket e Durresit jane thirur e kritikuar ne Ministri.

Dega e Durresit duke ndjekur kete perpunim vuri ne zbatim disa masa, por ato nuk ja arriti qellimit per faktin se agjentura qe eshte drejtuar ne perpunimin e tij, me perjashtim te bp. “Reja” objekti nuk i ka besuar. Bp. “Reja” filloi te jape ne drejtim te tij me 21/II/1968 dhe u largua nga perpunimi me 21/6/1968 pse atij ju propozua per te dale deshmitar dhe ai s’pranoi. Ne kete kohe futet ne perpunimin e tij agjenti “Çajupi”, i cili ishte i vetmi bp. qe ndoqi deri ne fund perpunimin, por edhe ketij objekti nuk i besonte. Ne mars 1969 ne drejtim te objektit terhiqet ne bashkepunim bp. “Legjenda”, element me prejardhje armiqesore, i cili mbas pak kohe u vertetua se genjente. Nga data 26/V/1969 qe eshte marre e dhena e fundit dhe deri ne diten e arratisjes, d.m.th. 3 muaj, per objektivin nuk ka asnje te dhene.

Nga nje pune e ceket dhe e pa studjuar qe eshte bere ne drejtim te tij, objekti ka djegur agjenturen, survejimin dhe disa veprime operative. Keshtu p.sh. deshmitarit Zalo Kolari i ka thene se “mua me ndjekin” bp. “Çajupi” i thosh se “çdo nate me vjen Kryetari Keshillit per te me kontrolluar ne shtepi”. Ne nje rast objekti eshte ankuar tek puntori operativ Petraq Myzeqari, sepse ndiqej nga sigurimi, duke i thene: “Une s’jam armik dhe ne rast se i keni vene juve personat qe me ndjekin mua, ata punojne keq”. Objekti gjate perpunimit disa here ka kerkuar takim me organet e Partise e Pushtetit ne rreth dhe ne nje rast kerkoi takim me Kryetarin e Deges.

Dega e Durresit nuk zbatoi detyren e vene nga Ministrija per goditjen e Bilalit ne kohen me te shkurter, per arsye te perpunimit te dobet dhe ngathesise qe ka treguar ne grumbullimin e provave. Me gjithe perpunimin e dobet dhe provat e zbehta, dosja e Bilal Xhaferit me 9/7/1968 u dergua ne Prokurorine e Pergjithshme, por u kthye me porosi qe te sigurohej edhe nje prove, te cilen per me se nje vit, deri sa u arratis objekti, Dega e Durresit, nuk e siguroi.

Ne ndjekjen e ketij perpunimi, per evitimin e arratisjes, jane perdorur metoda burokratike.

Siç dolli nga analiza qe u be, mbas arratisjes, qe nga fillimi, perpunimi i Bilal Xhaferit eshte karakterizuar nga mungesa e serjozitetit, nga nenvleftesimi, nga zvarritja dhe mungese ne kryerjen e detyrave dhe mungesa e kontrollit te forte, gje qe çoi ne ate qe organet tona, jo vetem nuk realizuan goditjen e tij, por nuk zbuluan as tendencen dhe as planin e tij per arratisje. Fakti qe tre muajt e fundit, per objektin nuk kish asnje te dhene tregon se Dega e Durresit nuk preokupohej dhe nuk çqetesohej per te. Veç kesaj, kur u mesua se objekti do te shkonte ne Sarande, masat karakterizohen nga veprime te theksuara burokratike. Ku konstatohen keto:

Ne mars 1969 Dega e Durresit informohet se Bilal Xhaferi do te shkonte ne Sarande dhe njofton me radjogram Degen e Sarandes per kete, duke theksuar edhe tendencen per arratisje(megjithese per kete nuk kish te dhena). Durresi jo vetem qe nuk e shoqeron objektin, por as nuk verifikon nese erdhi ose jo objekti, me ke takoj, etj. Dega e Durresit pretendon se ne prill 1969 ka derguar ne Sarande puntorin operativ Petro Bardhin qe krahas problemeve te tjera te interesohej edhe per Bilal Xhaferin, por shoket e deges se Sarandes thone se ky p.operativ nuk ka biseduar asgje per Bilalin. Nuk dihet ekzakt ka qene ose jo ne mars Bilali ne Sarande. A nuk tregon kjo per pune pa pergjegjesi te Deges se Durresit? Siç dolli tani, Bilali kish dy motra ne Markat, njera e martuar me Selfo Hoxhen, i cili ka qene ne burg dhe mbas daljes nga burgu u internua bashke me Bilalin.

Shoket e Durresit ne kete rast nuk duhej te mjaftoheshin me njoftimin me radjogram, por duhej te kishin shkuar vete ne Sarande per te marre masat e nevojshme dhe per te koordinuar veprimet me Degen e Sarandes, per te zbuluar qellimin e vajtjes se objektit, lidhjet etj. dhe mbi te gjitha te mirren nje seri masash serioze per te evituar arratisjen. Dega e Durresit nuk e ka vleresuar drejt dhe per vajtjen e objektit ne Sarande nuk njoftoj Drejtorine e I-re qe interesohej per objektin, si ne kete rast dhe ne rastin e fundit qe u arratis.

Po keshtu degen e Durresit nuk e çqetesonte fakti qe objekti bente zborin ushtarak ne Fushe-Kruje, jo vetem pse ai largohej nga rrethi dhe nuk kontrollohej, por edhe pse ne rrethin e Krujes ai kishte lidhjet e tij te dyshimta, karakteri i te cilave nuk qe zbuluar.

Mungesa e kontrollit dhe ndjekja ne menyre burokratike eshte akoma me e theksuar ne perjudhen qe objekti realizio arratisjen.

Me daten 16/8/1969 Bilal Xhaferi mer nje telegram nga kunati i tij ne Markat, Selfo Hoxha se gjoja kishte te semure gruan (motren e Bilalit). Bilali kerkoi leje ne qendren e punes per te shkuar ne Sarande. Dega e Durresit e pengon dhenien e lejes deri me date 2_/8/1969 dhe mbasi verifikoi ne P.T.T. qe telegrami me te vertete vinte nga Saranda, autorizoi dhenjen e lejes dhe njoftoi Degen e Sarandes me nje radjogram te thate, duke shenuar: “Objekti jone Bilal Xhaferi, vjen me leje, te mbahet nen kontroll. Ka marre nje telegram se ka motren te semure”. Vete permbajtja e radjogramit nuk eshte mobilizuese dhe kete nuk e lidhen me radjogramin e 21 marsit 1969 ku theksohej se objekti ishte i rendesishem dhe dyshohej per arratisje, ne menyre qe Saranda ta vleresonte me mire. Objekti u nis per Sarande me daten 25/8/1969.

Dega e Durresit nuk veproi drejt qe beri vetem verifikimin ne P.T.T. per telegramin qe Bilali mori nga Selfo Hoxha, ajo duhej te verifikonte me Degen e Sarandes dhe po ta kishte bere kete do te vertetohej se motra nuk qe e semure dhe do te zbulohej se kjo ishte legjende e tyre dhe plani per arratisje.

Dega e Durresit mund dhe duhej te ndalonte objektin per te shkuar ne Sarande, ai ishte njeri i demaskuar si armik dhe eshte derguar te punonte si puntor ne nje sektor te larget te fermes se Sukthit qe te mos levizte. Atje ai kish qene i detyruar te bente biografine para puntoreve dhe atje njihej si armik i demaskuar, ndaj Dega mund te influenconte se, nga keto rrethana objekti te mos lejohej, ne te kunderten dega e Durresit dha leje objektit per te shkuar ne Sarande, por nuk e ndoqi deri ne vend dhe u mjaftua me nje radjogram te thate. Ata duhej ta shoqeronin deri ne Sarande me puntor operativ dhe bashke me Degen e Sarandes te hartonin planin mbi masat qe duhej te merreshin per kontrollin e tij gjate kohes qe do te qendronte atje.

Ate dite qe u mesua arratisja e objektit, Dega e Durresit i raportoi udheheqjes se Ministrise se objektin e kish shoqeruar me puntor operativ. Gjate analizes doli se puntori operativ Vasil Papa, kish shkuar ne rrethin e Sarandes per festen e Brigades XIX-te dhe jo per ndjekjen e Bilali Xhaferit. Pretendimi se ai ka biseduar per Bilalin, me puntorin operativ Koço Stavrin, siç thuhet ne nje shenim te tij operativ, nuk i pergjigjet realitetit se Koço Stavri nuk pranon nje gje te tille dhe as qe e njihte objektin e veç kesaj, rezultoi qe ai ka qene liruar nga organet e P.Brendshme qysh ne Qershor te ketij viti.

Nga veprimet e theksuara burokratike karakterizohet per kete problem edhe Dega e P.Brendeshme Sarande. Zv/Kryetari Deges me daten 22/8/1969, pasi merr njoftimin me radjogramin e Durresit, ve shenimin mbi te qe “t’i jepet shefit te seksionit”, duke ditur qe shefi seksionit dhe puntori operativ ndodheshin ne teren. Me daten 24/8/1969 ai shkon edhe ne takim me ta ne teren dhe nuk ju thote asgje. Me daten 25/8/1969 mori dijeni shefi seksionit dhe ky me date 29/8/1969 jep detyra puntorit operativ, te verifikoje “ne se ka ardhur Bilal Xhaferi dhe a ka njeri te semure”. P.operativ planifikon qe keto detyra ti kryeje me dt. 30/8/1969, por ne fakt nuk beri asgje. Edhe kur nje komunist me dt. 30/8/1969 i tregon puntorit operativ se aty ne feste ishte edhe Bilal Xhaferi me dy fshatare nga Markati qe njiheshin si elemente jo te mire dhe i thote “ te kihen kujdes se mos bejne ndonje gje”, puntori operativ e porosit qe te shikoje se mos bejne ndonje gje ne lidhje  me festen dhe nuk mer asnje mase, as per te kryer ato detyra qe kish mare nga shefi i tij as masa te metejshme per kontrollin e objektit. Po ate dite ai njofton edhe shefin e seksionit mbi sa u sinjalizua nga ana e komunistit, por edhe shefi aprovoi qendrimin e puntorit operativ dhe nuk beri asgje me teper.

Zv.Kryetari i Deges menjehere mbasi mori njoftimin e Deges Durresit duhej te thirrte puntorin operativ dhe shefin e seksionit, tju bente te qarte rendesine e objektit dhe bashke me ta te hartonte planin e masave qe duheshin marre dhe pastaj te kontrollonte hap pas hapi zbatimin e detyrave. Ai jo vetem kete nuk e beri, por nga data 22/8/1969 deri me 31/8/1969 nuk u interesua fare ç’behej me objektin Bilal Xhaferi. Dega e Sarandes filloi te interesohej me daten 31/8/1969 qe objekti dhe dy fshataret e tjere, ishin larguar nga vendi i festes dhe nuk kishin shkuar ne fshat. Duke u mbeshtetur ne thenjet e disa personave qe i kishin pare te permendurit te interesoheshin tek nje kamjon i Krujes si dhe ne fjalet qe kish perhapur Selfo Hoxha e Bajram Shuaipi se do te shkonin ne Tirane per tu vizituar tek mjeku kinez, pa bere asnje verifikim me date 1/9/1969 njofton me radjogram Degen e Durresit mbi nisjen e Bilalit dhe dy te tjereve. Durresi brenda dites pergjigjet negativisht.

Me dt. 2/9/1969 sekretari organizates baze te Markatit, informon Komanden e Batalionit te Kufirit se familjaret e Selfo Hoxhes e Bajram Shuaipit ishin shume te shqetesuara dhe çfaq dyshimin se, megjithese kishin hapur fjale se do te shkonin ne Tirane per tu vizituar, mos jene arratisur. Njoftohet Dega per kete dhe meren masa per kontrollin e brezit kufitar dhe per kerkimin e tyre brenda rrethit, por nuk gjenden as gjurmet dhe as letra qe kishin lene ne vijen e kufirit. Me dt.5/9/1969 njoftohet me radjogram perseri Dega e Durresit si dhe Drejtorija e Tiranes. Por me dt.8/9/1969 u vertetua se te tre te permendurit ishin arratisur ne Greqi dhe kufirin duhet ta kene kaluar me 31/8/1969.

Te meta u konstatuan edhe ne sherbimin e kufirit. Megjithese batalioni ish vene ne sherbim te perforcuar qe nga data 29/8/1969, me rastin e festes se Brigates XIX qe do te behej me 30/8/1969 ne katundin Hoxhe, masat e mara per sigurimin e kufirit ishin te dobeta. Kontrolli qe u be me mjete tekniko-xhenjere prej dates 1/ deri 8/9/1969 nuk zbuloi as gjurmet e shkelesve dhe as letren.

Dobet eshte punuar edhe me familjet e kufitareve, pse me daten 1/9/1969, kur disa gra te kufitareve punonin ne brezin e bute, nje femije e tyre gjeti letren dhe ja u dha ketyre, keto i thane ta linte atje ku e gjeti se mos eshte e ushtareve te kufirit, nuk e vleresuan, nuk informuan per kete dhe gjate punes e kishin mbuluar pergjysem me dhe.

Me dt.8/9/1969 njesiti kufitar, gjeti letren e Bilal Xhaferit qe mbante daten 30/8/1969, nga e cila u vertetua edhe arratisja e tyre ne Greqi.

Gjithashtu rezultoi se Selfo Hoxha qe njihej si element jo i mire dhe Bajram Shuaipi kishin mare pjese ne punimet e brezit te bute me brigadat e kooperatives dhe kjo ju ka dhene mundesi te njihen me regjimin dhe sistemin e ruajtjes se kufirit.

Nga analiza ne teresi e ketij problemi, siç u pershkrua me larte, rezulton se ne ndjekjen e perpunimin ne Degen e Durresit edhe ne ate te Sarandes, vertetohen te meta dhe dobesi te theksuara ne metoden dhe stilin ne pune, ne zbatimin e urdhrave, udhezimeve dhe normave te punes dhe ne masat e dobeta agjenturalo-operative dhe ushtarake. Ka mungesa te theksuara te vigjilences dhe nenvleftesim te armikut te klases dhe nje metode te theksuar burokratike ne ndjekjen dhe evitimin e aratisjes se Bilal Xhaferit dhe dy personave te permendur.

Ne degen e Sarandes dhe Durresit ky problem u analizua, u mbajt qendrim ndaj shkaktareve si dhe u diskutua me tere agjenturistet per te terhequr konkluzionet perkatese, por nga kjo ngjarje duhet te nxjerrim mesime dhe te marin masat e nevojshme gjithe punonjesit e organeve te sigurimit te shtetit, per permiresimin e metodes se punes, per zbatimin me rigorozitet te urdhrave,udhezimeve dhe normave baze, te forcojne kontrollin mbi perpunimet dhe te ndjekin hap pas hapi detyrat deri ne realizimin e plote te tyre. Nuk duhet te ndodhe n’asnje menyre qe, per pakujdesine e organeve tona te arratisen objekte te perpunimit, siç ndodhi ne kete rast.

Me gjithe udhezimet e perseritura per shoqerimin e objekteve te perpunimit nga nje rreth ne tjetrin dhe per kordinimin e masave midis Degeve te Puneve te Brendeshme, Ministri Puneve te Brendshme, duke mare shkak nga kjo ngjarje, leshoi urdherin Nr.531 date 26/9/1969, i cili duhet te zbatohet me perpikmeri.

Ky pergjithesim te punohet me te gjithe puntoret operativ te sigurimit shtetit.

*Falenderojme gazetarin dhe studiuesin Hyqmet Zane qe na e mundesoi materialin e plote special per Bilal Xhaferrin.Materialet do te vazhdojne te publikohen ne DIELLI, Ku shkrimtari i ndjere ka qene pjese e redaksise se Diellit ne vitin 1971.