Avni Ponari – Dielli

AVNI PONARI, NJERIU I PUNËVE TË MIRA…

October 11, 2018 by dgreca

Nga Dëfrim CANI –publicist/

1.Duke ju siguruar se vlerësimet për një njeri si Avni Ponari, nuk vijnë nga këmbëngulja publicitare apo njohja që, njëri apo tjetri ka me këtë personazh publik, po nga marrëdhënia që Ponari dhe njerëzit e dimensionit të tij kanë me shoqërinë shqiptare, brenda dhe jashtë vendit, një nga refleksionet e para që i vjen një njeriu të zakonshëm për këtë lloj komunikimi social, vjen nga një fakt i thjeshtë, nga një përvojë e thjeshtë, e njohur nga thellësitë e kohrave për punët e mira që duhet dhe mund të bëjë një njeri në jetën e tij. Njerëzit e “punëve të mira” janë kaq të shumtë në jetën tonë të përditshme sa koncepti duket i hershëm, i zakonshëm dhe që nuk zgjon ndonjë përjetim emocional në dukje të parë. Në të vërtetë nuk është kështu.

Njerëzit e punëve të mira janë fundamentet tona jetike-jetësore që në ditën e parë që ne vijmë në këtë jetë, që në momentin e parë që krijojmë marrëdhënien sociale brenda familjes dhe më gjerësisht se me familjen tonë. Njeriu i parë i punëve të mira është familja, janë nëna dhe babai, të cilët mbartin sakrificën fondamentale të përgatitjes sonë jetësore për të marrë vlerë dhe funksione sociale. Në thelbin e vet, shoqëria njerëzore e ka shtresuar këtë mesazh dhe fundament në raportin dhe detyrën e prindit me fëmijën. Në fund të fundit kjo është një punë e mirë. Pas këtij momenti, çështja e punëve të mira të njerëzve tanë, ato që i njohim dhe ata që nuk i njohim bëhen më të dukshme, më të rëndësishme dhe më reflektare në jetën tonë.

Në historinë e veprimtarisë njerëzore, çështjet e njerëzve të këtyre punëve të mëdha, e kanë ushqyer përvojën njerëzore me shembuj të shkëlqyer, të cilët kanë krijuar jo vetëm shembuj të humanizmit, të shoqërisë në zhvillim, por kanë ngritur sisteme referenciale të zhvillimit njerëzorë. Që në antikitetin e lashtë, në të gjithë kujtesën njerëzore, e cila na ka ardhur përmes burimeve të shkruara dhe të pashkruara, historitë e njerëzve të punëve të mira iu kanë rezistuar kohërave për shkakun e një lloje marrëdhënie universale që ata vendosin me kohën, me njerëzit dhe zhvillimin, si modeli progresiv i pranueshëm.

Shënimet e thjeshta për Avni Ponarin nuk mund të nisin ndryshe, jo për veçanësinë e tij në këtë kohë që po jetojmë, por për shkakun e një modeli të njohur njerëzorë, i cili në thelbin e vet ka humanizmin njerëzorë nga njëra anë, dhe për arsyen e krijimit të këtij modeli në një kohë relativisht të vështirë në vendin më të veçantë të Ballkanit, siç është Shqipëria, me një të shkuar të afërt problematike, por dhe me një të tashme po kaq problematike.

Por përkundër gjithë kësaj problematike bazike të vendit, Avni Ponari ka arritur të krijojë një model emblematik, një shembull valorizues dhe të qëndrueshëm, përmes të të cilit mëson për këtë personalitet interesant, por dhe për një model, i cili arrin të “imponojë” një përvojë praktike- psikologjike, shpresë-dhënëse dhe të dobishme për shoqërinë shqiptare në lëvizje dhe zhvillim. Shoqëritë njerëzore, madje vendet e zhvilluara, më së shumti kanë bërë progress dhe janë zhvilluar mbi modelet e mira, mbi punët e mira të individëve.

Avni Ponari sot njihet mjaft mirë nga të gjithë shqiptarët, në Shqipëri dhe jashtë saj, në Kosovë apo në trevat e tjera shqiptare. Ai njihet si Drejtor i Përgjithshëm i SIGAL UNIQUA GROUP AUSTRIA, një nga grupet më të njohura dhe më gjithpërfshirës të sigurimeve shqiptare. Ka diplomuar në Fakultetin e Marinës në Vlorë dhe në Fakultetin e Drejtësisë në Tiranë, duke dëshmuar një dashuri dhe vullnet të fortë për dije dhe kulturë. Në vitin 1999, kur në Shqipëri u liberalizua tregu i sigurimeve, Avni Ponari i besoi intiutës dhe ndërmarrjes së tij private, dhe në shkurt të vitit 1999 krijon Shoqërinë e Sigurimeve “SIGAL”, një ndërmarrje e vështirë, të cilës në Shqipëri i mungonte përvoja. Zakonisht në këto raste, njerëz me aftësinë për të kaluar aktualitetin e tyre, arrijnë të ndërtojnë “projektin” e tyre, i cili kërkon inteligjencë, kurajë dhe guxim. Ashtu siç dihet, “fati” ndihmon më së shumti “guximtarët”.

Jo vetëm në themelimin e SIGAL, por në hapësirën gati 20 vjeçare të tij, ka një të vërtetë të rëndësishme, që lidhet me Avni Ponarin, njeriun më të rëndësishëm dhe më përfaqësues të kësaj kompanie. Avni Ponari pa më të voglin dyshim ka pasur dije të qëndrueshme për ta praktikuar këtë përvojë të njohur në shoqërinë perëndimore, por aspak të lehtë në një vend si Shqipëria, e cila vazhdon të ketë një kulturë të pakët mbi praktika të tilla. Në këtë terren bosh, por dhe të vështirë për ta zgjuar dhe bërë aktiv, punoi dhe kontributori Avni Ponari për të ngritur dhe zgjeruar Kompaninë e Sigurimeve SIGAL. Aftësia për të krijuar besim më së pari, puna dhe transparenca për t’u bërë present dhe i dëgjueshëm tek njerëzit dhe disiplina për të demonstruar korrektësi dhe besim tek njerëzit, kanë bërë që SIGAL të tejkalojë vetveten për t’u bërë present në treguan e avancuar perëndimor, e që nga 13 vjet duke u konsuliduar në këtë treg, duke qenë pjesë e njërës nga kompanitë austriake më të njohura të sigurimeve në Europë.

Në këtë hapësirë 20 vjeçare SIGAL UNIQA GROUP AUSTRIA është shtrirë në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, duke qenë present gjithashtu në gjithë Europën. Në këtë hapësirë 20 vjeçare, SIGAL është një nga partnierët më të besueshëm në tregun e sigurimeve me numrin më të madh të produktit të hedhur në këtë treg.

Duke u nisur me një bazë të vogël financiare, rreth 400 mijë dollarë, SIGAL në rrugëtimin e vet 20 vjeçarë ka arritur të jetë një nga kompanitë lidere në tregun e sigurimeve, duke krijuar një marrëdhënie të gjerësishme dhe lamishme të veprimtarisë së vet në këtë treg, por dhe në një investues aktivitetesh dhe veprimtarish me akses kombëtar dhe ndërkombëtar. Siç dhe kuptohet, slogani “Mendo që idetë e mëdha ndriçojnë rrugën”, ka qenë një ide dhe angazhim funksional për SIGAL-in dhe Avni Ponarin, duke i dhënë të drejtë atij në një kohë relativisht të shkurtër.

Duke kthyer kokën pas, Avni Ponari dhe aktiviteti i tij ka vazhduar të rritet, pavarësisht në një klimë të vështirë ekonomike të vendit, të mungesës së një kulture të nevojshme për politikën sociale të sigurimeve, por dhe në një mjedis jo të shëndetshëm ligjorë për këtë lloj veprimtarishë. Gati në çdo rast, në prononcimet brenda dhe jashtë vendit, Avni Ponari ka ngritur shqetësimin lidhur me politikat e munguara të shtetit, lidhur me stimulimin dhe krijimin e një klime optimiste për veprimtari private me përfitim dhe ndikim të drejtpërdrejtë social.

Duke kuptuar thelbin e veprimtarisë që SIGAL ka për një kohë të gjatë dhe të qëndrueshme në progres të vazhdueshëm, Avni Ponari dhe stafi i tij i mrekullueshëm arriti të ketë një terren të konsiderueshëm në Shqipëri, Kosovë dhe në Maqedoni përmes një mekanizmi të sukseshëm, të cilin Ponari e quan çelësi i punës së tij, për të cilën në një intervistë të tij ai shprehet:”Mendoj që transparenca është çelësi i suksesit të një kompanie sigurimi dhe plotësimi i kërkesave të klientëve me produktet që duan ato”, dhe pse në Shqipëri mund të ketë produkte evropiane pa pasur blerës evropian. Në këtë lloj marrëdhënie funksionale për SIGAL dhe të Avni Ponarit, kompania e tij gjatë kësaj periudhe ka dhënë për shërbimet e klientëve të saj mbi 100 milionë euro dëmshpërblim, duke krijuar një besim të fortë tek klientët e tij.

Në “ballafaqimin” madhorë për të plotësuar kërkesat e klientëve dhe për të diktuar një lloj kulture perëndimore dhe në Shqipëri, kultura dhe orientimi i Ponarit, i cili konsideron se “sigurimi nuk është taksë por investim”, SIGAL tashmë përmes investimit general, Platformës Diçitale (në vigjilje të 20 vjetorit të krijimit), krijon një marrdhënie dhe bashkëpunim të rëndësishëm lidhur me shumllojshmërinë e sigurimeve për makinat, për shëndetin, për pensionet private dhe një sërë sigurimesh të tjera, në të cilat mund të gjejnë vetveten gjithë shtresat sociale të vendit. Larmishmëria e sigurimeve në një klimë dhe në një vend si Shqipëria, është e rëndësishme për t’i përfshirë shqiptarët në një skemë sigurimesh. Ky është një lloj investimi dhe një llojë mundësie, që në vetvete shpjegon dhe një tregues të rëndësishëm të humanizmit të Avni Ponarit dhe të stafit të tij.

Fuqizimin e SIGAL-it e tregon investimi që ai ka bërë gjatë kësaj periudhe, duke reflektuar dhe një marrëdhënie qytetarie dhe të besueshme që SIGAL ka krijuar me abonentët dhe të interesuarit për të. SIGAL dhe Ponari duket se kanë reflektuar një klimë besimi dhe bashkëpunimi të rëndësishëm në mjedisin shqiptar, të cilët praninë e tyre e kanë sendërtuar në bashkëpunime të të gjithë niveleve.

SIGAL dhe Avni Ponari kanë përdorur mjaft mirë mundësitë që iu ka krijuar klima e mundësisë për të investuar dhe për t’iu ardhur në ndihmë dhe mbështetje, nismave, projekteve dhe nevojave lokale dhe ata me ndikim kombëtarë.

Avni Ponari është president dhe i “Toyota Albania”, ku në sallonin e saj të ri (të kësaj marke japoneze) pjesë e Sigal Businnes Center, me vendndodhje në Autostradën Tiranë-Durrës – km 5, ku gjenden versionet e fundit të Toyotës, që nga Aygo, ato të teknologjisë Hybride deri tek unikja Hilux.

Kështu, Avni Ponari nga viti 2008 e drejton Federatën Shqiptare të Basketbollit, si presidenti i saj, duke i afruar krahas gjithë veprimtarisë së saj dhe mbështetje financiare.

Po ashtu, Ponari dhe SIGAL i ka afruar mbështetje klubit sportiv të basketbollit Sigal Prishtina dhe skuadrës së basketbollit për femra “Flamurtari”.

Është iniciatori i hapjes së Klubit të Artit e Kulturës në Durrës, një klub që promovon artistët e rinj.

Me rastin e 100 vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë, Ponari dhe SIGAL është kontributori i rëndësishëm i prurjes në Shqipëri të armëve të Heroit tonë Kombëtar Skënderbeu, në një moment të rëndësishëm të marrëdhënies të Shqipërisë me Perëndimin dhe me historinë e saj, një histori që shpjegon qasjen perëndimore të shqiptarëve që nga lashtësia.

Avni Ponari ka një kulturë të qëndrueshme në formimin e tij. Vendlindja e tij, treva historike, kulturore, ekonomike, turistike përgjatë luginores lumore ku bashkohet Valbona me Drinin, ku tokë ndodhet rrënjas fisi i Ponarëve– më i vjetri fis në Malësinë e Gjakovës (Tropojë), dhe Dushajt (fis tjetër i ardhur aty), Raja (Breg Lumi), Tplani, Geghyseni me Arvejë, janë një perlë e natyrës së Veriut Shqiptar, me një traditë kulturore dhe një lloj romantike natyrore, që reflekton në natyrën poetike të kësaj treve, e cila ka lënë brenda tij, Avni Ponarit, një ndjeshmëri poetike në marrëdhëniet dhe refleksin për të dhënë ndihmë dhe kulturë bashkëpunimi.

Kështu, kanë nderimin për Avni Ponarin dhe SIGAL rikonstruksioni i shkollave në Vertop, Lukovë, Lybeshkë dhe projekte të tjera. Do të veçoja shkollen e mesme të Fierzës, të qytetit të dritës ku u ngrit Hidrocentrali i madh i Fierzës me digën e tij nga më të lartat, me dy liqene artificial – të Fierzës e të Komanit; shkollës ku mësuan qindra nxënës nga Ponari e viset rreth tij dhe nga e gjithë Tropoja e Puka, nga e gjithë Shqipëria, ndër ta dhe vet Avni Ponari ishte në bangot e saj. Ai rikthehet aty si një investitor mjaft kontributor, pasi në cilësinë e Konsull i Përgjithshëm Nderi i Japonisë në Shqipëri dhe të fuqisë së tij si biznesmen i sukseseve, e kreu rikonstruksionin e brendshëm të kësaj shkolle, pastaj e ndërtoi nga e para çatinë e shkollës, e– hapi i tretë, pajisja më 20 kompjutera e materiale të nevojshme për klasat e mësimit. Kjo shkollë në rreth një gjysëm shekulli, prej 1 shtatorit 1972 të kohës së hapjes si shkollë e mesme profesionale tredegëshe (ndërtim, elektrike e mekanike) për nevojat e veprës së dritës të Fierzës e prej 1 shtatorit 1982 të kthimit në shkollë e mesme e përgjithshme, nuk kishte parë e ndjerë një investim të tillë proçesor, tërësorë, kaq efektiv, bashkëkohor. Tani, mbi 400 nxënës të fshatrave të Fierzës, të Rajës (Breg Lumi), Ponarit të Lekës, Dushajt, Tplanit, Degës, Lekbibajt (Nikaj-Mërturit), etj. do të zhvillojnë mësimin në kushte normale në Shkollën e Mesme të Bashkuar Fierzë, falë dhe interesimit e investimit të Avni Ponarit, birit të trevës ku ngrihet kjo shkollë, i kësaj treve luginore dybigore ku bashkohet Valbona me Drinin.

Po ashtu mbështetja financiare e SIGAL-it e Avni Ponarit ka qenë dhe për Festivalin Ndërkombëtar të Gjirokastrës, Festivalin Ndërkombëtar të të Vokalit Operistik “Marie Kraja”, publikimin e rëndësishëm të veprës monografiko-historiko-psikologjiko-social të At’ Zef Pllumit të titulluar “Rrno për me tregue” dhe “Nata vjeneze e stilistit Eno Peçi”…

Të kthyera në vlera monetare, bashkëpunimi dhe mbështetja e projekteve që SIGAL ka afruar vetëm në Kosovë, kryesisht për krijimin e industrisë në këtë shtet mbi 1.4 milionë euro, pa harruar mbështetjen financiare mbi 1 milionë dollarë për pesë herët kampion të Shqipërisë në Ligën e Basketbollit të ekipit të “Valbonës” të Tropojës, por dhe të ekipit SIGAL Prishtina, me një investim rreth 1.3 milionë euro, si dhe shumë mbështetje të tjera të cilat i kanë ardhur në ndihmë dhe në mbështetje komunitetit dhe njerëzve në nevojë.

SIGAL dhe Avni Ponari janë histori suksesi dhe vlere, e mbështetur kryesisht në punët e mira. Avni Ponari është njeriu i punëve të mira e për këtë shkak ai ka një ndikim shoqërorë në veprimtaritë dhe forumet sociale brenda dhe jashtë vendit.

I qartë në dinamikën e projekteve të vogla dhe të mëdha, kontribues i projekteve sociale për zonat rurale, veçmas për fëmijët, iniciativat ambjentaliste dhe projektet kulturore, Avni Ponari është nderuar me tituj të shumtë si “Qytetar Nderi” i qytetit të Durrësit; “Qytetar Nderi” i Elbasanit; sivjet dhe “Qytetar Nderi” i Tropojës – vendlindjes së tij; “Personalitet i Vitit” nga gazeta “Telegraf”; “Biznesmen i Vitit” nga gazeta “Koha Jonë”; “Njeriu i Vitit Internacional Who’s”; “ Profili Ndërkombëtar i Drejtuesve më të Mirë”, “Lideri i Vitit” dhe nderime të tjera.

Veprimtaria e tij shoqërore, kulturologjike dhe humanitare reflekton dhe në të qenët themeluesi i Shoqatës së Sigurimeve Shqiptare të Marinës (Shoqatë me të drejta të plota të Shoqatës Ndërkombëtare të Sigurimeve të Marinës, me seli në New York), anëtarë për shumë vite në bordin e FIAA (Shoqata Shqiptare e Investimeve të Huaja) dhe AIDA (Agjencia Shqiptare e Zhvillimit të Investimeve). Nga shumë kohë Avni Ponari është anëtar i Dhomës Amerikane të Tregëtisë në Shqipëri dhe anëtar i Komisionit të Financës së FIBA Europë.

Siç dhe kuptohet, veprimtaria për Avni Ponarin, SIGAL UNIQUA Group Austria dhe bashkëpunimet e tjera janë të gjera dhe një tregues absolutisht të një personaliteti të biznesit dhe të veprimtarisë kulturore-sportive-arsimore, të cilat kanë lënë gjurmë dhe shenjat e dukshme, duke qenë në thelb punë të mira. Punët e mira jetojnë gjatë dhe iu shërbejnë të gjithë njerëzve. Për këtë të gjithëve në duhet t’i themi Avni Ponarit –Faleminderit!

Sado të përpiqem të shkruaj bukur, është e pamundur ta bëj një gjë të tillë. Punët e mira të Avni Ponarit janë më të bukura se çdo shkrim tjetër!

Dëfrim CANI / Publicist.

Tiranë, tetor 2018

Avni Ponari: Biznesi ka nevojë për më shumë mbështetje nga shteti

January 24, 2017 by dgreca

Njerëz nga e gjithë bota erdhën këto ditë në Uashington me rastin e inaugurimit të presidentit të ri amerikan. Biznesmeni nga Shqipëria Avni Ponari, drejtor i përgjithshëm i kompanisë së sigurimeve Sigal, erdhi për të parë inaugurimin e Donald Trumpit, i frymëzuar që një bizensmen si ai vetë, është tani president i Shteteve të Bashkuara. Në një intervistë para ceremonisë së inaugurimit të Presidentit të ri amerikan, ai flet me optimizëm për vizionin e ri që pret të sjellë administrata Trump. Ndërkohë, ai ngre shqetësime për hapësirat e pamjaftueshme për zhvillim që ka biznesi në Shqipëri:

Zëri i Amerikës: Ju keni ardhur për të ndjekur ceremoninë e inaugurimit të presidentit të ri amerikan. Cfarë përfaqëson për ju ku element i demokracisë amerikane?

Avni Ponari: Unë do të thoja që është një nga ngjarjet më të rendësishme jo vetëm për Shtetet e Bashkuara të Amerikës, por për të gjithë globin sepse zgjedhja për herë të parë e një biznesmeni në krye të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, aq më tepër të një vendi demokratik siç janë Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të thotë shumë. Do të thotë që ne sot ndërtojmë ekonominë e tregut, por deri tani nuk ka pasur një udhëheqës të kësaj natyre që të jetë në krye të ekonominë e tregut. Unë mendoj që me ardhjen e zotit Trump në krye të Shteteve të Bsahkuara, gjërat do të jenë totalisht ndryshe. Bota do të jetë më e hapur drejt biznesit, ekonomia do të jetë më me synime të qarta për t’u zhvilluar, njerëzit do të kenë më shumë mundësi dhe hapësira për të punuar.

Zëri i Amerikës: Zoti Ponari, të kthehemi tek përvoja juaj si biznesmen. A mund të flisni për klimën e biznesit në Shqipëri. Si ka evoluar, çfarë shihni problematike, apo pozitive në vitet e fundit në këtë klimë?

Avni Ponari: Biznesmenët në Shqipëri dhe në Ballkan, politikës i duhen. I duhen në pikëpamjen e asaj që ata duhet t’i japin tonin zhvillimin të vendeve. Politika duhet të jetë ajo që duhet ta drejtojë, t’i hapë hapësirat, të krijojë sa më shumë mundësi që ajo të zhvillohet. Fakti që sot Shqipëria, me gjithë ato resurse, nuk është atje ku duhet të jetë tregon se ne s’kemi bërë sa duhet punën tonë, por edhe politika s’ka qenë atje ku duhet për të ndërtuar një të ardhme të sigurtë, për të patur një objeksion të rendësishëm dhe për të pasur një strategji të caktuar.

Zëri i Amerikës: Cfarë problematikash konkrete ka qeverisja aktuale në drejtim të biznesit, si e shihni ju?

Avni Ponari: Do të thoja që politika duhet të jetë afër, jo vetëm ta përdorë biznesin vetëm për qëllime mediatike, por të diskutojë dhe të flasë për mundësitë dhe zhvillimet që duhen. Sot Shqipërisë i mungon industria financiare jo-bankare. Eshtë ndërtuar sistemi bankar, por nuk është ndërtuar sistemi financiar jo-bankar. Pra mungon në Shqipëri bursa, mungon tregu i letrave me vlerë. Një industri sigurimesh shumë e vogël.

Zëri i Amerikës: Përse nuk ka ardhur kapitali i huaj për të shfrytëzuar këtë potencial. Ka kapital të huaj të investuar kryesisht në energjetikë, por nuk ka kapital të huaj në sektorin financiar, as në industri të tjera. Cfarë e pengon?

Avni Ponari: Duke përcaktuar, sipas meje, dy drejtimet kryesore të zhvillimit të vendit që janë turizmi dhe agrobiznesi që janë mundësitë më të mëdhaja për Shqipërinë, do të thoja që hapësirat janë të mëdha. Por akoma nuk është krijuar infrastruktura e duhur, nuk është krijuar ajo baza e shëndoshë që çdo gjë të jetë e vendosur në shina të drejta dhe të mos ndryshojë vit pas viti, por ajo gjithmonë, nëse ka ndryshime të jetë në sensin pozitiv dhe asnjëherë të mos shkojë në drejtimin e kundërt. Këtu e kisha fjalën që në fillim që politika dhe biznesi duhet të ulen jo për t’u pare në televizor, por të ulen për të diskutuar se cilat janë mundësitë dhe kush janë prioritetet e zhvillimit të ekonomisë.

Zëri i Amerikës: Por nuk bëhet fjalë për kornizë ligjore, pasi Shqipëria ka evoluar me ligjet. Këtu bëhet fjalë, me sa kuptoj për zbatimin e ligjeve, apo jo?

Avni Ponari: Natyrisht, sot në Shqipëri ekziston një bazë e madhe ligjore, por mundësia dhe përgatitja apo institucionet përkatëse për të mbikqyrur dhe ndihmuar tregun privat nuk janë në nivelin e duhur. Akoma kemi mangësi të asaj natyre; nuk zhvillojmë indistri të tëra, siç është industria financiare jo-bankare që ajo të zhvillohet, siç janë tregu privat i pensioneve, rritja e rolit të tregut dhe industrisës së sigurimeve. Pretendojmë se ndërtojmë një shoqëri tregu dhe akoma nuk kemi liberalizuar tregun e pensioneve, tregun e shëndetit privat, nuk kemi liberalizuar tregje të tjera që i thashë pak më sipër.

Zëri i Amerikës: Pse nuk është liberalizuar? Ekziston si treg, apo jo? Në fakt ju përfaqësoni tregun e sigurimeve private?

Avni Ponari: Eshtë e vërtetë, por që të funksionojë drejtpërdrejt tregu i pensioneve private do të thotë që të krijohen, ashtu siç ekzistojnë në të gjithë botën shtyllat. Do me thënë të liberalizohet një shtyllë, që do të thotë që jo vetëm të paguash tek sigurimet shoqërore në të cilat pensioni është i detyrueshëm, por duhet të paguash edhe një alternative tjetër, të paguash për pensionin tënd drejtpërdrejt. Sepse ajo që sot shqiptarët paguajnë në punësim, e gjithë ajo para shkon për të paguar pensionet e atyre që kanë punuar vite më përpara. Eshtë një garanci për atë që puguan, por nuk është pensioni i tyre.

Zëri i Amerikës: Këtu në Amerikë… po përpiqem të gjej një parallel. Këtu është pagesa e asaj si pensioni sot në Shqipëri, me detyrim që janë sigurimet sociale, tjetra është në baza vullnetare. Ju propozoni diçka që të ishte e imponuar?

Avni Ponari: Sot ekziston e drejta për të investuar në një fond privat, si e drejtë, por jo si detyrim. Ne flasim këtu për shtyllat e pensioneve private që janë të ndara në tre kollona. Sot është vetëm ajo që është shtetërore. Në rast se liberalizohet, atëherë thuhet që ky 27%, nëse marrim atë shifër që paguhet nga paga sot, dhe ndahet, 24% do të shkojë tek sigurimet shoqërore që është shtetërore dhe 3% do të shkojë vetëm për pensionin privat të secilit, atëherë do të kemi një pension, por të ndarë në dy sektorë të ndryshëm: atë që është shtetëror dhe atë që është privat. Pra nuk do të flasim më për pensione minimale, por do të kemi pensione shumë të larta dhe do të kemi njerëz të kënaqur për faktin se do të kenë pensione të garantuara në dy drejtime të ndryshme.

Zëri i Amerikës: Por ajo nuk është e garantuar. Konkretisht këtu në Amerikë kaluam një krizë ku të gjithë ata që i kishin pensionet tek privati pësuan një humbje minimalja një e treta. Asnjë gjë që është në tregun privat nuk është e garantuar, si formulë ekonomike sepse tregu privat ka ngritje-ulje.

Avni Ponari: Natyrisht që rreziqet janë kudo. Edhe banka vetë ka rrezik. Pra edhe çdo para që vendos në bankë, ti mund të falimentosh. Por shteti prandaj ekziston, prandaj ekziston institutcioni mbikqyrës, veçanërisht për industritë financiare mbikqyrja ka një rol shumë të rëndësishëm. Dhe roli i shtetit në këtë rast është i jashtëzakonshëm. Cdo qytetar duhet ta dijë përmes këtij autoriteti se ku ndodhen paratë e tij. Pra këtu kemi të bëjmë me një mbikqyrje reale të asaj që secili ka investuar. Ashtu siç është bursa, ashtu siç janë industritë e tjera. Pra ekziston mundësia gjithmonë e falimenteve, sepse biznesi është biznes, por nga ana tjetër ekziston edhe mundësia reale e ruajtjes dhe investimeve në rast se mbikqyrësit e këtyre institucioneve kryejnë detyrën siç duhet.

Zëri i Amerikës: Të kalojmë tek sektori tjetër i sigurimeve: sigurimet për shëndetin. Ku qëndroni ju si sektor privat?

Avni Ponari: Edhe këtu kemi të bëjmë me nevojën për liberalizim dhe reformë reale, sepse kur flasim për reformë flasim për ndërthurjen e elementëve të sistemit privat me sistemin shtetëror. Në të gjithë botën, në ato vende ku unë kam përvojë janë të ndërthurura të dyja këto elemente së bashku. Do të thotë që çdo njeri është i detyruar të paguajë tek sistemi shtetëror, por paguan edhe tek sistemi privat. Pra nëse sistemi shtetëror garanton një minimum të caktuar duke filluar nga 1,000-10,000 euro, ndërsa në sistemin privat mund të garantohesh 500,000 euro duke paguar një shtesë mbi detyrimin për sistemin shtetëror. Kjo në Shqipëri nuk ekziston. Ekzistojnë sot klinikat private, spitalet private, ekziston një rrjet i tërë në të gjithë Shqipërinë. Por nuk ekziston, që klienti të shkojë ashtu siç shkon në spitalin shtetëror, të shkojë edhe në spitalin privat dhe pjesën mbi shpenzimet-kuotë t’i paguajë vetë klienti. Sot spitalet dhe klinikat private funksionojnë si dyqanet e zarzavateve: njerëzit shkojnë, bëjnë analiza gjaku, paguajnë kesh, shtrohen në spital, paguajnë kesh, sepse dy sistmet nuk janë të lidhura së bashku. Nëse këto dy sisteme janë të ndërthurura në atë formë siç e ka eskperienca botërore që deri në një nivel të caktuar është sigurimi shëndetësor i detyrueshëm dhe mbi këtë nivel secili mund të zgjedhë ose spitalin shtetëror, ose atë privat dhe të dyja të jenë të pagueshme mbi të njëjtën formulë. Në spitalin shtetëror kosto do të jetë më e lire dhe mund ta shfrytëzosh p.sh. spitalin shtetëror për 10 ditë, përkujdrejt shtimit për tri ditë në spitalin privat. Këto janë të rregulluara në të gjithë botën, por është vetëm çështje dëshire dhe strategjije i qeverisë për ta bërë ose jo këtë.

Zëri i Amerikës: Por në Shqipëri nuk është vetëm infrastruktura, por edhe fuqia blerëse. Cfarë mund të pritet nga një pensionist që të paguajë sigurime privatisht. Ju si e gjykoni forcën blerëse të individit?

Avni Ponari: Sot në Shqipëri paguhet 3.7% e pagës për sigurime shëndetësore – një shifër jo e vogël, dhe e gjithë kjo shkon për spitalet shtetërore, në të cilat flitet se shërbimi është shumë i vogël.

Zëri i Amerikës: Por 3.7% është mesatarja. Për atë pjesë të popullatëst që jeton në varfëri duhet të mendojmë që paguan zero, apo jo?

Avni Ponari: Prandaj këtu ka rolin e tij shteti. Shteti futet për atë pjesë të popullsisë që nuk ka mundësi të paguajë as elektricitetin. Shteti është i detyruar të marrë iniciativë dhe të mbështesë ato zona (të varfra) që të vazhdojë jeta edhe atje. Kjo është njëkohësisht edhe për ata që kanë nevojë shëndetësore. Në Shqipëri ka një numër prej 600,000 -700,000 të punësuar – një numër jo i vogël për popullatën e Shqipërisë. Gjithë ky numër njerëzish që paguajnë sigurimet shëndetësore. Ka me dhjetëra njerëz që nuk do të paguajnë, por do të mbulohen nga ata që kanë paga më të larta, që kanë kontribute më të mëdhaja dhe do të paguajnë edhe për atë pjesë tjetër të popullsisë.

Zëri i Amerikës: Cfarë përqindjeje e popullatës shqiptare është e paaftë të përballojë financiarisht sigurimet shëndetësore për veten?

Avni Ponari: Pjesa më e varfër, më e lodhur ekonomikisht që nuk ka mundësi ta përballojë koston mund të jetë 15-20 apo 30%. Por asnjëherë nuk mund të themi që është në atë gjendje sa nuk mund të paguajë një normë të caktuar për sigurimet shëndetësore.

Zëri i Amerikës: A ka të bëjë kjo (niveli i ulët i sigurimeve të popullatës) në një lloj mënyre edhe me faktin që në Shqipëri nuk ka qenë tradita e pagesës së siguracioneve?

Avni Ponari: Fakti që sot njerëzit i drejtohen shtetit edhe nëse i digjet shtëpia, do të thotë që ai nuk e kupton se çfarë duhet të bëjë për ta mbrojtur shtëinë e tij. Fakti që digjet një dyqan apo një maganizë, të gjithë zënë dyert e bashkive, zënë dyert e qeverisë. Apo në rastin konkret të përmbytjeve. Në qoftë që qeveria, bashkitë dhe të gjithë institucionet përkatëse tërhiqet nga kjo përgjegjësi, dhe atë përgjegjësi ia lënë atij institucioni që është i rendësishëm për ta bërë, që është industria e sigurimeve, atëherë ne do ta kemi të zgjidhur realisht këtë problem.