Azbi Shehu – Dielli

Buzëqeshja kozmike e një gjeologu të shquar

August 11, 2016 by dgreca

Duket si befasues titulli i librit të ri të profesorit-gjeolog Hazbi M.Shehu: “Buzëqeshi jetës”! Në kopertinë figuron madje edhe një trëndafil i kuq, metaforë e ngjyrave të simbolit tonë kombëtar, por edhe simbolikë dhe paralajmërim i asaj çfarë të pret kur nis të shfletosh faqet e librit. Mesazhi i Profesor Shehut është i drejtpërdrejtë: me punë të vështirë e plot pasion në shërbim të shoqërisë dhe të përparimit, vjen gëzimi, vijnë buzëqeshjet dhe poezia.

Tek nisa të lexoj librin e Hazbi M.Shehut, m’u desh të përballesha me ndjesinë e të panjohurës, e cila buron nga fakti se nuk njihesha personalisht me autorin dhe nuk kisha lexuar më parë asgjë nga krijimtaria e tij. Por Profesor Shehu ja bën të lehtë çdo lexuesi zbulimin e mesazheve dhe të qëllimit fisnik që e shtyu të ulet për të hedhur në letër mendimet e tij, pas një jete të gjatë plot punë e pasion prej gjeologu.

Pak faqe pasi ke nisur të lexosh, fillon të marrësh me mend gëzimin që ndjen zbuluesi i pasurive të nëntokës, që vijnë si rezultat i punës së tij, i studimit të palodhur. Të duket sikur i sheh duart e tij të mbushen ethshëm nga ari i zi – nafta – që sapo shpërthen nga nëntoka ku ka qëndruar miliona vjet e fjetur.

Por e shkuara në librin “Buzëqeshi jetës”, qëndron e lidhur fort me të tashmen, me jetën e profesor Shehut, në një kontekst krejt tjetër nga ai maleve, hartave dhe çekiçit të punës së gjeologut. Në fakt libri nis me një reflektim shumë më të gjerë sesa profesioni i Hazbi M. Shehut. Një trajektore e gjatë ku ndërthuret filozofia me shkencën, kozmosin, fillesën dhe kuptimin e jetës në Tokë, atdheun, përjetimet personale dhe ndjesitë më private për njeriun, ku më e para qëndron dashuria për nënën dhe kujtimin e saj.

Qysh në parathënien e librit, autori na paraqet se ka ndërmend të marrë një sfidë të vështirë. Ai thotë se “jam përpjekur të shpreh egzistencën, lëvizjen dhe transformimin e materies së paraqitur në të gjitha format e saj në përgjithësi dhe të qenieve të gjalla në veçanti”.

Siç shihet, profesor Shehu e ka vendosur shumë lart “stekën” në materialin që i ofron lexuesit. Në 300 faqet që pasojnë, ai ja ka arritur në mënyrë të admirueshme të kombinojë dilemat e mëdha egzistenciale, me përjetimet më të thjeshta të jetës së përditshme, analizimin e fenomeneve më të mëdha të natyrës, me skutat më private e në dukje të parëndësishme të shpirtit njerëzor. Nuk është e rastit që brenda një vepre të qëndrojnë afër njëri-tjetrit, kapituj ku flitet për arsyet që i shtyjnë banorët e Nju Jorkut që të shetisin të shoqëruar nga qentë, me trajtesa të një natyre krejt të ndryshme, siç janë ato të të drejtave të shqiptarëve. Apo kur ngjarjet e moshës së re në qytetin e gurtë të Beratit, ja lenë vendin përsiatjeve për forcat që venë në lëvizje Universin, yjet dhe planetet.

E njëjta gjë vlen edhe kur ai prek tema të një dimensioni madhor, siç është lëvizja e kontinenteve apo formimi i vullkaneve, duke i trajtuar njëherësh me dramat personale apo familjare të specialistëve të naftës, nën diktaturën komuniste të pasluftës së Dytë Botërore.

A kishin faj inxhinierët e Institutit Gjeologjik të Naftës, që u burgosën si sabotatorë e armiq, pyet Hazbi M. Shehu. Dhe po vetë na e jep të qartë përgjigjen: …Sabotimi ka qenë i pamundur…jo vetëm unë, por edhe gjithë punonjësit e Institutit Gjeologjik të Naftës e dinë mirë se ata nuk ishin armiq. L.Nashi, B.Alia, P.Murataj, Th.Nasto etj ishin komunistë dhe familjet e tyre ishin të lidhura me partinë që në fillim. Më tej ai shton: Unë kam qenë bashkëpunëtor me ta në punë, në terren, në përpunimin e materialit…ata ishin njerëz të kulturuar dhe të edukuar…si mundet një njeri i dashuruar pas profesionit të tij, ta denigrojë, ta poshtërojë zanatin e vet?!

Siç shihet, autori ka arritur t’i mbajë këto nocione krejt të largëta mes tyre në hapësirë dhe në kohë, të lidhura nga filli i përjetimeve të tij për gjithçka që e rrethon, për gjithçka që ka qenë, që është apo që nuk është më. Ky është dhe aspekti që e bën të veçantë librin “Buzëqeshi jetës”, i cili është konceptuar me mjeshtëri nga Profesor Shehu si një rrugëtim, ku lexuesi hap njërën pas tjetrës dyer që e çojnë në botë krejt të ndryshme.

***

Hazbi M.Shehu i përket atij brezi të specialistëve shqiptarë që i bënë “radiografinë” tokës tonë. Ai i përket gjithashtu gjeneratës që u bë pararoja e zhvillimit ekonomik që e nxorri Shqipërinë nga gjendja gjysëm-feudale, gjatë gjysëm së dytë të shekullit të 20-të. Asnjëherë më parë Shqipëria nuk kishte pasur një elitë ekspertësh të përgatitur dhe të aftë për të shfrytëzuar pasuritë e mëdha të nëntokës – naftën, gazin, kromin, bakrin e dhjetra minerale të tjera të dobishme për progresin ekonomik të vendit.

Ky brez specialistësh të rinj e të devotshëm shpërfillën kushtet e vështira në të cilat ndodhej Shqipëria e kohës, ata shkelën mbi privacionet, paragjykimet dhe mungesat e panumërta. Ishte një kohë kur idealizmi sfidonte prapambetjen, ideologjitë dhe paragjykimet. Ngritja graduale e ekonomisë dhe industrisë kombëtare kanë vulën e sakrificave të panumërta të specialistëve si Profesor Shehu, të cilët vunë dijet e tyre në themelin e një epoke që, megjithë kufizimet e mëdha, solli progres e zhvillim ekonomik.

Gjeologjia është një profesion i vështirë për t’u përvetësuar dhe ushtruar. Më mirë se kushdo këtë e di Hazbi M.Shehu. Ai dhe moshatarët e tij bënë që gjeologjia shqiptare t’i japë vendit miliona e miliarda në të ardhura financiare. Nuk e teprojmë nëse themi sot, se gjeologët arritën t’i kthejnë thesaret e nëntokës, në lokomotivën e zhvillimit të vendit. Kontributi i tyre vazhdon të mbetet sot edhe i panjohur, edhe i shpërfillur nga një shoqëri sipërfaqësore, ku peshë ka forma, e jo përmbajtja.

Në sajë të angazhimit të këtyre specialistëve, u bënë të mundura zhvillimi i degëve të tëra të ekonomisë, lindën profesione të reja, u krijuan në hartë qytete të reja dhe u punësuan dhjetra mijë njerëz në të gjithë territorin e vendit. Gjeologjia shqiptare ja ndryshoi një herë e mirë faqen tokës shqiptare, duke transformuar edhe njerëzit, raportet sociale, mënyrën sesi ata e shihnin botën. Shqipëria hyri në hartën botërore të nxjerrjes dhe shfrytëzimit të pasurive natyrore, e ky ishte shpërblimi më i madh i punës pasionante të gjeologëve, minatorëve e specialistëve të tjerë të nëntokës.

Libri “Buzëqeshi jetës” niset nga këto premisa bazë, për të hedhur disa mesazhe qëndrore, herë të pasqyrimit të natyrës së thellë njerëzore, herë të meditimit filozofik e herë të refleksioneve e kujtimeve që lidhen me ngjarje konkrete. Profesor Shehu ka ditur të jetë analitik pa qenë i tejzgjatur, ka ditur të ngacmojë, pa qenë deklamativ, ka ditur të përçojë ide dhe ndjenja, pa qenë kurrsesi i mërzitshëm e përsëritës në ato që shkruan.

Në rreshtat e librit të tij ndjehet pulsi akoma i gjallë i njeriut të punës, i ekspertit të nëntokës, i shqiptarit që sheh dhe që vuan. Një gjendje melankolie e dëshpërimi përshkon paragrafet dhe faqet ku Profesor Shehu flet për gjendjen e sotme të industrisë minerare. Është në fakt një qëndrim i dyzuar i autorit, teksa analizon të sotmen, duke e vendosur në antitezë therëse me të djeshmen. Vendburime nafte e gazi, miniera e qendra përpunimi të mineraleve, dikur faktorë me peshë vendimtare në ekonominë shqiptare, sot ose heshtin, ose janë kthyer në vatra zemërimi e zhgënjimi për punëtorët që ende vijojnë aty punën. Tjetërsimi dhe rënia në duar amatorësh e spekulantësh, i kanë transformuar ato në vatra të shuara zjarri, që nxijnë në vend që të përhapin dritë dhe ngrohtësi.

Janë braktisur objektet, galeritë dhe puset, janë braktisur gjithashtu edhe njerëzit që i krijuan ato. Ndërrimi i sistemit, në fillim të viteve ’90, i përmbledhur në termin e shumë abuzuar “tranzicion”, ka sjellë largimin e një numri të madh ekspertësh të nëntokës, të cilët e kishin shkelur, vrojtuar dhe studiuar atë në të gjitha anët e vendit. Libri i Profesor Shehut është një elegji e spikatur e kësaj drame shumëvjeçare, gjatë të cilës u bjerrën vlera, u harruan investime shumëvjeçare në përvojë e ekspertizë. Mesazhi i autorit të librit është se këto figura të shkencës shqiptare mund të japin ende edhe sot kontribute, megjithë moshën e thyer dhe flokët e bardha. Sepse sipas tij, shkëputja e “zinxhirit” të brezave, lënia në hije dhe pa punë e të “vjetërve”, madje pa e mbushur as moshën e pensionit, është një sfidë jo vetëm ndaj të shkuarës, por edhe ndaj të ardhmes.

Një minierë mund të vihet në funksion edhe brenda një pesëvjeçari, por për të përgatitur një inxhinier të zotin, duhet më tepër kohë. Autori i librit ve re me keqardhje: “në kohën e tanishme, qeveria shqiptare po e shet nëntokën tonë, burimet e naftës, gazit, kromin dhe bakrin. Drejtuesit e sotëm të shtetit duken të painteresuar për pasuritë kombëtare, të zbuluara e të pazbuluara akoma. Specialistët dhe skencëtarët tanë bredhin nëpër botë dhe ju shërbejnë të huajve”. Më tej ai vazhdon: “Këta që po drejtojnë gjatë këtij tranzicioni, nuk kanë punuar asnjë ditë në sektorin e naftës, prandaj edhe nuk e vlerësojnë si duhet”. “Ata e kanë lëshuar naftën tonë në duart e firmave të huaja, që shohin vetëm interesat e veta. Këto firma punojnë me shifrat dhe hartat tona, marrin prodhimin dhe pastaj nuk paguajnë (shpesh herë) as taksën që i detyron ligji sipas kontratës”. “Unë që po shkruaj kështu, jam autor i zbulimit të disa vendburimeve të naftës dhe të gazit në Marinëz, Bubullimë, Kolonjë, Cakran etj. Unë i kam rënë kryq e tërthorë gjithë territorit tonë. Prandaj më dhemb në shpirt kur shoh të shpërdorohen këto pasuri”, shprehet Profesori.

Specialisti me një karrierë dyzetetetëvjeçare në kërkim të mineraleve të dobishme, mbajtësi i kumtesave shkencore në disa universitete të Europës dhe Amerikës, udhëheqësi i dizertacioneve të dhjetra të rinjve universitarë, i bën thirrje rinisë së sotme të mësojë dhe të mos vrasë kohën kot, sepse vetëm atëhere mund të bëhen të vlefshëm për veten dhe vendin. Vetëm kështu mund ta bëjnë tokën “të flasë”, edhe shkëmbinjtë të hapin portat e thesareve.

Në librin që kemi përpara, shkencëtari i shquar shtron një pyetje që sot u intereson shumë lexuesve në Shqipëri e jashtë saj: A ka perspektiva vendi ynë për shtimin e vendburimeve të naftës e gazit?

Përgjigjen s’mund ta japë kush tjetër, më mirë se vetë Hazbi M.Shehu: Një “Po” e madhe! Ja si shprehet ai:

– Unë e shoh si detyrën time, të shpreh besimin e plotë për perspektivën që na pret. Madje jo vetëm për naftën e gazin. Unë kam punuar gjithmonë në terren dhe siç e kam thënë edhe në shkrime të tjera, në vendin tonë egzistojnë rezervuare të tëra naftëmbajtëse, jo vetëm në brendësi të territorit, por edhe në brezin detar. Po kjo mund të thuhet edhe për mineralet e tjera të dobishme. Duhet vetëm vëmendje, aftësi dhe patriotizëm!

Libri i Hazbi M.Shehut mund të konsiderohet jo vetëm si një manual i vlefshëm për kërkuesit e mineraleve, por edhe si një guidë e vërtetë e patriotizmit dhe dashurisë për Shqipërinë e shqiptarët. Të dyja këto, profesionalizmi dhe përvoja e shkencëtarit dhe në anën tjetër, vetëdija atdhetare e shqiptarit që merakoset për vendin e tij, janë dy shtylla që Profesor Shehu ka ditur t’i ngrejë dhe t’i mbajë në balancë gjatë gjithë librit “Buzëqeshi jetës”.

Në aspektin thjesht profesional, libri i Profesor Shehut sherbën edhe si një doracak i çmuar për ata që punojnë në sektorin e naftës dhe të gazit. Autori e ndan territorin e Shqipërisë në rajone të shkallës së parë, të dytë dhe të tretë, duke adresuar dhjetra zona naftë dhe gaz mbajtëse, si dhe duke saktësuar thellësitë e çpimit në çdo zonë. (fq.140)

Profesor Hazbi M. Shehu është një intelektual që e njeh botën. Ai nuk ka shëtitur si një vizitor i thjeshtë me aparat fotografik dhe hartën turistike ne xhep, por e ka shfrytëzuar kohën dhe hapësirën, për të krijuar imazhin e tij mbi botën, por edhe për të zgjeruar eksperiencat e tij profesionale. Profesor Shehu ka krijuar një perceptim të saktë mbi emigracionin shqiptar, sidomos brezin e shqiptarëve që emigruan pas viteve ’90 në shumë anë të botës. Vlen të përmendet fakti se njohja nga afër e jetës në vende të ndryshme dhe problemet me të cilat ndeshen emigrantët, e kanë nxitur autorin që të japë edhe disa gjykime interesante në libër.

E para gjë që bie në sy, teksa lexon mendimet e profesorit, është se atij nuk ja kanë errësuar aspak gjykimet shkëlqimi i universiteteve ku ka shkelur e ku ka dhënë leksione. As ndriçimet vezulluese të aeroporteve e qyteteve të mëdha ku ka udhëtuar e jetuar, nuk e kanë bërë më indiferent e shpërfillës për vendin e tij, siç ka ndodhur jo rrallë me një numër specialistësh apo edhe njerëzish të thjeshtë, që janë larguar prej vitesh nga Shqipëria në kërkim të një jete më të mirë.

Hazbi M. Shehu ndjehet krenar që është shqiptar, kudo që ka jetuar dhe punuar. Ai jeton, mendon dhe merr frymë si shqiptar patriot. Në librin e tij, ai kujton me mall vendlindje, Teknikumin “7 nëntori”, shokët e miqtë e tij, pedagogun e tij të paharruar Gjergj Canco, rrugicat e vjetra të Tiranës, lagjet e gurta të Beratit ku lindi. Gjithçka rri e gjallë në kujtesën e tij, edhe kur ndodhet përpara një hoteli luksoz të Nju Jorkut.

Në një moment, i ndodhur në mesin e luksit e zhurmës së metropolit perëndimor, ai ëndërron: Ah sikur të vinte një pëllumb e të më sillte një ftesë për në Shqipëri! Simboli i zogut që sjell lajme të mira, është parandjenja e një lajmi nga vendlindja. Një lajm i cili një ditë erdhi. Ish-shokët e tij të klasës, i dërguan një ftesë për një takim në Tiranë, me rastin e 30 vjetorit të gjimnazit “Qemal Stafa”. Ajo ftesë ka lënë kujtime të paharruara tek profesor Shehu: “Gati të gjithë shokët e mi të klasës erdhën në atë takim dhe shumica prej tyre na treguan se kishin kryer shkollën e lartë, madje kishin marrë edhe tituj e grada shkencore…Secili prezantoi profesionin e tij. Disa prej tyre i kishin kryer studimet jashtë shtetit…Gjatë atij takimi, ashtu siç e kanë zakon të rinjtë, kujtuam edhe rregullat e forta dhe kërkesat e larta të pedagogëve, të cilët na dukeshin të rrepta, por që, më vonë, e kemi ndjerë se ato rregulla e kërkesa na ndihmuan në jetë, na përgatitën për të përballuar detyrat”.

Duke marrë shkas nga ai takim dhe nga bisedat me ish-bashkëpunëtorë e nxënës të tij, që tashmë kanë marrë rrugët e emigracionit, profesor Shehu e sheh largimin e të rinjve nga Shqipëria, si një plagë të rëndë, madje si një fatkeqësi kombëtare. Këta “gurë të çmuar”, në mjaft raste sigurojnë një të ardhur financiare për veten e tyre, por në të njëjtën kohë, paguajnë një çmim të madh: Ata vuajnë dhe do të vuajnë tërë jetën largimin e tyre nga mëmëdheu, nga njerëzit e tyre të afërt, nga shoqëria e fëmijerisë.

Ndonjëherë ata mblidhen dhe këndojnë këngë shqiptare, por ajo është tashmë një Shqipëri që e kanë braktisur. Në letërsinë tonë të vjetër dhe të re, në letësrinë e shkruar apo në folklorin tonë, nuk mund të gjendet as edhe një këngë e vetme apo poezi, ku të mos ndjehet vaji për kurbetin.

***

Studiuesi i pasionuar Hazbi M. Shehu është autor i shumë shkrimeve me karakter shkencor, në fushën e profesionit të tij – gjeologjisë. Edhe libri i tij i fundit (që urojmë të mos mbetet i tillë), i shtohet fondit të kontributeve të vyera që ai ka dhënë, për njohjen e nëntokës shqiptare. Këto kërkime do të mbeten një investim i çmuar edhe për brezat e ardhshëm, që do të kërkojnë të dinë për pasuritë e vendit të tyre.

Siç e përmendëm edhe në fillim të këtyre shënimeve, libri “Buzëqeshi jetës”, ka një mesazh të madh për ata që e marrin në duar. Ai është një himn për kujtesën, për të mos harruar dhe për t’i dhënë vendin që u takon kontributeve madhështore të brezave të tërë të specialistëve shqiptarë, të mjeshtrave dhe ekspertëve që ditën të vendosin gurët e themelit, në projektin e Shqipërisë moderne.

Përvoja e baballarëve dhe gjyshërve nuk është një relike e bezdisshme që i ka “zënë rrugën” brezave më të rinj. Ajo është një gur kilometrik që na provon sot e gjithë ditën se ky vend mund të bëhet, se jeta shqiptare nuk është vetëm kaos, keqqeverisje, korrupsion, krim dhe pesimizëm. Rinia duhet të kthejë kryet pas, për të parë atë pjesë racionale të punës dhe përpjekjeve të baballarëve e gjyshërve të tyre, të cilët zhdukën analfabetizmin, elektrifikuan vendin, ngritën ekonominë, investuan në shkencë e në art e kulturë, zhdukën sëmundjet dhe epidemitë, duke u përpjekur të shkelin mbi privacionet dhe vështirësitë nga të më ndryshmet. Brezi që sot po tërhiqet në emër të ligjeve të hekurta të natyrës, ka megjithatë shumë për t’i thënë pasardhësve të tij.

Lexoni librin e profesor Hazbi M. Shehut dhe do ta kuptoni më së miri këtë. Sepse siç e thotë proverbi i vjetër latin: E shkruara mbetet, fjalët i merr era!

Skënder Minxhozi

Tiranë, më 9 korrik 2016

Klima dhe qëniet e gjalla

December 17, 2015 by dgreca

Pasojë e veprimit të lëvizjes dhe vetëlëvizjes së materies/

Nga Prof. Dr. Azbi Shehu- New York/Materia në sajë të lëvizjes dhe vetëlëvizjes krijon klimën në atmosferën e tokës, por vetë materia e pëson nga veprimi i klimës. Klima është në varësi të proçeseve të materies nga:

Faktorët jashtë tokës sonë (Diellit, yjeve, planetëve, etj. të Universit)
Energjia e materies brënda globit tokësor

III. Qëniet e gjalla

Gjelbërimi në koren tokësore

Shkencëtarët kanë vërtetuar se forcat e gravitacionit të planetëve dhe yjeve të Universit kanë influencuar në riformimin e orbitës së planetit tonë duke i shkaktuar asaj një anim apo pjerrësi të aksit të rrotullimit e shprehur në 23 gradë dhe 27 minuta dhe si rrjedhojë u formuan stinat vjetore.

Burimi kryesor nga faktorët jashë tokësor është Dielli. Ai furnizon me energji planetin tonë dhe atmosferën rreth tij. Sasia dhe shkalla e nxehtësis, që bie mbi tokë paraqitet e variushme, në rajone dhe zona të sipërfaqes së globit. Vetëm 50% të rrezeve të Diellit thithen nga sipërfaqja e Tokës që shkaktojnë ngrohjen e saj dhe të atmosferës. Ndërsa 30% kthehen mbrapsh në hapsirë si rrjedhojë i kundërveprimit të reve, akullit dhe ujit. Kurse 20% i nxehtësisë së rrezeve të Diellit thithen nga avulli, uji, ozoni, retë, pluhuri dhe molekulat e ajrit. Avulli ujor dhe karboni i dioxit në atmosferë ndërpresin disa nga rrjedhjet e rrezeve Diellore që do të sillnin ngritjen e temperaturës në atmosferën e tokës dhe në vetë tokën, fenomen që shpreh efektin e serave. Energjia Diellore e nxeh, e nxit dhe e vë në lëvizje atmosferën e tokës në një shkallë të gjërë planetare dhe krijon sistemin e lëvizjes të erërave në distanca ndërkombëtare.

Sistemi i erave globale punon si një motor gjigand pandërprerje për të harmonizuar kontrastet e temperaturave midis zonave tropikale dhe atyre polare. Nxehtësia e Diellit kthen ujin e oqeaneve në avull. Ky avull ngrihet lart në atmosferë dhe udhëton në drejtim të kontinenteve. Si rezultat i ftohjes, sipas stinave, ai kthehet në formë të shiut ose të dëborës në tokë duke gjallëruar jetën në globin tokësor. Rrezet e Diellit mund të forcohen ose të dobësohen; në përputhje me energjinë e brendshme të vetëlëvizjes së materies Diellore. Kjo shprehet me anë të njollave Diellore që hap pas hapi influencojnë në shpejtësinë ose ngadalësimin e motorit atmosferik. Ajri i ngrohur në zonat Tropikale ngrihet lart në Atmosferë dhe lëviz në drejtim të Poleve. Aty ai ftohet dhe zbret ose ulet në pjesët e poshtme. Rrotullimi i Tokës duke vepruar mbi këto rryma i shmang ato brënda qelizave të ajrit lëvizës.

Rrjedhjet ajrore lëvizin në mënyrë alternative përqark Tokës duke kaluar mbi oqeane dhe kontinente. Ato i ngjiten vargjeve malore zhyten drejt fushave dhe rrëshqasin në sipërfaqjen e ujrave të oqeaneve, liqeneve, etj. Kështu në çdo hap të udhëtimit të tyre krijojnë ballafaqimet e motit të atmosferës për çdo rajon në përputhje me stinat vjetore. Ky cikël përsëritet çdo vit duke krijuar format klimaterike të dallueshme për secilën zonë të planetit. Të tilla janë nxehtësitë e jashtëzakonshme të Saharas, mjergullnajat të shoqëruara me shira në pyjet e Amazonit, musonat Aziatike në tokat e pafundme në fushat e mëdha të Amerikës veriore, etj.

Ajri që ndodhet mbi një rajon zotëron cilësitë e temperaturës dhe të lagështirës. Kur një masë e tillë ajri homogjene lëviz drejt rajoneve të tjerë eventualisht modifikon, por në një farë shkalle dhe e ndyshon ajrin atje. Kështu p.sh. të ftohtit dhe masa e ajrit të thatë që e kanë origjinën në Kanada shpesh lëvizin drejt Jugut në SH.B.A. Në intervale kohe të ndryshme ato zhvendosen nga masat ajrore të nxehta dhe me lagështirë, që vijnë nga oqeanet tropikale. Masat ajrore zakonisht formojnë një front të ngushtë që shtrihet në kufijtë e mijëra kilometrave mbi sipërfaqjen e tokës. Herë herë fronti shkakton stuhi bubullimash.

Masat e ajrit të nxehta dhe me lagështi në lartësi të ndryshme topografike formojnë stuhi lokale intensive në formën e një lulelakre të karakterizuara nga re me shira të fuqishme dhe herë herë të shoqëruara dhe nga breshëri. Lumenjtë e ajrit me gjerësi relativisht të ngushtë nga 8 deri në 15km., duke udhëtuar në drejtim të Lindjes me shpejtësi nga 160 deri 300km/orë, shpeshtojnë stuhitë e ftohta Dimërore dhe Tornadot Pranverore. Rrymat ajrore e rrisin shpejtësinë duke udhëtuar në drejtim të Lindjes. Stuhitë Dimërore krijohen nga rrymat e ajrit që në lartësi të ndryshme formojnë një front moti në formën e nje vorbulle me diametër rreth 2000km dhe me një shpejtësi të akseleruar (duke u rrotulluar në drejtim të kundërt të akrepit të sahatit në Hemisferën Veriore). Erat ngrejnë lart masën e nxehtë me lagështi duke krijuar një sistem re që derdhin shi dhe dëborë në sipërfaqen e tokës.

Këto rrjedhje atmosferike reflektojnë historinë plot ngjyra të klimës që shprehet me variacionet vjetore nga akujt shekullorë në lëvizje në ashpërsinë e dimrave të ftohtë dhe deri në stinën e nxehtë të verës. Si rrjedhojë shkaktohen erërat, të cilat forcohen ose dobësohen nga dita në ditë, nga muaji në muaj dhe nga viti në vit, duke sjellë “kohë të mirë ose të keqe” shprehet populli. Jo rrallë herë erërat e fuqishme kanë hapur ose çarë, rrugë të panjohura gjatë periudhës së akullnajave. Ky dinamizëm ka shkaktuar përtëritjen dhe gjallërimin e planetit duke krijuar kushte për zhvillimin e bimësisë, poleneve, etj. në fundin e liqeneve, etj. Natyra e rrjedhjeve atmosferike llogaritet e paqendrueshme nga viti në vit. Ka një mospërputhje ndërmjet ajrit atmosferik mbi oqeane dhe të atij mbi akujt Polarë që kanë shkaktuar dhe sjellë ndryshime të lëvizjeve klimaterike.

Oqeanet lëshojnë nxehtësinë e thellësisë në sipërfaqje që zgjat me muaj, herë herë dhe me vite. Drejt ekstremiteteve pollare oqeanet mbulohen nga një perde e akujve dimëror. Fushat e shkëlqyera të akujve Polar i kthejnë mbrapsh rrezet e Diellit në hapsirë. Këta akuj gjithashtu bllokojnë rrjedhjen e nxehtësisë dhe lagështisë nga thellësia e oqeaneve. Të dy këto proçese ndihmojnë akullin që të gjallërohet rreth viteve.

Energjia e Kores Tokësore (në saj të vetëlëvizjes së materies).

Oqeanet lëshojnë nxehtësi nga thellësia drejt sipërfaqjes së tyre. Kjo nxehtësi është pasoj e vetëlëvizjes së tokës që shprehet si rrjedhojë i lëvizjeve të pllakave tektonike brenda kores tokësore. Këto pllaka duke u përplasur, hipur ose zhytur njëra mbi ose nën tjetrën krijojnë nxehtësi. Pjesët e ngurta të materies pranë zonës së kontaktit të pllakave, në saj të nxehtësisë së jashtëzakonshme, shkrihen dhe kalojnë në gjendje të lengshme. Si pasojë zmadhimi i volumit i masës së lëngshme që çon në rritjen e presionit karshi shkëmbenjve të ngurtë kërkon rrugë të reja për të lëvizur. Kjo do të shkaktonte çarje në drejtim të shkëmbenjve me kundërpresion më të vogël. Nga studimet e kryera ka dalë se rrugët drejt sipërfaqjes së tokës janë më të mundshmet për të lëvizur shkëmbinjtë e lëngëzuar ose e ashtuqujtura “Lava e vullkaneve”. Rrugët akoma më të shkurtëra për në sipërfaqjen e tokës janë ato drejt oqeaneve.

Vullkanet dhe tërmetet në globin Tokësor ndodhen kryesisht gjatë zonave të kontaktit midis pllakave tektonike dhe pranë tyre. Ato paraqiten më të përqendruara në pllakat tektonike brenda oqeaneve p.sh. në zonën e kontaktit të pllakës tektonike të oqeanit Pacifik me pllakën e Filipinëve dhe ate të Karolinës, ose pllaka e Somalisë me atë të Indo-Australisë brënda Oqeanit Indian, etj. Jo më pak vullkane dhe tërmete janë regjistruar në zonat e kontakteve dhe pranë tyre dhe midis pllakave tektonike brenda oqeanit Atlantik. Gjithashtu përqendrime të vullkaneve dhe të tërmeteve janë regjistruar dhe në kontaktet e pllakave tektonike të oqeaneve me brigjet e kontinenteve. Shembull tipik i këtyre kontakteve janë zonat e përplasjeve midis pllakës të oqeanit Pacifik dhe pllakave “Nazka” dhe “Kococ” që ndodhen brënda oqeanit Pacifik me brigjet e Amerikës ose më konkretisht me pllakën e Amerikës Veriore dhe të asaj Jugore.

Vullkane dhe tërmete janë të përhapur dhe në zonat e kontakteve dhe pranë tyre dhe midis pllakave në sipërfaqjen e kontinenteve. Si shembull përmendim zonën e kontaktit midis pllakës tektonike të Euro-Aziatike me pllakën Afrikane dhe me ate Arabike, etj. Faktikisht nga studimet e kryera është vërtetuar se në dysheme ose në fundin e oqeaneve ndodhin më shumë shpërthime vullkanike dhe tërmete se sa në sipërfaqje të kontinenteve. Ky është shkaku, përse nga oqeanet konstatohet dhe rrjedh më shumë nxehtësi. Kjo lavë e nxehtë dhe lëkundjet e fuqishme të tërmeteve reflektohen në ujin e oqeaneve e trazojnë, e qarkullojnë atë dhe krijojnë stuhi dhe urragane të fuqishme, që lëvizin drejt bigjeve të kontinenteve. Këto Urrugane që formohen në oqeane ku shpërthen nxehtësia e lavës vullkanike e shoqëruar me lëkundje të tërmeteve shprehin mekanizmin efishient, që tërheq teprimet e nxehtësisë nga oqeani për ti kaluar ato deri në pjesët e sipërme të atmosferës. Erërat e fuqishme me shpejtësi rreth 300km/orë, lëvizin në formë të një spiraleje ose të një syri dhe shoqërohen me shira të fuqishëm dhe të rrëmbyeshëm. Ato shtrihen me qindra km. të zgjatur në formën e një bishti prapa syrit në qendër të spirales dhe lëvizin ngadalë drejt Perendimit ndërsa më vonë me shpejtësi drejt Poleve. Në sipërfaqje të kontinenteve ato shkaktojnë deme të mëdha si në materiale dhe në njerëz, sepse veprojnë shpejt dhe janë të paparashikueshme, ndërsa në oqeane veprimi i tyre shuhet në gropat e oqeaneve pa shkaktuar demtime.

Nga regjistrimet e kryera është konstatuar se vullkanet dhe tërmetet ndodhen në zona të ndryshme të sipërfaqes të globit tokësor. Në këto rajone ku ato shpërthejnë, sjellin ndryshime të jashtëzakonshme, madje katastrofike në sipërfaqjen e tokës dhe në atmosferë. Ka shumë raste për tu përmendur, por më tipike dhe shumë katastrofike paraqiten zonat ku kanë vepruar vullkanet dhe tërmetet në krahinat e Japonisë. Në këto krahina vullkanet dhe tërmetet janë të vazhdueshme, por lëkundjet herë forcohen dhe herë dobësohen. Duke u futur në atmosferë këto gazra e keqësojnë klimën e atyre zonave ku veprojnë. Në disa raste kur vullkanet dhe tërmetet paraqiten shumë të fuqishëm kanë shkaktuar zhdukjen e ishujve ekzistues ose krijimin e ishujve të rinj.

Pra faktori i dytë që kondicionohet nga proçeset gjeologjike të vetëlëvizjes së materies brenda kores së Tokës; si rrjedhojë i veprimit të pllakave tektonike luan një rol specifik të rendësishëm në klimën e atmosferës dhe mbi sipërfaqjen e rruzullit tonë Tokësor.

III. Qëniet e gjalla.

Qëniet e gjalla nga mikroorganizmat e deri tek njeriu veprojnë në mënyrë aktive mbi sipërfaqjen e tokës dhe atmosferën e saj. Ato gjatë veprimtarisë jetës tyre, por dhe mbas vdekjes dhe transformimit në nje formë tjetër të ekzistencës nxjerrin nga organizmi gazra e plehra dhe i derdhin ato në sipërfaqe të tokës dhe atmosferë. Të gjitha këto prodhime të qënieve të gjalla ekzistuese dhe ato të transformuara influencojnë negativisht në klimën e Tokës sonë. Ndryshimet e klimës nga nxehtësitë e larta në ngrica të jashtëzakonshme influencojnë direkt në materien e çdo forme që ndodhet në Tokë (e ngurtë, e lëngët, e gaztë, qënie të gjalla, etj) dhe e shkatërron, e copëton, e dërrmon, etj. Kështu p.sh. malet të përberë nga shkëmbinj me fortësi të jashtëzakonshme duke ju nënshtruar nxehtësisë së lartë dhe ngrirjeve, herë bymehen dhe herë tkurren. Në këto kushte do të krijohen çarje dhe nën veprimin e agjenteve atmosferik (erat e fuqishme, stuhitë, etj) do të rrëzohen në drejtim të pjeseve më të ulta duke kaluar drejt deteve dhe oqeaneve. Ndryshimi i klimës vepron në të njejtën mënyrë dhe me llojet e tjera të materies si uji, avulli, etj.

Qëniet e gjalla veprimet e klimës i ndjejnë në saj të organizmit të instiktit të brendshëm reflektues. Ata kërkojnë që ti përshtaten klimës. Për këtë zhvendosen duke kaluar nga nje rajon (p.sh. i nxehtë) në një rajon të freskët. Ose për të jetuar në vende të nxehta përdorin kondicionera, ndërsa për rajone të ftohta pëdorin aparatet ngrohës. Kafshët e rregullojnë jetën e tyre të ambjentimit, kryesisht me anë të çvendosjes ose largimit për në rajone me klimë të përshtatshme. Duhet theksuar se ndryshimi i klimës nga nxehtësi të jashtëzakonshme në ngrica dhe anasjelltas shkakton shqetësime në trupin e qenieve të gjalla, të cilat shprehen me dëmtime në fizikun e tyre, por dhe në gjendjen shpirtërore. Kjo është një nga arsyet kryesore që influencon në shëndetin duke shkaktuar infeksione, sëmundje të renda deri në vdekje. Prandaj kryesisht njeriu shpik mjete ose aparate speciale për të jetuar në kushte të një jete normale për trupin dhe trurin e tij.

Ashtu si Toka jonë me anë të vetlëvizjes së saj të brendshme krijon nxehtësi dhe qeniet e gjalla me anë të vetlëvizjeve të tyre krijojnë nxehtësi. Kështu kur atmosfera në sipërfaqje të tokës paraqitet e ftohtë, njeriu e detyron trupin të lëvizi dhe të krijojë një klimë të përshtatshme brenda trupit të tij. Kjo tregon se me anë të vetlëvizjes së trupit njeriu rregullon mënyrën e jetësës së tij kudo që të ndodhet. Të gjitha llojet e gazrave apo të plehrave që prodhohen dhe lëshohen në natyrë nga qëniet e gjalla janë proçese fiziologjike që as vetë njeriu edhe sikur të dojë nuk mund ti ndali. Duhet thenë se këto janë të lidhura me vendndodhjen ekzistuese të qenieve të gjalla, prandaj janë dhe të lokalizuara. Këto prodhime ndodhen kryesisht pranë qyteteve të mëdha ku ka një numër të konsiderueshëm të njerëzve ose në pyjet ku jetojnë kafshë me shumicë.

Probleme shumë serioze janë prodhimet e gazrave, tymit, plehrave, etj., nga aparatet që kanë shpikur shkencëtarët dhe që po përdoren në masë nga njerëzimi (makinat, aeroplanet, raketat, etj]. Të gjitha këto lëshojnë në sipërfaqjen e Tokës dhe atmosferë mijra tonelata gazrash në sekondë. Ato e ndryshojnë klimën duke e berë më të demshme dhe për vetë njeriun. Fabrikat e panuëurta që janë ngritur, po ngrihen dhe do të ngrihen, janë një burim tjetër jashtëzakonisht i madh të cilat prodhojnë gazra dhe plehra që hidhen në sipërfaqje të kores Tokësore dhe në atmosferë. Por sikur nuk mjaftojnë këto që përmendëm më sipër, sepse njeriu po e tregon veten akoma më i pangopur duke ju turrur dhe vetes së tij me ndërgjegje të plotë. Ai pa ndjenja njerëzore dhe i pamëshirshëm po krijon të tjera gazra dhe tymra nga mjetet më moderne që po përdor në luftat e sajuara po nga ai vetë. Nga këto lufta gjakatare që po sjellin shkatërrimin e njerëzimit, prodhohen qindra mijëra ton plehrash si rrjedhojë i njerëzve të vrarë duke qenë krejtësisht të pafajshëm.

Për të gjitha këto fajtor është njeriu, por jo populli i thjeshtë që siç shprehet vet populli “Eshtë mish për top”. Janë egoistat që nuk ngopen me poste dhe pasuri. Janë ata që kanë sjellë dhe do ti sjellin fatkeqësi të tilla njerëzimit. Eshtë fatkeqësi që pikërisht këta njerëz të cilët përmendimin tim nuk duhet të ekzistonin fare në globin tonë tokësor sot kudo dhe në çdo shtet kanë frenat e jetës njerëzore dhe drejtojnë botën.

Gjelbërimi i kores Tokësore

Natyra i ka falur njeriut jo vetëm jetën me të gjitha të mirat materiale, por i ka dhuruar dhe gjelbërimin, frymarrjen e jetës në Tokë. Gjelbërimi qëndron më lartë se një qenie e gjallë. Pemët dhe bimësia na qeshin, na flasin, na përkëdhelin çdo ditë. Tek ato ne gjejmë shpirtin e vërtetë që duhet të ketë njeriu, gjejmë frymëmarrjen e shëndetshme dhe të pastër, gjejmë buzëqeshjen që nuk e kuptojnë të gjithë. Përkundrazi njeriu i keq në vend të buzëqeshjes përdor sëpatën për t’ja prerë frymarrjen që ato i dhurojnë çdo sekondë njeriut mosmirënjohës. Pikërisht kështu ndodhi kur erdhi Demokracia në vendin tonë. Në vitet 1990-1991 njerëzit e pandërgjegjëshëm i prenë pemët i rrëzuan përtokë, sepse i përkisnin regjimit Komunist. Njerëzit e degjeneruar dhe të papjekur, politizuan dhe pemët dhe gjelbërimin tek i cili të gjithë gjenin frymëzimin, gëzimin dhe frymarrjen.

Nga të gjitha llojët e materies që ekzistojnë në rruzullin Tokësor vetëm pemët, bimësia e përtërijnë ajrin në atmosferë i kthejnë buzëqeshjen asaj. Në verën e nxehtë njerëzit turren tek hijet e pemëve, ndërsa në dimër harrojnë ti përqafojnë për ti mbrojtur nga të fohtit e egër. Sa mosmirënjohës! Por nuk duhet të çuditemi shumë, sepse ata urrejnë njeri tjetrin duke vrarë dhe jo të presin mirënjohje dhe mëshirë pemët dhe bimët. Fëmijët i afrohen luleve, i buzëqeshin trandafilit, e përkëdhelin dhe e puthin. Nuk e këpusin se janë të padjallëzuar, janë të pastër në shpirt dhe ju vjen keq. Ata duan ta shohin të lulëzuar, po ta këpusin ai vdes dhe nuk do ta shihnin përherë. Kurse ne i afrohemi e këpusim pa i buzëqeshur, madje nuk e kthejmë as kokën të paktën për ta përshëndetur, për sjelljen tonë brutale. Trëndafilin e mbajmë në dorë dhe vijmë vërdallë për ti rrëmbyer zemrën ndonjë vajze duke i dhenë dhuratën e vjedhur.

Tek pemët, karafilat dhe trëndafilat shkrimtarët dhe poetët kanë gjetur dhe gjejnë frymëzimin. Sa poezi janë shkruar për dashurinë platonike nën hijen e pemëve. Të gjithë presin pranverë me gëzim, sepse shpërthen gjelbërimi. Çelin gjethet dhe lulet e pemëve, na mbushet gjoksi me aromën e karafilave apo trëndafilave. Gjethet e pemëve duke fëshfëritur sjellin flladin e freskët mbi trupin tonë, fytyrën dhe gjoksin tonë. Këtë kënaqësi fizike dhe shpirtërore e gjen vetëm në mes të pemëve dhe bimësisë, e gjen në mes të pishave në pyjet shekullorë. Gjithë këtë bukuri shpirtërore na i jep vetëm gjelbërimi, përveç interesit ekonomik si dru apo përdorimet e në ndërtimet.

Literatura

Buckley, B.; Hopkins, E.J.; Whitaker, R. 2004. Weather.
Pollack, H. 2009. A World without Ice.
Simon, S. 2006. Earthquakes.
Rosi, M.; Pappale, P.; Lupi, L.; Stopato, M. 2003. Volcanoes.
Peters, E.K. 2012. The Whole story of climate.
Scientific American. 2007. The Whole story of climate.
Scientific American. 2007. Critical perspectives on World climate.
Kraynak, J.; Tetrault. W.K. 2003. The Oceans.
National Geographic Society. 1981. Atlas of theWorld.

“Edhe yjet lindin dhe vdesin”

May 11, 2014 by dgreca

Analizë psikologjike/
Nga Azbi Shehu/
Shprehja “Edhe yjet lindin dhe vdesin” përdoret nga poetët, kineastët, etj., për t’i dhenë shpirtin artistik dhe bukurinë natyrore yjeve të Universit. Këtë thenie e dëgjojmë, jo vetëm gjatë bisedave midis njerëzëve të zakonshëm, shkrimtarëve poetëve etj., por e lexojmë dhe në veprat e shkencëtarëve astronomë.
Sa qendron dhe sa i afrohet realitetit nje mendim i tillë?
Shkencëtarët astronomë duke u bazuar në studimet e kryera me mjetet më moderne japin disa hipoteza për Universin. Ata e paraqesin ate me përmasa të paimagjinueshme dhe me nje forcë të mahnitshme. Megjithëse mendimi shkencor i gjithë njerëzimit e shpreh Universin të mahnitshëm; ai në fakt është shumë herë më i mahnitshëm nga sa ne e supozojmë?
Astronomët kanë zbuluar se biliona yje; si Dielli i sistemit tonë digjen dhe lëshojnë energji termonukleare. Shumë prej tyre shkatërrohen, copëtohen si rrjedhojë i eksplozioneve dhe hedhin në hapësirë pjesë të tyre, thërrmija, pluhur, gaz etj. nga të cilat formohen yje, planete, etj.
Disa shkencëtarë astronom kanë formuluar teorinë apo hipotezën e origjinës së Universit të emëruar “Big -Bang”. Kjo teori niset nga nje pikë dhe përhapet në vazhdim të biliona vjetë për formimin e yjeve. Fillimisht ndoshta 20 bilion vjetë më parë e gjithë masa dhe energjia kanë qenë nën nje presion ose shtypje të jashtëzakonshme me densitet infinit dhe me nxehtësi triliona gradë. Nje eksplozion i madhe kozmik shkaktoi, që masat të përhapen me shpejtësi në formë të nje topi të zjarrtë dhe që me kalimin e kohës pëson fohje.
Në fillim Universi paraqitej në formë të nje mjergullnaje të padepërtushme. Gjatë miliona vjetësh ai lëshoi nxehtësi të vazhdueshme deri në 3000 gradë kelium. Elektronet nukleare copëtohen dhe prodhojnë atome, që formojnë nje gaz turbulent të hidrogjenit dhe pak helium. Universi paraqitet i ndezur me dritë. Zonat me pluhur e gaz dhe me dendësi të lartë bashkohen si rrjedhojë i veprimit të forcës së gravitacionit, duke formuar yje në bashkësi dhe quhen Galaktita. Ata mendojnë se dhe sot universi vazhdon të zgjerohet. Po del pyetja “Ç’farë ka ndodhur para “Big-Bang” dhe ç’farë do të ndodhi në mbarim të tij?”
Nëse Universi do të mbyllet atëherë del e nevojshme të supozohet për një “Big-Bang” tjetër? Universi do të fillojë” i qeshur” dhe të mbaroj “duke qarë”? Ne, yjet na duken sikur qëndrojnë kostant vazhdimisht, por ç’ndodh me ta në të vërtetë?
Në fakt yjet kanë zhvillimin e tyre; në kohë dhe hapësirë. Nje yll gjigand i ndodhur nën veprimin e proçeseve të brëndshme të tij dhe të atyre të veprimit goditës e tërheqës të yjeve dhe planetëve të tjerë pëson eksplozion. Si rrjedhojë, ylli copëtohet në thërrmija, pluhur, gaz, lëng, etj. Këto të gjitha bashkohen dhe formojnë planete. Përbërja e këtyre planeteve është e njejtë me yllin “nenë” gjigand nga i cili u formuan. Ylli gjigand u copëtua, por nuk u zhduk; nga ai u prodhuan planete të tjerë me përmbajtje të njejtë. Pra materia nuk zhduket; vetëm transformohet duke kaluar nga nje forme në nje tjetër.
Nga studimet dhe zbulimet e kryera nga astronomët arrihet në përfundim: se yjet e nxehtë paraqiten të shnndritshëm natën, ndërsa yjet e ftohtë kanë ngjyrë të kuqerremtë. Kur një yll transformon të gjithë hidrogjenin në helium; në qendrën e tij fryhet, ftohet dhe bëhet i kuq. Më vonë, ai mund të formojë një aurelë të bukur. Ajo paraqitet ose përfaqëson një unazë gazi në fomë të një xhuxhi.
Yjet jo vetëm gatuajnë hidrogjenin me heliumin duke formuar masivisht elemente si hekuri, etj., por gjithashtu gjatë eksplozionit të yjeve të rinj, ata formojnë dhe të gjithë elementët e rendë. Këto elemente të hedhura dhe shpërndara në hapësirë bashkohen me hidrogjenin dhe heliumin, gjatë formimit të yjeve të tjerë. Të gjithë elementët e rendë, që ndodhen në planetin tonë, madje dhe në trupat e qenieve të gjalla e kanë origjinën ose prejardhjen e tyre nga vatrat e nxehta të yjeve. Brenda këtij horizonti ngjarjesh jashtë kontaktit me mbetjet e Universit disa shkencëtarë supozojnë ” vrima të zeza”.Ky supozim duket shumë fantastik i papreceptueshëm dhe ,jo i pranueshëm as si supozim?! . Teorikisht forca e gravitacionit vepron kryesisht në tërheqje mbi pjesët e yllit të copëtuar deri sa të vendoset nje pozicion ekuilibri i përshtatshëm. Forcës të gravitacionit nuk i shpëton as drita. Këto vrima të zeza paraqiten si pjesë e nje sistemi yjor binjak dhe gazi shoqërues i tyre mund të futet në ngjarjet e horizontit të yjeve. Yjet e padukshëm kanë masa të jashtëzakonshme dhe si rrjedhojë duhet të pëmbajnë vrima të zeza, supozojnë shkencëtarët astronomë.Vrimat e zeza shprehin taman të zezën;të paqartën nga këta shkencëtarë astronom.?!
Mirë shprehja “vdekja e yjeve” shpjegohet me shkatërrimin e yjeve në copa, pluhur, gaz, etj., dhe materia e tyre nuk zhduket, por transformohet duke kaluar në nje formë tjetër të ekzistencës së materies d.m.th. yjet nuk vdesin as zhduken.Po lindja e yjeve? Del pyetja si “lindi” apo u formua ylli gjigand? Yjet qofshin dhe gjigandë janë formuar si rrjedhojë i eksplozioneve të yjeve të tjerë? Pra ky është një proçes zinxhir, i vazhdueshëm i zhvillimit të materies në hapësirë. Zhvillimi i materies ka ekzistuar ekziston dhe do të ekzistoi vazhdimisht në pafundësi.
Pra, materia as krijohet dhe as nuk zhduket,por vetëm transformohet nga nje formë në një formë tjetër. Kështu shprehja “Edhe yjet lindin dhe vdesin” do të ngelet nje frazë fiktive dhe artistike në librat dhe shkrimet e poetëve.
Thenia”Lindje dhe vdekje”,që përdor populli ;për qeniet e gjalla duket më shprehëse, më e bukur dhe më afër realitetit se sa tek yjet.?!
Po edhe tek qeniet e gjalla ndodhe i njejti proçes si tek yjet?!vetëm se koha e zgjatjes dhe e kryerjes së proçesit ndryshon me miliona ose biliona vjetë?!
Bashkëveprimi i proçeseve të brendëshme[dëshirat e zjarrta të faktorit femër] dhe i proçeseve të jashtëm [ me dëshirë të njejtë të faktorit mashkull] shkaktojnë fryerjen e femrës dhe si pasoj shpërthimin, që shprehet me “lindjen” e foshnjes. Duhet theksuar se periudha nga fillimi i eksplozionit e deri tek formimi i planeteve asteroideve,etj., shprehet ose kërkon miliona dhe biliona vjetë ;ndërsa tek qeniet e gjalla[njeriu], kjo periudhë është shumë e shkurtër dhe shkon ose kërkon rrethe 9 muaj.Gjatë shpërthimit të yllit gjigand është forca e gravitacionit ajo, që i tërheq dhe i bashkon copat,thërmijat,pluhurin, gazet ,etj. të hedhura dhe të shpërndara në hapsirë. Tek qeniet e gjalla rolin e forcës të gravitacionit e luajnë prindërit e foshnjes . Gruaja dhe burri kujdesen për rritjen e fëmijës së tyre.
Copat,thërmijat,puhuri,gazet ,etj të shpërndara në hapsirë pas eksplozionit [shpërthimit] kanë të njejtën përberje si nena e tyre ,ylli gjigand. Edhe foshnja e lindur nga qeniet e gjalla[njerëz,kafshë,zogj, etj.]ka të njejtën përberje,formë, lëvizje, etj., si ato të prindërve të saj. Pra dhe tek qeniet e gjalla nuk lind asgje e re veçse vazhdon trashëgimria e njeriut ,e kafshës,e zogut, e tj.
Deri në ditët, që po jetojmë në asnjë libër; qoftë ky dhe i shenjtë nuk është shprehur ndonje e dhenë ose fakt për lindjen e nje njeriu të ri ose kafshe apo zogu etj., të rinjë ,që të jenë të ndryshëm nga ata, që ekzistojnë në planetin tonë.?!
Detyra e prindërve është ta rrisin,ta edukojnë dhe ta zhvillojnë foshnjen e lindur me dashuri të jashtëzakonshme; ashtu siç vepron forca e pamëshirshme e gravitacionit,që kujdeset dhe i bashkon copat,thërmijat,pluhurin,gazet ,etj ,që ndodhen në hapsirë si rrjedhoj i eksplozionit[shpërthimit] të yllit gjigand.
Kur foshnja del në dritë vetëm lëviz ,por nuk është në gjendje të mendoi dhe të gjykoi. Ajo nuk di pse lindi; është thjeshtë nje substancë mishi,që e drejtojnë të tjerët[prindërit,etj.]Me kalimin e kohës nën kujdesin e prindërve dhe të shoqëris ajo merr gradualisht edukimin përkatës. Janë ngacmimet e jashtëme ato ,që i japin forcë dhe ide trurit të mendoi ,të gjykoi dhe të veproi. Nëse foshnjen e porsa lindur e izolon nga njerëzit; ajo nuk do të jetë në gjendje as të flas dhe as të shkruaj,etj.Ç’do veprim i njeriut është i lidhur me trurin.Në saj të trurit njeriu, lëviz,mendon, drejton dhe kryen ç’do veprim në jetë. Në se i heqim trurin njeriut ,ai ngelet nje copë mish,që dhe po të lëvizi nuk di ku shkon?!.Pra truri e zbukuron njeriun, aq shumë sa, që nganjeher arrin të mendoi fantazira deri sa i duket vehtja dhe mbret i Universit?!
Foshnja që lind është kopje e prindërve në të gjitha drejtimet:në formë, përmbajtje,lëvizje ,e tj. Pra, si rrjedhoj është nje vazhdim i natyrshëm i prindërve të tij.Atëhere pse e quajmë “lindje” dhe jo trashëgimëri?!Lindja e fëmijës tek prindërit dhe të afërmit shpreh gëzimin dhe shpresën e tyre për të ardhmen?!Truri i njeriut është nje substancë mishi special,që krijon idetë; drejton dhe orienton gjithë materien e ngurtë dhe të gjallë.?Dikush mendon se truri d. m. th. materia lind ose krijon idetë?! Sa qendron nje thenie e tillë?!
Njeriu ka krijuar robote duke i vëndosur nje lloi mekanizmi brenda tij dhe ai punon,lëviz bile drejton dhe orienton njerëzit; si të punojnë dhe të veprojnë. Atëhere ne duhet të themi se ky mjet apo mekanizëm ,që shpreh materien krijon apo lind idetë.?! D.m.th. po të vendosim nje copë mishi, apo diçka tjetër brenda guackës ku ndodhet truri injeriut atëhere, kjo materie do të kryej veprimet e trurit; do te mendoi, gjykoi dhe të zëvendësoi trurin.?!
Pra ,mbi bazën e këtij arsyetimi jemi të detyruar të pranojmë se truri është nje substancë me nje përberje speciale të jashtëzakonshme, që dikush jasht njeriut e ka zgjedhur dhe vendosur tek guacka në kokën e njeriut për të drejtuar botën?!
Njeriu me anë trurit ka zbuluar,po zbulon dhe do të zbuloi sekretet e universit. Në saj të aftësive të jashtëzakonshme të kësaj substance speciale; ai ka arritur të kuroi pjesët e dëmtuara të trurit tij.Njeriu e kupton se truri i tij; ka zgjuarsi të paperceptueshme edhe nga vet njeriu. Truri i tij po prodhon dhe do të prodhoi çudira në këtë jetë,por ai kurr nuk do të zbuloi vetvehten , nuk do të arrij të përcaktoi përberjen e tij ;brumin nga i cili është gatuar.?!njeriu kurr nuk do të arrij të përcaktoi fillimin e jetës të qenieve të gjalla ,por as fundin e tyre?!Sepse nuk ka pasur fillim as do të ketë fund?! materia në terësi duke përfshirë dhe qeniet e gjalla ka ekzistuar dhe do të ekzistoi përgjithmon, sepse asgje nuk lind dhe as krijohet dhe asgje nuk vdes ose zhduket.
Sapo njeriu lind ;?! lëviz, qanë dhe kërkon instiktivisht ushqim. Nën veprimin edukues të prindërve ,të mësuesve,etj. instikti i njeriut të porsa lindur detyrohet të veproi siç kërkojnë faktorët e jashtëm?! Në kopësht, në shkollën fillore etj., ai mëson ,por pa e kuptuar jetën ,sepse vepron me anë të instiktit të brendëshëm dhe pa ndërgjegje?!.Nga mezi i shkollës mesme; atij i fillon nje ndërgjegje e dobët dhe nisë të kuptoi se duhet të mësoi për vehte,për të ardhmen e tij dhe, jo pse i thonë të tjerët?!Në fillim të shkollës lartë; ndërgjegja forcohet dhe njeriu fillon të mendoi seriozisht për të ardhmen e tij. Kur ai fillon punën; ndërgjegja rritet dhe në shumicën e rasteve veprimet i kryen me ndërgjegje. Duhet theksuar se krahas zhvillimit të ndërgjegjes vepron dhe instikti i brendëshëm dhe në disa raste, ai paraqitet aq i fortë sa që njeriu mund të kryej veprime jo të mira,që e çojnë në përplasje me të tjerët dhe merr dënimin përkatës.Ndërgjegjia forcohet me rritjen e moshës.Në rastet kur njeriu përdor ndërgjegjen, llogjikën dhe arsyen në përgjithësi i zgjidh drejt problemet e jetës dhe si rrjedhoj mund ta lëjë në hije dhe egoizmin.?!
Jeta ka vërtetuar se instikti është i përhershëm dhe vepron në ç’do rast tek foshnja njeri,tek kafshët dhe ka vepruar gjithmon tek njeriu primitivë.?!
Njeriu me vullnet të spikatur arrin të mësoi,edukoi,jo vetëm fëmijët e tij,por dhe kafshët ,etj.,gjithmon duke orientuar instiktin e tyre në kryerjen veprave dhe shfaqjeve të mira. Nje ditë të bukur me Diell dhe të freskët, me disa shokë shkuam për vizitë në kopshtin zoollogjikë të New Yorkut. Atje na lajmëruan se në ora tre mbas dite do të jepej shfaqje në pishinë.Kështu ne mbas vizitës shumë interesante dhe eksituese zumë vende në llozhat përballë pishinës;ku do të zhvillohej shfaqja.Në pishinë brenda në ujë luanin dhe kërcenin delfinat.Nuk kishin kaluar më shumë se 15 minuta, kur para pishinës u shfaq nje vajzë me përparëse dhe me nje qeskë. Ajo nxorri nga qeska nje llojë ushqimi dhe e hodhi në drejtim të delfinës. Delfina u hodh për të kapur ushqimin dhe filloi të kërcei dhe të vallxonte rreth vajzës instruktore.Lëvizjet e delfinës ishin tërheqëse të bukura dhe fantastike. Ishte instikti i brendëshëm ,nevoja e organizmit për ushqim, që e detyronte delfinën të hidhej dhe të vallzonte për të plotësuar dëshirën e instruktores. Instruktorja kishte punuar shumë dhe në mënyrë të palodhur për ta mësuar dhe edukuar delfinën[kafshën].Pra delfina nuk përdorte ndërgjegjen,llogjikën dhe arsyetimin se duhej të jepte shfqaqje para publikut ,të cilët kishin paguar biletat;mbasi tek ajo vepronte vetëm instikti për të siguruar ushqimin dhe jo ndërgjegja, që tek delfina]kafsha] nuk ekziston. Kafsha duke mos patur ndërgjegje mund të shkaktoi deme, jo vetëm materiale ,por dhe vrasje të qenieve të gjalla;si rrjedhoi i veprimit vetëm të instiktit të brendëshëm të saj?!Ne njerëzit i duam kafshët sepse ato janë punëtore të durueshme dhe besnike[Kali gomari,qeni,et.,],megjithëate ,kur ne grindemi me njeri tjetrin për ta ofenduar ose dhe poshtëruar kundërshtarin shprehemi : je nje kafshë?!.
Diku në nje nga parlamentet Europiane ndodhi nje ngjarje jo e zakonshme: dikush goditi [ndofta dhe padashur]njerin nga personalitetet kryesore .Ai u kthye në drejtim të personit, që e goditi dhe u shpreh:Kafshë. Tjetri uli kokën dhe u largua. Në pushim të seancës parlamentare nje miku i ngushtë i personalitetit, që u godit ju afrua dhe i tha: I dashur ne kafshët i duam se jo vetëm që punojnë ,por janë të durueshme dhe besnike;përveç kësaj ,kur duam të nderojmë, të lavdërojmë nje njeri të fuqishëm e personafikojmë me shprehjen:Luani i maleve.Në ç’do televizor para se të filloi nje film jepet figura e luanit; e tj.dhe e pyeti :si e shpjegoni ju epitetin, që i vure njeriut, që të goditi?!
I dashur mik!Kafshët përdorin instiktin, sepse nuk kanë ndërgjegje dhe kur ky instikt i tyre del mbi ujë; ato të godasin ,të shqelmojnë.Njeriu zotëron si ndërgjegjen dhe instiktin. Njeriu me ndërgjegje shrytëzon llogjikën dhe përgjigjet me arsye.Njeriu, që më goditi mua shrytëzoi dhe përdori instiktin dhe meqenë se instiktin e përdorin vetëm kafshët unë i dhashë ate, që meritonte. Kjo nuk do të thotë se unë i përbuz kafshët;përkundrazi siç jeni dhe ju në dijeni unë jam kryetar i shoqatës për mbrojtjen e kafshëve, prandaj besoj se mbas këtyre sqarimeve duhet ta largosh mendimin, jo të mirë, që krijove për mua nga ngjarja që ndodhi në parlament?!Këtë ta kërkoj si njeri me ndërgjegje dhe jo si miku im?!
Instikti ka vepruar vazhdimisht tek njerëzit primitivë.Ata për të siguruar ushqimin,që ja kërkonte organizmi ,jo vetëm,që nuk kishin mëshirë për viktimën,por shpesh rezikonin dhe vehten e tyre.
Instikti vepron plotësisht tek foshnja njeri.Dhe fëmija e nxitur nga instikti nuk njeh dhe nuk pranon tjetër përveç ushqimit dhe në veçanti kur ja jep mamaja që e ushqen.?!
Me zhvillimin e njeriut fillon dhe formohet ndërgjegjia. Ajo i kundërvihet instiktit ,që të mos kryej bëma dhe të futet në telashe njeriu.
Njeriu kalon tre faza gjatë zhvillimit dhe formimit të tij si njeri. Faza e parë i përket fëmirisë dhe është e lidhur me veprimin vetëm të instiktit.Në Fazën e dytë fillon ndërgjegja ,e cila bashkëvepron me instiktin. Në fazën e tretë ndërgjegja predominon mbi instiktin.
Instikti është i lidhur me egoizmin . Sa herë, që egoizmi del mbi ujë si rrjedhoj shpërthen instikti dhe ndodhin kontradikta; sjellje jo të mira shoqërore, sepse në këto raste njeriu e humbet llogjikën dhe arsyen dhe krijon probleme serioze në shoqëri.Në moshë të pjekur kur ndërgjegja predominon mbi instiktin njeriu në përgjithësi kryen veprime dhe vepra të mira; për vehte dhe shoqërinë.Kur ndërgjegja arrin nivelin më të lartë të saj; njeriu fillon të punoi për shoqërinë dhe vëllazërimin midis njerëzve.Shembuj tipik të ndërgjegjes së lartë njerëzore mund të pranohen veprimet e Europës për tu bashkuar ;ose Sh.B. A. .Në vende të ndryshme të botës, ndërgjegja paraqitet e diferencuar.
Njeriu krijohet ose” lind” si foshnje e trashëgimërisë; jeton për nje periudhë të caktuar dhe në mbarim të jetës tij,ai transformohet duke kaluar në nje formë tjetër të materies[pluhur,gaz,etj.].
Të gjitha qeniet e gjalla kanë pasur,kanë dhe dotë kenë të njejtin fat ose kanë ndjekur të njetën rrugë të krijimit dhe zhvillimit si tek njeriu ,por të diferencuar sipas përberjes dhe aftësis trunore.
Kanë kaluar mijra vjetë dhe nuk ka asnje të dhenë nga institucionet shkencore shtetërore ose private, që të shpreh dhe vërtetoi kalimin nga një lloj e qenieve të gjalla në nje lloi tjetër dhe konkretisht nga krimbi të jetë formuar zogu ose majmuni të kthehej në njeri ose gjysëm njeri, etj.Nuk është shkruar as diskutuar transformimi brenda të njejtës lloj;konkretisht zogjtë nuk kanë ndryshuar as përberjen dhe as formën gjatë gjithë historis së tyre.Po kështu ndodh me kafshët, njeriun dhe të gjithë llojët e qenieve të gjalla.?! Foshnja e” lindur”është trashëgimëri e prindërve;në thelb ajo nuk sjellë asgje e re si trup ,formë dhe si tru. Vetëm se truri është zhvilluar por në saj të veprimit dhe ngacmimit të faktorit të jashtëm[njeri,ambjent,etj.]
Edhe tek yjet ndodh e njejta gje;kështu; ylli gjigand copëtohet në pjesë më të vogla,në thërmija,pluhur, gaz,etj.,të cilat kanë të njejtën përberje me yllin “nenë” dhe nuk përfaqësojnë asgje të re.Pra si tek yjet dhe qeniet e gjalla ka vetëm trashëgimëri dhe jo lindje apo krijim. Gjithashtu tek yjet dhe qeniet e gjalla ka vetëm transformin të materies d.m.th. kalim të saj nga nje formë në nje tjetër dhe jo zhdukje apo”vdekje”.
Disa pyesin :si lindi njeriu i parë; si lindën për herë të parë ose si u krijuan qeniet e para në planetin tonë?!Si u krijua apo “lindi” materia?!
Ti përgjigjesh kësaj pyetje duhet bërë më parë nje pyetje tjetër më e avancuar dhe më e bukur:Si lindi ? si u krijua apo u formua Universi?! dhe si do të mbaroi ai ose ç’far do të ndodh me te në vazhdim?!
Materia me të gjitha format e saj nga e ngurtë e deri tek qeniet e gjalla ka ekzistuar,ekziston dhe do të ekzistoi përgjithmon ; ajo nuk “lind” as nuk “vdes” vetëm transformohet gjatë zhvillimit në univers. Materia është në lëvizje të përhershme dhe të përjetëshme.
Pra nuk ka pasur fillim as do të ketë mbarim të Universit dhe të materies së ngurtë dhe qenieve të gjalla, që ndodhen dhe jetojnë në te.
Forca e gravitacionit të tokës është e faktuar.Ajo vepron mbi materien .Njerëzit e ndjejnë veprimin e saj mbi trupat e tyre,por me nivelin e zgjuarsis ,që kanë akoma nuk e njohin origjinën e saj.?!
Për deri sa ekziston faktikisht forca e gravitacionit në nje planet si i yni ;a nuk do të qe e arsyeshme të pranojmë dhe ekzistencën e nje force të mbinatyrshme, që të vepron mbi Universin?!

Prof. dr. Hazbi Shehu

Literatyra:
1]Atlas of the world
Richard J. Darley
John F. Shupe
Ted Dachtera,
Etc.
Washington D.C. 1981.
2]The basics of Earth
Robert E. Krebs
2001
3]Astronomy[third Edition]
Christopher De Pree.Ph.D.
Alan Axelrow,Ph.D.
2004
5]Encyclopedia of space.
Heather Couper
Nigel Henbest
2009
6]Astronomy[sixth edition]
Dinah L. Moche
2001′

Edhe yjet lindin dhe vdesin

February 8, 2014 by dgreca

Shprehja “Edhe yjet lindin dhe vdesin” përdoret nga poetët, kineastët, etj., për ti dhenë shpirtin artistik dhe bukurinë natyrore yjeve të Universit. Këtë thenie e dëgjojmë, jo vetëm gjatë bisedave midis njerzëve të zakonshëm, shkrimtarëve poetëve etj., por e lexojmë dhe në veprat e shkencëtarëve astronomë. Sa qendron dhe sa i afrohet realitetit nje mendim i tillë?

Shkencëtarët astronomë duke u bazuar në studimet e kryera me mjetet më moderne japin disa hipoteza për Universin. Ata e paraqesin ate me përmasa të paimagjinueshme dhe me nje forcë të mahnitshme. Megjithëse mendimi shkencor i gjithë njerëzimit e shpreh Universin të mahnitshëm; ai në fakt është shumë herë më i mahnitshëm nga sa ne e supozojmë?

Astronomët kanë zbuluar se biliona yje; si Dielli i sistemit tonë digjen dhe lëshojnë energji termonukleare. Shumë prej tyre shkatërrohen, copëtohen si rrjedhojë i eksplozioneve dhe hedhin në hapësirë pjesë të tyre, thërrmija, pluhur, gaz etj. nga të cilat formohen yje, planete, etj.

Disa shkencëtarë astronom kanë formuluar teorinë apo hipotezën e origjinës së Universit të emëruar “Big -Bang”. Kjo teori niset nga nje pikë dhe përhapet në vazhdim të biliona vjetë për formimin e yjeve. Fillimisht ndoshta 20 bilion vjetë më parë e gjithë masa dhe energjia kanë qenë nën nje presion ose shtypje të jashtëzakonshme me densitet infinit dhe me nxehtësi triliona gradë. Nje eksplozion i madhe kozmik shkaktoi, që masat të përhapen me shpejtësi në formë të nje topi të zjarrtë dhe që me kalimin e kohës pëson fohje.

Në fillim Universi paraqitej në formë të nje mjergullnaje të padepërtushme. Gjatë miliona vjetësh ai lëshoi nxehtësi të vazhdueshme deri në 3000 gradë kelium. Elektronet nukleare copëtohen dhe prodhojnë atome, që formojnë nje gaz turbulent të hidrogjenit dhe pak helium. Universi paraqitet i ndezur me dritë. Zonat me pluhur e gaz dhe me dendësi të lartë bashkohen si rrjedhojë i veprimit të forcës së gravitacionit, duke formuar yje në bashkësi dhe quhen Galaktita. Ata mendojnë se dhe sot universi vazhdon të zgjerohet. Po del pyetja “Ç’farë ka ndodhur para “Big-Bang” dhe ç’farë do të ndodhi në mbarim të tij?”

Nëse Universi do të mbyllet atëherë del e nevojshme të supozohet për një “Big-Bang” tjetër? Universi do të fillojë dhe të mbaroj “duke qarë”? Ne, yjet na duken sikur qëndrojnë kostant vazhdimisht, por ç’ndodh me ta në të vërtetë?

Në fakt yjet kanë zhvillimin e tyre; në kohë dhe hapësirë. Nje yll gjigand i ndodhur nën veprimin e proçeseve të brëndshme të tij dhe të atyre të veprimit goditës e tërheqës të yjeve dhe planetëve të tjerë pëson eksplozion. Si rrjedhojë, ylli copëtohet në thërrmija, pluhur, gaz, lëng, etj. Këto të gjitha bashkohen dhe formojnë planete. Përbërja e këtyre planeteve është e njejtë me yllin “nenë” gjigand nga i cili u formuan. Ylli gjigand u copëtua, por nuk u zhduk; nga ai u prodhuan planete të tjerë me përmbajtje të njejtë. Pra materia nuk zhduket; vetëm transformohet duke kaluar nga nje forme në nje tjetër.

Nga studimet dhe zbulimet e kryera nga astronomët arrihet në përfundim se yjet e nxehtë paraqiten të shnndritshëm natën, ndërsa yjet e ftohtë kanë ngjyrë të kuqerremtë. Kur një yll transformon të gjithë hidrogjenin në helium; në qendrën e tij fryhet, ftohet dhe bëhet i kuq. Më vonë, ai mund të formojë një aurelë të bukur. Ajo paraqitet ose përfaqëson një unazë gazi në fomë të një xhuxhi.

Yjet jo vetëm gatuajnë hidrogjenin me heliumin duke formuar masivisht elemente si hekuri, etj., por gjithashtu gjatë eksplozionit të yjeve të rinj, ata formojnë dhe të gjithë elementët e rendë. Këto elemente të hedhura dhe shpërndara në hapësirë bashkohen me hidrogjenin dhe heliumin, gjatë formimit të yjeve të tjerë. Të gjithë elementët e rendë, që ndodhen në planetin tonë, madje dhe në trupat e qenieve të gjalla e kanë origjinën ose prejardhjen e tyre nga vatrat e nxehta të yjeve. Brenda këtij horizonti ngjarjesh jashtë kontaktit me mbetjet e Universit disa shkencëtarë supozojnë ” vrima të zeza”.Ky supozim duket shumë fantastik i papreceptueshëm dhe ,jo i pranueshëm as si supozim?! . Teorikisht forca e gravitacionit vepron kryesisht në tërheqje mbi pjesët e yllit të copëtuar deri sa të vendoset nje pozicion ekuilibri i përshtatshëm. Forcës të gravitacionit nuk i shpëton as drita. Këto vrima të zeza paraqiten si pjesë e nje sistemi yjor binjak dhe gazi shoqërues i tyre mund të futet në ngjarjet e horizontit të yjeve. Yjet e padukshëm kanë masa të jashtëzakonshme dhe si rrjedhojë duhet të pëmbajnë vrima të zeza, supozojnë shkencëtarët astronomë.Vrimat e zeza shprehin taman të zezën;të paqartën nga këta shkencëtarë astronom.?!

Mirë shprehja “vdekja e yjeve” shpjegohet me shkatërrimin e yjeve në copa, pluhur, gaz, etj., dhe materia e tyre nuk zhduket, por transformohet duke kaluar në nje formë tjetër të ekzistencës së materies d.m.th. yjet nuk vdesin as zhduken; po lindja e yjeve? Del pyetja si “lindi” apo u formua ylli gjigand? Yjet qofshin dhe gjigandë janë formuar si rrjedhojë i eksplozioneve të yjeve të tjerë? Pra ky është një proçes zinxhir, i vazhdueshëm i zhvillimit të materies në hapësirë. Zhvillimi i materies ka ekzistuar ekziston dhe do të ekzistoj vazhdimisht në pafundësi.

Pra, materia as krijohet dhe as nuk zhduket,por vetëm transformohet nga nje formë në një formë tjetër. Kështu shprehja “Edhe yjet lindin dhe vdesin” do të ngelet nje frazë fiktive dhe artistike në librat dhe shkrimet e poetëve.

Thenia”Lindje dhe vdekje”,që përdor populli ;për qeniet e gjalla duket më shprehëse, më e bukur dhe më afër realitetit se sa tek yjet.?!

Po edhe tek qeniet e gjalla ndodhe i njejti proçes si tek yjet?!vetëm se koha e zgjatjes dhe e kryerjes së proçesit ndryshon me miliona ose biliona vjetë?!

Bashkëveprimi i proçeseve të brendëshme[dëshirat e zjarrta të faktorit femër] dhe i proçeseve të jashtëm [ me dëshirë të njejtë të faktorit mashkull] shkaktojnë fryerjen e femrës dhe si pasoj shpërthimin, që shprehet me “lindjen” e foshnjes. Duhet theksuar se periudha nga fillimi i eksplozionit e deri tek formimi i planeteve asteroideve,etj., shprehet ose kërkon miliona dhe biliona vjetë ;ndërsa tek qeniet e gjalla[njeriu], kjo periudhë është shumë e shkurtër dhe shkon ose kërkon rrethe 9 muaj.Gjatë shpërthimit të yllit gjigand është forca e gravitacionit ajo, që i tërheq dhe i bashkon copat,thërmijat,pluhurin, gazet ,etj. të hedhura dhe të shpërndara në hapsirë. Tek qeniet e gjalla rolin e forcës të gravitacionit e luajnë prindërit e foshnjes . Gruaja dhe burri kujdesen për rritjen e fëmijës së tyre.

Coprat,thërmijat,puhuri,gazet ,etj të shpërndara në hapsirë pas eksplozionit [shpërthimit] kanë të njejtën përberje si nena e tyre ,ylli gjigand. Edhe foshnja e lindur nga qeniet e gjalla[njerëz,kafshë,zogj, etj.]ka të njejtën përberje,formë, lëvizje, etj., si ato të prindërve të saj. Pra dhe tek qeniet e gjalla nuk lind asgje e re veçse vazhdon trashëgimria e njeriut ,e kafshës,e zogut, e tj.

Deri në ditët, që po jetojmë në asnjë libër; qoftë ky dhe i shenjtë nuk është shprehur ndonje e dhenë ose fakt për lindjen e nje njeriu të ri ose kafshe apo zogu etj., të rinjë ,që të jenë të ndryshëm nga ata, që ekzistojnë në planetin tonë.?!

Detyra e prindërve është ta rrisin,ta edukojnë dhe ta zhvillojnë foshnjen e lindur me dashuri të jashtëzakonshme; ashtu siç vepron forca e pamëshirshme e gravitacionit,që kujdeset dhe i bashkon copat,thërmijat,pluhurin,gazet ,etj ,që ndodhen në hapsirë si rrjedhoj i eksplozionit[shpërthimit] të yllit gjigand.

Kur foshnja del në dritë vetëm lëviz ,por nuk është në gjendje të mendoi dhe të gjykoi. Ajo nuk di pse lindi; është thjeshtë nje substancë mishi,që e drejtojnë të tjerët[prindërit,etj.]Me kalimin e kohës nën kujdesin e prindërve dhe të shoqëris ajo merr gradualisht edukimin përkatës. Janë ngacmimet e jashtëme ato ,që i japin forcë dhe ide trurit të mendoi ,të gjykoi dhe të veproi. Nëse foshnjen e porsa lindur e izolon nga njerëzit; ajo nuk do të jetë në gjendje as të flas dhe as të shkruaj,etj.Ç’do veprim i njeriut është i lidhur me trurin.Në saj të trurit njeriu lëviz,mendon, drejton dhe kryen ç’do veprim në jetë. Në se i heqim trurin njeriut ,ai ngelet nje copë mish,që dhe po të lëvizi nuk di ku shkon?!.Pra truri e zbukuron njeriun, aq shumë sa, që nganjeher arrin të mendoi fantazira deri sa i duket vehtja dhe mbret i Universit?!

Foshnja që lind është kopje e prindërve në të gjitha drejtimet:në formë, përmbajtje,lëvizje ,e tj. Pra, si rrjedhoj është nje vazhdim i natyrshëm i prindërve të tij.Atëhere pse e quajmë “lindje” dhe jo trashëgimëri?!Lindja e fëmijës tek prindërit dhe të afërmit shpreh gëzimin dhe shpresën e tyre për të ardhmen?!Truri i njeriut është nje substancë mishi special,që krijon idetë; drejton dhe orienton gjithë materien e ngurtë dhe të gjallë.?Dikush mendon se truri d. m. th. materia lind ose krijon idetë?! Sa qendron nje thenie e tillë?!

Njeriu ka krijuar robote duke i vëndosur nje lloi mekanizmi brenda tij dhe ai punon,lëviz bile drejton dhe orienton njerëzit; si të punojnë dhe të veprojnë. Atëhere ne duhet të themi se ky mjet apo mekanizëm ,që shpreh materien krijon apo lind idetë.?! D.m.th. po të vendosim nje copë mishi, apo diçka tjetër brenda guackës ku ndodhet truri injeriut atëhere, kjo materie do të kryej veprimet e trurit; do te mendoi, gjykoi dhe të zëvendësoi trurin.?!

Pra ,mbi bazën e këtij arsyetimi jemi të detyruar të pranojmë se truri është nje substancë me nje përberje speciale të jashtëzakonshme, që dikush jasht njeriut e ka zgjedhur dhe vendosur tek guacka në kokën e njeriut për të drejtuar botën?!

Njeriu me anë trurit ka zbuluar,po zbulon dhe do të zbuloi sekretet e universit. Në saj të aftësive të jashtëzakonshme të kësaj substance speciale; ai ka arritur të kuroi pjesët e dëmtuara të trurit tij.Njeriu e kupton se truri i tij; ka zgjuarsi të paperceptueshme edhe nga vet njeriu. Truri i tij po prodhon dhe do të prodhoi çudira në këtë jetë,por ai kurr nuk do të zbuloi vetvehten , nuk do të arrij të përcaktoi përberjen e tij ;brumin nga i cili është gatuar.?!njeriu kurr nuk do të arrij të përcaktoi fillimin e jetës të qenieve të gjalla ,por as fundin e tyre?!Sepse nuk ka pasur fillim as do të ketë fund?! materia në terësi duke përfshirë dhe qeniet e gjalla ka ekzistuar dhe do të ekzistoi përgjithmon, sepse asgje nuk lind dhe as krijohet dhe asgje nuk vdes ose zhduket.

Sapo njeriu lind ;?! lëviz, qanë dhe kërkon instiktivisht ushqim. Nën veprimin edukues të prindërve ,të mësuesve,etj. instikti i njeriut të porsa lindur detyrohet të veproi siç kërkojnë faktorët e jashtëm?! Në kopësht, në shkollën fillore etj., ai mëson ,por pa e kuptuar jetën ,sepse vepron me anë të instiktit të brendëshëm dhe pa ndërgjegje?!.Nga mezi i shkollës mesme; atij i fillon nje ndërgjegje e dobët dhe nisë të kuptoi se duhet të mësoi për vehte,për të ardhmen e tij dhe, jo pse i thonë të tjerët?!Në fillim të shkollës lartë; ndërgjegja forcohet dhe njeriu fillon të mendoi seriozisht për të ardhmen e tij. Kur ai fillon punën; ndërgjegja rritet dhe në shumicën e rasteve veprimet i kryen me ndërgjegje. Duhet theksuar se krahas zhvillimit të ndërgjegjes vepron dhe instikti i brendëshëm dhe në disa raste, ai paraqitet aq i fortë sa që njeriu mund të kryej veprime jo të mira,që e çojnë në përplasje me të tjerët dhe merr dënimin përkatës.Ndërgjegjia forcohet me rritjen e moshës.Në rastet kur njeriu përdor ndërgjegjen, llogjikën dhe arsyen në përgjithësi i zgjidh drejt problemet e jetës dhe si rrjedhoj mund ta lëjë në hije dhe egoizmin.?!

Jeta ka vërtetuar se instikti është i përhershëm dhe vepron në ç’do rast tek foshnja njeri,tek kafshët dhe ka vepruar gjithmon tek njeriu primitivë.?!

Njeriu me vullnet të spikatur arrin të mësoi,edukoi,jo vetëm fëmijët e tij,por dhe kafshët ,etj.,gjithmon duke orientuar instiktin e tyre në kryerjen veprave dhe shfaqjeve të mira. Nje ditë të bukur me Diell dhe të freskët unë me disa shokë shkuam për vizitë në kopshtin zoollogjikë të New Yorkut. Atje na lajmëruan se në ora tre mbas dite do të jepej shfaqje në pishinë.Kështu ne mbas vizitës shumë interesante dhe eksituese zumë vende në llozhat përballë pishinës;ku do të zhvillohej shfaqja.Në pishinë brenda në ujë luanin dhe kërcenin delfinat.Nuk kishin kaluar më shumë se 15 minuta, kur para pishinës u shfaq nje vajzë me përparëse dhe me nje qeskë. Ajo nxorri nga qeska nje llojë ushqimi dhe e hodhi në drejtim të delfinës. Delfina u hodh për të kapur ushqimin dhe filloi të kërcei dhe të vallxonte rreth vajzës instruktore.Lëvizjet e delfinës ishin tërheqëse të bukura dhe fantastike. Ishte instikti i brendëshëm ,nevoja e organizmit për ushqim, që e detyronte delfinën të hidhej dhe të vallzonte për të plotësuar dëshirën e instruktores. Instruktorja kishte punuar shumë në mënyrë të palodhur për ta mësuar dhe edukuar delfinën[kafshën].Pra delfina nuk përdorte ndërgjegjen,llogjikën dhe arsyetimin se duhej të jepte shfqaqje para publikut ,të cilët kishin paguar biletat;mbasi tek ajo vepronte vetëm instikti për të siguruar ushqimin dhe jo ndërgjegja, që tek delfina]kafsha] nuk ekzistonte. Kafsha duke mos patur ndërgjegje mund të shkaktoi deme, jo vetëm materiale ,por dhe vrasje të qenieve të gjalla;si rrjedhoi i veprimit vetëm të instiktit të brendëshëm të saj?!Ne njerzit kafshët i duam sepse ato janë punëtore të durueshme dhe besnike[Kali gomari,qeni,et.,],megjithëate ,kur ne grindemi me njeri tjetrin për ta ofenduar ose dhe poshtëruar kundërshtarin shprehemi : je nje kafshë?!.

Diku në nje nga parlamentet Europiane ndodhi nje ngjarje jo e zakonshme: dikush goditi [ndofta dhe padashur]njerin nga personalitetet kryesore .Ai u kthye në drejtim të personit, që e goditi dhe u shpreh:Kafshë. Tjetri uli kokën dhe u largua. Në pushim të seancës parlamentare nje miku i ngushtë i personalitetit, që u godit ju afrua dhe i tha: I dashur ne kafshët i duam se jo vetëm që punojnë ,por janë të durueshme dhe besnike;përveç kësaj ,kur duam të nderojmë, të lavdërojmë nje njeri të fuqishëm e personafikojmë me shprehjen:Luani i maleve.Në ç’do televizor para se të filloi nje film jepet figura e luanit; e tj.dhe e pyeti :si e shpjegoni ju epitetin, që i vure njeriut, që të goditi?!

I dashur mik!Kafshët përdorin instiktin, sepse nuk kanë ndërgjegje dhe kur ky instikt i tyre del mbi ujë; ato të godasin ,të shqelmojnë.Njeriu zotëron si ndërgjegjen dhe instiktin. Njeriu me ndërgjegje shrytëzon llogjikën dhe përgjigjet me arsye.Njeriu, që më goditi mua shrytëzoi dhe përdori instiktin dhe meqenë se instiktin e përdorin vetëm kafshët unë i dhashë ate, që meritonte. Kjo nuk do të thotë se unë i përbuz kafshët;përkundrazi siç jeni dhe ju në dijeni unë jam kryetar i shoqatës për mbrojtjen e kafshëve, prandaj besoj se mbas këtyre sqarimeve duhet ta largosh mendimin, jo të mirë, që krijove për mua nga ngjarja që ndodhi në parlament?!Këtë ta kërkoj si njeri me ndërgjegje dhe jo si miku im?!

Instikti ka vepruar vazhdimisht tek njerëzit primitivë.Ata për të siguruar ushqimin,që ja kërkonte organizmi ,jo vetëm,që nuk kishin mëshirë për viktimën,por shpesh rezikonin dhe vehten e tyre.

Instikti vepron plotësisht tek foshnja njeri.Dhe fëmija e nxitur nga instikti nuk njeh dhe nuk pranon tjetër përveç ushqimit dhe në veçanti kur ja jep mamaja që e ushqen.?!

Me zhvillimin e njeriut fillon dhe formohet ndërgjegjia. Ajo i kundërvihet instiktit ,që të mos kryej bëma dhe të futet në telashe njeriu.

Njeriu kalon tre faza gjatë zhvillimit dhe formimit të tij si njeri. Faza e parë i përket fëmirisë dhe është e lidhur me veprimin vetëm të instiktit.Në Fazën e dytë fillon ndërgjegja ,e cila bashkëvepron me instiktin. Në fazën e tretë ndërgjegja predominon mbi instiktin.

Instikti është i lidhur me egoizmin . Sa herë, që egoizmi del mbi ujë si rrjedhoj shpërthen instikti dhe ndodhin kontradikta; sjellje jo të mira shoqërore, sepse në këto raste njeriu e humbet llogjikën dhe arsyen dhe krijon probleme serioze në shoqëri.Në moshë të pjekur kur ndërgjegja predominon mbi instiktin njeriu në përgjithësi kryen veprime dhe vepra të mira; për vehte dhe shoqërinë.Kur ndërgjegja arrin nivelin më të lartë të saj; njeriu fillon të punoi për shoqërinë dhe vëllazërimin midis njerëzve.Shembuj tipik të ndërgjegjes së lartë njerëzore mund të pranohen veprimet e Europës për tu bashkuar ;ose Sh.B. A. .Në vende të ndryshme të botës, ndërgjegja paraqitet e diferencuar.

Njeriu krijohet ose” lind” si foshnje e trashëgimërisë; jeton për nje periudhë të caktuar dhe në mbarim të jetës tij,ai transformohet duke kaluar në nje formë tjetër të materies[pluhur,gaz,etj.].

Të gjitha qeniet e gjalla kanë pasur,kanë dhe dotë kenë të njejtin fat ose kanë ndjekur të njetën rrugë të krijimit dhe zhvillimit si tek njeriu ,por të diferencuar sipas përberjes dhe aftësis trunore.

Kanë kaluar mijra vjetë dhe në asnje të dhenë nga institucionet shkencore shtetërore ose private, që të shpreh dhe vërtetoi kalimin nga një lloj e qenieve të gjalla në nje lloi tjetër dhe konkretisht nga krimbi të jetë formuar zogu ose majmuni të kthehej në njeri ose gjysëm njeri, etj.Nuk është shkruar as diskutuar transformimi brenda të njejtës lloj;konkretisht zogjtë nuk kanë ndryshuar as përberjen dhe as formën gjatë gjithë historis së tyre.Po kështu ndodh me kafshët, njeriun dhe të gjithë llojët e qenieve të gjalla.?! Foshnja e” lindur”është trashëgimëri e prindërve;në thelb ajo nuk sjellë asgje e re si trup ,formë dhe si tru. Vetëm se truri është zhvilluar por në saj të veprimit dhe ngacmimit të faktorit të jashtëm[njeri,ambjent,etj.]

Edhe tek yjet ndodh e njejta gje;kështu; ylli gjigand copëtohet në pjesë më të vogla,në thërmija,pluhur, gaz,etj.,të cilat kanë të njejtën përberje me yllin “nenë” dhe nuk përfaqësojnë asgje të re.Pra si tek yjet dhe qeniet e gjalla ka vetëm trashëgimëri dhe jo lindje apo krijim. Gjithashtu tek yjet dhe qeniet e gjalla ka vetëm transformin të materies d.m.th. kalim të saj nga nje formë në nje tjetër dhe jo zhdukje apo”vdekje”.

Disa pyesin :si lindi njeriu i parë; si lindën për herë të parë ose si u krijuan qeniet e para në planetin tonë?!Si u krijua apo “lindi” materia?!

Ti përgjigjesh kësaj pyetje duhet bërë më parë nje pyetje tjetër më e avancuar dhe më e bukur:Si lindi ? si u krijua apo u formua Universi?! dhe si do të mbaroi ai ose ç’far do të ndodh me te në vazhdim?!

Materia me të gjitha format e saj nga e ngurtë e deri tek qeniet e gjalla ka ekzistuar,ekziston dhe do të ekzistoi përgjithmon ; ajo nuk “lind” as nuk “vdes” vetëm transformohet gjatë zhvillimit në univers. Materia është në lëvizje të përhershme dhe të përjetëshme.

Pra nuk ka pasur fillim as do të ketë mbarim të Universit dhe të materies së ngurtë dhe qenieve të gjalla, që ndodhen dhe jetojnë në te.Forca e gravitacionit të tokës është e faktuar.Ajo vepron mbi materien .Njerëzit e ndjejnë veprimin e saj mbi trupat e tyre,por me nivelin e zgjuarsis ,që kanë akoma nuk e njohin origjinën e saj.?!

Për deri sa ekziston faktikisht forca e gravitacionit në nje planet si i yni ;a nuk do të qe e arsyeshme të pranojmë dhe ekzistencën e nje force të mbinatyrshme, që të veproi mbi Universin?!(Prof. dr. Hazbi Shehu, New York)

‘