NGA MARJANA BULKU/
Dua ta nis këtë cikël shkrimesh me historinë e Saj.Jo sepse është nëna ime,por sepse brenda saj jetojnë dhjetra histori disa prej të cilave kam bindjen se janë pjesë e përbashkët të shumkujt prej nesh.
Nuk dua ta quaj sukses, dështim,apo mbijetesë jetën e dikujt që përcjellin transmetimet nëpërmjet produksionit ”Një jetë …disa histori..” mundësuar nga Albanian Culture TV këtu në New Work .Qofsha e gabuar por kam konstatuar se suksesi i tjetrit nuk është se i gëzon shumë shqiptarët…duket sikur i shndërron ata në xhelozë , servilë , natyrisht ka edhe prej atyre që duartrokasin me ciltërsi.
Po kthehem te jeta e saj ku natyrshëm në themel qëndron familja Kadiu…Me rrënjët në Zerqan të Dibrës zonë e cila pa frikë mund të konsiderohet si zemra e Dibrës;- për nga pozicioni gjeografik,-bukuritë që i ka falur Zoti me ato burime ujrash të pastër e të ftohtë që e përshkojnë së larti si kurorë fshatin që shtrihet poshtë tyre e që gjelbëron cuditshëm,-si dhe për ato histori mjekësh, arsimtarësh dhe njerëzish të ditur që kjo trevë i ka falur progresit jo sistematik shqiptar.
Gjyshërit kanë një rol themelor në edukimin gjenetik të familjes ndër breza, ku dija edhe po nuk u trashëgua përmes bashkëjetesës me ta, është në gen.Prandaj e konsideroj fat të rritesh me ta…dhe të dhimbshme ngandonjëherë mungesën fizike të përkujdesjeve të tyre ku përvec cilësisë së rritjes të falin historitë e pashkruara të jetës së tyre. …E megjithatë ato histori ekzistojnë e të përkëdhelin me larminë,pasurinë, misterin … Janë dy emra në themelet e familjes Kadiu: Lefe dhe Besim që lindën rritën dhe shkolluan katër fëmijë të zgjuar nga ku njëri prej tyre ;(Ferit Kadiu) student në Itali,por që fati ia preu jetën në mes kur ishte vetëm 24 vjec ndërsa ndodhej me pushime në atdhe, Sofia që fati e la pëtej kufijve (Dibra e Madhe) që copëtuan Shqipërinë por edhe zemrat e prindërve dhe dy të tjeret që do jetonin këtu njëri gjyshi im të cilin unë nuk e njoha kurrë (arratiset nga Shqipëria në vitin 1959).
Lefe Kadiu ishte delegatja e Zerqanit në Kongresin e Parë të Gruas në Berat në vitin 1943. Një dibrane me qashë …një qashë Dibre në Berat…një fjalim brilant që do botohej pjesshëm dhe pa emrin e saj në një pëmbledhje që i kushtohet grave ,botuar rreth viteve 70 – 80. Janë shumë pse dhe sepse …por po i le të gjitha. Besim Kadiu ishte Kadiu i zonës dhe shtëpia e tij ishte baza ku predikohej fe e besim, moral dhe edukim që fatkeqësisht u varrosën në vitin 1967 , që personalisht e konsideroj si dramën më të madhe që ka pasur Shqipëria , madje gjykoj se derisa të iki nga kjo jetë personi i fundit që vuri dorë me kazëm dhe shpirt mbi ato ikona kulture trashigimnie dhe besimi…ne do vuajmë gjatë…Liria e besimit është baza nga ku lind mendimi i lirë .
Ky është terreni ku do lindte Ajo (viti 1946)me themele të forta ,por mbi një terren ”sizmik” .Ndonjëherë mendoj se internimi ishte një alternativë më e mirë sesa të jetoje mes njerëzve të tu ,por i abandonuar prej tyre.Internimi ishte kolektivizimi i njerëzve me histori të përbashkëta që mbase jetuan si të barabartë mes tyre …dhe pjesa tjeter ”e lirë” dhunohej gjithashtu duke ndjekur izolimin apsurd (ndjesë nëse gaboj ). Eksperimente të frikshme mbi jetë të pafajshme. Ky terren sizmik disa prej tyre i bëri më të fortë, më të mencur, më ëndërrimtarë…Kështu e konsideroj unë Belkize Kadiun Zenelin.Ajo vinte nga ky tunel i errët izolimi ndërkohë që familja e saj kishte plot bukuri e mencuri dhe dritë-fakte…Arratisja e të atit në vitin 59,,,ishte një goditje afatgjatë që erdhi deri tek ne duke na lënë pa të drejta shkollimi e shumë të tjera apsurditete që prodhojnë sistemet politike në Shqipëri. Arriti të behej mësuese në vitin 1966 pasi përfundoi shkollën e mesme Pedagogjike në Shkodër , dhuratë kjo e Simbolit të Arsimit dibran, me origjinë nga Zerqani, njërit prej idhujve të mi, besoj të të gjithë arsimtarëve dibranë, SELIM ALLIU për të cilin mendoj se ka gjithmonë vend pë të shkruar dhe falenderuar.
Por historia e saj u bë e dukshme duke marrë kuptim pas vitit 1990.Pikërisht atëherë kur sistemi ra por edhe duhej dënuar jo me sharje e mohime, as me revansh dhe spekulime…por edhe duke dëgjuar zërat që ajo kohë u mohoi të drejtën më shumë sesa të tjerëve .Ata që kishin provuar se cfarë është të rritesh pa prind dhe të ndjehesh fajtor apo ndëshkohesh,ata që edhe përfytyrimi, apo komunikimi me të ishte ëndërr e pamundur, ata që ishin bërë baba, motër vëlla ,bijë për nënën e tyre të pafat…Ka shumë të tillë , e di… A folën dot të gjithë ??? Unë nuk e di.
Isha studente në atë dhjetor kur do ”lulëzonin” këto lloj ëndrrash lirish dhe të drejtash.Dhe natyrshëm ime më ,të gjithë ne do ishim të parët përkrah asaj force politike që lindi si alternativë e të drejtës, e mendimit ndryshe , e lirisë. Ajo dhe të gjitha historitë e saj janë arsyje e involvimit tonë në PD, pa pendesë edhe pse PD nuk e kreu sic duhet misionin e saj, kjo është dhe arsyeja që vazhdoj ta konsideroj PD si një subjekt misionar.Kur në disa shkrime të mijat tentoj të përmend emra që i dhanë jetë Lidhjes Demokrate të Gruas Dibrane që Belkize Zeneli e drejtoi në kohë të vështira nuk kam si qëllim të lartësoj emra por dua të ruhet identiteti , historia dhe kontributet e asaj kohe kur këto lloj organizimesh kishin efekte dhe funksione që nuk duhen fshirë sepse janë identitet dhe qenësi. Janë disa standarte që i kanë munguar zhvillimit tonë në pëgjithësi. Inteletualizmi është edhe patriotik edhe kulturor edhe social edhe politik…dhe ka shumë individë të cilët me kontribute , investim dhe personalitet janë themele të forta ngrehinash nëse ka plan perpektiv pë ruajtjen e tyre si trashëgim ku natyrshëm mund të bëjnë pjesë edhe subjekte politike . Edhe disa histori njerëzore janë vlera të intelektualizmit patriotik, ato që fshehën dhimbjen dhe vështirësitë pa u viktimizuar si protagonistë por edhe pa qenë heronj, ata që folën jo me gjuhën e shpifjes, nënshtrimit ,fyerjes por me gjuhën e guximit dhe të drejtës . Diku këtu përmes këtyre përcaktimeve është ajo, nëna ime ,historia më e bukur që na bashkon në tërësi , brenda të cilës jetojnë dhjetra histori force, frymëzimi edhe me miqtë e saj,por që vetëm tek mua gjallojnë me vitalitet…
U bënë plot katër vjet që jetoj në SHBA dhe kam pasur rast te shkel në mjaft institucione publike këtu dhe në sejcilin prej tyre ka gjithmonë një histori ,,,dhe përpiqem ta lexoj, kuptoj edhe pse vetem pyes veten dhe mendoj pse -të e pafundme që më cojnë atje në vendin tonë të bukur të enigmave .Nuk është vetëm suksesi qëllimi i publikimit të një historie,por ruajtja e identitetit dhe zhvillimi i perspektivës. Ekzistojnë mjaft si unë që historia i frymëzon jo vetëm si narracion, por edhe si matematikë, si letërsi që simbolizon, si teologji që shëron, si fotografi që kronologjikon,por mbi të gjitha si DISIPLINE që na edukon me të VERTETEN.