Bisede – Page 4 – Dielli

“Sot, është tepruar shumë me fjalën e artë- poezi”

September 17, 2014 by dgreca

Rrëfehet Shkrimtari dhe Publicisti i njohur në Diaspore, Pierre Pandeli Simsia:Jeta ime mes SHBA-së, Shqipërisë dhe letërsisë./
Bisedoi Raimonda MOISIU/
Në mesin e shkrimtarëve në ekzil, anëtar i hershëm i SHSHSHA-së është shkrimtari dhe publicisti Pierre Pandeli Simsia. I lindur në qytetin antik të Beratit, në familje autoktone, intelektuale e qytetare beratase, e njohur në fushën e farmaceutikës. I diplomuar për ekonomi-financë, ai u dashurua me muzikën e letërsinë në adoleshencën e hershme. Autor i disa librave në prozë e publicistikë, romancier, shkrimtar profilik, shtjellon tema të ndryshme si; fëmijëria nën diktaturë, dramat sociale, zakonet e tradita, emigrimi, shtjellimi i dukurisë së gjakmarrjes, etj, janë pjesë e rrëfimeve të autorit. Prej vitit 1997-ë jeton, punon e krijon në Neë York. Në vitin 2005 doli para lexuesit me vëllimin me tregime “Le të jem unë Zamira”, promovimi i të cilit u bë në Sallën e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë në Tiranë. Në muajin korrik, 2005 Revista KULT nga Çelësi, këtë libër e ka renditur të parin në klasifikim. Një vit më vonë botoi romanin “Një dashuri e vrarë” dale nga Shtëpia Botuese ARBËRIA, roman që është mirëpritur nga lexuesi dhe kritika letrare. Sukses të madh pati në Vlorë libri monografik “Dr. Selahedin Velaj, Legjenda vlonjate në Amerikë” i cili u promovua po në Vlorë në sallën e Bibliotekës “Shefqet Musaraj” Në vitin 2013 doli para lexuesit me romanin “Nuse në derën e hasmit” botuar nga Shtëpia Botuese TOENA. Promovimi i këtij romani u bë në sallën Tefta Tashko Koço në Ministrinë e Kulturës në Tiranë. Deri tani ka botuar gjashtë libra: 1) “Le të jem unë Zamira” (Tregime) 2) “Një dashuri e vrarë” (Roman) i cili edhe u ribotua. 3) “Kafeja” (Tregime) 4) “Faleminderit, shënime nëpër vite” (përmbledhje publicistikë, esse…) 5) Dr. Selahedin Velaj, Legjenda vlonjate në Amerikë”, 6) “Nuse në derën e hasmit” (Roman). Është aktiv në artin e kulturën shqiptaro-amerikane, prodhimtar në letërsi e publicistikë, boton në median shqiptare e Diasporë. Për krijimtarinë e tij është nderuar me disa çmime, në SHBA, si: “Pena e artë”, “Petro Marko”, Cmimin e Parë në gjininë e romanit nga Revista FotjonArt dhe Cmimin e Parë në gjininë e tregimit.Nga Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë është vlerësuar me çmimin “Pena e Artë” në gjininë e romanit: “Një dashuri e vrarë”. Për këto merita, ai është zgjedhur sekretar i SHSHSHA-së, në dy mandate.
-Disa vëllime me prozë;romanedhe tregime, që dëshmojnë gjithnjë e më shumë se jeni ndër autorët e mirënjohur, në dy dekadat e demokracisë në atdhe dhe Diasporë. A ka dicka të tillë në fëmijërinë tuaj që ju hapi rrugën për t’u bërë shkrimtar?
Dëshira për të shkruar, apo për të interpretuar diçka, mendoj se është e lindur, por edhe një shtysë nga familja.Unë jam lindur dhe rritur në një familje që e kanë dashur librin dhe muzikën.
Prindërit tanë lexonin. Ata na kanë nxitur ne katër fëmijët e tyre për të lexuar që në fëmijërinë tonë të hershme.Kemi patur në shtëpi një bibliotekë të pasur me librat e ndryshme të kohës.
Them nxitje, sepse kur shikonim babin tonë që lexonte shumë libra dhe çdo libër i ri që dilte në atë kohë ai e blinte, e sillte në shtëpi dhe e lexonte, na nxiste edhe neve për të lexuar.
Mbaj mend nga fëmijëria ime, libri i shumëlexuar dhe i suksesshëm: “Bubi dhe çufoja kaçurrel” i shkrimtarit të mirënjohur Gaqo Bushaka, por edhe librin “Bonjakët” më ka tërhequr aq shumë, sa duke e lexuar, unë i jetoja ato ngjarje shumë të ndjeshme. Më kujtohen disa nga titujt e tregimeve nga ai libër: “Një kuti e rrezikshme”, “Në mbretërinë e merimagave”

-Çfarë ju ka pëlqyer në adoleshencë për të lexuar, cilët nga autorët tanë pëlqeje më shumë?
Në adoleshencën tonë, ne kemi patur praktikën mësimore në shkollë që shpesh mësuesit e letërsisë na jepnin një libër, ( na “detyronin”) zakonisht roman për ta lexuar dhe më pas për ta reçensuar, që në gjuhën e nxënësve njihej me emrin, referat.
Ajo ishte një praktikë e mirë se doje apo nuk doje, ishe i detyruar, jo vetëm për të lexuar një roman, por edhe ta analizoje; të nxirje temën, idenë, personazhet kryesore, qellimi, mesazhi që na jep autori i librit. Dihej që në atë kohë ishin emrat e disa shkrimtarëve të njohur që ne na rekomandonin për ti lexuar.Më kujtohet kur doli libri “Trëndafili në gotë” i shkrimtarit Dritëro Agolli, që për vetë titullin e tij të tërhiqte për ta lexuar.
Nuk prita që të na e sillte babi në shtëpi, por kam shkuar vetë në librari dhe e kam blerë me mendimin se mund të shitej shpejt dhe nuk mund ta gjejë në dyqan. Atë libër e kam lexuar në kohë rekord.Gjithashtu kam lexuar librat e Ismail Kadaresë, tregimet e Naum Priftit…
Poezia më ka pëlqyer shumë gjithashtu për ta lexuar dhe pastaj edhe për ta recituar. Hyja në botën e magjishme në vargjet e poetëve tanë: Fatos Arapi, Xhevahir Spahiu, Agim Shehu, Zhuliana Jorganxhi…

-Cilat janë temat më të pëlqyeshme në krijimtarinë tuaj, sa janë motivet vetiake? Cila ka qenë poezia apo tregimi i parë që keni shkruar?
Po e filloj nga pyetja e dytë. Unë e kam përmendur edhe herë të tjera, madje edhe ish mësueset e mija të nderuara të letërsisë, Parashqevi Sahatçiu, Lira Zaka… e kanë përmendur në komentet e tyre, unë kam qenë nxënës që më ka tërhequr shumë letërsia që në bankat e shkollës dhe jam vlerësuar me notë maksimale. Hartimet e asaj kohe që ne bënim në shkollë, ishin edhe ndër krijimet e mija të para letrare që unë të shkruaja prozë. Si çdo shkollë edhe ne kishim këndin e letrarit të ri, ku krijimtaria ime letrare bashkë me krijimtarinë e nxënësve të tjerë përzgjidhej për t’u vendosur atje. Gjithashtu, meqenëse kam qenë shumë i dashuruar me këngët e bukura shqiptare të festivaleve në radiotelevizion, dëshiroja në ato vite me hovin dhe pasionin rinor të vetë moshës që të shkruaja edhe vjersha. E ripërsëris: ato që hodhën themelet e para të letërsisë tek unë kanë qenë Mësuesja e vlerësuar, e mira Parashqevi Sahatçi, që unë dua ta quaj “Nderi i Beratit”, Elpiniqi Papa. Ndërsa në vitet e ardhshëm kam patur përsëri fat, sepse kam patur dy mësuese të tjera të përgatitura në lëndën e letërsisë: e nderuara Lira Zaka dhe Zyma Berisha nga Kosova. Madje ato kanë qenë udhëzueset dhe “redaktoret” e mija të para kur unë fillova të shkruaj vjersha. Në vitet e shkollës së mesme, disa nga vjeshat e mija u morën nga kompozitorët Teki Luari, Asqeri Kadëna, Fatmir Agalliu dhe u bënë këngë. Me Fatmir Agalliun kemi fituar edhe çmimin e dytë. Një peng që më ka mbetur nga vitet e mija të rinisë dhe që e përsëris shpesh, është, kur unë shkruajta një reportazh nga Kalaja e Beratit në fillimvitet 80-të, sepse në ato vite, Kisha e Shën Gjergjit ishte kthyer në pikë turistike ku qytetarët beratas ngjiteshin në fundjavë mes gjelbërimit të pishave dhe ajrit të pastër, bukurisë që të ofron ai vend dhe nga ku qyteti duket si në pëllëmbë të dorës; dhe një vjershë për gjyshen time që kishte pak vite që kishte ndëruar jetë. M’i refuzuan, nuk m’i botuan në gazetën e asaj kohe DRITA ( Nuk e di pse ia dërgova asaj gazete, kur ne në qytetin tonë kishim gazetën lokale).Dhimbjen më të madhe e ndjeva më vonë, kur i pash pas disa javësh të botuara në gazetë me autor tjetër…
U ndjeva shumë shumë keq shpirtërisht dhe pesimist, por falë ndihmës së madhe të familjes sime, u mundova ta përballoja.Temat më të pëlqyera për mua janë temat nga realiteti i jetës sonë. Tema, që mbajnë peng dhe janë shqetësuese, të dhimbshme për jetën, shoqërinë, familjen e sotme shqiptare, por pa haruar edhe dhimbjen e madhe që kemi kaluar. Përshembull, në vëllimin me tregime “Le të jem unë Zamira…” midis temave të ndryshme, unë kam shkruar edhe për jetën shqiptare në kohën e komunizmit, duke trajtuar problemin e empancipimit social e psiqik të shoqërisë shqiptare. Zamira, personazhi kryesor në tregimin me të njëjtin titull paguan haraçin e njohjeve të moshës, por një flirt i rastit, një gabim i zakonshëm, iu kthyen në një rrugë të mbyllur për të ardhmen e martesës dhe krijimit të një familjeje normale.Motivet vetiake në krijimtarinë time, mund të ketë një përqindje shumë të vogël, sepse nuk më pëlqen që një ngjarje e jetuar apo e dëgjuar të ulem e ta shkruaj. Unë dëshiroj të shkruaj thjesht me imagjinatën time, por, ajo që mendoj të shkruaj ka lidhje me jetën tonë reale.I vetmi motiv vetiak, madje 100% vetiak, është tregimi “KAFEJA” i përmbledhur në vëllimin me tregime me të njëjtin titull.

-Në tërësi ju jeni një autor i shëndetshëm, profilik, me besimin solid për jetën; megjithatë herë herë vihen re doza melankolie të ndjeshme, Si bashkëjetojnë optimizmi me pesimizmin te ju?
Krijuesit letrarë kanë ndjenjë, imagjinatë, fantazi… për atë që ata mendojnë për të shkruar.
Në veprën e tij, krijuesi letrar shpreh ndjenjat që burojnë nga shpirti i tij për t’ia dhënë lexuesit dhe këto zakonisht krijojnë atë, melankolinë e ndjeshme.Melankolia, mendoj unë, është dhe duhet të jetë pjesë e krijimtarisë letrare sipas ngjarjes, personazheve që krijuesi ka menduar për të shkruar.Duke qenë edhe tip i ndjeshëm për ngjarje të ndryshme, sigurisht që edhe doza e melankolisë të del vetvetiu sipas asaj që shkruaj, zakonisht në monolog apo në dialog.
Unë kam shumë vite larguar nga atdheu dhe këtu ku ne jetojmë bashkë nuk mund të ndjehesh pesimist, por, meqenëse unë gjatë këtyre viteve kam shkruar për jetën shqiptare, i kam trajtuar ato elementë që kanë mbjellë pesimizën në popull. Edhe pse kanë kaluar shumë vite nga ndryshimi i sistemeve politike, pjesa më e madhe e shqiptarëve që jetojnë në Shqipëri, vazhdojnë akoma të ndihen pesimistë.Është ai pesimizëm që ka mbërthyer pjesën më të madhe të shqiptarëve që, duke mos patur një të ardhme në vendin e vet, dëshirojnë të largohen nga atdheu…

-Unë vecanërisht, do të përmendja romanin më të fundit tuaj, “ Nuse në derën e hasmit”- që pati jehonë në letrat shqipe, por dhe mjaft i vlerësuar nga kritika e kohës, e i promovuar në pjesën më të madhe të trojeve shqiptare. Cfarë ju tërhoqi për të shkruar këtë roman? Përse ky titull? Si kini arritur ta realizoni botimin e tij?
Romani “Nuse në derën e hasmit” është libri im i fundit, botuar në vitin 2013 nga Shtëpia Botuese TOENA, promovimi i të cilit u bë po vjet në sallën Tefta Tashko Koço, në Ministrinë e Kulturës në Tiranë.Siç po e përmendni edhe ju, romani është mirëpritur nga lexuesi dhe nga kritika letrare ashtu si edhe romani tjetër “Një dashuri e vrarë”.Ajo që më tërhoqi për të shkruar atë roman me temë gjakmarrjen dhe që ngjarjet unë i kam vendosur në Nju Jork dhe në Shqipëri, ishte pengu im që unë të shkruaja për atë plagë tepër të dhimbshme që vazhdon edhe sot e kësaj dite të kullojë dhimbje.Gjakmarrja, femonemi i përhapurnë Shqipëri, është një çështje e dhimbshme që kanë shkruar edhe autorë të tjerë. Por çdo krijues letrar ka mënyrën dhe metodën e tij për ta shkruar. Menjëherë pas viteve 90-të shoqëria shqiptare, midis të tjerash po përballet me dy “plagë” të mëdha infektuese që kanë mbjellë dhe vazhdojnë të pikojnë dhimbje të mëdha në familjet shqiptare: prostitucioni dhe gjakmarrja.Këto dy plagë të dhimbshme, ishin si një peng që unë mbaja në veten time për të shkruar. Ishin një gërvishtje në shpirtin, një goditje në ndërgjegjen time që trokisnin shpesh herë në mendjen time që unë duhet të shkruaja për këto dy plagë të dhimbshme. Dhe pas një pune këmbëngulëse, ia arrita dhe jam çliruar nga ai peng.
Për të parën, prostitucionin, shkruajta romanin “Një dashuri e vrarë” dhe tjetra, romani që përmendët ju. Titulli “Nuse në derën e hasmit”, është përzgjedhja më e mirë që ka marrë libri, madje është një frazë e shkëputur nga libri, kur mamaja Evelinë, pasi mësoi lidhjen e vajzës së saj me hasmin e familjes së tyre, midis të tjerash, kur flet me veten e saj thotë: “Çna bëre moj bijë, po hyn nuse në derën e hasmit…”. Botimi i atij romani, siç e kam përmendur edhe më sipër, u arrit të botohej nga Shtëpia Botuese prestigjoze TOENA në Tiranë. Libri si fillim u dërgua për botim, por, pasi kaloi në “filtrin” e këshillit botues dhe u pëlqye, u vendos që edhe të botohej, madje, redaktor u përzgjodh po nga TOENA, i miri Prof. i respektuar Bardhyl Xhamo.

-A kanë diçka nga jeta reale në librat tuaj? Cfarë lloj kërkimi keni bërë për to?A keni pasur materiale apo ngjarje që ju kanë ndihmuar në shkrimin e tyre?
Unë e kam përmendur edhe më sipër, që më pëlqen të shkruaj vetëm me fantazinë dhe imagjinatën time, por që ngjarjet që mendoj të shkruaj kanë lidhje me jetën reale, kudoqoftë ajo, në Shqipëri a diku tjetër.Unë nuk kam bërë asnjë kërkim dhe asnjë material nuk kam shfletuar për të më ndihmuar për të shkruar. Jetën e sotme në Shqipëri për të cilën unë edhe kam shkruar librat e njoh vetëm nëpërmjet shtypit të përditshëm që lexojmë në internet. Por, kur sheh në televizor apo në gazetë një fëmijë shqiptar të pafajshëm, i ngujuar nga gjakmarrja, me sy të përlotur kërkon pafajësinë e fëmijërisë së tij, ai lot, të bëhet plumb; të godet dhimbshëm në shpirtin tënd. Dhe shpirti ynë, nuk e ka atë forcë magjike sa ta shpëtojë atë fëmi, ata qindra fëmijë të tjerë të pafajshëm të ngujuar nga kthetrat e kuçedrës së mallkuar me emrin e dhimbshëm dhe të frikshëm: GJAKMARRJE.Shpirti ynë, nuk e ka forcën të ndalojë dorën vrastare, të fshijë ata lot të rrjedhshëm fëmije, të rënduar nga pesha e madhe e dhimbjes…
Dhe, meqenëse nuk i kemi këto forca ndalese, mendojmë, imagjinojmë dhimbshëm se si mund të nxjerrim një vepër letrare për ti dhënë fund këtyre plagëve. Unë kam zgjedhur mënyrën time në roman duke i dhënë një zgjidhje, nëpërmjet gjakfaljes, e cila nuk ishte e lehtë, madje shumë e vështirë për një besimtar të thekur tek Zoti. Kjo është edhe ironia e fatit, që nga njëra anë kemi besimtarë në Zot dhe nga ana tjetër po ata besimtarë dëshirojnë të shkrepin armën vrastare me të njëjtën dorë me të cilën i luten Zotit në kultet e shenjta fetare.

-A keni shkruar ndonjë poezi? Po qe se po, cfarë shërben si frymëzim për të shkruar poezi, dhe për të dhënë një poezi cila është pjesa më e vështirë?
Poezi! Mendoj, se sot, është tepruar shumë me fjalën e artë, poezi.
Të shkruash poezi është shumë vështirë; e kam fjalën për poezi të mirëfilltë, jo vargëzime të rimuara siç lexojmë shpesh.Po harrohen fjalët, bejte, vjersha… dhe këto, nga autorët janë zëvendësuar me fjalën poezi.Krijues letrarë sot ka shumë dhe, çdo varg që ata shkruajnë e titullojnë, poezi, pavarësisht se mund të jetë bejte, vargje të lira, rimim vargjesh… apo edhe vjershë e thjeshtë.Poezia është një zhanër sa i bukur, po kaq edhe i vështirë për t’u shkruar. Jo çdokush shkruan poezi.Unë më sipër kam përmendur se, që në rininë time të hershme kam shkruar vjersha, disa prej të cilave u bënë këngë. Por, për të shkruar edhe poezi, siç po e përmend edhe ti, patjetër që duhet edhe frymëzimi, ndjeshmëria. Unë kam shkruar vargje poetike që ia kam kushtuar prindërve të mi të ndjerë dhe, sigurisht, jam frymëzuar nga mungesa, malli, dashuria që kam ende për ata dhe do të kem sa të kem frymë në jetën time. Unë kam shkruar edhe vargje poetike, kushtuar qytetit ku unë jam lindur dhe ritur, Beratit tonë të ndritur dhe, sigurisht, dashuria që ndjej për të, largësia, mungesa… më kanë frymëzuar të shkruaj.Pjesa më e vështirë është, si mund ta vargëzosh, ta shprehësh atë ndjenjë, mall… që të frymëzon, në mënyrë figurative. Nëse një krijues letrar, kur shkruan një poezi, sikur edhe katër rreshta të jenë dhe në ato katër rreshta ka arritur të shkruajë atë, që një shkrimtari do ti duhej një prozë e tërë për ta pasqyruar në libër, mendoj se, e ke arritur kulmin e krijimtarisë poetike… Kjo është edhe pjesa më e vështirë, sigurisht edhe më e suksesshmja për një poet.

-A keni ndonjë ndjesi të veçantë kur ju shkruani një poezi të bukur, të ndjeshme e të mirë, me ton qytetar e intelektual?
Ndjesi të veçantë! Nuk mund të them se kam ndonjë ndjesi të veçantë, por vetë realiteti ku ne jetojmë ka plot ndjesira.
Ndjesia e veçantë e poetit është kur vargu i tij poetik pëlqehet dhe vlerësohet nga lexuesi…

-Kur shkruani, cili është vendi tuaj më i preferuar, në studio, në natyrë apo krejt rastësisht edhe duke pirë kafe diku?
(Qesh) Të shkruarit nuk ka ndonjë vend të caktuar, sepse edhe muzën nuk e komandon dot të të vijë e të frymëzojë për të shkruar atje ku mund të ndodhem.Nëse e ke menduar dhe fillon të shkruash, imagjinata të shoqëron ngado që shkon. Ka raste që edhe në tren kur shkoj në punë, vijnë mendimet dhe i shkruaj në letër, për ti hedhur pastaj në kompjuter kur shkoj në shtëpi. Madje ka patur raste që edhe kur shtrihem për të fjetur, nëse më vjen në mendje, më kujtohet diçka për të cilën kam filluar të shkruaj, çohem dhe vazhdoj mendimet që më vijnë.Por edhe kur jam ulur përpara kompjuterit dhe lexoj atë çfarë kam shkruar më parë, i përqendruar i tëri duke e jetuar ngjarjen, mendimet vijnë vetë për ta vazhduar…
-Çfarë është muza për ju, është aftësi gjenetike, sipas mendimit tuaj?
Muza është një dhunti e lindur.Lum kush e ka atë fat të ketë muzë për të krijuar e për të shkruar.
Por unë e pranoj se muza është edhe aftësi gjenetike. Kam rastin e babit tim të ndjerë; atij i pëlqente të shkruante, madje në rininë e tij ka shkruar një poezi apo vjershë më mirë të them, të gjatë me 22 strofa. Ia kishte dedikuar vetes së tij. (Meqenëse është rritur jetim, sepse babai i tij e ka lënë shumë të vogël, gjashtë muajsh foshnjë). Ajo vjershë e tij ka qenë e njohur ndër miqtë, shokët, gjithë të afërmit tanë. Edhe ne kur ia kërkonim në shtëpi, e recitonte shpesh.Edhe në gëzime të ndryshme familjare mes miqve, sajonte shpesh batuta të çastit, vargje humoristike… Prandaj e them se është edhe gen.

-Ju keni një karrierë krijuese edhe në publicistikë, vecmas në rubrikën, për artin dhe kulturën shqiptare, me profile këngëtaresh jashëzakonisht të talentuar ndër dekada.Kam lexuar diku se ju kanë cilësuar si gazetari: “Mbret i Kujtesës”, plot 1000 tekste këngësh që ju i kini ngulitur në memorien tuaj.Ç’mund të na thoni për këtë përvojë interesante e përkushtim profesional?
Muzika! Muzika e bukur shqiptare! Këngët e festivaleve në radiotelevizion, të anketave muzikore, Koncertet e Majit… Këngëtarët tanë të mrekullueshëm, kanë qenë ushqimi im shpirtëror, miqtë e mi më të afërt që më kanë shoqëruar gjatë gjithë jetës sime qysh kur kam qenë fëmijë. Dua t’ju korrigjoj pak, kur thua se di plot 1000 tekste këngësh. Janë mbi njëmijë, sepse unë nuk i kam numëruar, por, këtu përfshi edhe këngët e ndryshme e të bukura popullore nga krahinat shqiptare.Për kujtesën time të të mbajturit mënd të teksteve të këngëve, unë, përveçse kam shkruar shpesh në web site dhe gruplista të ndryshme në internet, kam dhënë edhe prova direkte në ekranet e ndryshme të kanaleve televizive shqiptare: Vision Plus, Top Chane, RTSH, si edhe në redaksi gazetash të ndryshme. Kam qenë i ftuar në programet e tyre televizive drejt përsëdrejti me telespektatorin dhe çdo kënge që më jepeshin, i jam përgjigjur menjëherë duke e vazhduar këngën.Përveç këngëtarëve që i kanë kënduar nëpër vite të ndryshme, në shumë këngë, mbaj mend edhe autorët e tekstit dhe muzikës.Më jepnin të dëgjoja 4-5 sekonda hyrjen muzikore të një kënge (introduksionin) kënduar para 10, 20, 25…, vitesh dhe e ndërprisnin, duke më lënë mua të vazhdoja këngën ta këndoja. Përveç se e vazhdoja këngën, thoja dhe se në cilin aktivitet është kënduar dhe nga kush këngëtarë. Madje edhe me poeten e nderuar të Kombit tonë e mirënjohura mikja jonë Zhuliana Jorganxhi, kur u takuam në Trieste biseduam edhe për këngët e ndryshme nëpër vite, të cilat i kujtuam dhe i kënduam bashkë me Zhulianën tonë të mrekullueshme, që edhe ajo ka një kujtesë për fortë…Rasti më i fundit ka qenë vitin e kaluar kur u takova me kompozitorin e suksesshëm Aleksandër Lalo në Tiranë… dhe unë i kujtoja këngët e ndryshme sipas radhës nëpër vite. Po kështu edhe me këngëtaren e mirënjohur Alida Hisku, Frederik Ndoci, etj.Për vetë këtë kujtesë që kam për këngët, unë kam shkruar shpesh për aktivitetin artistik nëpër vite për këngëtarë të ndryshëm dhe i kam përmbledhur në librin FALEMINDERIT shënime nëpër vite, si: Lindita Theodhori, Tonin Tërshana, Alida Hisku, Ema Qazimi, Frederik Ndoci, Luan Zhegu, Ludmilla Baballëku, Eduard Jubani…

-Gjatë hulumtimit rreth krijimtarisë tuaj kam hasur titullin e veprës tuaj monografike “Legjenda vlonjate”.Pse zgjodhët Prof. Selaudin Velaj, si fokus të librit monografik? A mund të na jepni disa mendime rreth librit?
Në gjashtë librat e mi që më janë botuar deri tani, është edhe libri: “Dr. Selahedin Velaj, Legjenda Vlonjate në Amerikë”. Dr. Selahedin Velaj, me origjinë nga Kanina e Vlorës, prej gati 70-të vitesh që jeton në Sh.B.A. është një figurë e ndritur në diasporën tonë. Ky personalitet, intelektual që gëzon respektin, vlerësimin, mirënjohjen nga të gjithë ata bashkatdhetarë që e kanë njohur, nuk ka rreshtur kurrë duke dhënë kontributin e tij personal, madje edhe material për çështjet e ndryshme shqiptare.Nuk dua të zgjatem shumë, sepse pak a shumë janë përmbledhur në librin që cituat ju, por po veçoj disa prej tyre: Me iniciativën e Dr. Selahedin Velaj-t, në bashkëpunim me disa miq e shokë të tij, në vitin 1965 u hap shkolla shqipe në Nju Jork. Për disa muaj mësimi zhvillohej në Kishën Ortodokse “Shën Nikolla”.në qendër të Manhattanit.
Në vitin 1972 gjatë periudhës së satrapit serb, Dr. Selahedin Velaj mori kontakte me Kryetarin e Partisë Republikane të Shtetit të Connecticut, Senatorit Lowell Weicker. Edhe në Departamentin e Shtetit, ku ata shkuan, trajtuan të njëjtat shqetësime.Përsëri, në tetor të vitit 1992, Dr. Selahedin Velaj ishte një nga iniciatorët dhe themeluesit e rihapjes së shkollës shqipe në Nju Jork.
Ai ishte njëri nga anëtarët e Kryesisë së Këshillit të Arsimtarëve. Dr. Velaj dhe një grup tjetër shokësh, bënë të mundur për hapjen edhe të tri shkollave të tjera shqipe: një në Bronx, një në Staten Island dhe një në Brooklyn.Në pranvera e zezë dhe e hidhur shqiptare të vitit 1997… Dr. Selahedin Velaj bashkë me mikun e tij, zotin Gjekë Gjonlekaj, duke qënë se ai kishte punuar me qeverinë federale amerikane në Radion Zëri i Amerikës për një kohë të gjatë, shkuan posaçërisht në Washington DC në zyrën e senatorit Helmes, një konservator, ndoshta më i madhi që ka patur Sh.B.A. në senat, një antikomunist që ishte kryetari i komisionit të senatit për marëdhëniet me botën e jashtëme. Atje biseduan për gjashtë orë të tëra duke u shprehur shqetësimin e tyre për situatën tronditëse që ishte krijuar në Shqipëri.Pastaj shkuan po për të njëjtin qellim në zyrën e kongresmenit Beniamin Gillmen në Washington.Përsëri me zotin Gjekë Gjonlekaj, në shkurt të vitit 1999 shkuan në Rambuje-Francë, ku po diskutohej fati i Kosovës; marrëveshja e përkohshme për paqe dhe vetqeverisje në Kosovë.Në Rambuje, Dr. Velaj shkoi vullnetarisht për t’iu gjendur pranë popullit të Kosovës, për t’iu dhënë zemër, entusiazëm, ashtu si edhe zoti Gjonlekaj. Dr. Velaj ka përkthyer në gjuhën shqipe edhe librin: Struktura Etike e Kanunit dhe Nënkuptimet e saj Kulturore” të profesorit japonez Kazuhiko Yamomoto
Në muajin Shtator 2005 Dr. Selahedin Velaj-t i erdhi një ftesë zyrtare nga Universiteti KVUSHO i ishullit Fuokoka, i cili e ftonte të mbante një ligjëratë prej 90-të minutash në muajin Dhjetor.
Për dy ditë resht doktori i nderuar Selahedin Velaj mbajti dy referate prej 90 minutash. Një në Universitetin e KYUSU ne FUKUOKA dhe tjetra në Tokio. “The true fact about Kosova’s problem with Serbia”. Flamuri Shqiptar u valëvit i bukur dhe krenar në qiellin e Japonisë, i çuar personalisht nga Dr. Velaj. Në fund, falë kontributitpersonal të Dr. Velaj-t u nënshkrua një Rezolutë për Pavarësinë e Kosovës në më tepër se 135 njerëz, intelektualë japonezë të ndryshëm.Menjëherë pas rrënies së komunizmit në Shqipëri, Dr. Velaj bashkë me dy djemtë e tij, ndërmorën një fushatë ndihme për popullin dhe spitalin e Vlorës, duke shkuar vetë në Shqipëri.
Shuma e ndihmës shkonte disa dhjetëra mijë dollarë.Të njëjtën ndihmë ata e dhanë edhe për popullin vëlla të Kosovës gjatë kohës së luftës.Për këto e shumë raste të tjera, duke e njohur vetë edhe nga afër, megjithëse Dr. Velaj është njeri i heshtur, punon dhe nuk i pëlqen të ekspozojë atë që bën, unë mendova të shkruaj një libër, ashtu siç e përmendët edhe ju duke e quajtur Legjenda Vlonjate në Amerikë.
-Pas disa librave shumë të sukseshëm për të shkruar prozë të mirë, me shkrim të qartë e gramatikisht korrekt, cila është lidhja midis veprave tuaja?
I kam përmendur më sipër emrat e mësueseve të mija të letërsisë në shkollë.
Është merita, puna e tyre e madhe ndaj ne ish nxënësve që na kanë mësuar me shumë përkushtim gramatikën dhe korrektësinë në të shkruar.Tani e kuptojmë dhe e vlerësojmë punën e tyre të shkëlqyer që kanë bërë me ne, ish nxënësit e tyre.Çdo njeri e ka të vështirë të flasë për veten e tij, por për ta plotësuar pyetjen tuaj po ju jap një shembull: Jam ndjerë shumë i emocionuar kur mësuesja e talentuar Lira Zaka në orën e korrigjim hartimit, pasi foli për rezultatin e hartimit, papritur më thërret mua të çohem në dërrasën e zezë. U emocionova shumë. Mësuesja më lexoi disa fjali që unë ti shkruaja. Pasi mbarova, e lexoi vetë ato çfarë kisha shkruar dhe u tha nxënësve të tjerë. Ja si shkruhet hartimi pa gabime ortografike… Është i vetmi nxënës që ka marrë notën më të lartë…
-Si ndjeheni pas gjithë kësaj periudhe që shkruani si prozator apo publicist?
E kam të vështirë të përcaktoj në krijimtarinë time letrare. Unë kam shkruar edhe prozë edhe publicistkë. Në të dyja këto gjini letrare kam botuar libra.Le të jetë lexuesi ai që mund të më vlerësojë edhe për atë çfarë unë kam shkruaj dhe do vazhdoj të shkruaj…

–A ka kritikë të mirëfilltë letrare sot?
Kritikë letrare të mirëfilltë sot, për mendimin tim ka pak, shumë pak.
Vendin e kritikës letrare sot, më tepër po e zënë mburrjet dhe lëvdatat e krijuesve letrarë ndaj njëri tjetrit. Kjo, në vend që ta ndihmojë krijuesin letrar, e dëmton, sepse, siç e kam përmendur në shkrimet e mija të mëparshme, pa kritikë letrare, vepra s’ka vlerë.Po ju jap një shembullin tim: Në vitin 2005, kur mua m’u botua vëllimi me tregime “Le të jem unë Zamira” Revista KULT nga Çelësi, e kishte klasifikuar të parin. Promovimi i librit u bë në sallën e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve në Tiranë. Sigurisht, pati diskutime, vlerësime për librin. Por, kur diskutoi shkrimtari dhe përkthyesi i mirënjohur Hysen Sinani, midis të tjerash dha mendimet e tija të vyera për çdo krijues letrarë, mendime, të cilat mua më vlejtën shumë për t’i patur parasysh në krijimtarinë time letrare të ardhshme.
Ja pse duhet sot kritika e mirëfilltë letrare, e cila edhe duhet vlerësuar.

– A keni përjetuar fëmijëri të lumtur?A ka pasur në fëmijërinë tuaj se një ditë do të bëheshit shkrimtar?
Për vetë kohën dhe kushtet që ne jetonim ne në atë kohë, si të gjithë moshatarët e mi edhe unë kam kaluar një fëmijëri të bukur e të gëzuar.Kemi qenë një familje e shkëlqyer, e lumtur, e gëzuar, ku prindërit tanë të mrekullueshëm, të pazëvendësueshëm, me aq sa kishin, mundoheshin të na i plotësonin kërkesat, sipas kohës.
Ndërsa rinia ime…
(Hesht! Përqendrohet duke i hedhur sytë diku i pavëmendshëm, sikur mendohet dhe sikur don të fshehë diçka nga ato vite…Pas një heshtjeje, vazhdon të flasë)
Rinia ime ka qenë shumë e vështirë. Jeta, fati, më dënuan që në moshën time më të bukur të adoleshencës, të më ikte njëherë e përgjithmonë nga kjo jetë që kurrë s’e kisha menduar, njeriu më i shtrenjtë në botë, MAMAJA! E përjetova shumë keq, shumë shumë dhimbshëm humbjen e mamasë sime te mrekullueshmes, të mirës mama, Athina që, edhe pse po afrohen 35 vjetë nga vdekja e saj, kur shkoj në Shqipëri e kujtojmë me mall, pse jo edhe përlotem kur e kujtojmë emrin e saj. Ndjehem krenarë për ata prindërit e mi të ndjerë e të mrekullueshëm, të pafatë…
Ai fat i keq i imi, bëri, që unë të jetoja gjithë rininë time, të vrarë, që nuk kishte melhem të ma ndalonte dhimbjen dhe mungesën e mamasë edhe pse dashurinë e gjeta tek babai, vëllai dhe dy motrat e mija. Për t’u bërë shkrimtar, apo krijues letrar më pëlqen më shumë të them, edhe e ëndëroja, sepse letërsia kishte filluar të më tërhiqte që në bankat e shkollës siç e kam përmendur më sipër. Por kam patur ëndër të madhe muzikën; të këndoja, të interpretoja…Meqenëse profesioni im është ai i ekonomistit, unë kam studjuar edhe për trompë, kam interpretuar në instrumentin e trompës.

Këto kohët e fundit ju jeni bërë protagonist në radio dhe televizionin gjerman. Mund të flisni diçka rreth kësaj?

Po! E kam thënë dhe është shkruar edhe herë tjetër.Vitin e kaluar jam njohur me gazetarin gjerman Fritz që, edhe pse në largësi, njohja jonë tashmë është kthyer në miqësi.Gazetari gjerman është i interesuar për artin dhe kulturën shqiptare dhe kishte menduar të bënte një emision, i cili, për këtë duhet vlerësuar shumë.Nëpërmjet skype, u mundësuan dy bashkëbisedime në formën e intervistës midis meje dhe gazetarit ( ishte interesimi i tij për të më intervistuar mua) transmetuar në radio televizionin gjerman.Po vitin e kaluar, ky gazetar më nderoi, duke ardhur posaçërisht nga Berlini në Tiranë, për të qenë pjesëmarrës në promovimin e librit tim “Nuse në derën e hasmit” në sallën e Ministrisë së Kulturës në Tiranë, ku edhe diskutoi.Para pak javësh, ishte një e papritur tjetër për mua; në postën time private në shtëpi, më erdhi nga Gjermania një kartolinë urimi bashkë me CD e përgatitur nga gazetari ku unë midis të tjerash shikoja dhe dëgjoja veten time.
– Cfarë është dashuria për ju?
Dashuria është ndjenja më e shenjtë e çdo njeriu. Jeta pa dashuri nuk ka kuptim. Kur flasim për dashurinë nuk duhet të kuptojmë vetëm atë ndjenjë të shenjtë intime që e ka çdokush nga ne. Njeriu ka shumë dashuri; dashuri për jetën, për familjarët, të afërmit, miqtë, shokët… dhe të gjitha këto dashuri janë të shenjta.rë është dashuria për ju?
– Kush ju mbështet shpirtërisht në krijimtarinë tuaj të larmishme letrare?
Sigurisht, familja ime, bashkëshortja dhe dy djemtë e mi janë mbështetësit në çdo kohë.
Me bashkëshorten shpesh herë shkëmbej mendime të ndryshme. Ajo është lexuesja e parë. Sa herë unë mbaroj së shkruari atë që kam menduar, ia lexoj asaj dhe, sigurisht edhe ajo jep mendimin e saj.I falenderoj dhe i vlerësoj që, jo vetëm janë mbështetësit e mi, por më krijojnë edhe kushtet pa më shqetësuar sa herë mua më vjen frymëzimi dhe ulem e shkruaj.Ndjehem një bashkëshort i nderuar dhe një baba i lumtur.
Ju faleminderit!
Faleminderit ju Monda për këtë bashkbisedim dhe për kontributin e çmuar që ju jepni me shkrimet e tua dhe bisedimet me personalitetet e shumtë shqiptare nga fushat e ndryshme të jetës.
Suksese edhe juve në krijimtarinë tuaj letrare.
Bisedoi:Raimonda MOISIU

Genc Tukici , per vete dhe babane…

July 30, 2014 by dgreca

Bisedë me pianistin e shquar shqiptar Genc Tukiçi:Babai im Ibrahim Tukiçi më ka mësuar të përqafoj energjinë universale dhe me anë të forcës shpirtërore ta shpreh në muzikë…/
Artisti i shquar shqiptar Genc Tukici që me lojën e gishtave të tij duket sikur bën balet mbi tastierën e pianos ka magjepsur mijëra e mijëra artdashës në koncertet që ka dhënë në shumë vende të botës. I lindur në një familje artistësh si i biri i Ibrahim Tukiçit i cili ishte një intepretues i shkëlqyer i muzikës klasike dhe popullore medoemos që kjo kulturë muzikore do të ndikonte në botën shpirtërore të Genc Tukiçit.

Ju ftoj të ndiqni bashkëbisedimin me një artist dhe pianist të mirënjohur dhe me siguri që nuk do të lexoni një intervistë të zakonshme, por në vend të bisedës do të dëgjoni tingujt në tastierë luajtur mjeshtërisht nga një pianist shqiptar që është bërë pjesë e qenies së tij.

Z.Genci cili ka qenë koncerti i parë dhe në çfarë moshe keni dalë për herë të parë në skenë?
Koncerti i parë më kujtohet, ka qenë në koncertet e Majit në Teatrin e Opéras dhe të Baletit në Tiranë, kam qenë 6 vjeç.
Cilat kanë qenë marrëdhëniet tuaja me këngëtarin e famshëm Ibrahim Tukiçin si biri i Tij dhe sa ka ndikuar si prind dhe pedagog në edukimin muzikor dhe estetik të botës suaj?
Babai im i nderuar ka qenë dhe është akoma sot personi më i rëndësishëm në formimin tim si muzikant, por edhe si njeri, roli i tij është determinant në jetën time. Ai më ka mësuar të përqafoj energjinë universale dhe me anë të forcës shpirtërore ta shpreh në muzikë, të jem modest dhe ti dua njerzit dhe natyrën, të dua jetën, të dashuroj pafund…
Po me vëllain tuaj këngëtar, kompozitorin e mirënjohur David Tukiçin a mund të tregoni displinën artistike qe ju edukoi babai juaj dhe a ka pasur momente dëshpërimi kur keni qenë fëmijë që në vend të lojnave si moshatarët tuaj merreshit me mësimin e muzikës dhe të instrumenteve?
Davidi,vëllai im i madh, miku im më i mirë, koleg serioz, partener, muzikant i shkëlqyer, personalitet sensibël dhe vullkanik, të dy admirues të futbollit. Më kujtohet që falë disiplinës dhe rigorozitetit që babai na ka imponuar që në fëmijëri, shpesh herë kur luaja Bach apo Bethoven, lotët më ridhnin ndër faqe, teksa dëgjoja shokët e mi që luanin futboll… Pak kohë më pas, loja më e mirë për ne u bë muzika. Në të ne gjenim gjithçka, gezimin, vuajtjen, madhështoren, hyjnoren, sarkazmën, ironinë, dashurinë, pasuri e rrallë për një fëmijë, trashëgimi e paçmueshme nga Baba…
A mendoni se pasurinë muzikore që ju ka lënë Ati juaj dhe shtëpinë e tij ta ktheni në një Muze për të gjithë artdashësit e Tij, sepse shpesh ndodh që njerëzit që kanë lënë gjurmë në shumë fusha ikin, ikin pakuptuar dhe ndodh që i mbulon pluhuri i harresës nga qeveritë e ndryshme?
Në respekt për peindërit tanë ne e kemi lënë shtëpinë tonë ashtu siç ishte kur ata ishin në jetë bashkë me ne. Por kjo është e lidhur me ne, fëmijët e tyre, ndërsa, mendoj se trashëgimia më e mirë për një muzikant është të lerë gjurmë në mendjen dhe shpirtin e njerëzve, ky është muzeu më i mirë, një muzikant i vërtetë reziston në kohë.
Në çfarë vendesh keni dhënë koncerte dhe cilët kanë qenë partnerët kryesorë dhe repertori tuaj?
Kam luajtur në Europë, Azi, Afrikën e Veriut si dhe në Amerikë, por kjo është vetëm një panoramë gjeografike, me kohë kam kuptuar që muzika nuk ka kufi. Kam pasur shumë partenerë të ndryshëm, muzikantë nga e gjithe bota, kemi folur të njejtën gjuhë, kemi folur muzikë, por parteneri me i rëndësishëm për mua është vêtë muzika.
Ju jetoni në Francë si muzikant, artist, cilat janë kontaktet tuaja me diasporën shqiptare në Francë dhe si ndiheni përballë kolegëve francezë, pasi ju ecët në gjurmët e muzikës shqiptare dhe ABC-n, tingullin hyjnor të saj e dëgjuat në shkollat e muzikës shqiptare?
Unë jetoj dhe punoj në Paris, ku niveli dhe kontributi i muzikantëve shqiptarë është i konsiderueshëm, vërtetë unë jam diplomuar në shkollën shqiptare dhe mund të thèm me bindje që vertetë Shqipëria është vend i vogël, por me një shkollë muzike të nivelit ndërkombëtar që për nga cilësia si dhe tradita e shkurtër, por e ngjeshur, nuk i len gja mangut dhe shkollave ma të mira në botë, për këtë jam shumë krenar….
Po në Amerikë keni plane për koncerte dhe si konkretisht?
Po, kam disa projekte për të luajtur në Amerikë dhe veçanërisht në New York, por akoma datat nuk janë preçize…
Cilat janë projektet tuaja në të ardhmen?
Aktualisht jam duke kompozuar një pjesë për soprano dhe piano me titull “Soprano Folle”, që do të luhet në Paris në sezonin e ardhshëm. Nga shtatori děri në dhjetor do të kem koncerte me Inva Mulën dhe Ermonela Jahon në Paris dhe në Londër, në shtator në Prishtine dhe në nëntor në Tiranë. Kështu mbyllet 2014-ta.
Si muzikant çfarë do t’u sugjeronit prindërve të rinj që kanë dëshirë t’ju mësojnë fëmijëve të tyre pianon, cila është mosha më e përshtatshme?
Do t’ju këshilloja çdo princip të drejtë për fëmijën drejt muzikës dhe pianos jo vetëm si një zbavitje e thjeshtë, por si një instrument që po fillove me pak rigorozitet, hap një dritare për fëmijën nga ku mund të shohë me sytë e zemrës shumë larg dhe pa kufi, fantastike apo jo? Sa më shpejt aq më mirë, por mosha më e mirë është ajo kur ti fillon dhe e don muzikën…
Diçka për familjen tuaj?
Në familjen time çdo gjë sillet rreth muzikës. Pianoja është piestare e familjes, bëhet muzikë pa orar, nga mëngjesi děri natën vonë. Muzika është ushqim shumë i mirë, nuk të shëndosh, të mban élégant dhe në formë…
Faleminderit për intervistën,
Faleminderit dhe juve!

Bisedoi Keze Kozeta Zylo
New York

Bisedë me dhe për teleshikuesit e mi në ditëlindjen e ALBTVUSA

May 20, 2014 by dgreca

Nga Rafael Floqi/Kryeredaktor i TV te shqiptarëve të Amerikës/
Gëzuar miq ditëlindjen tonë të përbashkët!/
TV Shqiptarëve të Amerikës, me 20 maj 2014 mbushi 14 vjet në transmetim, duke hyrë kështu në vitin e 15-të. Këto janë vite përpjekjesh, suksesesh, vështirësish, netësh pa gjumë, por edhe mirënjohjeje e vlerësimi për punën që ALBTVUSA ka bërë në shërbim të komunitetit të shqiptarëve në Amerikë në Miçigan e më gjerë.
TV i Shqiptarëve të Amerikës u hap në një kohë kur ekzistonte një hapësirë mediatike për të mbuluar në komunitetin e emigranteve dhe ndihej nevoja për media që të pasqyronin më gjerësisht dhe më nga afër jetën e komunitetit shqiptar. Ne synuam që të bëheshim të tillë guxuam, dhe më duket se ia kemi arritur asaj. Falë këmbënguljes, përkushtimit, talentit, guximit , si të drejtorit Gani Vila, por ashtu edhe te gjithë stafit të gazetarëve, redaktorëve, kameramanëve e teknikëve si: Gjovalin Kacorri, Valentina Vila, Astrit Kallabaqi, Ilir Myftari, Manol Xhafa , etj. dhe të korrespondentëve të shumtë në SHBA, Shqipëri dhe në trojet shqiptare.
I lançuar si TV i Shqiptarëve të Miçiganit, në fillim ai e gjeti rrugën e vet në vite me vështirësi që vinin nga mungesa e një përvoje në fushën e medias dhe te teknologjisë televizive, dhe tok me kapërcimin e vështirësive, u zgjerua dhe përvoja dhe puna në këtë, TV, ku unë punoj prej 10 vjetësh. Pjesë e strategjisë së suksesshme të rritjes sonë është dhe mbajtja e lidhjeve të drejtpërdrejta me publikun, ku telefoni i ynë është I hapur për këdo, për vërejtje dhe sugjerime, dhe ju sigurojmë se ato konstruktivet gjithmonë i kemi marrë parasysh.
Nuk është vetëm krenari por edhe realitet që TV shqiptareve te Amerikës është Televizioni i parë dhe i vetmi me këtë kohë dhe shtrirje transmetimi, jo vetëm ne Shtetet e Bashkuara të Amerikës por në gjithë boten shqiptare në emigracion. Ne kemi dy orë transmetim në ditë ne Prime time në rrjetin e mirënjohur kabllor, Comcast në të gjithë shtetin e Miçiganit, dhe 24 ore live në mbarë boten me platformat TV over IP në paketat ShqipTV, dhe TV ALB te cilat transmetohen 24 ore rresht edhe si video stream edhe ne websajtin tonë www.ALBTVUSA.com. Gjithashtu ne kemi një kanal mjaft të ndjekur me disa qindra video në Youtube.
Vitet qe kaluam përbënin një hop të zhvillimeve të mëdha teknike televizive dhe ne kemi ecur gjithnjë me teknikën pararojë duke kemi kaluar nga kaseta tek prodhimet ne High Definition, nga montazhi me video tek mixerët moderne, nga filmimet nw natyrw, tek një studio moderne mjaft produktive me pre dhe post produktion dhe live broadcasting.
TV i ynë është në shërbim të të gjithë shqiptarëve, pa dallime politike fetare e krahinore ne gjuhën tone të ëmbël shqipe, prandaj edhe ne e ndjemë të nevojshme që t’ia ndërronim emrin në TV e Shqiptarëve të Amerikës, pasi jemi gjithëpërfshirës, apolitik dhe mbarëkombëtar. Në ndryshim nga mediat në Shqipëri që i shërbejnë partive politike dhe interesave te bizneseve te caktuara, partia e TV të Shqiptarëve të Amerikës është Atdheu, i plotë, natyror, etnik, quheni si te doni, ndaj jo më kot i kemi hequr nga sigla jonë fundore edhe kufijtë që na i imponuan të tjerët. Shqiptaret vetëm në hartë kanë kufij dhe aq më tepër, diaspora që është gjitha e shkrirë në një. Ne ruajmë raporte të ngushta me përfaqësitë diplomatike të Shqipërisë dhe të Kosovës si dhe me institucionet e shtetit shqiptar dhe të Kosovës.
TV i ynë edhe pse tani për tani vetëm 2 ore në rrjetin e shtrenjtë kabllor, Comcast në orar të përzgjedhur dhe më të shtrenjtë (Prime Time 8-10), ka një strukture të plotë programore. Në programin tone gjejnë vend sa interesat e të moshuarve aq dhe të rinjve, sa të gjyshërve aq dhe fëmijëve, sa të studentëve aq edhe të grave, me traget dhe me programe te posaçme për ta me gjithë limitimin e shtrirjes kohore.
Ne jemi te kudondodhur me ju për ju, duke paraqitur çdo veprimtari te komunitetit aq sa jemi bere pjese e pandare e tij sepse komuniteti ynë është sa aktori aq dhe spektatori i programeve tona. Ne ruajmë marrëdhënie shumë të mira dhe te drejtpërdrejta me publikun, ç’ ka e bën këtë një TV të veçantë ne llojin e vet.
Ruajtja e lidhjeve me komunitetin lidhet dhe me marrëdhëniet e sinqerta me institucionet Ne i kemi shërbyer të gjithave komuniteteve fetare falas e pa dallim qe kur jemi krijuar duke filluar nga kisha Ortodokse e Shën Thomait, Xhamia e Qendrës Islamike, Teqeja bektashiane të Baba Rexhepit, Kisha katolike të Zojës Pajtore dhe ajo e Shën Palit. Për këtë dhe për shumë veprimtari ndiejmë se jemi të besueshëm dhe njerëzit na duan, duke na besuar madje, deri bamirësinë e tyre. Rastet e shumta kur jemi bërë zëdhënës dhe dorëzanë të ndihmës ndaj njerëzve në nevojë kemi arritur të mbledhim edhe 50 mijë dollarë për të shpëtuar jetën e një djaloshi të sëmurë me dializë në Shqipëri. Fryma e bamirësisë buron nga vetë identifikimi me modelin e nënës së madhe, Nënës Terezë, një pikturë origjinale të së cilës e kemi në studio.
Ne teorinë e gazetarisë thuhet, se nuk përbën lajm kur një qen kafshon një njeri, por anasjelltas. Për TV tonë sensacioni nuk është kryesorja , por pozitivja e mira arritjet e vetë komunitetit. Mund të duket më pak tërheqëse por i shërben më mirë komunitetit dhe rolit dhe rëndësisë së mediave të komunitetit .
Mund ta shpjegojmë më në hollësi këtë dukuri. Kur kompania Comcast bleu AT & T Broadband në vitin 2002 , ajo mori kontrollin edhe mbi një e tretës të rrjetit kabllor ( më shumë se 21 milion shtëpi ) . Gati dy herë madhësinë e rivales së saj Time Warner Cable. Comcast Corporation është rritur tani nga një sistem të vetëm kabllor në një nga kompanitë më të mëdha në botë të komunikimit dhe sot është e fokusuar në shërbimet kabllore broadband , marketing dhe natyrisht, në përmbajtje . Por çfarë është modeli i ” qasjes publike ” të TV ? Ideja filloi në vitet 70-të , si një lëvizje kombëtare, si kompensim i pjesshëm për komunitetin për përdorimin e mediave në mënyrë të drejtë – e – publike . Ky kompensim është projektuar për të siguruar qasje në media për të gjithë popullsinë , jo vetëm ato të cilat shfrytëzojnë mediat në pronësi të kompanive kabllore .
Në një numër të mërsit të Huffington Post , Tracy Rosenberg shkruante dhe e shpjegonte kështu rëndësinë e mediave komunitetit : ” Qeshë një natë duke ndërruar kanalet me një mikeshë vonë një natë . Kur papritur ajo bërtiti ” kjo është flokëndreqësja ime ” . Doli flokndreqësja e saj ishte një aktiviste kundër pesticideve dhe në kohën e saj të lirë dhe organizonte një program mbi rreziqet e produkteve të zakonshme shtëpiake . Ne nuk ishim në kërkim të informacioneve mbi helmet në kozmetikë . Ne filluam ta shikonim, sepse ne e njihnim këtë person . Dhe ne qëndruam duke shikuar , sepse mësuam diçka : rreth subjektit dhe për dikë që banonte në lagjen tonë . Kjo është rëndësia e mediave komunitetit : afërsia që sjell çështjet dhe njerëzit së bashku që ndoshta kurrë zakonisht mund të përplasen në njëri-tjetrin edhe pse ata jetojnë krah për krah . Sa herë që kjo ndodh, është një mrekulli e vogël. “
Sa e vërtetë është kjo për një komunitet aq më i rëndësishëm është për një bashkësi nacionale. Një koleg i im amerikan, në kompaninë e kompjuterëve. HP ku punoj, (TV është punë part time, si çdo emigrant që kam fat që e kam që më i shërben sa mua si me profesion gazetar të plotësoj nevojën time për të qenë në media), duke bërë zipping më kishte parë mua në kanalin 90-të në Comcast kishte bërtitur” ky është ai burri që punon me mua” dhe e kishte ndjekur gjithë emisionin edhe pse nuk dinte asnjë fjalë shqip, dhe të nesërmen gati sa më kërkoi autograf, ndërsa mua me vinte për të qeshur.
Por a është ekzistenca e një televizion kombëtar në diasporë e rrezikuar nga integrimi, tani gjallon pasi diaspora shqiptare është e re. Rreziku ekziston, një berber im italian i moshuar më thoshte, jo pa dhimbje, kur mësoi që punoja për një TV lokal shqiptar, “dhe ne kishim një emision të tillë dikur, por tani pleqtë po ikin, dhe të rinjtë nuk çajnë kokën për të.” Mos qoftë e thënë… Rruga që një diasporë të mos humbasë në kushtet e integrimit është të jetë aktive në ruajtjen e identitetit duke e konsideruar edhe integrimin dhe konservimin vlerë. Kjo është strategjia fituese edhe për punën, me një televizion të tillë si ky i yni, që me intuitën e tij ka ditur ta kultivojë dhe zhvillojë drejtori i TV tonë Gani Vila.
Sot falë teknologjive të reja ju mund të shihni në shtëpitë tuaja kanalet shqiptare, ato sjellin tek ju vendlindjen, por atë që s’mund ta gjeni në ato TV edhe shumë me te pasura e të mëdha është fytyra e vërtetë e diasporës, Ne krahas ngjarjeve në Shqipëri, Kosovë Maqedoni e në Malësi e me gjerë, por ne ju sjellim atë që se gjeni askund, portretin, jetën dhe vitalitetin e komunitetit.
Sidomos në edicionet e lajmeve me të cilat merrem veçanërisht , përcaktimi i cakut të interesave dhe i mbulimit është i ndryshëm nga çdo edicion informativ kombëtar, pasi zbatohet parimi i rretheve koncentrikë në mbulim nga sa më afër deri sa më larg. Pra komuniteti vjen i pari pastaj lajmet e rëndësishme nga trojet tona , duke mos harruar Malësinë, pasi përqendrimi i shqiptarëve nga Mali i Zi është i konsiderueshëm në Michigan.
Dëshmi e rritjes sonë është jo vetëm cilësia, sasia por edhe larmia e prodhimeve tona, nga intervistat, tek talk show, nga edicionet e lajmeve,(R.Floqi, V.Vila” tek “Argument”(R.Floqi) nga “Thank You” e “Dhimbje lot e shpresë” (G.Vila) nga “Debat” ,tek ”Univers” Gj.Kacorri, nga Kombi Ynë tek “Këndi i emigrantit (R.Floqi), nga Rubrika Speciale (R.Floqi, Gj Kacorri) deri tek Emisionet sportive (A. Kallabaqi)e gjer tek Hitparada, duke krijuar kështu fizionominë tonë të veçantë, për aq sa ta lejon mundësia ekonomike edhe vetë jeta në emigracion. E gjithë kjo punë me një staf të vogël, pasi kaq janë mundësitë. Gjatë një dite pune mua më takon të bëj intervista, të shkruaj një skenar dhe të rregulloj kompjuterët e të përgatis reklamat , Ganiut, dhe pse drejtor, të menaxhojë, të intervistojë, të shkruajë dhe madje te editojë vetë videot, Valentina te editojë dhe të lexojë lajmet, Gjovalini të japë mendime dhe te drejtoje emisione, Iliri te merret sa me editimin, grafikë, sigla, reklama aq me kamera, Manoli të editojë dhe të xhirojë etj, etj ….
“Jo me larg se të dielën në 60 -vjetorin e Teqesë te Baba Rexhepit një bashkatdhetar nga Saranda T. Bazaj më fliste me përkushtim, duke e quajtur jo pa të drejtë punën e televizionit tonë një kontribut patriotik, pasi e kish ndjekur TV tonë në Youtube. Ai e kuptonte ,se çfarë rëndësie kishte informacioni për ruajtjen e fizionomisë së komunitetit, kur bënte krahasime edhe me jetën e emigracionit shqiptar në Greqi.
Kjo frymë përkushtimi na ka bërë të ecim dhe avancojmë në të gjithë punën tonë duke krijuar dokumentarë origjinalë për personalitete të diasporës e deri tek ciklet e plota dokumentare si “ Malësia pëllëmbë e thesar “,që përbën trajtimin me te gjere dhe te plotë të bërë ndonjëherë për atë trevë. Atë që e bëmë me krahinën e Malësisë do të synojmë të bëjmë me zona te tjera shqiptare, brenda dhe jashtë Republikës së Shqipërisë.
Por ne për arsyet që përmendëm më sipër më shumë do të ngulmojmë në paraqitjen e jetës së vetë komunitetit. Deri tani kemi arritur që të mbulojmë të gjithë aktivitete e komunitetit brenda Miçiganit dhe me kryesoret ne New York. Do të synojmë edhe duke u bazuar në teknologjitë e reja të komunikimit në masë që të mbulojmë edhe eventet dhe aktivitetet e shqiptarëve në shtete te tjera, kjo nëpërmjet shfrytëzimit të rrjeteve sociale dhe te korrespondentëve vullnetare. Duke përdorur Facebook-un, You tube edhe Skype. Në mirëpresim çdo person që na ofrohet në këtë drejtim.
Duke i shërbyer te gjithë shqiptarëve, ne i shërbejmë komunitetit edhe në një drejtim tjetër. Me reklamat e biznesit shqiptar ALBTVUSA.com ne i japim frymëmarrje atij dhe i zgjerojmë klientelën, ndaj edhe bizneset edhe sot vazhdojnë e reklamojnë, pasi kjo është rruga më e sigurt për te pasur një biznes më të mirë në komunitet. Ne biznes ka rendësi të jesh gjithnjë i pranishëm, televizioni ynë ua ka krijuar 0 këtë mundësi të gjithëve pa dallim. Për rëndësinë e reklamës flet kjo thënie e njohur e Henry Fordit , “si pula dhe rosa bëjnë vezë mjaft të shijshme, por me që pula bën zhurmë e kakaris, vezët e saj parapëlqehen”.
Për të kuptuar se zhvillimi i TV shqiptar te Amerikës me qendër ne Miçigan është dëshmi sa e pasionit dhe punës mjafton ta krahasoni atë me TV simotra te diasporës. Ne iu urojmë sukses të gjithëve dhe i ftojmë nëse kanë dëshirë të krijojmë një network të të gjitha TV shqiptare të diasporës, që do të mbulonte më mirë ngjarjet në të gjithë Amerikën. Ne megjithatë më shumë na bën krenarë si dëshmi me te mire për punën e bere sa kur vetë ju telespektatorë na falënderoni dhe thoni “ Na kënaqët”.
Vitin e kaluar ne patëm edhe një vështirësi qe na erdhi nga moti, pasi një tubacion i ujit që plasi nga të ftohtët dëmtoi studion dhe pajisjet dhe na krijoi vështirësi teknike. Por çdo e keqe ka dhe një të mirë Ajo na hapi edhe mundësi për t’u rinovuar me vështirësi ekonomike por gjithnjë me suportin e bizneseve shqiptare, të cilat gjejnë tek TV ynë, një mundësi për të qenë afër klientëve të tyre që në radhë të parë jeni ju telespektatorët tonë. Kështu falë edhe ndihmës bujare të komunitetit që asnjëherë nuk ka munguar ne patëm mundësi t’i rikuperojmë humbjet e ta rindërtojmë studion dhe të investojmë në drejtim te avancimit teknik. Së shpejti do të transmetojmë drejtpërdrejt në Comcast qe do te beje te kemi emisione të drejtpërdrejta.
TV shqiptar i Amerikës hyn në vitin e 15 -të dhe ne së bashku me ju me gjithë arritjet dhe mangësitë shohim gjithnjë para, pasi vete jete ecën para, vetë komuniteti ecën para dhe ne e ndiejmë se duhet ta paraprijmë atë. TV shqiptar i Amerikës ka vizion dhe platforme te qarte kombëtare dhe ne ruajmë dhe sjellim dashuri mirënjohje, bashkëpunim, mirëkuptim e bashkim vlerash dhe energji dhe pune në dobi të çështjes kombëtare, duke zbatuar porosinë e presidentit J.F Kenedi,”Mos pyetni çka ka bërë atdheu për ju, por ju për Atdheun:
Gëzuar 14 vjetorin miq, gëzuar së bashku, pasi ne e dimë se jeni ju pa jemi dhe ne.

KOZETA ZAVALANI: ME VEPRIMTARI E BOTIME, SI NJË FUSHË ME LULE SHUMËNGJYRËSHE…

April 5, 2014 by dgreca

Nga Prof. Murat Gecaj/ 1.Jemi njohur bashkë mjaft vite më parë dhe asnjëherë nuk kam shkruar për ty. Ndoshta, kur e ke një person afër, sikur nuk e “sheh“ atë, pra vëmendjen e drejton diku më larg. E them këtë gjë, pasi kam shkruar për disa kolege e mike të përbashkëta, ndërsa për ty jo?! Pra, me këtë rast, po kërkoj edhe njëfarë ndjese…Që mos të zgjatem, a ma jep fjalën që, deri sa ta përfundojmë këtë bisedë, nuk do të udhëtosh përsëri diku larg, deri në Azi ose Afrikë, siç po ndodh shpesh me ty, në vitet e fundit? (ha,ha) Duke i lënë shakatë, a mund të më flasësh, sigurisht shumë shkurt, për vizitat tua jashtë Shqipërisë dhe me çfarë qëllimi janë bërë ato?

-Fillimisht, ju falënderoj për bisedën së bashku, me një koleg e mik të hershëm, siç jeni ju. Pa iu ndarë bashkudhëtareve të mia, leximit e krijimit, që më kanë ushqyen shpirtin, duke bërë njëkohësisht që jeta ime sociale të zgjerojë hapësirat e mia, duke u pasuruar nëpër mrekullitë e botës, që kam pasur fatin t’i shoh, t’i prek e t’i ndjej. Qëllimi në këto udhëtime ka qenë gjithmonë marrja pjesë në veprimtari të rëndësishme ndërkombëtare, kushtuar letërsisë, gruas e paqes globale, në vende të tillë, si në Holandë, Itali, Amerikë, Poloni, Marrok, Norvegji, USA, Korenë e Jugut, Gjermani etj. Gjithashtu, kam kryer një sërë kualifikimesh pasuniversitare “Mbi menaxhimin e kohës”, nga Vrije University, në Amsterdam të Holandës. Doktoraturë e kam mbrojtur për “Burimet njerëzore dhe lidershipin”, në Institutin ISIDA, në Palermo të Italisë, ku jam laureuar me gradën shkencore “Doktore”.

2.Si kolegët e miqtë tu të shumtë, ndiej kanaqësi për arritjet tua në lëmin e publicistikës dhe të krijimtarisë letrare. Nga Interneti, kam një montazh kopertinash të disa librave tu, si një fushë me lule shumëngjyrëshe. Por ato nuk thonë gjithçka dhe kuptohet se mungon përmbajtja. Pra, cila është tematika kryesore e tyre?

-Krijimtarinë time e kam filluar qysh herët, me botimet e poezive në revistën e fëmijëve “Pionieri” dhe në gazetat “Zëri i Rinisë”, “Drita”, “Bashkimi”, ku jemi njohur së bashku etj. Më tej, kam vazhduar bashkautore në librin me poezi, “Këngë të para”(Tiranë, 1976) dhe në vëllimet me tregime, “Heronj të heshtur”, nr.2-4-6, (Tiranë, 1978). Ndërmjet viteve 1997-2002, kam drejtuar botimin e gazetave periodike “Edhe Menaxhere” e “Zëri i Arbërit”. Në vitin 2000 e 2002, kam botuar librin “Gra që më kane frymëzuar”(nr.1 e 2), në gjuhën shqipe dhe në anglisht, “Vomen vho have inspired me”. Në vitin 2005, botova vëllimin “Halfvorld”, në anglisht dhe, në vitin 2007, vëllimin “Gjysmëbota”, në gjuhën shqipe. Këto botime janë me mbresa e intervista, marrw nga gra të suksesshme, tw vendit e botws. Përveç këtyre, kam redaktuar disa libra, si dhe buletinin “Të drejtat e Njeriut”, botuar nga QSHDNJ. Në vitin 2010, botova vëllimin poetik “Shtegtare-Migratory”, shqip e anglisht. Gjithashtu, jam bashkautore në antologjinë poetike “Nëna”, nga forumi “Pan Albanian Women Netvork”, si dhe në përmbledhjen “Tregime”, publikuar nga Shtëpia Botuese “ADA”, Tiranë. Në vitin 2012, botova vëllimin poetik “Porta e Shpirtit”, në disa gjuhë: shqip, anglisht, italisht, maqedonisht, turqisht, rumanisht e disa në gjuhën koreane. Më 8 mars 2014, ku keni qenë edhe ju, pra dhe në ditëlindjen time, në sallën “Tefta Tashko” të Ministrisë së Kulturës, përurova romanin “Ankthi” dhe librin publicistik “Frymëmarrje femërore”, si edhe vllimin poetik “Women” në www.amazon.com. Kudo mbizotëron tema e gruas, vështirësitë e rritjes së saj, drejt përparimit e suksesit.

3.Meqenëse edhe unë kam qenë në disa redaksi gazetash dhe përsëri vazhdoj të shkuaj artikuj publicistikë, mendoj se edhe lexuesit duan të dinë më shumë për revistën, që ti drejton, “Stina për ndyshim”…

-Ndryshimet demokratike sollën një stad të ri të botëkuptimeve dhe kërkesave të mia ndaj jetës. Vendosa të punoj për “Familja dhe Media – Fuqia për Ndryshim”, shoqatë e themeluar vitet e fundit, për të ndikuar në forcimin e pozicionit të familjes, nën parullën “Një familje e shëndetshme, për një shoqëri të shëndetshme”. Nën siglën e saj, drejtoj botimin e revistës “Stina për Ndryshim”. Ajo ka për kryefjalë të saj shembuj nga gra të forta e të emancipura, ato modele shpresëdhënëse, për të cilat ka nevojë shoqëria shqiptare. Kështu, duke ecur me vlerat thelbësore njerëzore, si etika dhe forca e karakterit, të rrënjosura fort në ndërgjegjen time nga prindërit e mi, u rrita jo vetëm profesionalisht, por edhe personalisht. Jam anëtare e Shoqatës së Gazetarëve Ndërkombëtarë Profesionistë dhe Rrjetit Botëror të Grave dhe aty përvojën time e kam ndarë me bashkëpuntoret e mia, në shoqatat: “FIDAPA”në Itali, “Women and Peace”, UNESCO në Greqi, “Dirigenteas” në Paris, WIN – Zvicër, “Women Abroad” Angli, Globevomen, CIPE, TIAV dhe VIPP në Uashington D.C. etj. Nga konferencat ndërkombëtare, kryesisht kushtuar grave, kam marrë frymëzim, për të propoganduar arritjet e individëve të suksesshëm, nga vendi e bota dhe për t’i bërë shembuj për shoqërinë shqiptare.

4.Më lart folëm për krijimtarinë letrare. Po planet e afërta dhe të largëta tua, për botimet, cilat janë?

-Meqenëse “Connect Us Communications Canada” me ka shpallur një ndër gratë e shquara në botë, “Women of the Vorld – 2007”, me titullin “Editore dhe nënë, rol model për gratë”, do ta vazhdoj punën time, jo vetëm për ta përligjur këtë titull, por edhe sepse e quaj veten me një mision të veçantë, pra e lindur në 8 mars, në Ditën Ndërkombëtare të Grave. Ndaj, do të vazhdoj të shkruaj e të botoj…Me plot iluzione, vizione, koncepte barazie dhe demokracie, do të vrapoj në realitetin “e çmendur” shqiptar. Përpiqem që të ngre diçka dhe disi, ia kam arrijtur. Nuk e di sa do t’i qëndrojë, kjo që po krijoj e ndërtoj, kohës së egër të pseudo-demokracisë. Gjithësesi, shpresoj dhe jam gati t’i pranoj sfidat e realitetit “të egër” shqiptar.

5.Një pyetje e radhës, e cila mund të ishte e para: Cili është jetëshkrimi yt, i përmbledhur ose CV-ja, me termat e reja?

-Kam lindur në Korçën e bukur, qytetin e serenatave, ku edhe jam rritur me flladin e Moravës, duke lexuar shumë mes aromës së blirëve e jargavanëve. Leximi ka luajtur një rol të rëndësishëm në formimin tim të përgjithshëm, duke ma pasuruar shpirtin. Ndonëse më 1982 u diplomova në Fakultetin Ekonomik, të Universitetit të Tiranës, në vitin 1985 jam specializuar për gazetari dhe qysh atëhere puna ime u përqendrua në këtë fushë e në krijimtari. I përkas atij brezi që, për të vazhduar studimet e larta, duhet të deklaroje, “do të shërbej, ku të ketë nevojë Atdheu”. Kështu, siç duket, ai kishte nevojë që të bëhesha ekonomiste, por fatkeqsisht ose fatmirësisht, krijimtaria letrare-artistike më nxiti që ta shihja ekonomisten si një qënie “të infektuar”, brenda meje. Ndaj, të ardhmen e kam parë të lidhur me botën krijuese, artistike e shoqërore.

Pas punës në Televizionin Shqiptar dhe Radio-Tirana, periudhë e cila më rriti profesionalisht në fushën mediatike, kam dhënë ndihmesën time në disa televizione private dhe, së fundi, në një universitet privat. Njëkohësisht, mundohem t’u qendroj pranë, t’i ndihmoj dhe t’u fal sa më shumë dashuri, bashkëshortit tim mjek dhe djemve, Mendit, që u diplomua për arkitekturë dhe Mikelit, që studion për inxhinieri kompjuteri. Ndërkohë, vazhdoj të punoj intensivisht me organizatat ndërkombëtare të grave, duke e bërë sa më të njohur shoqërinë femërore shqiptare, kudo në botë.

6.Si kolegë të shtypit, a mos harruam ndonjë pyetje të rëndësishme? Nëqoftese jo, a dëshiron të shtosh ndonjë gjë tjetër, në fund të bisedës sonë?

-Po, dëshiroj të shtoj faktin që jeta, në njëfarë mënyre, ma ka shpërblyer mundin tim. Jam zgjedhur “Ambasadore për Paqen”, nga Federata e Familjes për Paqen Universale, ku jam kryetare e Këshillit të Paqes për Tiranën, që nga viti 2011 e në vazhdim. Jam nderuar me Çmimin e dytë në “Takimin e Poeteshave Shqiptare”, në Vushtrri të Kosovës dhe me Çmimin e parë për cikël me poezi, nga Redaksia “Nositi”. Kam marrë Çmimin Special, në “Mbrëmjet e Poezisë së Ballkanit”, mbajtur në Korçë, në vitin 2010 e 2012. Në detyrën shoqërore, kryetare për Tiranën e Lidhjes Ndërkombëtare të Poetëve, Shkrimtarëve dhe Artistëve “Pegasi”, jam vlerësuar me titullin e lartë, “Krijuese e Vitit” dhe “Veprimtare e shquar e Shoqërisë Civile”. Në Kongresin e 22-të Botëror të Poetëve, në Larisa të Greqisë, kam marrë Çmimin “Demeter”, të Poezisë Olimp, shoqëruar me “Diplomë Nderi”, nga Festivali i Parë Mesdhetar i Poezisë dhe “Çertifikatën e Meritës”, në vitin 2011. Jam një prej poetëve pjesëmarrës në “Mbrëmjet e 50-ta të Poezisë”, në Strugë dhe poezitë e mia janë botuar në librin “Who is Who”, si dhe në “Poezi nga pesë kontinentet” – “Poetry from five continents” dhe në “Antologjinë Botërore të Poezisë”, për Kongresin e 22-të, në Larissa-Greqi, për Festivalin e 2-të Ndërkombëtar të Letërsisë, në Ordu të Turqisë dhe, më 2013, në Akaka të Turqisë. Në tetor 2013, jam nderuar me “Mirënjohje” në Manifestimin Tradicional Letrar, “Ora e Maleve”, në Rozhajë të Malit te Zi dhe tani, në mars 2014, në “Takimet Poetike të Karadakut”, në Kumanovë të Maqedonisë. Po kështu, jap ndihmesën time me leksione të ndryshme, duke qenë antare e “World Poets Society” (V.P.S.), “Union of Poets” & “Writers e Poets of Human Rights” dhe “International Poets and Writers for Human Rights” (OIPWHR) etj.

Kërkoj ndjesë se, ndoshta, u zgjata me këto informacione vetjake!…

-Jo, përkundrazi, ishte kanaqësi dhe të falënderojmë përzemërsisht, Kozeta dhe të urojmë gjitha të mirat, në jetën vetjake e familjare, me krijimtari të bollshme e cilësore, por dhe në veprimtari shoqërore të pandërprera! Jemi të sigurtë që, si deri tani, përherë do të jesh e pranishme dhe aktive, si në pëurimin e librave tu dhe të kolegëve e miqëve tanë, si në poezi e prozë, në arte figurative etj. Pra, në takime dhe veprimtari të tjera, të bukura dhe sa më mbresëlënëse!

– Edhe unë, ju falënderoj përsëri dhe ju uroj shëndet e suksese, në krijimtarinë tuaj e kudo, në jetë!

Tiranë, mars 2014

BOTIMI I PARË, ME VLERA TEORIKE E PRAKTIKE

January 3, 2014 by dgreca

Nga Prof. Murat Gecaj/

1.-Dr. Sadete, gjejmë rastin që përsëri të bisedojmë bashkë, pas një periudhe kohore. Siç e dini edhe ju, ishte kënaqësi që, me bashkëshortin Gani Pllana, morët pjesë në Konferencën e Parë Mbarëkombëtare të Institutit të Integrimit të Kulturës Shqiptare, që u organizua në Tiranë, në shtator të vitit 2011. Me atë rast, të dy lexuat kumtesat tuaja interesante, të cilat janë botuar në librin voluminoz, me punimet e asaj Konference: “Një Komb, një shkollë, një kulturë” (Tiranë, 2012). Cilat janë përjetimet tuaja, nga ajo veprimtari e bukur dhe e paharruar?

Përgjigje: Së pari, ju falënderoj për kohën që keni ndarë për të biseduar me mua. Siç e dini edhe ju, Konferenca e Parë Mbarëkombëtare të Institutit të Integrimit të Kulturës Shqiptare (Tiranë, shtator 2011), ishte organizuar mjaftë mirë, me pjesëmarrës e kumtesa nga e tërë hapësira shqipfolëse. Diskutimet, që u bënë pas leximit të kumtesave, ishin në nivel shkencor dhe mjaft të dobishme. Më tej, botimi i kumtesave, në një libër të veçantë, e ka rrumbullakuar punën e organizatorëve dhe të pjesëmarrësve. Shpresoj që do të vazhdojë puna e IIKSH dhe do të kemi tekste e vepra tjera të përbashkëta, me nivel shkencor europian e botëror, për tërë hapësirën shqiptare, me autorë nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia, Mali i Zi, Lugina Preshevës e Çamëria, çfarë ishte edhe ideja e pjesëmarrësve dhe ideologut kryesor të IIKSH, të ndjerit dr. Ibrahim Gashi.

Tani, kujtoj këtu se më parë, pra më 19 qershor 2009, me bashkashortin, Ganiun, kemi marrë pjesë në punimet e Konferencës Shkencore, me temë “Gjendja dhe zhvillimi i terminologjisë shqipe, probleme e detyra”, organizuar nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë dhe Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, ku dhe lexova një punim timin, me këtë tematikë.

2.-Dhe ja, tani ju delni para lexuesve me librin: “Terminologjia bazë e mekanikës, në gjuhët shqipe dhe angleze”, i cili është recensuar nga prof.dr.Agron Duro e prof.dr.Ilo Stefanllari. Me sa di unë, jeni e para studiuese e Republikës së Kosovës, që publikoni libër, në bashkëpunim me Qendrën e Studimeve Albanologjike të Shqipërisë. Përmbledhurazi, çfarë risishë përmban ky punim i veçantë, në llojin e vet?

Përgjigje: Me këtë rast, dua të theksoj dashamirësinë e punonjësve të QSA-së, e posaçërisht të prof. dr. Valter Memishës, aktualisht drejtor i Institutit të Gjuhësisë dhe Letërsisë, në Tiranë, i cili që nga kërkesa ime për botimin e monografisë më ka këshilluar e përkrahur, ka organizuar mbledhjet dhe takimet e nevojshme me Këshillin e Profesorëve, për miratimin e veprës së parashtruar për vlerësim dhe botim. U caktuan dhe dy recensues, prof. dr. Agron Duro e prof. dr. Ilo Stefanllari, të cilët i shkruan recensionet e tyre pozitive. Pra, vepra ka kaluar nëpër të gjitha nivelet e duhura, derisa sa është miratuar për botim. Kuptohet, jam shumë e nderuar dhe krenare, si autore e parë nga Republika e Kosovës, siç e përmendët dhe ju më lart, që pata fatin të më miratohet dhe botohet punimi im, nga QSA, në Tiranë.

Monografia në fjalë, ka si objekt termat bazë të një fushe të gjerë dije, siç është mekanika. Por, gjithësesi, duke u fokusuar në dy nënfusha themelore, të cilat nga ana e tyre qëndrojnë në themel të fushës së mekanikës, siç janë: Mekanika teorike dhe Mekanika e zbatuar, në shqip dhe Theory of Mechanics e Applied Mechanics, në anglisht. E rëndësishme është të nënvizohet, se terminologjia bazë e mekanikës, në shqip, vështrohet në rrafshin e një terminologjie tjetër, e cila ka një histori dy-treshekullore, paraformimit të po të kësaj terminologjie, në shqipe dhe po shërben, nga ana tjetër, si model standardizimi ndërkombëtar, siç është terminologjia angleze.

3.-Dëshirojmë t’i njohim lexuesit, në përgjithësi, edhe me përvojën tuaj profesionale e shkencore. Pra, cilat janë përfundimet e nxjerra në monografi?

Përgjigje: Përvoja ime prej njëzet vitesh, si mësimdhënëse e gjuhës angleze dhe asaj gjermane, si edhe veprimtaria praktike në përpunimin e teksteve teknike, sidomos në fushën e mekanikës, më kanë mundësuar të njihem jo vetëm me terminologjinë e kësaj fushe, me termat, por edhe me anën përmbajtësore, me konceptet. Kjo më ka shtyrë që, mbi bazën e njohurive përkatëse dhe të përvojës së fituar, fillimisht, të ndërmerrja botimin e artikujve modestë, në revistën “Teknika” të Universitetit të Prishtinës, në Republikën e Kosovës, për probleme të veçanta rreth terminologjisë, me të cilën unë merresha, si për sinoniminë, shqipërimin e përkthimin e termave etj. Më vonë, puna më çoi në thellimin e njohurive të mëtejshme në fushë të teorisë së terminologjisë, metodave të studimit dhe, përgjithësisht, praktikës terminologjike. Mbështetur në studimet e terminologëve të huaj (Vyster, Sager, Felber) e shqiptarë , (F. Leka, H. Pasho, A. Duro, H. Çipuri, N. Caka, L. Susuri e G. Pllana), munda të përgatisja tezën për gradën shkencore “Master” (Tiranë, 2007) dhe për gradën shkencore “Doktor” i shkencave filologjike (Tiranë, 2010).

Nga përfundimet e nxjerra, në monografi janë dhënë rekomandime lidhur me domosdoshmërinë e hartimit të fjalorëve të nënfushave të veçanta të mekanikës, në bashkëpunim me specialistë e gjuhëtarë, si p.sh., fusha e automobilit, e termoteknikës etj. Po kështu, me interes të veçantë do të ishte hartimi i një fjalori sistemor themelor, me përkufizime të mekanikës, i ndërtuar mbi bazën e metodave kompjuterike.

Shpresoj që punimi në fjalë, si studim i plotë i termave bazë të një fushe të gjerë, siç është mekanika, do të ndihmojë për të hapur rrugën e studimit të terminologjive nga fusha të tjera të dijes, sidomos të fushave të reja, si informatikës e gjenetikës, duke i vështruar ato në rrafshin përqasës me terminologjitë e gjuhës angleze, si edhe me ato të gjuhëve të tjera, si të gjermanishtes, frëngjishtes, rusishtes etj., të cilat bëjnë pjesë në sistemin e terminologjive standarde botërore.

4.-Po vlerat praktike e zbatuese të punimit tuaj, cilat janë dhe cilët lexues janë të interesuar për atë?

Përgjigje: Studimi ka si qëllim ta vështrojë këtë terminologji nga dy anë, nga ajo e formës dhe e përmbajtjes, si edhe sesi është zhvilluar ky leksik, qysh nga format e thjeshta e deri në ato më komplekse, si një sistem i organizuar, homogjen dhe i qëndrueshëm.

Mbështetja në rrugën induktive (nga shembujt, tek argumentet e përfundimet) dhe në atë deduktive (nga parakushtet e marra, në argumentet dhe shembujt konkretë) mbizotëron në të gjithë punimin.

Mendoj se kjo vepër ka edhe vlera të mirëfillta praktike. Disa përgjithësime dhe zgjidhje të dhëna në punim mund të shtrihen edhe për terminologji të tjera, sidomos çështjet e standardizimit, sinonimisë, shqipërimit, huazimet etj. Po kështu, ka vlera edhe për veprimtarinë praktike terminologjike në procesin e përpunimit dhe hartimit të fjalorëve të terminologjisë, si nënfushave përkatëse, të fushës së terminologjisë.

Si i tillë, punimi në fjalë iu drejtohet një rrethi të gjerë të interesuarish për çështje të terminologjisë, në përgjithësi dhe të fushës së mekanikës, në veçanti. Ajo mund të shfrytëzohet nga studiuesit, studentët, hartuesit e teksteve të specialitetit etj.

5.- Në vazhdim të bisedës sonë, dëshirojmë t’i njohim lexuesit, më shumë edhe me jetën tuaj. Pra, çfarë mund të na tregoni, për këtë gjë?

Përgjigje: U linda në Stamboll, më 27 shtator 1960. Babai im, Rushit Quqalla ishte detyruar që, për shkaqe politike, ta braktiste vendlindjen, në vitin 1948. Në vitin 1957, është bashkuar në Stamboll me nënën dhe vëllanë, i lindur në Vushtrri. Pra, jam nga një familje e përndjekur, atdhedashëse dhe arsimdashëse e me mall larg Atdheut. Babai im, me familjen, e la Stambollin në vitin 1962 dhe u vendos në Gjermani. Shkollën nëntëvjeçare e kam mbaruar në Prot. Volksschule Sulzbachtal- Kreis Kaiserslautern dhe Volksschule Olsbrücken- Kreis Kaiserslautern, në atë shtet. Deshira e malli për vendlindjen nuk e lennin të qetë babain tim. Kur u krijuan disa rrethana lehtësuese në Kosovë, u kthyem në vendlindje, në vitin 1977. Gjimnazin e kam mbaruar në Vushtrri, në vitin 1980. Pas gjimnazit, vazhdova studimet në degën gjuhë e letërsi angleze, në Universitetin e Prishtinës, të cilat i përfundova me sukses. Gjithashtu, po aty kreva studimet në degën gjuhë e letërsi gjermane.

Pas përfundimit të studimeve të larta, vazhdova kualifikimin pasuniversitar, pranë Universitetit të Tiranës, Departamenti i Gjuhës Angleze. Aty mbrojta temën për gradën “Master”, në vitin 2007. Kurse, po në të njëjtin departament, mbrojta disertacionin, më 23 korrik 2010, duke fituar gradën shkencore “Doktore e shkencave filologjike”. Ndërsa në Universitetin e Vjenës jam e regjistruar në studimet për doktoraturë, në Departamentin e Gjermanishtes, si gjuhë e huaj (Institut für Germanistik- Deutsch als Fremdsprache). Aty kam përfunduar provimet e nevojshme dhe jam duke e mbaruar disertacionin përkatës.

Jam bashkautore e librit të parë, në gjuhën shqipe në Kosovë, nga gjuha gjermane, “Doracak për mësimin e gjuhës gjermane për punëtorët shëndetësorë”, (Vushtrri, 1991). Ai u ka shërbyer shumë mjekëve, motrave mjekësore e më vonë edhe mjaft azilkërkuesve, në vendet gjermanofolëse. Kam punuar përthyese për gjuhë angleze dhe gjermane, që nga viti 1984, për firma të ndryshme dhe për nevoja të qytetarëve në Kosovë. Nga viti 2001, jam çertifikuar përthyese gjyqësore, pranë Gjykatës së Qarkut në Prishtinë, për gjuhët angleze dhe gjermane. Kam përthyer në gjuhën gjermane librin ”Terrori i Serbisë pushtuese mbi shqiptarët, 1844 – 1999“ (në katër gjuhë), përgatitur nga Prof. ass. Nusret Pllana (Prishtinë, 2001).

Kam të publikuara, autore dhe bashkautore, 56 punime profesionale dhe shkencore, në Kosovë, Maqedoni, Bullgari, Shqipëri, Austri e Poloni.

6.- Në vazhdim të përgjigjeve tuaja, deshëm të dimë edhe për planet kërkimore, studimore e botuese, për të ardhmen. Pra, a mund ta zbuloni “sekretin”, në këtë drejtim?

-Përgjigje: Më së miri: të studiojmë, të veprojmë, të botojmë e pastaj të dalim me vepra të kompletuara. Vepra e ardhshme, nuk dua të them se është “sekrete”, besoj që do të jetë nga fushat e ngushta të ekonomisë, pasi jam pedagoge e rregullt, në Fakultetin Ekonomik të Universitetit “Hasan Prishtina”, në Prishtinë, për gjuhët angleze e gjermane.

7.-A keni ndonjë falënderim për njerëz, që ju kanë ndihmuar në karrierën tuaj profesionale dhe realizimin e studimeve e të monografisë?

Përgjigje: Ka shumë nga ata, që më kanë përkrahur dhe më kanë dhënë ndihmë, guxim e besim, si për studime themelore, pasdiplomike e doktoraturë, si dhe për botimin e monografisë, për të cilën folëm në biesedën tonë. Me këtë rast, i falenderoj nga zemra prindërit e mi, bashkëshortin tim, katër vajzat e mia, të cilat i kryenin punët e shtëpisë, kur skruaja monografin; profesorët e UP-së, prof. dr. Jashar Kabashin, prof. dr. Abdullah Karjagdiun, prof. dr. Shpresa Hoxhen e prof. dr. Shukrane Pindukun. Po keshtu, u jam mirënjohëse, në Tiranë: Prof. dr. Gëzim Hadaj, prof. dr. Drita Hadaj, prof. dr. Viktor Ristani, prof. dr. Valter Memisha e dr. Elida Tabaku.

I falënderoj, në mënyrë të veçantë, për vërejtjet dhe këshillat e tyre, si edhe për ndihmën profesionale, prof. dr. Agron Duron e prof. dr. Ilo Stefanllarin. Ata më kanë nxitur dhe më kanë mbështetur moralisht, për ta realizuar me sukses këtë punim monografik.

8.-Tani, kur morëm njohuri për jetën tuaj dhe për këtë botim të parë, me vlera shkencore, teorike e praktike, përzemërsisht ju urojmë që, në Vitin e Ri 2014, të keni: Shëndet të plotë, arritje në veprimtaritë tuaj të përditëshme, begati e mbarësi dhe gëzime e lumturi, vetjake e familjare!

-Shumë faleminderit, si për bisedën e përbashkët dhe urimet, që m’i bëni, i nderuari prof. Murat Gecaj!

Tiranë-Prishtinë, më 3 janar 2014