Nga DANILO TAINO/ përktheu nga Correiere della Sera, Eugjen Merlika/

                “Një perde interneti po bie përgjatë kontinenteve”: mbas jo shumë kohe, një Churchill bashkëkohor ka mundësi të thotë një fjali të këtij lloji. Ndeshja ndërmjet Washingtonit dhe Pekinit po e çon ekonominë globale drejt një ndarje në dy pjesë – me një fjalë një “perëndimore” e një “lindore” – të cilat mund të shkojnë në drejtime të ndryshme e të ndërrueshme: është e ashtuquajtura Great Decoupling, ndarja e madhe, shpërbërja e çiftit.

                Ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Kinës nuk ka më vetëm ndeshje tregtare: ndodhí të fundit tregojnë se një skenar i një Lufte të re të Ftohtë po mbështjell teknologjitë e larta, internetin, shkëmbimet akademike, vendimet ushtarake në detra e në hapësirën kozmike.

                Shenja më e fundit e kësaj prirjeje është vendimi i Partisë komuniste kineze, për të zëvendësuar, brënda tre vjetësh, të gjithë kompiuterët e softwere-t e huaj të institucioneve publike me teknologji kombëtare. Vendimi godet gjigantët e hi – tech-it, por kryesisht tregon se presidenti kinez Xi Jinping është i bindur se përballimi është i gjithanshëm dhe duhet të çohet përpara me ashpërsi. Një kthim mbrapa kombëtarist që pasqyron atë amerikan të frymëzuar nga Donald Trump-i dhe gjërësisht të miratuar në Shtetet e Bashkuara.

                Washingtoni është prej kohësh në një skemë llogoreje. Tarifat që ka vendosur për importimet nga Kina janë faktet më të dukëshme. Por, gjithmonë nga ana e shkëmbimeve ndërkombëtare, Organizata botërore e tregtisë, Wto, pikërisht në këto ditë është katandisur pothuaj në pavlefshmëri sepse kolegji gjykues i kundërshtive tregtare nuk ka më gjyqtarë: përtëritja e tij është bllokuar nga Washingtoni. Krahas kësaj fryhet sindroma Huawei, shoqëria kineze zotëruese e teknologjisë se rrjetit 5G: amerikanët e kanë ndaluar për arsye të sigurisë kombëtare (mendojnë se mund të jetë një kalë Troje i Pekinit për spiunazh dhe sabotazh) dhe janë duke ushtruar trysni shumë të mëdha mbi evropianët që të veprojnë gjithashtu.

                Në fushën e ideve, në Kinë Partia komuniste ka shtrënguar hallkat ideologjike, ka futur Mendimin e Xi Jinpingut në Kushtetutë dhe ka kufizuar shumë lirinë e diskutimeve në universitetet. Në universitetet e Shteteve të Bashkuara, nga ana tjetër shtohet largimi i profesorëve dhe studentëve kinezë, shpesh të quajtur kundërshtarë të mundshëm që është marrëzi t’i pasurosh me njohuri. Si përfundim shkëmbimet akademike ndërmjet dy Vendeve, për vite krijues besimi, janë pakësuar shumë.

                Përsa i përket internetit, Pekini tashmë i ka ngritur muret e tij të mbrojtjes dixhitale, për arsye të kontrollit politik të brëndshëm e për mbështetjen e gjigantëve të tij të rrjetit: Google, Facebook,Twitter dhe dhjetra të tjerë sito web janë të ndaluar. Në fushën ushtarake Kina, që ka qënë gjithmonë një fuqi tokësore, po zhvillon aftësitë e saj mbi dete, edhe mbi oqeane, por ka lëshuar bejlegun e saj edhe në hapësirë. Washingtoni po merr masa për t’i u përgjigjur.

                Frika e madhe është që Great Decoupling të sendërtohet, me një shkërmoqje të globalizimit, me shkatërrimin e e zinxhirëve të furnizimeve ndërkombëtare, me sisteme dixhitale e telekomunikacionesh të themeluara mbi standarte të ndryshme e pak komunikuese, me ndeshje për parësinë teknologjike, me kundërshti politike, diplomatike e ndoshta edhe më keq. Një gjëndje në të cilën Evropa dhe Vendet e tjera do të ishin të shtrënguar të zgjidhnin nga cila anë të qëndronin, në sferën e ndikimit kinez dhe të tregut të tij tërheqës, apo në sferën amerikane me vlerat e saj të lirive ekonomike e politike. Është e vështirë të përcaktohet se, në ndeshjen për sipëraninë, Washingtoni dhe Pekini ndjekin strategji të sakta. Me gjasë jo. E kjo është ende më shqetësuese.

                “Corriere della Sera”, 11 dhjetor 2019    E përktheu Eugjen Merlika