Dr. Enver Bytyci – Page 4 – Dielli

Retorika për nacionalizmin dhe parimet themelore të tij

February 19, 2013 by dgreca

Nga Dr. Enver Bytyci/

Këto ditë është risjellë në vëmendje të opinionit një nga temat më të mprehta e më të rëndësishme, çeshtja e tipareve, vlerave dhe forcës së nacionalizmit në mobilizimin e shqiptarëve për mbijetesë e shtetformim. Në debat janë përfshirë thuajse të gjitha mediet, të gjithë politikanët, shumë analistë dhe ekspertë të fushave të ndryshme. Janë shkruar editoriale dhe komente të shumta, janë organizuar tryeza katërore e të rrubullakta. Dhe në të gjithë këtë+ diskurs kemi parë kundërshti të shumta, reagime e kundërreagime, thënie e kundërthënie.

Megjithatë debati mori përhapje të gjerë e fitoi intensitet kur në të u përfshi kryeministri i Shqipërisë, Sali Berisha. Më së shumti kryeministrit tonë iu pa me të madhe se në Konferencën e Sigurisë të Mynihut tërhoqi vëmendjen për albanfobinë dhe paralajmëroi se “shqiptarët nuk do të pranojnë klonimin e pesë kombeve të ndryshëm, pse ata jetojnë në pesë shtete të ndryshme”. U tha se Doktori po e bën këtë për shkak të fushatës elektorale, çka është vështirë të besohet se në Mynih dikush nga pjesmarrësit mund të shkojë atje me motive elektorale apo për të forcuar pozicionin e tij në elektorat.

Retorika e Kryeministrit tërhoqi në diskutime kreun e opozitës, zotin Rama, i cili sulmoi zotin Berisha, duke e akuzuar atë se “po prish marrëdhëniet me aleatin e mikun tonë, SBA-të”. Ndërsa një televizion afër Ramës anonçoi lajmin se SHBA-të paskan reaguar ashpër përmes një letre, me të cilën kërkojnë që të hiqet dorë nga “slloganet nacionaliste në betejën elektorale”, që “të mos ndërhyhet në punët e brendshme të shteteve tjera”, që “Shqipëria të vazhdojë të luajë një rol moderator në rajom e të tjera porosi të kësaj natyre, të cilat moderator i TV-së në fjalë i konsideroi si “ultimatum” që vinin nga përtej opqeanit.

Po cilat janë disa nga tiparet themelore të këtij diskutimi, që lidhen me nacionalizmin shqiptar? A është e vërtetë se nacionalizmi shqiptar mbart konotacione, programe, doktrina dhe praktika, me të cilat synohet eleminimi i kombeve të tjera dhe dominimi i kombit shqiptar? Cilat janë të vërtetat dhe të pavërtetat që po serviren me këtë rast ne mediumet shqiptare dhe, pse po ndodh një gjë e tillë? Të gjitha këto pyetje kërkojnë përgjigje të ftohtë, shkencore dhe pa emocione.

Diskutimin aktual e karakterizojnë disa tipare. Së pari duket se ky diskurs është më së shumti elektoral, sesa strategji, por kjo nuk do të thotë se nuk ka përmbajtje. Sali Berisha dhe Edi Rama janë ndarazi në konceptet e tyre elektorale sa i përket qëndrimeve politike ndaj ceshtjes kombëtare të shqiptarëve. Berisha është i qartë, në të njëjtën linjë si më 1991-1992, është profesional, disa herë emocional, por edhe racional. Rama, duke mos pasur një linjë të qartë dhe bindje të qëndrueshme sa i përket qëndrimeve ndaj nacionalizmit, shfaqet i dyzuar, pa bosht, pa përmbajtje. Duket se reagimet e tij nuk janë pjesë e vetëdijes, por përgjigje ndaj përparësisë që krijon Kryeministri. Herë ndjek Berishën dhe përpiqet ta tejkalojë diskursin e kryeministrit në çeshtjet e nacionalizmit, herë bën kritikun ekstrem, duke shfaqur një kozmopolitizëm të tejskajshëm, madje me nuance të thirrjeve për harresë të çeshtjes shqiptare në Ballkan. Në rastin e Preshevës lideri i opozitës shënoi kritika të ashpra për qeverinë, duke bërë thirrje për ashpërsimin e qëndrimeve të saj, por në rastin kur Berisha foli në Mynih, ai u shfaq kategorikisht kundër tij, edhe pse një nga “këshilltarët” e Edit në Top Channel u deklarua se “unë si qytetar e shqiptar nuk mund të mos e mbështes deklaratën e kryeministrit në Mynih”, duke nënkuptuar se kundërshtitë e tij kushtëzohen “me profesionin”. Ndërsa zoti Spahiu po ndjek rrugën e heshtjes, ndërkohë që nuk dihet ende arësyeja, nëse Arvizu e ka trembur aq shumë në takimin e para disa kohëve, apo ka problleme me konceptet e tij për nacionalizmin. E theksoj këtë arësyen e dytë, sepse më ka bërë përshtypje një deklaratë e tij në janar të këtij viti në një nga televizionet e Kosovës, ku u shpreh se “Në Himarë jetojnë nja 2000 grekë”, duke pohuar një të pavërtetë, të cilën në shifra ende nuk e ka pohuar as Vasil Bollano. Ose kjo ishte një lajthitje, ose moskoherencë dhe moskomptencë, ose ishte një intervistë“për në Kosovë”, të cilën dikush e konsideron si territor të palidhur me problematikat në jug të Shqipërisë.

Ndërkaq të rikthehemi te thelbi i këtij debati. Diskurse të tilla, sidomos në kohë zgjedhjesh, janë elaboruar në ekstrem tek të gjitha të ashtuquajturat parti të moderuara në rajonin tonë. Por le të marrim vetëm pak shembuj në Greqi e Serbi. Në Greqi kanë ndodhur fshesa emigrantësh të papara në histori, janë bërë deklarata lufte me Turqinë, Shqipërinë dhe Maqedoninë, por herë-herë edhe me Bullgarinë. Dhe të gjitha kishin si qëllim që partitë politike të fitojnë besimin e kishës e të ushtrisë, si dy institucionet më të besueshme nga publiku I këtij vendi, pikërisht për shkak të qëndrimeve ekstreme nacionaliste. Ndërsa në Serbinë e majit të vitit të kaluar, kur edhe u bënë zgjedhjet parlamentare, presidenciale dhe lokale, ne kemi ndeshur në akte diversioniste të hyrjes në territorin e Kosovës të xhandarmërisë së Ivica Daçiç-it, arrestmin e policëve dhe shtrirjen e tyre për tokë, sikur të ishin robër lufte. E gjithë kjo si dhe akte të tjera antishqiptare u bënë për t’i dhënë një fitore bindëse kryeministrit aktual, Ivica Dacic, aso kohe ministër i Punëve të Brendshme të Serbisë. Europa qëndroi në gjumin e saj letargjik në të gjitha rastet e tilla, kur shprehej urrejtje antishqiptare dhe albanofobi e tejskajshme.

Përdorimi I nacionalizmit për fushatë elektorale në Serbi e në Greqi, e madje edhe në Maqedoni, nuk ka hasur në reagime kaq të forta të komunitetit ndërkombëtar. Për këtë arësye në Mynih zoti Berisha kërkoi zbatimin e marrëveshjeve të nënshkruara për respektimin e të drejtave të shqiptarëve, si një nga mundësitë e zbutjes së qëndrimeve nacionaliste të fqinjëve tanë. Ndërkaq qëndrimi kritik ndaj nesh dhe tolerant ndaj të tjerëveka arësyet e veta. Unë i besoj faktit se ndërkombëtarët e shohin se padrejtësia e ndarjes së shqiptarëve në pesë shtete para 100 vitesh është ende një ngërç i pariparueshëm dhe mund të çojë në destabilizimin e rajonit, ndërkohë që veprimet nacionaliste në vendet fqinjë me ne i shohin të parrezikshme. Ndoshta kjo është arësyeja pse ata lëvdojnë pafund qëndrimin e moderuar të politikës shqiptare në rajon. Por ama indiferenca ndaj politikave e fushatave nacionaliste të fqinjëve tanë besoj se është shkaku kryesor i albanofobisë. Nëse ndërkombëtarët do të kishin reaguar ndaj nacionalizmave ballkanikë, njësoj si në rastin e fundit te shqiptarët, atëherë nuk do të shkohej deri te situata kur do të zgjohej ndjenja e mbrojtjes tek ne.

Ndërkaq ndërkombëtarët e njohin faktin se tiparet e nacionalizmit shqiptar janë tipare të një nacionalizmi modern, ndërkohë që nacionalizmi grek dhe serb ka shkaktuar shumë dhimbje dhe fraktura në popujt ballkanikë. Disa prej këtyre tipareve mund të renditim:

1. Nacionalizmi shqiptar është realist dhe racional. Ai historikisht është orientuar nga ideja e krijimit të marrëdhënieve të mira me fqinjët, me qëllim paqen, stabilitetin dhe sigurinë e harmoninë e popujve të rajonit. Në programin politik të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit thuhet shprehimisht: “Ne dëshirojmë me gjithë zemër të jetojmë në paqe me të gjithë fqinjët tanë, Serbinë, Malin e Zi, Greqinë dhe Bullgarinë… Ne nuk duam dhe nuk kërkojmë asgjë prej tyre, por jemi krejt të vendosur të mbrojmë atë që është jona”. Më pas, në vitin 1913, kryeministri i parë i shtetit shqiptar, Ismail Qemali, i deklaronte kësisoj gazetës “Ivning Neës”: “Shqiptarët kanë dëshirë të madhe të jetojnë në marrëveshje me fqinjët e tyre, por ata nuk duan t’i nënshtrohen asnjë ndikimi të pajustifikuar ballkanik ose europian qoftë”.

Unë nuk mund të dalloj në diskursin e zotit Berisha ndonjë nuancë tjetër të këtyre formulimeve të adaptuara në fillimet e nacionalizmit shqiptar. Thirrja e Berishës në Mynih kishte dy aspekte; aspektin e luftës kundër urrejtjes nacionale në Ballkan, thelbin e së cilës e përbën albanofobia, dhe së dyti, aspektin e ruajtjes së identitetit të shqiptarëve. Ashtu si para 100 vjetësh, edhe në këto qëndrime askush nuk sheh ndonjë tejkalim të racionalitetit që mbart si cilësi themelore nacionalizmi shqiptar. Pra, sa kohë që qëndrimet dhe pohimet e politikanëve tanë nuk përmbajnë thirrje për luftë dhe për ndryshim të kufijve me dhunë, aq kohë politika nacionaliste e tyre është e rezervuar, e përmbajtur, racionale dhe realiste. Për këtë arësye Kushtetuta e Shqipërisë obligon dhe detyron cdo politikan të zgjedhur të mbrojë interesat e të gjithë shqiptarëve në Ballkan. Ndryshe ndodh me oshilacionet ekstreme të Ramës, të cilat shkojnë herë përtej racionalitetit të nacionalizmit shqiptar e herë përtej kufijve të një kozmopolitizmi të pamatur të tij. Dhe akoma më ndryshe ndodh me Kreshnik Spahiun, i cili ose bën thirrje për dhunë, ose hesht kur i bëhet presion.

2. Prej këtej del se nacionalizmi shqiptar është një lloj nacionalizmi mbrojtës, një nacionalizëm që ka tipare të theksuara patriotizmi. Pra nacionalizmi ynë nuk është burim konfliktesh, në kuptimin se është agresiv dhe kërkon të aneksojë territore të vendeve fqinjë, në të cilat shqiptarët nuk janë vazhdimësi e territorit të shtetit shqiptar të Shqipërisë, ose të shtetit shqiptar të Kosovës. Madje as këto territore në vazhdimësi Shqipëria dhe Kosova nuk i kanë rivendikuar, duke qëndruar thjesht në pozitat mbrojtëse të territoreve dhe sovranitetit të dhënë. Ato thjesht kanë mbështetur të drejtat dhe liritë demokratike që shqiptarët në Serbi, Maqedoni, Mal të Zi ose ata të Çamërisë duhet të gëzojnë bazuar në ligjet e konventat ndërkombëtare.

Përkundrazi, ndryshe ka ndodhur me nacionalizmat e tjerë ballkanikë, sidomos me nacionalizmin serb e grek. Të dy këta nacionalizma kanë shpallur, botuar dhe përhapur programe të një çmendurie kolektive, në të cilat shprehet hapur qëllimi për asgjësimin e popujve të tjerë, sidomos të shqiptarëve, me qëllim zgjerimin e territoreve në Ballkan. As dje, as sot e as në të ardhmen nuk ka patur e besoj se nuk do të ketë ndonjë program qeveritar, akademik, ose të institucioneve shpirtërore në Shqipëri, që të përmbajë p.sh tezat raciste e raciste të programit të Megaidesë greke, ose të Nacertanies serbe të mesit të shekullit XIX. Nuk ka dhe nuk do të ketë memorandum të tipit të atij që Cubrillovici kishte publikuar më 7 mars të vitit 1936, me të cilin parashikohej angazhimi i të gjitha strukturave shtetërore, ushtarake, policore e civile të Serbisë për asgjësimin dhe shpërnguljen e shqiptarëve nga territoret e tyre në ish-Jugosllavi. Aq më pak dikush ka vënë re ndonjë prirje të elitës politike, religjioze, akademike e ushtarake të Shqipërisë për të zbatuar programe të tilla, sic i kishin zbatuar me zell të gjitha qeveritë serbe para e pas Luftës së Dytë Botërore, deri më 1999 dhe sic i kishte zbatuar po ashtu Greqia në Çamëri para e në përfundim të Luftës së Dytë Botërore.

Shumëkush bën një lidhje të gabuar, kur këtë fakt e arësyeton me “paaftësinë” e shqiptarëve ndaj fqinjëve. Por nëse shqiptarët paskan qenë të paaftë për të vepruar, nuk mund të besohet se në asnjë kohë ata nuk qenë të aftë të shkruajnë e përhapin programe anti-serbe, ant-igreke e kështu me radhë. Diskurset e sotme për nacionalizmin shqiptar i përmbahen rregullave dhe parimeve të përhershme të tij. Liderët kryesorë të vendit, që përfaqësojnë qeverinë ose opozitën parlamentare nuk kanë bërë thirrje për zhdukjen dhe asgjësimin, qoftë dhe të një individi jo shqiptar. Askush në Shqipëri nuk ka kërkuar p.sh kokën e kreut të Agimit të Artë, edhe pse ky i fundit i përmbahet tezave të Miloshevicit dhe Shejshelit kur është fjala për asgjësimin e shqiptarëve. Nuk e kanë pohuar këtë as vetë përfaqësuesit politikë të komunitetit çam, megjithëse vuajnë prej më shumë se 70 vitesh pasojat e një dhune absurde dhe grabitjes së pasurisë së tyre prej qindramijë hektarësh nga ana e qeverisë greke, të bazuar në një ligj racist të kohës së Luftës së Dytë Botërore, të ligjit të Luftës me Shqipërinë, të cilin ata e mbajnë ende në fuqi.

Ky qëndrim dhe ky tipar i zbatuar edhe sot me fanatizëm buron nga formulimi i themeluesit të teorisë së nacionalizmit shqiptar, Sami Frashëri. Ai shkruante aso kohe se “Qëllimi i vetëm i shqiptarëve është të ruajë Shqipërinë të mos copëtohet prej të huajvet,… të mbajnë gjuhënë dhe kombërinë e tyre, tu rrinë kundreq intrigave të armikvet të tyre… Çdo gjë që mund t’i sjellë dëm këtij qëllimi duhet të luftohet keq prej çdo shqiptari të vërtetë dhe prej Lidhjes së Shqiptarëve. Ato gjëra që do t’i ndihen këtij qëllimi, do të zihenë me të dy duartë prej atyre që do të bëhenë me hir a me pahir”. Lexuesi nuk e ka të vështirë të dallojë në diskursin e sotëm se cili i përmbahet këtij parimi, në mbrojtje të lirisë, identitetit, dinjitetit dhe harmonisë së shqiptarëve në Ballkan.

3. Nacionalizmi shqiptar është një nacionalizëm tolerant në pikëpamje fetare. Rilindasit shqiptarë, ndryshe nga fqinjët tanë, nuk u bazuan te besimet fetare për të vetëdijësuar shqiptarët për identitetin dhe integritetin që ata kanë. Filozofi dhe njëkohësisht bashkëthemeluesi i nacionalizmit shqiptar me Sami Frashërin, Vaso Pashë Shkodrani, formuloi slloganin e njohur “Mos shikoni kasha e xhamia, feja e shqytarit asht shqyptaria”. Studiuesi i njohur gjerman i çeshtjes shqiptare, Konrad Cleë…….ing, duke e trajtuar këtë tezë të Pashko Vasës, shkruan se ajo ishte afetare, por nuk drejtohej kundër fesë, siç u përpoq ta interpretonte diktaura ateisto-komuniste.

Ndërkaq rilindasit zgjodhën Gjergj Kastriotin– Skënderbeun si figurë qendrore të bashkimit të shqiptarëve. Kjo ndodhi për shkak se heroi ynë kombëtar ishte jo vetëm një figurë legjendë, por dhe se ishte përfaqësues tipik i të gjitha religjioneve në këtë vend. Shqiptari musliman, shqiptari ortodoks, apo shqiptari katolik nuk mund të gjente asnjë cen që të kundërshtonte figurën e Skënderbeut si symbol të kombit. Ky atribut i shqiptarëve I harmonisë fetare ka ardhur deri në kohët tona i konservuar dhe i përpunuar me etikën e bashkëkohësisë. Nacionalistët e sotëm mund të dallohen lehtë nga përpjekjet që ata bëjnë për bashkimin kombëtar, nëse ata luftojnë çdo dukuri që i përçan shqiptarët ata nga pikëpamja fetare. Debati i sotëm për nacionalizmin nuk është drejtuar kundër këtij tipari themelor, i cili ka qenë, është dhe duhet të mbetet si një vlerë e jashtëzakonshme në ndërgjegjën kolektive të shqiptarëve.

4. Duke vecuar dhe komentuar tiparin e mësipërm afetar të nacionalizmit tonë, del përfundimi se ndryshe nga fqinjët, si element përbashkues dhe dallues ne kemi ruajtur, gjuhën. Kriteri gjuhësor ka qenë dhe mbetet kriteri themelor i qenies nacionale të shqiptarëve. Kjo është provuar dhe nga ekspertiza e studiuesve të së drejtës ndërkombëtare, sepse gjuha si element dallues e përbashkues nuk bëhet asnjëherë shkak i grindjeve, konflikteve dhe dhunës. Shqiptarët nuk flasin për një Shqipëri etnike deri në ato territore ku prehen martirët shqiptarë të masakruar nga fqinjët tanë, por për një Shqipëri etnike deri atje ku flitet shqip. Ky është një dallim thelbësor midis nacionalizmit të ngritur mbi mite e varret e mesjetës të fqinjëve tanë.

Nisur nga kjo, shqiptarët as sot nuk janë agresivë , madje as ofensivë në qëndrimet e veta nacionaliste. Ndryshe ndodh te vendet tona fqinje ku feja, ideologjia fetare dhe doktrina e saj luajnë një rol vendimtar në mendimin dhe qëndrimet nacionaliste të tyre. Ende në kohët e sotme moderne anketimet në Greqi dhe në Serbi dëshmojnë se qytetarët e katyre dy vendeve më shumë i besojnë kishës sesa shtetit. Për pasojë në këto vende ka zënë rrënjë ideja e predikuar prej shekujsh se “Ku ka ortodoksë, ka dhe grekë”, (në rastin e Ballkanit jugor) ose serbë, (në rastin e Ballkanit qendror), ide e cila është drejtuar kundër ekzistencës së shqiptarëve si komb.

Në debatin e sotëm, Berisha, i cili kritikohet po për arësyelectorale nga lideri i opozitës, nuk ka përmendur në asnjë rast ndonjë tezë, e cila bie në kundërshtim me moderacionin e rilindasve tanë. Përkundrazi, diplomacia ndërkombëtare duhet ende të shqetësohet nga qëndrimet ekstremiste të kishës serbe e greke, ndikimi i së cilës po sjell konflikte edhe në Shqipëri.

5. Nacionalizmi shqiptar nuk predikon epërsinë e shqiptarëve në rajon. Ai nuk është nacionalizëm mesianik dhe nuk pretendon se te ne është qendra e botës. Shqiptarët kanë plot arësye të pretendojnë privilegjet e të qenit popull i parë i Ballkanit, por as themeluesit e nacionalizmit, as pasuesit e tyre nuk e kanë predikuar këtë. Rilindasit kanë përmendur shpesh prejardhjen pellazgjike dhe ilirike të shqiptarëve, sigurisht bazuar në pohimet e dhjetra studiuesve të huaj të shekullit XVII e XIX thjesht për të ngritur ndërgjegjën kombëtare, jo për të nxitur konflikte me fqinjët.

Përkundrazi, nacionalizmat e fqinjëve tanë janë ngritur mbi bazën e miteve, sidomos të miteve mesjjetare, të cilat janë aktualizuar për nevoja politike e ideologjike, sa herë që politika, shteti, kisha, elita akademike e ka parë të nevoshme ringjalljen e këtyre miteve. Dhe sa herë ato janë ringjallur, aq herë e kanë pësuar më së shumti shqiptarët.

Debati i sotëm, gjithashtu nuk mbështetet në ndonjë hipotezë të bazuar në mite. Debati i sotëm është shprehje e një të vërtete të pamohueshme. Albanofobia nuk është prezent vetëm në qarqe civile në vendet tona fqinjë. Ajo shfaqet herë pas here edhe në strukturat e shtetit, në strukturat e policisë dhe të ushtrisë, në ologarkinë fetare e intelektuale. Kjo është e duhet të jetë shqetësuese jo vetëm për shqiptarët, por edhe për bashkësinë ndërkombëtare. Kur Berisha përmend faktin se albanofobia nuk lejon zbatimin e marrëveshjeve, kjo është një këmbanë për ndërkombëtarët, sepse nuk ka marrëveshje që është nënshkruar pa imponimin dhe prezencën e mekanizmave ndërkombëtarë.

6. Nacionalizmi shqiptar është proeuropian. Ndoshta në kohën e themelimit të tyre nuk kanë qenë aq proeuropian vetë nacionalizmat francezë e gjermanë, sa çka qenë nacionalizmi shqiptar. Themeluesit e nacionalizmit tonë e përcaktuan Europën si orientim dhe destinacion dhe rritën vokacionin perendimor të shqiptarëve. Nëse në ditët e sotme shqiptarët janë kombi më proeuropian në botë, kjo i dedikohet njëkohësisht predikimit të themeluesve të nacionalizmit tonë. Me dhunë shqiptarët u shkëputën nga rruga e zhvillimit perendimor për një periudhë kohe prej rreth 50 vitesh nën sundimin komunist. Shpesh historianët politikanë e justifikojnë këtë si pasojë e vendimmarrjes së Fuqive të Mëdha, por nuk do të ndodhte kjo, nëse ideologjia komuniste nuk do të ishte zhvilluar tek ne.

Ky lloj vokacioni properendimor buron nga vetëdija e jo nga pragmatizmi i shqiptarëve. Këtë e dëshmon qëndrueshmëria e përqindjes së atyre që përkrahin integrimet euro-atlantike. Vetëm në Shqipëri ndodh që udhëheqësit perendimorë priten me entusiazëm e jo me protesta. Vetëm në Shqipëri nuk ka antiglobalistë. Por kjo nuk do të thotë se shqiptarët nuk janë e nuk duhet të jenë nacionalistë në kuptimin europian të fjalës.

7. Shqiptarët kanë adaptuar një lloj nacionalizmi në respect të vlerave të miqësisë dhe mirënjohjes. Kjo rrjedh nga trashëgimia kulturore dhe historike e jona, nga kodet shqiptare të besës e të mikut, nga përgjegjshmëria e edukuar dhe e praktikuar për fatin e të tjerëve. Dhe ky tipar nuk është prezent në nacionalizmat e tjerë, sa te shqiptarët.

Por në kohët e sotme moderne nacionalizmi shqiptar ka nevojë të adaptojë zhvillimin e disa parimeve sociale, që lidhen me solidaritetin dhe humanizmin me njëri-tjetrin. Atë shkallë të sjelljes humane me të huajt, si në rastin e qëndrimit ndaj hebrejve, është e domozdoshme ta adaptojmë në sjelljen me njëri – tjetrin. Kjo do të thotë se nacionalizmi ynë praktikisht bëhet i sukseshëm, nëse rritet bashkëpunimi midis grupeve sociale, psh midis biznesit dhe elitës akademike e shkencës, midis qytetarit dhe përfaqësuesve të shtetit, pra midis qeverisësve dhe të qeverisurve. Trashëgimia komuniste e trashëguar në këtë fushë mbetet ende pengesë e kapërcimit të dasive midis nesh. Por është kërkesë e nacionalizmit rritja e harmonisë sociale, e veprimit kolektiv dhe e përkrahjes së njerëzve në nevojë.

8. Nacionalizmi shqiptar nuk është përjashtues. Kjo formulë vlen si në rastin e respektit për fqinjët edhe për harmoninë e brendshme. Për nacionalistët të gjithë shqiptarët vlejnë njësoj, pavarësisht përkatësisë fetare e krahinore, apo bindjeve politike që ata kanë. Ai që kërkon të vejë një palë kundër një pale tjetër, ai që kërkon të nxisë konflikte dhe në diskursin e tij ze vend dhuna, “burgu”, arresti, pra ata që në vend të rolit të nacionalistit, luajnë rolin e prokurorëve dhe të gjykatësve, këta liderë e politikanë, nuk janë e nuk mund të jenë nacionalistë. Duke iu përmbajtur kësaj formule, atëherë shkojmë te verifikimi i qëndrimeve nacionaliste të kohëve të fundit.

Natyrisht që nacionaizmi shqiptar ka edhe tipare të tjera, siç është predikimi i të qenit rezervues, tipar të cilin e elaboron mjaft mirë Prof. Eqerem Cabej, por nuk do të ndalemi më gjatë në këto karakteristika. E rëndësishme është të kuptohet fakti se qëndrimet nacionaliste të moderuara, të cilat nuk nxisin dhunën, janë të shëndetshme për shoqërinë shqiptare. Vetë kombet e zhvilluara kanë mbërritur në majë të suksesit përmes levës së arkimedit, që quhet, nacionalizëm i moderuar. Të njëjtën rrugë duhet ta ndjekin edhe shqiptarët, pa patur frikë së mund të akuzohen për ekstremistë.

Nacionalizmi pozitiv i kryeministrit Berisha

February 5, 2013 by dgreca

Nga Dr. Enver Bytyçi/

Kryeministri i Shqipërisë, Dr. Berisha, ka lëshuar para katër ditësh një deklaratë të pazakontë. Në Konferencën e Sigurisë në Mynih ai është shprehur ashpër kundër frymës antishqiptare që ende ekziston në popujt e rajonit të Europës Juglindore. Prej kohësh këtë atmosferë nacionaliste antishqiptare ai e ka emërtuar si “Albanofobi”. Në Mynih, aty ku burrat e shteteve më të fuqishme të botës moderne mblidhen prej dekadash për të shfaqur konceptin e sigurisë planetare e për të formuluar politikat e së nesërnes, Berisha mbajti një fjalë rasti , të cilën shumë analistë e kanë cilësuar si “spektakolare”. Ai pohoi një realitet të dhimbshëm në Ballkan, i cili mbarset çdo ditë me urrejtje dhe armiqësi kundër shqiptarëve. “Unë kam bindjen se albanofobia, në të gjitha qëndrimet kundrejt shqiptarëve, është e gjallë e në veprim dhe ajo kërcënon seriozisht stabilitetin në rajon, u shpreh ai.

1. Eksperimenti antishqiptar i “klonimit” të identitetit.

Më tej thkesoi disa ide: Së pari ai kundërshtoi me forcë përpjekjet për “klonimin” e pesë kombeve shqiptare. “Nëse ju shihni hartën e Europës, nuk gjeni vend tjetër të rrethuar nga bashkkombas dhe deti, siç janë sot shqiptarët të ndarë në 5 shtete. Unë besoj se nëpërmjet procesit të Bashkimit Europian, kufijtë bëhen të pa rëndësishëm, por e rrezikshme është idea sipas të cilës meqenëse shqiptarët janë të copëtuar në 5 shtete duhet të shndërrohen në 5 kombe të ndryshme nga njeri- tjetri. Kjo është tërësisht e papranueshme. Kjo do të prodhonte dhe provokonte reagimin e kundërt”, theksoi Berisha në Konferencën e Mynihut. Kjo frazë ishte thjesht pohimi i një realiteti të dhimbshëm, të cilin shqiptarët e kanë përjetuar si një dramë me pasojë zhdukjen fizike të tyre gjatë shekullit të kaluar. Mirëpo pohimi i këtij realiteti të hidhur mbetet njëra anë. Konteksti në të cilin është përmendur ndarja e territoreve shqiptare në pesë shtete është ana tjetër e medaljes, e cila merr vlerë të shtuar në kohën të cilën e jetojmë. Kryeministri shqiptar e quan këtë proces si “klonim” të një identiteti tjetër, të ndryshëm nga identiteti shqiptar. Dhe dihet tashmë se klonimet janë ngjizje artificiale dhe prodhojnë zgjidhje gjithashtu artificiale. Në këtë kuptim emërtimi i përdorur nga zoti Berisha ishte me vend dhe shumë i guximshëm. Madje mund të përkthehet në një akuzë për vetë komunitetin ndërkombëtar, i cili jo vetëm e toleron, por dhe e nxit në masë të madhe procesin e një “klonimi” të tillë të identitetit të shqiptarëve.

Kundërshtimi i hapur në tavolinën e diskutimeve për perspektivën e paqes e sigurisë botërore i përpjkjeve për ndryshimin e identitetit të shqiptarëve është dhe do të mbetet si një akt dhe vepër e papërsëritshme në historinë e marrëdhënieve të Shqipërisë me partnerët e saj. Aq më tepër se ky reagim bëhet në qendrën më të rëndësishme të diskutimeve për sigurinë globale, në një konferencë, e cila shpreh në themel politikat e sigurisë, të cilat i adapton NATO, Bashkimi Europian dhe SHBA-të. Thelbin e diskutimit të kryeministrit Shqiptar e përbën pikërisht mospajtimi me situatën e albanofobisë rajonale e kontinentale si dhe me planet për ndryshimin e identitetit të shqiptarëve.

2. Pajtimi në modelin gjermano – francez

Së dyti: Berisha nuk është se vetëm pohon. Në të vërtetë në fjalën e tij në Mynih ai ka paralajmëruar rreziqet që paraqet albanofobia dhe “klonimi” i identiteve të ndryshme në shtetet ku jetojnë shqiptarët. Duke iu përmbajtur zgjidhjes që kishte rekomanduar më 1992 po në Mynih, sa i përket konfliktit në ish-Jugosllavi e në Kosovë, ai sërish kërkon që shqiptarët të mos paragjykohen dhe të trajtohen me realizëm e pa diskriminim. Në këtë rast kritika shkon në mënyrë diplomatike te institucionet e Bashkimit Europian. Deputeti gjerman e ka pyetur pikërisht që të qartësohej mesazhi i qëndrimit kritik të kryeministrit shqiptar. Dhe si përgjigje ai ka marrë rekomandimin, sipas të cilit shqiptarët duhet të integrohen në BE, njësoj e njëkohshëm me vendet e tjera të rajonit. Kjo është dhe mbetet zgjidhja më e mirë, thekson zoti Berisha. Dhe më tej ai kërkon pajtimin e kombeve ballkanike në modelin e pajtimit gjermano-francez, i cili kishte hapur rrugën e krijimit të Europës së Bashkuar. Ky model pajtimi është i domozdoshëm në rajonin ballkanik. Por, sipas Berishës, kjo kërkon doemos zbatimin e marrëveshjeve rajonale. Ndër to ai shquan Marrëveshjen e Ohrit, por edhe marrëveshjet e tjera si ajo pas konfliktit në Preshevë. Natyrisht që Plani i Ahtisaarit për Kosovën shihet prej tij si një marrëveshje ndërkombëtare, të cilën në rastin e pajtimit duhet ta pranojë Serbia. Nëse i hyjmë analizave për procesin e realizimit të këtyre marrëveshjeve, atëherë çdo kush do të dallonte faktin se ato janë sabotuar në masën më të madhe dhe rrezikojnë të lihen në harresë.

Kryeministri i Shqipërisë kujton se marrëveshjet për zgjidhjen e konflikteve në Kosovë ishin të imponuara. E megjithatë shqiptarët edhe si të tilla i kanë pranuar ato. Ndërkaq detyrimet e Serbisë, Maqedonisë për zbatimin e këtyre marrëveshjeve nuk janë zbatuar. Nuk është zbatuar gjithashtu rezoluta 1244, e cila parashihte administrimin ndërkombëtar të Kosovës, por që veriun e saj ndërkombëtarët e lanë qëllimisht nën administrimin e Serbisë. Nuk është zbatuar Plani i presidentit Ahtisaari, i cili udhëhiqte panelin e konferencës në momentin kur Berisha fliste, sepse serbëve nuk iu imponua ky plan, siç ndodhi me shqiptarët. Nuk u zbatua Marrëveshja e Ohrit, edhe pse atë e nënshkruan të gjitha subjektet politike maqedone e shqiptare në Maqedoni. Nuk u zbatua nga ana e Beogradit as marrëveshja për zgjidhjen e konfliktit në Luginën e Preshevës e për rrjedhojë Serbia vijon të sillet me shqiptarët njësoj si në kohën e Miloesheviçit.

Ndërkohë që Berisha paralajmëron se pajtimi është rruga më e mirë e bashkëjetesës së kombeve në Europën Juglindore, ai i qorton me tone të rrepta sjelljet e udhëheqësve serbë e maqedonas ndaj shqiptarëve, kur thotë se “Në rast se nga njëra anë tjetri flet për perspektiven e marrëdhënieve bilaterale dhe nga ana tjetër feston datat e fillimit të fushatave të shfarosjes së kombit shqiptar, imagjinoni vetë se çfarë mesazhi fqinjësie është kjo”. Një mesazh të tillë, të qartë e të sinqertë, kryeministri shqiptar e transmeton te partnerët e tij ndërkombëtarë. Një realitet të tillë, kur shqiptarët fyhen dhe Beogradi e Shkupi zyrtar festojnë krimet që ata kanë bërë kundër shqiptarëve, ndjehet çdo ditë, çdo orë dhe çdo minutë. Mesa duket në këtë realitet duhet kërkuar deklarimi i zotit Berisha i 25 nëntorit të vitit të kaluar në festrimet e 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë në Shkup, kur kërkoi që shqiptarët “të punojnë çdo minutë, çdo orë, çdo muaj, çdo vit për bashkimin e tyre”.

3. Mesazhet e kryeministrit

Nga të gjitha deklarimet e derisotme, të cilat kulmuan të shtunën e kaluar në Mynih, është e udhës të qëmtojmë disa mesazhe të kthellta të kryeministrit të Shqipërisë, Sali Berisha:

Së pari, mesazhi kryesor u drejtohet institucioneve vendimmarrëse të Bashkimit Europian. Këta e kanë për detyrë dhe obligim të kushtëzojnë integrimin e vendeve të Ballkanit Perendimor në mënyrë të drejtë dhe pa diskriminimin e një pale e favorizimin e një pale tjetër. Komisioneri Europian për zgjerimin, Stefan Fyle, duke folur në fillim të dhjetorit të kaluar në Komisionin e Senatit Francez të çeshtjeve të jashtme dhe europiane, ka lënë të kuptohet se politika europiane në rajonin tonë është e diferencuar, çfarë përkthehet automatikisht si politike diskriminuese. Sipas tij temat kryesore që bëjnë të mundur integrimin kanë të bëjnë me forcimin e shtetit të së drejtës, reformat gjyqësore, luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, forcimin e mendimit të lirë, konsolidimin e ekonomisë e stabilitetin financiar, rritjen e mirëqenies, bashkëpunimin rajonal e lidhjet bilaterale midis vendeve fqinjë. Por nëse të gjitha këto kushte janë të domozdoshme për cdo vend aspirant për integrim në BE, praktikisht Stefan Fyle pranon se për disa ka privilegje e për disa vende të tjera, si Shqipëria, sakrilegje në rrugën drejt Brukselit. Në atë komision francez Fyle, kur flet për Serbinë thotë se “Në Serbi udhëheqja është e angazhuar që të ndjekë rrugën e integrimit europian”, duke shprehur një kënaqësi të dukshme për këtë orientim të Beogradit. Nga kjo dhe praktika e përdorur duket qartë se për Serbinë nuk vlejnë kriteret themelore, të përcaktuara në traktatet europiane e të përmendura më lart nga ana e zotit Fyle, sa i përket integrimit. Ndërsa Shqipërisë dhe Kosovës u kërkohen standarde shumë të larta të aplikimit të demokracisë, Serbisë i mjafton të deklarohet pro integrimit europian dhe të vlerësohet për këtë. Ndërsa në Shqipëri nuk bën punë as fakti që mbi 80 përqind e qytetarëve janë pro integrimit, për Serbinë është e mjaftueshme që kryeministri ose presidenti i vendit të jetë “proeuropian”. Të gjitha argumentet e tjera, të cilat i plason opozita jonë në tregun e brendshëm e atë europian, janë thjesht përceptime e jo realitete. Madje në disa fusha imediate, si ekonomia, stabiliteti financiar, bashkëpunimi rajonal dhe në marrëdhëniet fqinjësore, në kontributet për paqe e stabilitet në kontinenet, Shqipëria përmendet si model i sjelljes ndërkombëtare. Por ajo nuk shpërblehet për këto sjellje, përkundrazi shpërblimet i korr Serbia e ndonjë vend tjetër problematik i Europës dhe i rajonit.

Analizuar nga kjo pikëpamje deklarata e Berishës në Mynih synon ndryshimin e përceptimit europian për rolin e zhvillimet në Shqipëri dhe nxit aktorët europianë për të unifikuar standardet e pranimit në BE. Diferenca në kërkesat për standardet e integrimit është pasojë e diplomacisë aktive të vendeve të rajonit, sidomos Serbisë dhe Greqisë, me qëllim zvarritjen e integrimit të Shqipërisë në komunitetin e bashkësisë europiane. Ndërsa diplomacia aktive e këtyre vendeve është e motivuar me albanofobinë e trashëguar nga kohët e konflikteve të dhunshme midis shqiptarëve dhe serbëve.

4. Alternativa e integrimit apo e bashkimit?!

Kryeministri Berisha në djalën e tij në Mynih tërhoqi vëmendjen se Bashkësia Europiane nuk mund të vazhdojë të lëvdojë politikat konstruktive të shtetit Shqiptar sa i përket marrëdhënieve rajonale e fqinjësore e nga ana tjetër të shpërblejë ata që punojnë për destabilizimin e Europës Juglindore, përkatësisht Serbinë e ndonjë vend tjetër të ngjajshëm. Aq më pak mund të joshen shqiptrët me lëvdata ndërkombëtarësh për të shkuar drejt krijimit të një identiteti sipas interesave të Serbisë. Nëse do të vijohet kjo politikë europiane në rajon, atëherë shqiptarët kanë të drejtën të zhgënjehen dhe të ndërpresin taktikën e moderacionit të dëshmuar deri më sot. Në fund të fundit shqiptarët në Shqipëri, në Kosovë, në Maqedoni, në Serbinë Jugore apo në Mal të Zi e në Greqi nuk janë të vetmit përgjegjës dhe të vetmit aktorë e faktorë që mund ta ruajnë paqen e stabilitetin rajonal. Nëse Serbia, Greqia, Maqedonia nuk i përgjigjen pozitivisht angazhimit të politikave shqiptare në këtë drejtim, atëherë kjo do të ngjante me iluzionin e një martese solo, pa partner. Aq më keq, nëse Brukseli përkrah dhe shpërblen politikat destruktive të Serbisë dhe ndonjë vendi tjetër në rajonin tonë dhe ironizon konstruktivitetin e shqiptarëve në rajon. Në këtë rast BE-ja në vend të paqes do të përballej me vazhdimin e konfliktit dhe vazhdimi i konfliktit do të kishte si zgjidhje të vetme krijimin e një shteti unik të shqiptarëve, shtet i cili herë quhet “Shqpëri etnike”, herë tjetër “Shqipëri e Madhe”, nga dikush si “Shqipëri natyrale”, por që në konceptin tim do të ishte vetëm një Shqipëri në përmasat territoriale reale në hapësirën ku jetojnë në vijmësi e pashkëputje shqiptarët.

Zoti Berisha ka theksuar se janë dy rrugë për bashkimin e shqiptarëve. Njëra rrugë, dhe më e mira, është e do të mbetet “bashkimi në Bruksel”. Por sa kohë që Brukseli e refuzon këtë strategji, herë për hatër të pesë vendeve që nuk e kanë njohur Kosovën, herë për hatër të Serbisë e Greqisë e herë për hatër Edi Ramës këtu në Tiranë, atëherë shqiptarëve u lind e drejta që para se të shkojnë në BE të rifitojnë kufijtë realë të një shteti të përbashkët.

Alternativën e bashkimit të shqiptarëve shumë analistë dhe ekspertë e quajnë si aventurë. Madje Edi Rama duke sulmuar qëndrimet e Berishës ka vënë në dukje se kreu i mazhorancës “I dëmton interesat e shqiptarëve dhe marrëdhëniet me partnerët tanë amerikanë” kur shfaqet me platformën e bashkimit kombbëtar. Ndërsa një nga përkrahësit më ta zjarrtë të kreut të opozitës, profesori i historisë, Pëllumb Xhufi, në një koment të tijin në gazetën “Koha Ditore” të Kosovës, javën e shkuar i konsideron qëndrimet e Berishës si “nacionalizëm elektoral”. Një vlerësim të tillë e hasim edhe tek studiuesi austriak i çeshtjeve shqiptare, Oliver Jens Schmitt e te disa autorë të tjerë. Dhe në parantezë më duhet të them se pohimet e Berishës në Mynih, para një audience elitë të botës së sotme të qytetëruar, mund të jetë gjithçka tjetër, por aspak një lloj “nacionalizmi elektoral”. Do të ishte e tepërt të plasohej në atë kuvend ndërkombëtar të sigurisë globale një pohim i tillë për arësye elektorale, sepse të gjithë ata që e dëgjuan zotin Berisha do t’i kundërviheshin interesave elektorale të tij.

5. Ballafaqim me idetë e kundërshtarëve të Berishës

Por le të kthehemi te qëndrimet e politizuara të zotit Xhufi e më tej të komentatorit nga Prishtina, Halil Matoshi. Pëllumb Xhufi shkruan se “Ridalja e Sali Berishës në rolin e nacionalistit duhet të jetë një kambanë alarmi: Kryeministri po kërkon t’i japë një tjetër goditje pas shpine Shqipërisë”. I mësuar dhe edukuar nga diktatori Hoxha, në oborrin e të cilit ka qëndruar si dhëndër, zoti Xhufi spekullon në modelin doktrinar të diktaturës, kur qëndrimet atdhetare të dikujt, në rastin konkret të kreut të ekzekutivit shqiptar, i shpjegon me pohime të tilla si “goditje pas shpine Shqipërisë”. Nuk ia vlen të citosh më tej ato çfarë zoti Xhufi tjerr në logjikën e një ideologjie destruktive kundër kreut të PD-së dhe të mazhorancës, pasi në to nuk dallon gjë tjetër, përveçse mëllef, hakmarrje, dhunë psikologjike, në stilin e kryetarit të PS-së, zotit Rama.

Por bën përshtypje një përpjekje e analistit të njohur e të zgjuar, Halil Matoshi, i cili intervenimin dhe projektin e bashkimit të shqiptarëve në një shtet të vetëm e konsideron si aggresion të Shqipërisë për të shtënë në dorë provincën me emrin “Kosovë”. Krahasimi i tij me politikën e Serbisë, dikur të Italisë fashiste e modele të tjera, të cilat i ka kaluar Kosova në periudha të caktuara të shekullit të kaluar ,është tronditës. Ai shkruan se deklarimet e Berishës janë “tendencë e hapur për aneksim të Kosovës nga Tirana zyrtare”. Nuk është nevoja të shkohet më tej në gjykimet e zotit Matoshi, për të dalluar se ai është kategorisht e madje dhunshëm kundër bashkimit të Shqipërisë dhe Kosovës. Prej kohësh ai provokon me idenë e “kombit kosovar”, me qëllim që të mbjellë dasinë midis shqiptarëve. Madje i referohet edhe konstitucionit të trashëgimisë historike të ndryshme, duke veçuar zhvillimet historike, veçmas në kohën e diktaturës komuniste. Me këtë rast lexuesi nuk e ka të vështirë të vlerësojë se dëmi i politikave izolacioniste të komunizmit është aq i madh sa ka deformuar palcën e bashkimit kombëtar, së paku në mendjen e disa analistëve, që duan ta interpretojnë këtë kohë historike si kufirin e ndarjes së përjetshme midis shqiptarëve.

Megjithatë pohimet e kryeministrit shqiptar në harkun kohor prej 25 nëntorit të Shkupit e deri në 2 shkurtin e Mynihut dëshmojnë për të kundërtën e konstatimit të palogjikë të zotit Matoshi, të zotit Xhufa e të tjerëve kundërshtarë të opsioneve të zotit Berisha. Duket sikur kjo pjesë e shoqërisë shqiptare me dashje kërkon që të vijojë në pafundësi urrjetja raciste e serbëve, grekëve e maqedonasve ndaj shqiptarëve. Duket sikur këta nuk ndajnë të njëjtin mendim sa i përket ralitetit ballkanik. Duket sikur ata janë dakort me opsionin e krijimit të pesë identiteve ndër shqiptarët e madje rekomandojnë, së paku për Kosovën një identitet të ri jashtë kontekstit dhe konstitucionit Shqiptar. Duket gjithashtu sikur kundërshtarët e Berishës jo vetëm janë kundër bashkimit kombëtar, por e konsiderojnë “tradhëti kombëtare” thirrjen për të respektuar interesat dhe të drejtat e shqiptarëve në rajonin ballkaniko-perendimor. Çdo interpretim tjetër lidhur me debatet dhe dilemat e shfaqura, e të cilat perifrazohen si tone nacionaliste, do të ishte i gabuar. Askush nuk mund ta anashkalojë faktin se Bersiha ka të drejtë absolute kur flet për albanofobi në Ballkan, ose kur ai kundërshton ndryshimin e identitetit të shqiptarëve sipas përkatësisë shtetërore, çka nuk ka ndodhur tek asnjë komb tjetër në botë.

Ndaj dhe Oliver Jens Scmitt ka të drejtë kur vlerëson se nacionalizmi aktual i Berishës “është një nacionalizëm pozitiv”, pra një patriotizëm në mbrojtje e jo ofensiv. Kjo do të thotë se opsionet e kryeministrit shqiptar nuk rrezikojnë askënd, asnjë vend ballkanik, nuk drejtohen kundër Serbisë, Greqisë apo Maqedonisë, edhe pse në Beograd, në Athinë e në Shkup ka patur reagime të ashpra deri anulim vizitash në Tiranë. Ato thjesht i drejtohen opinionit shqiptar, opinionit të vendeve të rajonit e për më tepër opinionit euro-atlantik me paralajmërimin se shqiptarët nuk do të pranojnë ndërrimin e identitetit dhe se çdo përpjekje e tillë do të çojë në destabilizim ose bashkimin e tyre në një shtet kombëtar të vetin. Nëse ky konstatim interpretohet si përpjekje e Shqipërisë për destabilizim ose ndryshim të kufijve me dhunë, atëherë nuk është më faji i Berishës. Me këtë lloj intepretimi shantazhoi Edi Rama kur paralajmëroi kryeministrin të “heqë dorë nga parullat nacionaliste”, duke interferuar në “prishjen e marrëdhënieve me amerikanët”. Por edhe në këtë rast realiteti ka shumë mundësi të veprojë kundër Edi Ramës. Në princip amerikanët dhe shtetet e së drejtës nuk janë kundër bashkimit. Ato kanë dëshmuar edhe këto vitet e fundit se dënojnë ndarjet, qofshin këto dhe ndarje politike të llojit çfarë kreu i opozitës shqiptare i ka provokuar dhe promovuar në Shqipëri. Ndërkaq në këtë analizë nuk e shoh të nevojshme të komentoj disa njoftime të shtypit të huaj, sipas të cilit amerikanët në këtë ose atë kohë parashikojnë krijimin e një shteti shqiptar të bashkuar.

Lapidari i Preshevës si diversion për bisedimet në Bruksel

January 13, 2013 by dgreca

Nga Dr. Enver Bytyçi/

Një lapidar pranë godinës së komunës së Preshevës ka krijuar tension në Luginë Shqiptarët në këtë komunë para disa muajsh e ngritën këtë përmendore, me qëllim që të përkujtohej një nga ngjarjet më të mëdha në historinë e kësaj treve, të banuar po nga shqiptarët. Eshtë fjala për revoltën e armatosur të shqiptarëve të Luginës së Preshevës, e cila u zhvillua në vitin 2000 nën emrin “UÇPMB”. Kjo revoltë u kushtoi jetën e 27 ushtarëve, në mesin e të cilëve edhe Komandant Lleshit, i cili udhëhiqte sulmet dhe aksionet e shqiptarëve kundër stacioneve policore e pikave ushtarake serbe.

Aso kohe në pushtet ishte partia e Ivica Daçiç, e cila udhëhiqej nga komandanti i fushatës asgjësuese të shqiptarëve në Kosovë, Sllobodan Milosheviç. Pasuesi i Milosheviçit, tashmë kryeministër i Serbisë, pra Ivica Daçiç, paralajmëroi në fillim të janarit se do të bojkotonte bisedimet me Kosovën, të sponsorizuara nga Brukseli, nëse shqiptarët e Preshevës nuk e shkatërrojnë lapidarin kushtuar luftës së drejtë e të shenjtë për liri e barazi. Ose, thoshte ai, qeveria e Serbisë do ta shkatërronte këtë lapidar me dhunë. Shqiptarët paralajmëruan se një hap i tillë i kryeministrit serb do ta çonte rajonin në një konflikt të pashmangshëm, ndoshta më të madh se ai i vitit 2000. Kështu Lugina e Preshevës u përfshi edhe njëherë në vëmendjen e komunitetit ndërkombëtar, ndërkohë që kryeministri i Shqipërisë paralajmëroi vendet fqinjë dhe u kërkoi atyre të heqin dorë nga albanofobia. Me ndërmjetësimin e ambasadorëve perëndimorë në Beograd, ku përshihej dhe ai amerikan, përfaqësuesit e shqiptarëve të Luginës së Preshevës u takuan dhe vendosën që lapidari të mos prishet. Ivica Daçiç duket se është tërhequr nga pozicioni i fillimit dhe në kuvendin e Serbisë ka deklaruar para dy ditësh se nuk mund të ndërptiten bisedimet me Kosovën. Shqiptarët në Luginë kanë kërkuar përmes anëtarëvë komunalë që të përfshihen në këto bisedime, sa duket me synimin për ta avancuar pozitën e tyre në raport të drejtë e të barabartë me serbët në Kosovë.

Nga e gjithë kjo panoramë e një lufte të ftohtë midis shqiptarëve dhe serbëve në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë mund të analizonim disa dukuri dhe të shkonim në disa përfundime logjike të zhvillimeve të fundit.

Së pari: Ivica Daçiç e motivoi vendimin e tij për prishjen e lapidarit me dy “arësyetime”, me atë se sipas tij “të rënët e UÇPMB-së ishin terroristë”, si dhe me paragjykimin tjetër, sipas të cilit “Ngritja e lapidarit është bërë për të dëshmuar se Serbia nuk ka sovranitet në këtë pjesë të territorit të saj”. Në rastin e etikës për “terrorizëm” përgjigja është dhënë në mometin kur ka ndodhur konflikti. Në verën e vitit 2000 është nënshkruar një marrëveshje, me të cilën të dy palët kanë ulur armët dhe serbët janë zotuar se “do t´i respektonin të drejtat e shqiptarëve në Luginë”. Nga ky moment, sipas të drejtës ndërkombëtare, nuk mund të bëhet më fjalë për akte terrorizmi e madje as për qëndrime ekstremiste. Alibia e Daçiç për “terrorizmin e shqiptarëve” kundër stacioneve policore është e sajuar me qëllime politike dhe e ndikuar nga psikologjia, politika dhe praktika e Milosheviçit për zgjidhjen e konflikteve në rajon. Ky qëndrim i kryeministrit serb shkon në drejtimin që historikisht ka shkuar politika serbe, sipas së cilës “serbët janë viktima, shqiptarët agresorët”. Por bota tashmë e ka parë me sytë e saj se cili ka qenë roli i Serbisë në luftën e saj shfarosëse kundër shqiptarëve.

Ndërkaq arësyetimi i dytë për “sovranitetin serb në Luginë” dhe të ashtuquajturin vënie në dyshim të këtij sovraniteti nga shqiptarët është automatikisht jashtë kontestit në të cilat zhvillohen ngjarjet. Vendosja e përmendoreve dhe lapidarëve është kompetencë e pushtetit vendor dhe komunat shqiptare në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë kanë të drejtën sovrane të vendosin për to. Asnjë qeveri demokratike në botë nuk mund të imponojë pushtetin lokal sa i përket vendimmarrjes për çeshtje të tilla. Nëse do të ndohte ndryshe, atëhere komunat dhe bashkitë që përfaqësojnë opozitën do të paralizoheshin, komunat dhe bashkitë që drejtohen nga pakicat do të asgjësoheshin dhe kështu të drejtat e vetëqeverisjes dhe të drejtat e tjera që burojnë prej saj do të zhdukeshin. Kjo logjikë duhet t´i kushtojë në pikëpamje të diferencave që paraqet kryeministri i Serbisë në lidhje me pakicat, krahasuar me konventat ndërkombëtare. E parë në këtë kontekst, një qëndrim dhe arësyetim i tillë duhet marrë në konsideratë në Bruksel e kryeqendrat e tjera perendimore sa i përket vlerësimit të hapave që Beogradi ka bërë në plotësimin e kushteve për pranim në BE. Nëse do të kishte ndodhur ky lloj konflikti në Shqipëri dhe nëse kryeministri i Shqipërisë do të kishte bërë një presion të tillë, jam i sigurt se të gjitha boritë e Brukselit do të ishin në piskamë kundër tij dhe kundër Shqipërisë. Por nuk ka ndodhur dhe nuk ndodh një gjë e tillë kur është fjala për kryeministrin e Serbisë dhe vetë Serbinë. Nëse kryeministri i Kosovës ose kryetari i një komune në Luginë do të kishte kontestuar lapidarët serbë, të cilët u kushtohen terroristëve të dëshmuar në luftën kundër shqiptarëve, atëherë Europa do të na kishte vënë në “bankën e të akuzuarve”. Vetëm politikanët serbë kanë akses në Bruksel të sillen si të duan me shqiptarët.

Së dyti: Bie në sy se kryeministri i Serbisë, Ivica Daçiç, prishjen e lapidarit në Preshevë me bisedimet në Bruksel i pati kushtëzuar. Ndoshta kjo kishte të bënte me një presion të radhës ndaj Bashkimit Europian. Aq më tepër po të kemi parasysh faktin se në Serbi shumë prej politikanëve, përfshirë presidentin Nikoliç, ose një prej eksponentëve të opozitës, si Vojisllav Koshtunica, janë të orientuar qartësisht drejt Moskës. Daçiç me kërcënimin për ndërprerjen e bisedimeve donte të tatonte pulsin e institucioneve të Prishtinës, të Tiranës e para së gjithash njëherësh pulsin e politikanëve të Brukselit dhe kundërshtarëve të tij në Beograd. Ai e dinte se skema e tërheqjes nga bisedimet është e mbetet rruga e gabuar për Beogradin. Por megjithatë ai kërkon që ta fusë vendin e tij në një krizë të pakthyeshme, e pas dështimit të marrë stafetën e ngritjes së partisë së tij në elektoratin serb. Në zgjedhjet e përgjithshme të vitit të kaluar një sjellje e tillë, duke manipuluar me shqiptarët, i ka dhënë atij fitoren e paimagjnueshme në zgjedhjet e përgjithshme të vitit të kaluar. Kjo eksperiencë e vyeshme për Daçiç përdoret me efektivitet edhe në rastin e lapidarit të ngritur në Preshevë. Ndryshe nuk ka si të shpjegohet fakti që asnjë prej udhëheqësve të tjerë në Beograd nuk është ndjerë sa i përket këtij lloj konflikti.

Së treti: Zoti Daçiç po përdor Preshevën edhe si shenjë e model të provës se nuk është vështirë të destabilizohet rajoni. Me ultimatumin e tij, ai shkaktoi reagimin e shqiptarëve, reagim që për hir të së vërtetës duhet vlerësuar i moderuar, por edhe i vendosur. Me këtë rast reagoi gjithashtu kryeministri i Shqipërisë, por jo kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi, i cili duket se është më shumë i shqetësuar për “dështimin” e bisedimeve me Serbinë, sesa për fatin e shqiptarëve. Daçiç llogariti që me këtë presion të mobilizojë edhe Prishtinën, me qëllim që ajo të refuzojë bisedimet dhe të fajësojë shqiptarët për dështimin e këtyre bisedimeve. Kur u pa se kjo nuk po ndodh, atëherë kryeministri i Serbisë u tërhoq dhe mbrojti me shumë takt rrugën e bisedimeve, duke paralajmëruar kundërshtarët e këtyre bisedimeve në Beograd, se Serbia mund të izolohej e të bëhej përsëri “delja e zezë” e Ballkanit. Këtë mesazh ai e ritheksoi të premten e kaluar para deputetëve se “Sovraniteti i Serbisë në Kosovë gati se nuk ekziston fare. Ne sot duhet të kërkojmë mbështetjen për politikën e cila do ta ndërpres ninullën se është e mjaftueshme vetëm që të fshihemi pas rezolutës dhe se problemi i Kosovës do të zgjidhet”. Por ama Daçiç arriti diçka thelbësore. Ndonëse Thaçi ishte betuar se nuk do të shkonte “kurrë” në bisedime për veriun e Kosovës, ai më 17 janar, një muaj para pesë vjetorit të pavarësisë, do të ulet e të bisedojë me kryemnistrin serb pikërisht për fatin e veriut të Mitrovicës. Dhe të bisedosh për një çeshtje të tillë, ekskluzive si çeshtje e brendshme e Kosovës, do të thotë se do t´i duhet të bëjë lëshime. Se deri ku do të shkojnë këto lëshim, le të presim datën 18 janar. Megjithatë shqiptarët dhe institucionet e Kosovës kanë detyrë dhe të drejtë të mos pajtohen me asnjë lloj koncensioni territorial e politik në dobi të Serbisë.

Pra, përfaqësuesit e Kosovës në këto bisedime do të shkojnë “si derr në thes”, sepse nuk mjafton sllogani “ne kemi pakon e Ahtisaarit”. Kryeministri Thaçi duhet të shkojë më 17 janar në Bruksel me axhendën e tij, në të cilën të pasqyrohet e zbërthyer pakoja e Ahtisarit dhe e adaptuar në kushtet e krijuara në veri të Mitrovicës. Këshilltarët e tij ka nevojë që ta njoftojnë kryeministrin me të gjitha leximet midis rrjeshtave të platformës serbe dhe të projektit të baroneshës Ashton, sepse mundet që BE nga lodhja dhe rendja drejt suksesit personal të indërmjetësuesit të paraqesë një plan të dëmshëm për integritetin dhe sovranitetin e Kosovës, pra në dëm të interesave të shqiptarëve. Përfaqësuesit e Kosovës në bisedime duhet të bëjnë të qartë se asnjë m2 tokë nuk mund të humbet më nga ana e shqiptarëve, pasi ata kanë humbur gati gjysmën e territoreve në shekullin e kaluar si rezultat i dhunës, terrorit dhe ekspansionit të Serbisë në këto territore.

Së katërti: Kryeministri Daçiç kishte për qëllim që me presionin ndaj shqiptarëve në Luginën e Preshevës të bënte presion në Europë, që ajo të pranonte sa më shumë prej opcioneve të platformës së Serbisë për Kosovën. Ai është i bindur se sa më shumë kohë kalon, aq më shumë do të dobësohet prezenca e Beogradit në Kosovë. Prandaj dhe rend me ngut që të institucionalizojë me një marrëveshje konkrete praninë e vet në Republikën e Kosovës, duke synuar krijimin e një minishteti serb brenda territorit të saj. Do ta kishte ky minishtet serb emrin e Republikës Srpska në Bosnjë, ose jo, kjo ka pak rëndësi. E rëndësishmë për Serbinë është të jetë “gozhdë Nastradini” në këtë vend. Pikërisht këtë duhet ta evitojë Hashim Thaçi. Nëse është i vendosur në këtë qëndrim dhe ka besim se e eviton, ai do të meritojë respektin e shqiptarëve, nëse jo, atëherë më mirë për të është të japë dorëheqje, jo për t´ia dhënë postin e tij Ramush Haradinajt, por për ta çuar vendin në zgjedhje të reja. Më pas Haradinaj le të rikthehet në karriken e kryeministrit të Kosovës.

Së pesti: Në Luginën e Preshevës Serbia po arrin një sukes të pjesshëm. Me diversionn e saj për lapidarin, ajo ka arritur t´i mobilizojë një grup shqiptarësh e t´i adresojë kundër qeverisë së Shqipërisë dhe asaj të Kosovës. Ky akt shënoi një precedent të paparë më parë dhe besoj se kjo i duhej Beogradit, me qëllim që aktorët shqiptarë të përçahen. Do të ishte krejt normale, nëse përfaqësuesit e zgjedhur të Luginës së Preshevës do të kërkonin në mënyrë të instucuionalizuar e konkretisht ndihmën e qeverisë së Tiranës e asaj të Prishtinës. Por demonstrimet me fyerje kundër Berishës dhe Thaçit, në vend që ato të drejtoheshin kundër kryeministrit serb, Daçiç, shkojnë në dobi të qëllimeve dhe synimeve serbe në këtë rast. Eshtë në të drejtën e këshilltarëve shqiptarë në Preshevë, nëse ata duan apo nuk duan ta prishin lapidarin. Dhe këtë ata e kanë shprehur me vendosmëri. Ndaj askush nuk mund ta përceptojë pse duhej një sjellje e tillë e disa dhjetra shqiptarëve, të cilët demonstruan kundër Shqipërisë dhe Kosovës.

Dhe së fundi: Tensionet në Luginën e Preshevës nuk kanë qenë këto kohë të veçuara. Në Kosovë nuk janë lejuar për vizitë disa personalitete të Serbisë, përfshirë presidentin dhe kryetaren e Parlamentit të këtij vendi. Kjo ndodhi jo vetëm se drejtuesit e Kosovës donin të dërgonin në Beograd një sinjal të vendosmërisë së tyre në mbrojtje të sovranitetit. Kjo ndodhi gjithashtu për t´i ardhur në ndihmë kryeministrit serb, Ivica Daçiç, i cili i ndodhur ngushtë përballë presioneve të partnerëve të tij në qeverisje, mund t´u kujtonte atyre se “Nëse do të ishim të zotët e sovranë në Kosovë, atëherë ju do të kishit shkuar pa pengesa atje”. Por kjo i ka tensionuar më shumë marrëdhëniet midis Prishtinës e Beogradit. Ndërkohë në Maqedoni dëgjohen ende thirrjet “Shqiptar imirë është shqiptari i vdekur”, thirrje të cilat të kujtojnë histerinë serbe të kohës së Milosheviçit. Kjo do të thotë se në Maqedoni ka forca të interesuara për kaos dhe konflikt në rajonin tonë. Nëse i shtojmë kësaj garniture edhe garniturën e gatshme në Beograd, nëse përmendim këtu edhe disa simptoma të rrezikshme që vijnë nga finji ynë jugor, Greqia, kur është fjala për qëndrimin e saj ndaj Shqipërisë dhe Maqedonisë, atëherë merret lehtë me mend se rajoni noton në një vorbull të rrezikshme për paqen e stabilitetin e tij.

Presheva ka dhënë një mësim të jashtëzakonshëm. Krahas brishtësisë së paqes në këtë rajon, ajo dha edhe njehërë mesazhin se shqiptarët nuk e duan konfliktin, nuk duan përçarjen, nuk duan dhunën dhe janë të prirur drejt respektit për vetveten, pa lënduar askënd tjetër në këtë rajon. Në këtë kuptim është mirë që në skenën politike të këtij rajoni ka ende fansa dhe nostalgjikë të Milosheviçit e Shejshelit, siç janë në Serbi presidenti, kryeministri dhe disa krerë të opoziës. Eshtë mirë që në Maqedoni Gruevski me të tijët nxit maqedonët kundër shqiptarëve. Kemi raste të përsëritura të dëshmojmë pjekuri, por pa u frikësuar nga sulmet dhe diversionet antishqiptare të llojeve të ndryshme.

ÇFARË PËRFAQËSON PLANI MË I RI SERB PËR KOSOVËN?

December 23, 2012 by dgreca

Shkruan Dr. Enver Bytyçi /

Drejtor Ekzekutiv i Institutit të Studimeve të Europës Juglindore, Tiranë./

Presidenti i Serbisë, Tomisllav Nikoliç, parlamenti serb dhe kryeministri i këtij vendi, Ivica Daçiç, kanë publikuar prej ditësh një “plan të ri” për zgjidhjen e konfliktit shqiptaro-serb në Kosovë. Ky dokument erdhi në piskamë pasi të dy kryeministrat loajalë, Thaçi dhe Daçiç, nënshkruan në Bruksel marrëveshjen që rregullon administrimin kufitar midis të dy vendeve në konflikt. Ndërkohë plani serb është konsideruar si “një model” për zgjidhjen e konfliktit shqiptaro-serb në Kosovë. Me qëllim që të mos përceptohet si një herezi, ky platforma më e re e Serbisë është krahasuar herë me zgjidhjen në Katalonjë të Spanjës e herë me statusin e serbëve në Bosnjë-Hercegovinë. Eshtë sponsorizuar një elaborim i gjerë dhe i thellë i idesë së modeleve, vetëm e vetëm që në Bruksel askush të mos trembet nga kërkesa e Serbisë për të krijuar një entitet shtetëror brenda shtetit të Kosovës.

Gazeta Blic e Beogradit njoftonte se Brukseli dhe ë….ashingtoni e kanë kritikuar këtë projekt, por asnjëri prej këtyre kryeqyteteve nuk e ka shpallur publikisht qëndrimin e tij kritik. Thjesht kanë sjellë në vëmendje se “Nikoliç dhe Daçiç e përdorin planin aktual për konsum të brendshëm” dhe madje disa thonë se edhe kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi “po e përdor retorikën e tij kundërshtuese për përdorim të brendshëm”. Që të dy palët kanë si objektiv manipulimin politik të opinionit. Kjo dukuri ka qenë, është dhe do të jetë e dukshme në gjithë spektrin politik ballkanik. Kështu ndodh në Shqipëri, në Maqedoni, në Greqi, Mal të Zi, Bosnjë e nuk ka pse të mos ndodhë edhe në Kosovë e në Serbi.

Modelet e dështuara si “argument” i planit të ri serb.

Por në të gjithë këtë ballafaqim politik për t´i dhënë zgjidhje përfundimtare konfliktit në Kosovë e për Kosovën dalin disa hamendje, ose siç quhen në fjalorin filozofik, abstraksione. Më së pari ka nevojë të shpjegohet çfarë përfaqëson platforma serbe e krahasuar me rastin i Katalonjës dhe atë të Republikës Srpska të Bosnjë-Hercegovinës?

Sipas modelit katalonjas do të duhej që serbët e Kosovës në veri të saj e në komunat ku ata përbëjnë shumicën të merrnin të gjitha të drejtat e administrimit në fushën e arsimit, shëndetësisë, drejtësisë, policisë, të ekonomisë, energjisë, telekomunikacionit, si dhe në atë të medies. Shkurt, gjithë procesi i administrimit në këto komuna do të zhvillohej jashtë programeve politike e ligjore të qeverisjes qendrore të Prishtinës, çka nënkupton nën mbikëqyrjen dhe autoritetin de facto të Beogradit. Ndërkohë duhet vënë në dukje fakti se Katalonja ka planifikuar një referendum për pavarësinë e saj për vitin 2014, proces i cili nënkuptohet edhe në rastin e sërbëve të Kosovës, së paku të pjesës veriore të saj.

Ndërsa sa i përket modelit të Republikës Srpska të Bosnjës dhe krahasimeve me këtë model, platforma e Beogradit për Kosovën parashikon krijimin e dy dhomave të pushtetit legjislativ. Sipas projektit dhoma e komunave serbe do të bllokojë ligjet dhe formimin e institucioneve të Kosovës përmes parlamentit. Pra parlamenti do të funksionojë, nëse atë e jejojnë disa komuna me shumicë serbe, edhe pse këto komuna përbëhen prej një ose dy fshatrave. Tashmë eksperienca e Bosnjë-Hercegovinës është e njohur dhe Bosnja është shndërruar përfundimisht në peng i udhëheqësit serb të Bosnjës, Dodik, shkurt Sarajeva është de facto peng në duart e Beogradit. Në rastin e Kosovës edhe Prishtina parashikohet të vihet nën pretektoratin e Beogradit.

Më shumë sesa për Bosnjë-Hercegovinën Nikoliç dhe Daçiç kanë parashikuar që Kosova të jetë e demilitarizuar, të mos ketë ushtrinë e saj, ndërkohë që çeshtjet e sigurisë t´i administrojë një forcë mbrojtëse e Bashkimit Europian. Ky është thelbi i planit të Serbisë për Kosovën, përveç kërkesës së pranuar nga Prishtina për një status special të objekteve fetare e historike serbë në territorin e Kosovës.

Ndonëse plani më i ri është kundërshtuar në Prishtinë, vetë serbët në veri të Mitrovicës e shohin me skepticizëm. Blerim Shala, një nga politikanët dhe analistët më të formuar të Kosovës, i thoshte gazetës Koha Ditore se, nëse Daçiç do të këmbngulë në autonominë e veriut të Kosovës, atëherë delegacioni shqiptar do të tërhiqet nga bisedimet. Shala është njëkohësisht koordinator i “përhershëm” i këtyre bisedimeve. Dikur (1995) e kishte ngarkuar me këtë detyrë presidenti i ndjerë Ibrahim Rugova, së fundmi e ka emëruar si koordinator kryeministri aktual, Hashim Thaçi. Thaçi, nga ana e tij, e ka quajtur ëndërr të pareailzuar planin e fundit serb për Kosovën. Ndërsa për deputetin kosovar të parlamentit të Serbisë dhe liderin e serbëve të Kosovës, Marko Jakshiq, platforma e Serbisë për mbrojtjen e të drejtave të serbëve në Kosovë është e vonuar, pasi ajo është shpallur pas nënshkrimit të marrëveshjes për kufijtë. Ndërkaq Jakshiq e kritikon përmbajtjen e saj, pasi, siç thotë ai, kjo platformë nuk i përmbahet bindshëm rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit.

Çfarë përfaqëson platforma e Beogradit?

Nga kjo paraqitje lind detyrimi të shpjegohet se çfarë pëfaqëson platforma e Serbisë për Kosovën? Historikisht Serbia, përfaqësuesit e saj shtetërorë, politikë, akademikët, autoritetet kryesore të Kishës, madje dhe shtabet ushtarake e policore të saj, kanë hartuar memorandume, platforma, projekte dhe plane të pafundme për Kosovën. Të gjitha, pa përjashtim, përfshirë dhe dokumentin e fundit të Daçiçit dhe Nikoliçit, kanë pasur dhe kanë synim shtrirjen e sundimit të Serbisë në Kosovë dhe në territore të tjera të banuara nga shqiptarët. Shqiptarët kanë qenë gjithmonë viktimat e terrorit të projektuar në plane e projekte të panumërta e të njëpasnjëshme prej vitit 1844 e deri në vitin 1999. I pari plan për asgjësimin e shqiptarëve daton aty nga mesi i shekullit XIX, me Naçertanien e kryeministrit dhe ministrit të Serbisë, Ilia Garashanin. Pas tij janë formuluar dhe zbatuar disa projekte të tjera nga Cvijiç, Gjorgjeviç, Pashiç… Por kulmin e ka shënuar memorandumi i akademikut Vasa Çubrilloviç i 7 marsit 1937, me të cilin shqiptarët përfundimisht u klasifikuan si “mish i huaj në trupin e Serbisë”. Jo më pak racist ishte gjithashtu memorandumi i kryterait të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Serbisë, Dobrica Qosiç, i viti 1986.

Ndërsa plani i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë së Serbisë i janarit 1999 projektoi vrasjen dhe asgjësimin fizik të të gjithë shqiptarëve, duke e konsideruar si një aksion të papërfunduar më parë nga paardhësit e Milosheviçit. Ky i fundit u bë publik para disa muajsh, përmes një deklarimi të ish-ministres së Punëve të Jashtme të Bullgarisë, e cila pranonte se kopjen e këtij dokumenti të zbuluar nga shërbimi i fshehtë e vendit të saj, ia kishte dorëzuar aso kohe ministrit të Jashtëm të Gjermanisë, Joschka Fischer. Se çfarë kishin në platformë këto projekte shqiptarët tashmë i kanë përjetuar në kurriz. Nëse ne harrojnë kaq shpejt mizoritë serbe në shpinën tonë, nëse harrojmë dhjetra mijë viktimat e qindramijë të shpërngulurit në bazë të këtyre platformave, atëherë ne duhet të pranojmë se kemi probleme me kujtesën historike, me vetëdijen e subkoshiencën tonë, duhet të pranojmë se meritojmë të ndëshkohemi nga çdo lloj pushtuesi, jo vetëm nga pushtues barbarë të tipit çfarë janë dëshmuar serbët në Kosovë.

Sepse në gjykimin tim plani i ri i Serbisë nuk ka dhe nuk do të ketë asnjë ndryshim nga të gjitha planet dhe platformat e mëparshme. Dikush mund të thotë se kjo nuk është e vërtetë, pasi gjuha dhe modelet duken si atraktive dhe jo asgjësuese për Kosovën. Mund të arësyetohet se kohët kanë ndryshuar dhe se bashkësia ndërkombëtare është garante e lirisë dhe pavarësisë së Kosovës. Përvoja negative e Bosnjës është e mjaftueshme për të njohur faktin se bashkësia ndërkombëtare i përmbahet parimit të legalitetit dhe nëse palët bien dakort, çdo krizë, çdo ngërç, të gjitha pengesat për Kosovën bëhen dhe vlerësohen si legjitime.

Por nëse dikush niset nga forma e shfaqjes, atëherë do të duhet të pranojë se jo pak platforma të tjera antishqiptare të formuluara në Beograd nuk ishin marrë seriozisht në Perendim, pasi ata i kishin lexuar me nota melankolie planet serbe për asgjësimin fizik të shqiptarëve, Do të përmend vetëm një shembull. Askush nuk e mori shumë seriozisht memorandumin e vitit 1986 të Akademisë së Shkencave të Serbisë (Jugosllavisë). Por ai dokument nxiti dhe solli urrejtjen dhe konfliktin më të egër midis popujve, parasëgjithash midis shqiptarëve dhe serbëve. Kombi serb vuan edhe sot indoktrinimin që solli ai memorandum, sipas të cilit “shqiptarët përbëjnë kërcënim për Serbinë”. Dhe mbi të gjitha, nëse analizojmë përmbajtjen e referendumeve asgjësuese për shqiptarët të hartuara në Beograd, dokumenti i fundit nuk bën përjashtim në këto synime. Madje fryma e tij është po aq antishqiptare, raciste dhe motivuese, sa plani i Çubrilloviçit. Platforma e re serbe nuk niset nga parimi i mbrojtjes së të drejtave të serbëve në Kosovë, sepse ato të drejta janë projektuar në planin Ahtisaari dhe janë reflektuar gjatë këtyre gati pesë viteve në pavarësi. Asnjë pakicë tjetër në botë nuk i ka të zhvilluara të drejtat e tij siç i kanë serbët në Kosovë.

Pasojat e politikës “së re” serbe në Kosovë

Platforma e re serbe, njësoj si ato të mëparshmet niset nga parimi i armiqësisë dhe qëndrimit racist kundër shqiptarëve. Në të gjitha programet serbe kundër Kosovës ka qenë projektuar prezenca e Serbisë në këtë vend. Të njëjtën gjë bën edhe platforma e shpallur së fundmi. Të gjitha projektet kishin në objektiv fillimisht asgjësimin e lirive politike, kombëtare e sociale të shqiptarëve dhe të njëjtin objektiv ka projekti i fundit i Beogradit. Me këtë projekt shqiptarët, të cilët përbëjnë 90 përqind të popullsisë, vihen në mëshirën e një komuniteti që përbën vetëm 6 përqind të kësaj popullsie. Sipas të gjitha projekteve të dikurshme, më parë se t´u merrej shpirti, shqiptarëve u grabitej liria politike, fetare, kulturore, gjuhësore dhe ekonomike. Kështu ndodh dhe me projektin e fundit të Nikoliçit dhe të Daçiçit. Ajo ngjason plotësisht me ligjet e Milosheviçit pas ndryshimeve kushtetuese të vitit 1989, ligje me të cilat jeta e shqiptarëve në Kosovë u kushtëzua nga dhuna e pakicës serbe në këtë vend e mbështetur prej Beogradit. Pra çeshtja se çfarë përfaqëson platforma e fundit serbe nuk ka dritëhije, është krejt e qartë, e lexueshme dhe pasojat e saj janë gjithashtu tragjike.

Nëse analizojmë pasojat, atëherë do të duhet të kuptojmë se me këtë plan Kosova bëhet de jure vasale e Serbisë. Vasalizimi vjen nga të gjitha pikat e planit, nga autonomia substanciale, nga vetoja e serbëve, nga mosfunksionimi i shtetit si një tërësi territoriale, nga bllokimi i ligjeve të zhvillimit e të integrimit dhe nga shumë aspekte të tjera. Beogradi merr përgjegjësitë dhe kompetencat e plota për ta administruar dhe kontrolluar jo vetëm komunitetin serb, por gjithë jetën politike, ekonomike e sociale në Kosovë, deri te telekomunikacioni. Ai dokument i zhvleftëson të gjitha marrëveshjet e derisotme, të cilat janë nënshkruar nën mbikëqyrjen e Brukselit dhe ndërkohë ende nuk janë implementuar. Përmes serbëve Serbia do të jetë e pranishme njësoj si në kohën e Milosheviçit në të gjithë territorin e Kosovës, do të kontrollojë të gjitha institucionet e saj. Dhe nëse nuk i kontrollon, do t´i bllokojë ato deri në asgjësimin përfundimtar të pavarësisë e të lirisë së shqiptarëve. Pasi të asgjësojë pavarësinë dhe lirinë e shqiptarëve, ajo do të përdor politikat që përdor sot në Luginën e Preshevës për t´i degdisur në Perendim e për ta boshatisur vendin prej tyre. Madje, nëse i vjen rasti, do të përdor ushtrinë dhe gjithë potencialin luftarak për t´i masakruar, asgjësuar dhe dëbuar shqiptarët. Dhe shpesh herë thuhet se rasti është mbreti i botës. Kush mendon se bota në një të ardhme të largët nuk ndryshon, ai gabon. Ndërkohë ndryshimet nuk vijnë gjithmonë në favorin e shqiptarëve. U dasht që të presim një shekull për të ardhur te koha jonë. Por kohën tonë do të duhet ta mirëpërdorim.

Përulja dhe përgjumja e Prishtinës

Nga kjo arësyetoj se në të gjitha rastet kur Serbia dhe Beogradi kanë hartuar plane e programe për asgjësimin e shqiptarëve, ne shqiptarët kemi pritur në derën e thertores “si cjapi te kasapi”. Nuk kemi mundur të bëjmë as rolin e viktimës, me qëllim që dikush në Europë me shpirt njerëzor së paku të na mëshironte. Kjo ka ndodhur se kemi bërë “cubin” pa qenë thuajse asnjëherë të tillë. Më ngjan se historia po na përsëritet edhe në këto kohë të vështira, kur Serbia kërkon me çdo kusht rikthimin e saj në Kosovë. Kur presidenti kroat ironizoi para disa ditësh përuljen e udhëheqësve politikë të Prishtinës ndaj faktorit ndërkombëtar, ai nuk e bëri këtë se i urren shqiptarët. Përkundrazi, Josipeviç paralajmëroi se përulja do ta rikthejë de fakto Kosovën nën sovranitetin e Serbisë.

Mësimet që na jep Bosnja janë shumë të qarta. Ky vend është bllokuar dhe nuk mund të marrë asnjë vendim pa miratimin e Republikës Srpska. Në Marrëveshjen e Dayton-it parashikohet përdorimi i vetos dhe tashmë serbët bëjnë lojën e tillë, që ta lodhin komunitetin ndërkombëtar deri në atë masë sa të pranojë vullnetin e serbëve të Bosnjës për t´u shkëputur nga Bosnjë-Hercegovina dhe për t´u bashkuar me Serbinë. E njëjta gjë po ndodh me Kosovën. Beogradi e ka lodhur komunitetin ndërkombëtar me krizën e stërzgjatur. Asgjë më shumë të mos kenë bërë, udhëheqësit politikë dhe diplomatët serbë ia kanë arritur ta imponojnë te shumë protagonistë të diplomacisë dhe politikës perendimore idenë se “Mjaft më me Kosovën, tashmë duhet imponuar një zgjidhje, qoftë kjo edhe një zgjidhje e keqe për shqiptarët”.

Ndërkaq në Prishtinë, që prej kohës kur ndërroi jetë Ibrahim Rugova, askush nuk qe në gjendje të shfrytëzojë epërsinë morale të shqiptarëve në dobi të aspiratës dhe kërkesës për pavarësi të plotë e të pakontestueshme të Kosovës. Gjithçka mund të themi, por kontestimi për një kohë kaq të gjatë i pavarësisë dhe integritetit territorial të Kosovës nga ana e Serbisë ka ndodhur kryesisht për fajin e udhëheqësve politikë të Prishtinës. Unë i kam kontestuar publikisht të gjitha veprimet e dhunëshme të Lëvizjes Vetëvendosja. Por kjo nuk do të thotë se ata nuk kanë të drejtë kur thonë se “Udhëheqësit e korruptuar nuk mund t´i realizojnë aspiratat e shqiptarëve për liri e pavarësi”. Nëse një vend si Kosova udhëhiqet nga hajdutët dhe të korruptuarit, atëherë ai vend ve në pikëpyetje ekzistencën e shtetit, gjë që nuk ndodh me vendet njëmendësisht të pavarura. Korrupsioni dhe implikimi i politikës në trafiqe i ka shtuar asetet serbe kundër Kosovës, por edhe e ka lehtësuar palën serbe në dialog me Prishtinën. Ky është fakt dhe kjo duhet të marrë fund. Sa më shpejt, aq më mirë.

Llogaritë dhe hilet e politikanëve të Beogradit

Në Beograd mund të llogarisin se jo të gjitha pikat e planit asgjësues të lirisë së shqiptarëve mund të pranohen. Por Nikoliç dhe Daçiç do të ishin të kënaqur, nëse realizojnë qoftë dhe një pjesë të pikave të planit të tyre antishqiptar. Mjafton të ngulin “gozhdën e Nastradinit” në trupin e Kosovës. Ata mund ta dijnë p.sh se nuk mund ta ndalojnë krijimin e ushtrisë së Kosovës, por çfarë roli do të kishte ushtria në një vend ku politikisht sundon Serbia?!

Nëse vemë re qëndrimet e Daçiçit, shohim pelegrinazhin politik të tij. Aty ka cinizëm, hile, hipokrizi, mashtrim të klasit të parë. Sapo u evidentua çeshtja e zhdoganimit dhe doganimit në kufi, ai paralajmëroi se do të tërhiqej nga bisedimet, nëse nuk gjendej një zgjidhje. Dhe zgjidhja u gjet. Kamionët me mallra mund të hyjnë në veri të Kosovës, por nje thes miell nuk lejohet të kalojë pa doganë nga Vërmica në drejtim të Kukësit dhe anasjelltas. Kjo do të thotë se qeveria e Kosovës qeveris me dy palë ligje, me dy modele, me dy masa. Që këtu fillon shkatërrimi i shtetit dhe i shtetbërjes. Dhe nuk janë domethënëse 100 milionë euro dëme që shkakton moszhdoganimi në Jarinjë, sa është domethënëse vënia në pikëpyetje e ekzistencës së shtetit të pavarur e sovran të Kosovës. Duke lëshuar këtu, duke lëshuar aty, qeveria e Kosovës po e lëshon përditë e më shumë sovranitetin e saj në duart e Nikoliçit dhe Daçiçit. Atë që këta dy udhëheqës të Serbisë nuk mundën ta fitojnë me luftë, megjithëse masakruan dhjetra mijë shqiptarë, duket se kanë ndërmend ta arrijnë “me paqe”.

Para dy ditësh Daçiç bëri dhe një lojë tjetër. Ai gjoja iu hakërrye disa kritikëve në partinë e tij milosheviçiane për vërejtjet që ata i bënë udhëheqësit të tyre rreth politikës për Kosovën. Për të qetësonte partnerët ndërkombëtarë të mërzitur me planin e ri për Kosovën, Daçiç u tha atyre “Mjaft më “Kosova është Serbi”, të shpëtohet çka mund të shpëtohet”. Brenda një fjalie ai tribloloi në kuptimësinë e saj. Në një anë qetësoi perendimin, nga ana tjetër dha mesazhin se plani i ri serb është në tavolinë.

Nga e gjithë kjo analizë më duhet të vij në përfundimin se planet serbe hartohen në Beograd e zbatohen në Kosovë. Dikur ato i zbatonin serbët pa pyetur shqiptarët. Ndaj dhe shqiptarët mundën të bindin botën se janë viktimat e terrorit serb. Ndërsa në kohët e sotme, nëse bëhet qoftë dhe lëshimi më i vogël, plani më i ri serb do të mund të zbatohet në Kosovë vetëm me lejen e shqiptarëve. Kjo e ndërlikon shumë situatën ndër ne, sepse bota “nuk do të na lejojë as të qahemi”. Do na thonë “Ju jeni problemi”, “Ju jeni e keqja”, “Me ju nuk bëhet” dhe më në fund do të humbasim çdo mundësi që miqtë tanë ndërkombëtarë të na mbështesin në udhën e lirisë, të zhvillimit e të integrimit. Mundet që dikush të bëjë thirrje “për luftë” kundër Serbisë!!! Po çfarë vlere do të ketë kjo?! A mund ta risjellë lufta paqen?! Më duhet të them se kemi një histori humbjesh në luftra dhe ndërkohë shoh se kam ndjesinë e dhimbshme se do të humbasim jo pak edhe në paqe, pa dashur të luaj rolin e pesimistit të pandreqshëm.