Monsinjor Oroshi – ju sot zeni vendin e shkelqyeshem në historisë e Shqipnisë/

FJALIMI QE U MBAJTE NGA DR. HALIM BEGEJA*/

I nderueshmi Kryetar i Ceremonisë,

Të nderuem fetar, Zoja e Zotni

Gjindemi sot ketu të mbledhun perpara kryqit të Krishtenimit, i cilli i lutun e i nderuem si shqiptar, duhet t’a kishte vendin ne Shqipnin’ e Shqiptarevet. Mirepo atje kisha, xhamia dhe teqet i shkatrroi dhe i mbylli te gjitha dora e zeze e komunizmes.

Sot vendi yne emrohet (vetëshpallet) si vendi i parë atheist, padyshim i pashembull në bote dhe as qe do te kete shembull tjeter per gjer sa kjo bote te kete jete.

Sot ketu si shqiptarë me në krye vlleznit t’onë katholikë po i deshmojme botes mbare se nuk asht populli shqiptar ay qe ka zgjedhe rrugen e atheizmes, por asht nji klike komuniste, e cila me anen e pushkes dhe te çdo turture çnjerzore asht versul per kontra popullit shqiptar, me qellim që ta xhveshi kete nga çdo besim dhe traditë të bukur e të ndershme.

Prandaj inagurimi i ksaj Qendre te Kryqit të Krishtenimit, mu ne zemer të New York-ut, dhe si e para Kishë Katholike Shqiptare në botë asht nji nderim i madh per të gjithë ne shqiptarët, që e bamë të mundeshme që kete misjon të denje fetar e patriotik t’a shofim te realizuem, e, qe në krye te ktij misjoni shkelqen figura e DOM ZEF OROSHIT me besimtaret e tij dhe ndihmen e madhe te Shoqates Katholike Shqiptare n’Amerikë.

Per gjatë shekujve raca shqiptare asht njoft nga te gjithë popujt e botes si race krenare, trime, fisnike dhe e pajisun me cillsina shoqerore, që, siç e dijmë, permenden neper libra me admirim e respekt nga shkrimtarët e huej të permendun.

Mendesija e shkelqyeshme e races shqiptare arrijti deri në Kathedren e Shenjtë: në kryesine e Katholiçizmes botnore: gjith’ashtu fuqija e shkelqyeshme e races s’onë arrijti te administrojë të jetë dorë e fuqishme jo vetem e Atdheut T’one, por edhe t’i shkoje ne ndihme krishtenimit, qe randë e kercenonte fuqija e forte botnore (e atehershme) otomaneve. 

Kjo asht koha e perjetesueme me emrin e shqiptarit te Madh dhe katholikut te pashembull: SKENDERBEUT.

Mirë po madheshtinë e races T’onë e ka luftue shum randë fati. Gjergj Kastrioti vdes! 

Vdes atehere kur populli Shqiptar dhe mbare bota kish nevojen e Tij. 

E ne fakt nga kjo kohë Skanderbejane e gjer me sot perdja e zezë e ka mbulue truallin shqiptar.

Me qindra mijra vriten e persekutohen vetem sepse kerkojne me ruejtë emrin e Shqyptarisë si në pikpamje shoqenore ashtu dhe toksore. 

Te tjere qindra mijrash shterngohen të braktisin Vatren Shqiptare me qellim qe te mbajne gjallë fenë dhe kombesinë dhe kështu qysh ateherë iu deshmue botes se huej se shqiptari nuk i pranon prangat e roberise Otomane.

Katholike e Orthodhokse t’asaje kohe – u strehuen n’Itali dhe sot, siç e dijmë ata shqiptarë arbreshë qendrojnë me gjuhë e zakone shqiptare a thue se janë lind e rrit ne token shqiptare prane, atyne baballareve te traditave shekullore.

Institutet fetare dhe klubet shoqerore, jane mjeti kryesor per t’iu pergjegj nevojave kombtare e fetare: e sot per t’iu pergjigj terrorit komunist, qe furishem sulmon racen shqiptare.

Prandaj zemra e shqiptarit te vertetë gufon kur ndigjon ose shef, siç ne po kemi rast me pa sot te realizuem blemjen e Qendres Katholike, randesija e se cilles, perveç asajë fetare, ka ate randesi kombetare qe ngroh zemrat e te gjithe shqiptarevet pa dallim feje.

Jane qendrat fetare qe e kane mbajtë n’armoni e te bashkuem racen shqiptare të të tre besimeve: jane keto Qendra fetare qe e kanë ba të mundeshme çeljen e shkollave shqipe dhe qe i kane dhane hov perparimit te gjuhes shqipe dhe ne menyre efektive kane dhane kontributin ma te madh ne çdo ndermarrje per lirine e Shqipnisë.

Motra dhe vllezen katholike!

Po t’a lejonte rasti dhe koha do te flitsha shum gjate per katholiket e sakrifikuem per Kombin e Atdheun t’onë, mire po ketu nuk kemi kohe as emrat e tyne te permenden, sepse janë me mijra të shtruem n’Altarin e Kombit, janë n’atë Altar që janë shkrue me gjakun e tyne fjalet:

“Te sakrifikuem per lirine e Shqipnise”

Prandaj motra dhe vllezen katholike, ju zeni vendin e shkelqyeshem të historisë së Shqipnisë.

Ju jeni bijat e bijt e atyne qe jane ba fli per Atdhe e Fe: ju jeni bijat e bijtë e atyne qe i kane dhanë dritë e lulzim Shqipnisë, e ju vetë, sot, jeni po ata bija e ata bijë që keni sakrifikue gjith-shkafin per të ruejte lirine e vertetë të popullit shqiptar.

Perpjekjet e katholikeve per lulezim e perparim te races s’one jane te lashta: mjafton ketu t’iu permend se në vitin 1493, mbas pak vjeteve te zbulimit te Shtypshkronjes nga ana e Gutenbergut, afer Shkodres ndertohet shtypshkronja, ku u botue per heren e pare “Meshari Katholik” ne gjuhen shqipe nga Dom Gjon Buzuku.

Mos harroni jo vetem ju, po te mos harrojme te gjithe ne, se shkollat e para shqipe jane nga ana e katholikeve: ajo e Pllanes ne 1638 dhe ajo e Blinishtit ne 1639.

Shkolla Franceskane e 1861 e qe ne krye te sajë arrijti në 1902 katholiku dhe Patrioti i Madh Pater Gjergj Fishta, u ba gurra e pashterrueme per kulture dhe racen shqiptare: ajo shkollë nxori bijtë e denjë të Kombit si Pater Anton Harapin, i cilli si burre i burrave vdes nga plumbat e trathetareve komuniste, te cileve iu tha: “Gjaku i em do të sherbejë me rrit filiza të reja shqiptare, qe do te jene shqiptare si unë.”

Ne 1912 Shkodra, kishte akoma trupat malazeze si dhe fuqitë nderkombetare. Shkolla Franceskane ishte ne ndertesen e Qendres Katholike në Shkoder, ku kampaneli dominonte pamjen e krejt Shkodres.

Pater Gjergji trim, siç ishte, e patriot i Madh i çoi fjalë NDOK GJELOSHIT dhe i tha që flamurin e Shqipnisë t’a ngjiste mu në maje të kampanelit. Kur Koloneli ingliz i tha Pater Gjergjit “se atehere do t’a gjuejmë me top Flamurin Shqiptar”. 

Pater Gjergji, pa u mendue iu pergjigj: “Ju falemnderes per nderimin qe po i bani Flamurit Shqiptar: atij me te vertetë i ka hije m’u pershendetun me topa.”

Flamuri valoj në Shkoder dhe Pater Gjergj Fishta nga ajo dritare e Qendres Katholike, qe ishte kundrull kampanelit me Flamurin Kuq e Zi shkroi kangen e pavdekshme te Flamurit.

“Porsi fleta e Ejllit të Zotit

Po rreh flamuri i Shqypnis

E therret bijt e Kastriotit

M’u mbledhe t’tanë n’çeta t’ushtris…”

Homeri i Shqiptarvet (Fishta) e leshoi zanin e tij nga Qendra Katholike në Shkoder, e cila sot nuk besoj te kete ndryshim me gjendjen qe ndodhemi ne ketë Qender Katholike, prej kah zani i katholikeve shqiptarë, me në krye patriotin e flaket DOM ZEF OROSHINna therret, qe te bashkohemi per të ba te të mundeshme, qe nepermjet vllaznimit shqiptar të mundemi me ruejtë ndjesitë fetare e kombëtare.

Me ruejt ate çfarë na lanë trashegim te paret t’onë.

Ajo asht sot Qendra Katholike e para në botë, sepse të gjitha kishat, xhamijat dhe teqet i mbylli regjimi komunist ne Shqipni.

Le t’a quejme edhe qendren e shqiptarevet të lirë, prej kah të flladisi era e lirisë, per të cillen jemi shtrengue te strehohemi neper vendet e botes se lire.

Me kujtohet te kem ndigjue se kur- u themelue ne Shkoder Kisha Katholike prane kalas per nderin e Zonjes se Shkodres, muslimanet shkodranë, kishin dhurue gjysen e shpenzimeve’duke thane se ajo “Kishe na perket të gjithe neve shkodraneve”.

Shpirnisht kam bindje se me gjendjen qe ndodhemi sot kjo Kishë Katholike ne New York i perket të gjithe shqiptareve ne botë, sepse ne kete institut fetar do te vlojë fryma e shqiptarit te lirë.

Pra le t’urojmë me gjithe zemer qe “Qendra Katholike Shqiptare n’Amerike” te kete sukses ne misjonin e saje fetar e kombetar dhe njikohsisht te bahet qendra e dashamiresisë, asaj dashamiresije Fishtjane, që kur korrespondenti Ingliz e idhnojë per disa pyetje At Gjergj Fishta iu pergjegj: “Besë e nder e burrni e mos na lasht Zoti kurrë pa Myslimanë”. 

Por tham se edhe neve myslimaneve mos na lasht Zoti kurre pa te krishterë.

Ne si Organizata Balli Kombetar, qe kemi nderim e respekt te veçantë per te tri besimet që ndodhen ne Shqipni, urojme qe kjo Qender Katholike te vazhdojë frymen e desherueme nga i gjithe populli shqiptar, qe pret n’agoni ristabilizimin e themelimin e kishave, te xhamive dhe te teqeve.

Duke iu urue me gjithe zemer çdo sukses, iu tham edhe me gjithe zemer juve katholikeve nisjatorë: 

Rrofshi sa malet! 

Rrofte Shqypnija!

* Shënim: Shkrimi i mësipërm në fjalë, është marrë nga libri në dorëshkrim: “Mons. dr. Zef Oroshi” (Jubileu i 50-vjetorit të meshës së parë në SHBA), që përfshin një përmbledhje të zgjeruar të shkrimeve, studimeve, fjalimeve në aktivitetet me profil atdhetar, publicistik dhe dorëshkrimeve të karakterit historik, gjuhësor, kulturor, patriotik, fetar, enciklopedik etj., të shkruar në vite e kohë të ndryshme nga Monsinjor Oroshi dhe të tjerët për te, të cilat i përzgjodha dhe përgatita me shumë kujdes dhe dashamirësi për botim. (Tomë Mrijaj)

*(Marrë nga revista Jeta Katholike Shqiptare, New York, vjeti 1970, Nr.1-2.,)