tregim nga Spiro Gjikondi/
Mbreme drita qendroi e ndezur deri vone. Minutat dhe oret kalonin duke lene prapa dicka te pakuptueshme,dicka qe fshihej ne te gjitha paisjet e dhomes sone ne konvikt. Cdo gje ishte indiferente: dollapet, komodinat, tavolina, karriket, varesja e rrobave, radiua, tingujt e nuzikes, bile, edhe zeri i spikereve… Te gjitha. E vetmja gje qe e kuptonim dhe e degjonim mire ishte sinjali i ores. E degjonim dhe e ndjenim se dicka ikte per te mos u kthyer me. Megjithate sinjali i ores perseritej pas cdo intervali; mbas nje ore, mbas gjysem… Pra perseritej edhe pse ne nje forme tjeter, me nje tingellimj te ri… Dhe kjo sikur e shperndante ate qetesi qe endej aty ketu.
– kjo nate me duket shume e gjate,- tha ladi sikur te fliste me vete.
– Po,- thashe une ne menyre evazive,- shume e gjate….
Ai ishte ngritur nga krevati dhe ishte afruar prane dritares. Dukej se shikonte jashte. Po cfare shikonte? Ne ate ore rruga dhe sheshi perpara godines ishin bosh. Asnjeri nuk kalonte. Une kisha ndezur nje cigare.
– Tani do te doja te gdhihej,- tha perseri Ladi pa e kthyer koken nga une.
Vertet. Do te ishte mire te gdhihej. Mengjesi eshte i bukur. Sa zgjohemi nga gjumi hedhim syte nga dritarja dhe ndeshim ne kaltersine e qiellit. Zogjte vijne dhe ndalojne ne ballkonin tone. Ne e degjojme kengen e tyre me endje. Na pelqen. Na pelqen ashtu sic na pelqejne zerat e femijeve kur kalojne rrugev per ne shkolle. Na pelqen ashtu si cdo gje e gjalle, si cdo gje gazmore, si cdo gje e fresket…
Por mbreme cdo gje kishte nje pamje tjeter. Te gjitha sendet kishin mbeshtetur koken pas murit dhe dukej sikur po mendonin. Po cfare bluanin ashtu ne heshtje/ Mos valle persiper tyre ishte shperndare nje perde e holle enderimtare? Nuk e di… Por c’mund te mendojne valle gjerat pa shpirt, sendet pa goje? Me se flasin? Cila eshte gjuha e tyre? Une i shikoja te gjitha me radhe dhe me dukeshin si te ngrira. Ja, rafti i librave, canta, hekuri i rrobave, tabllote neper mure…

***

Perballe meje eshte nje peisazh bregdetar. Mua gjithmone me ka pelqyer deti. Por tablloja nuk ka asgje te vecante:- disa taraca, pak shtepi, nje cope fushe, nje lume i vogel qe gjarperon permes saj e qe derdhet ne det. Une e njoh piktorin. Kur ai punonte kete tabllo, ishim bashke. Jemi lare ne det. Ai ishte me i madh se une dhe mbante gjithmone nje kapele dielli. Dosjen dhe valixhen e tij te vogel nuk e ndante asnjehere nga vetja. Gjithmone ulej aty ketu dhe fiksonte ne kuadratet e bardha ndonje pjese te peisazhit bregdetar.
Qe ahere nuk e kam takuar me. Disa dite mbasi iku ai, mbeta vetem. Ahere lahesha, shetisja buze detit, lexoja i shtrire mbi rere ose degjoja radion. Per fat e kisha mere me vete tranzistorin. Pa te me siguri qe do te isha merzitur…
Por jo, jo. Mbas kater ditesh erdhi nje grup gjimnazistesh. Ne cdo fshat te bregdetit ishin hapur disa pika pushimi. Ata do te qendronin aty dy jave.
Megjithate une s’kisha se si afrohesha me ta. As me njihnin, as i njihja. Vetem se i shikoja kur mbushnin bregun dhe kur laheshin. Ato dite plazhi u gjallerua. Dukej sikur dicka e re kishte ndodhur. I degjoja si flisnin me ze te larte, si qeshnin, si shaheshin me shaka dhe buzeqshja me vete. Pastaj ata vraponin duke ndjekur pas njeri tjetrin. Qeshnin me te madhe sidomos kur lagnin vajzat. Ato ngriheshin nga rera dhe vraponin per t’iu larguar ketyre ngacmimeve. Vraponin dhe me kalonin prane. Hija e tyre reshqiste per nje cast siper meje. Pastaj serish ktheheshin dhe serish largoheshin. Une mbetesha perseri i vetem. Ahere degjoja muzike.
Nje dite dy prej tyre erdhen dhe ndaluan para meje. Me shikuan per nje cast sikur te donin te me pyesnin per dicka. Njera ishte veshur me nje kostum banje me lule te verdha e te gjelbra. Tjetra kishte veshur nje fustan ngjyre roze.. Ajo me fustan roze qendronte me mbrapa. Kishte nje pamje te qete e pak melankolike. Ishte me e ndrojtur. Tjetra ishte me e gjalle.
– A mund te ulemi ketu prane dhe te degjojme muzike?- pyeti ajo me kostum banje.
Une pranova me kenaqesi dhe dhe ato u ulen. Ndrojtja e tyre zgjati vetem per disa caste, pastaj ajo me kostum banje filloi te fliste lirshem.
– Mua me pelqen shume muzika,- tha ajo. A mund ta hapim me teper volumin?
– E pse jo?- thashe une.- Baterite i ka te reja dhe mer shume mire.
Ajo e ngriti volumin dhe filloi te mbante ritmin duke rrhur gjurin me shuplaken e saj te vogel.
– Mua me quajne Irena dshed me pelqen shume mujzika,- perseriti vajza me kostum banje. Pastaj shtoi:- Kurse shoqja ime quhet Aneta.
Me pelqeu prezantimi i saj.
– Mua me quajne Koci,- thashe une me buzeqeshje.
Qe ate dite ato vinin shpesh tek une. U flisja per gjera te ndryshme dhe me flisnin per jeten e tyre shkollore.
Megjithate Aneta qendronte gjithmone e heshtur. Fliste shume rralle. Nuk lahej asnjehere ne det. Mua me bente pershtypje nje gje e tille, por nuk guxoja ta pyesja.
Kur u ndodha nje dite vetem me Irenen, ajo me tha:
– Ajo gjithmone keshtu ri. Vetem me mua shoqerohet. Por eshte vajze e mire. Vetem se ka prinder shume te eger. Babait te saj nuk i qesh buza asnjehere. Nuk deshen tya linin te vinte me ne, megjithse ka edhe te vellane ketu.
– Po perse nuk deshen ta linin?- e pyeta.
– Prinderit e saj kujdesen shume per te.
– Te gjithe prinderit kujdesen per femijet e tyre.
– Ndoshta jo ne kete menyre,- tha Irena. Ate nuk e sheh te dale njehere xhiro ose te shkoje me shoqet ne kinema. Nuk e lene.
– Sa e cuditshme!- thashe une.
– E pabesushme,- tha Irena.
– Po Aneta si reagon?- pyeta une.
– E c’mund te beje ajo?
– Mos valle ka frike?
– Frike?
– Po.
– Jo.ndoshta ka ndrojtje.
– Ndrojtje?!
– Po, po. Ndrojtje.
– Mundet… – thashe une.- Por, sidoqofte edhe ndrojtja ka nje fare kufiri. Kur njeriut i shkelet vetvetja, kur dikush tjeter te shkel personalitetin tend, nuk mund te durosh ne heshtje.
– Ti ke te drejte, – tha irena.- Po c’mund te besh?!… Aneta e ka te veshtire te ngrihet kunder prinderve te saj. Ka nje karakter te perulur.
– Po ju… Po i vallai i saj…?!
Irena nuk diti si te pergjigjej. Ajo e ndryshoi stacionin e radios dhe filloi te fliste per dicka tjeter.

***

Ladi vazhdonte te veshtronte nga dritarja. Kishte futur duart ne xhepa. Fishkellente nje melodi te lehte.
– Dali?- tha ai dhe u kthye nga une.
– Ku? – e pyeta.
– Ne rruge.
– Eshte vone.
– Tashti eshte shume bukur.
– rruget jane te shkreta.
– E megjithate eshte bukur. ketu nuk me rrihet me. Nuk e di se c’kam. As ti nuk je ne forme. Ka me se nje ore qe ja ke mberthyer swyte asaj tabllose se keqe dhe nuk e di c’po vertit neper mend.
– Asgje,- thashe une.
– E pamundur. Hajde dalim!
– Jo.
– Ti je i cuditshem.
– Edhe ti.
– Ndoshta… Vetem sonte… Ka raste…
– Nuk kam gjume.
– Jo vetem ne.
– Kush tjeter?
– Ne godinen perballe eshte nje drite e ndezur.
– Ne c’kat?
– Ne te dytin… Dritarja e katert nga e majta…
` – Po.
– Leta, Miriana dhe Bina.
– Bina eshte ajo e shkurtra.
– Po.
– Bina duhet te jete shkurtim i emrit te saj.
– E quajne Albina.
– Ajo eshte e mire.
– edhe Miriana eshte e mire.
– Kam vene re se ato e fikin driten gjithmone pas nesh. Me sa duket e bejne me qellim.
– Jane prapa perdeve.
– Duken?
– Po. Kane nje ore qe po qendrojne aty.
– Pranvera…- thashe une.
– Pranvera ka ardhur per te gjithe.
– Edhe per ty.
– Mundet… Ta hap dritaren?
– Jo.
`- Jam i sigurte se edhe ato do ta hapin.
– Nuk eshte mire. Nata eshte akoma e fresket…
– Ke te drejte.
Per here te pare Ladi kerkoi nje cigare. Une nuk fola me. Mbeshteta koken ne jastek dhe vendosa te flija. Ishte e pamundur. Gjumi nuk me zinte. Ladit nuk i thashe se sa here dal ne rruge Albina hap dritaren dhe qendron aty per disa caste… Ndoshta Ladi e dashuronte ate. Kushedi… Ka disa dite qe nuk eshte i qete. Flet fjale pa kuptim. Nuk i pelqen te loze shah dhe nuk lexon me si me pare.
– Mos je dashuruar ?- i them une.
– Ai nuk pergjigjet. Qesh ne nje menyre te cuditshme. Ngre taketuken e cigereve dhe behet gati ta perplase ne dysheme.
– Mos! – i them une.
– Me shkrep nganjehere qe ta thyej,- thote ai.
– Anarshist…
– Vetem tashti qe…
Qeshim te dy.
– Nuk e ka fajin taketukja e cigareve,- thote ai mbas pak.
Ndoshta. Ashtu si tablloja ne mur perballe krevatit tim.Megjithate ajo me ngacmon shpesh here. Flet me heshtjen e saj…. Me sjell ndermend… Me kujton…

***

Ate mbremje kishim dale me Aneten. Ishte mbremja e pare, dhe e fundit. Shetisnim buze detit. Aneta kishte hequr shapkat dhe ecte zbathur. Frynte nje puhize e lehte. Feshferinte fustani i saj roze. Valet shushurinin. Perplaseshin pas zajeve dhe kembeve te saj. I kisha zili valet. Hena, si nje ciklopi, na shikonte qe lart. rezet e saj reflektonin mbi uje.
– Aneta…!
Ajo nuk e ktheu koken. Degjonte shushurimen e valeve. Deti here afrohej, here largohej. Mbremje bregdetare.
– Perse ri gjithmone e heshtur
Ajo perseri nuk foli. Une perserita pyetjen.
– Dua… Me pelqen… Nuk mundem…
– Cfare?
– Asgje.
– Sot ishte dite e bukur. Deti ishte i ngrohte.
– Edhe neser do te jete dite e bukur.
– Nje re po i afrohet henes.
Hena u fsheh. Nje perde e erret na mbuloi per nje cast. Nuk e shihja portretin e saj. Ujet reshqiste mbi zaje. Rera akoma nuk ishte ftohur. Disa hapa u degjuan pas nesh. Te dy kthyem koken. Hieja e tij azfrohej me te shpejte.. Ndaloi disa hapa me tej.
– Aneta! -thirri ai.
Aneta u rrenqeth. Edhe une. E njoha nga zeri. ishte vellai i saj.
– Aneta!- thirri perseri me ze te prere.
Ajo u shkeput nga une.. Shkoi drejt tij. U larguan.
Hena akoma nuk kishte dale. Reja levizte ngadale. Kisha mbetur vetem. Valet peshperisnin. Me dukej se asgje nuk kishte ndodhur. Me dukej vetja si ne enderr. Doja qe ajo enderr te mos mbaronte kurre. Kisha degjuar se mbremjet bregdetare jane te magjishme…. Sirena…
Te nesermen prita. Kisha dale buze detit qe ne mengjes heret. Deti i bardhe. Bunace. Gjimnazistet erdhen me zhurme. Ngacmonin njeri tjetrin. U xhveshen dhe filluan te laheshin. Dite e bukur.
Irena, si cdo dite, erdhi prape.
– Te degjoj nje cike muzike?- pyeti ajo.
– Pse jo…- thashe une.
U ul. Dicka zhgaraviste mbi rere. Nje fytyre vajze.
– A nuk i ngjan Anetes?- me pyeti mua.
– Po, – thashe une.- Pra, ajo nuk ka ikur?
– Iku.
– Vetem?
– Bashke me vellane e saj.Iken sot ne mengjes me nje makine te rastit. Kishin babane semure. I lajmeruan mbreme me telefon.
– E di…
– Te pelqen kjo melodi me kitare?- pyeti Irena.
– Jo,- i thashe.
– As mua, -tha ajo.- Me pelqejne ritmet e gezuara.
Bregu ishte i zhurmshem.
Aneta…

***

Ladi hapi dritaren. Doli ne ballkon. Une u ktheva andej dhe e pashe per nje cast.. Qesha lehte me vete dhe me ate. I hoqa syte nga tablloja. Kushedi se c’ka dashur te jape autori me te. Ne fund te fundit ai eshte nje peisazh bregdetar i varur ne mur dhe asgje tjeter. Peisazh i qete. Bregdet… Nje kujtim…
– Mbremje e bukur,- tha ladi
U cova edhe une.
Poshte dritares sone eshte nje mimoze. Ajo eshte e mbushur me lule. Ndjeva eren e saj. Ishte fresk dhe hodha xhaketen kraheve.
– AQto jane akoma zgjuar, – thashe une.
– Po.
– Ajo ne te majte eshte Albina.
– Mua me pelqen Miriana,- tha ladi dhe nuk i hoqi syte nga dritarja perballe.
Ndjeva nje fare kenaqesie. Une nuk kisha guxuar ti flisja me pare per nje gje te tille.. Ladi eshte i cilter. Me pelqen tipi i tij.
– A nuk eshte gjynah qe te flesh ne nje nate te ketille kaq te bukur?
– Eshte e domosdoshme… Riperteritje…
U degjua nje e kercitur dhe dritarja perballe u hap.

—–

17 shtator 1972