e lindjes – Dielli

NIKOLLË MRNAÇAJ , MESHË NË 100 VJETORIN E LINDJES

August 20, 2018 by dgreca

MESHË PËR SHPIRTIN E NIKOLLË MRNAÇAJ NË 100 VJETORIN E LINDJES/

Të Shtunën me 18 Gusht 2018, në orën 4.00 pasdite, në Kishën Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës”, në Hartsdale, New York, famullitari dom Pjetër Popaj, çoi Meshë për shpirtin e Nikollë Mrnaçaj,një nga viktimat e dhunuara të diktaturës komuniste shqiptare,i cili kaloi dy dekada në burgjet e komunizmit dhe pjesën tjetër të jetës në kampet e internimit në Savër dhe Gradishtë të Lushnjës.

Duke u lutur për shpirtin e qëndrestarit të diktaturës Nikollë Mrnaçaj, dom Pjetër Popaj, tha se lufta e fundit në Shqipëri, ajo e komunizmit, ishte më e rënda për popullin tonë, fatkeqsisht këtë herë nuk kishim pushtues të huaj, por luftonte shqiptari kundër shqiptarit. Jeta dhe qëndresa e Nikollë Mrnaçaj, torturat në hetusi, vuajtjet në burgje e kampet e internimit, na ndihmon që kuptojmë egërsinë e diktaturës që kaloi populli ynë dhe qëndresën e kelmendasve dhe të gjithë shqiptarëve. Jo vetëm kaq, por përmes vuajtejs së tij vijnë edhe dëshmitë për ish bashkëvuajtësit e tij, shumë prej të cilëve ishin priftërinj katolikë, që ashtu si Nikolla dënoheshin pa kryer asnjëlloj krimi. Jeta e Nikoll Mrnaçajt ishte një sfidë ndaj diktaturës. Vdekja e tij pas burgut të dytë, ashtu si i gjithe kalvari i vuajtjeve, përbëjnë një aktakuzë ndaj diktaturës komuniste.

Përmes fjalës së tij dom Pjetri zbërtheu diktaturën e egër komuniste dhe u lut për shpirtrat e viktimave.

Mesha për shpirtin e Nikollë Mrnaçaj, u ngrit në ditën e lindjes së tij, 18 Gusht, dhe ishet prologu i veprimtarive kushtuar atij në 100 vjetorin e lindjes. Shkas u bë promovimi i librit”Forca e Kelmendit” me autor inxhinierin kelmendas, Zef Naçaj.(Dielli-ne vijim do te lexoni kumtesen e dr. Azeta Kola dhe kroniken nga promovimi i librit ne Qendren”Nene Tereza”….Per me shume foto shihni ne facebook dielli vatra)

MBRËMË, NË DITËLINDJEN E Z. AGIM KARAGJOZI NE FLORAL PARK

September 2, 2016 by dgreca

Të Enjten në mbrëmje, 1 Shtator 2016, Kryetari i Vatrës dr. Gjon Bucaj, zv/Kryetari Agim Rexhaj, Zef Përndocaj/Advisory Board of Vatra, editori i Diellit Dalip Greca shkuan në shtëpinë e Presidentit të Nderit të Vatrës, inxh. Agim Karagjozi, në Floral park-Long Island, NY, për ta uruar me rastin e 90 vjetorit të lindjes. Ata u pritën nga z. Karagjozi, si dhe zonja Rozi me fëmijët e tyre. Në një atmosferë festive familjare u përcollën urimet më të të përzemërta për zotin Karagjozi. Bashkëpunëtorët e tij për shumë dekada shpalosën kujtime të përbashkëta dhe evidentuan kontributin e z. Agim Karagjozi në Vatër.

Karagjozi duke falenderuar për urimet dhe vizitën tha se viziatt e vatranëve e ripërtërijnë dhe se ai e ndjen veten aktiv që të kontribuojë ende me këshilla apo kujtime të veprimtarisë në Vatër, ku ai ka kontribuar për rreth 60 vite.

Duke qenë se ditëlindja është një ngjarje e shënuar në jetën e njeriut, z. Karagjozi, i “shkeli” këshillat e mjekut dhe të zonjës Rozi, me një gotë raki si urim, e me dy a tri cigare, të cilat me politesë ia ndezi Kryetari Bucaj.

Të gjitëh e uruam me zemër : GËZUAR DITËLINDJEN Z. AGIM KARAGJOZI!

GËZUAR 90 VJETORIN E LINDJES, Z. AGIM KARAGJOZI!

September 1, 2016 by dgreca

VATRA URON PRESIDENTIN E NDERIT, Z. AGIM KARAGJOZI, ME RASTIN E 90 VJETORIT TË LINDJES/

Me 1 Shtator 2016 z. Agim Karagjozi, President Nderi i VATRES, feston 90 Vjetorin e Lindjes. Ai u lind me 1 Shtator 1926 në Qytetin e Gjirokastrës, në një familje të pasur qytetare, që shquhej për Atdhetarizëm.

Katër klasë të arsimit fillor i bëri në qytetin e lindjes, klasën e pestë në Vlorë. Në vitet 1938 – 1944 vazhdoi shkollimin në liceun e Korçës, në gjimnazin e Gjirokastrës dhe në gjimnazin e Tiranës.

Që në moshën 16 vjeçare i riu Agim Karagjozi u përfshi në veprimtari aktive me Rininë Nacionaliste të Ballit Kombëtar. Në vitet 1943-44, ishte anëtar aktiv në rininë e Ballit Kombëtar në Gjirokastër, Vlorë e Tiranë. Në verë 1944, ishte vullnetar në batalionin “Besnik Çano” që shkoi në Kosovë për të luftuar kundër forcave të Mihajloviçit në Qafë të Morinës, ku ra dëshmor i riu Hamit Troplini.

Në moshën 18 vjeçare, nëntor 1944, së bashku me të atin dhe shumë nacionalistë të tjerë mori rrugën e mërgimit, përmes një odiseje të vështirë, me një motobarkë arritën në Itali. Saga e ikjes nuk përfundoi aty, por vazhdoi drejt Turqisë. U regjistrua dhe kreu studimet universitare për inxhinieri elektrike në Robert College të Stambollit. Ëndrra e tij ishte “Toka e Lirisë”, Amerika. Pas studimeve, më 1956 ai erdhi në Amerikë. Pa asnjë mëdyshje mori kontakte me vatranët dhe u bë pjesë aktive e Vatrës. Po mbushen 6 dekada, që është pjesë e Vatrës, duke shënuar një rekord historik të Federatës 104 vjeçare dhe duke u bërë kështu vatrani me më shumë vite aktive në Federatën Panshqiptare të Amerikës VATRA.

Inxhinier Agim Karagjozi e udhëhoqi Vatrën për dy dekada, madje në kohë shumë të vështira, nga viti 1992 deri në vitin 2010, kur dha dorëheqje për arsye shëndetsore. Për shumë kohë ai pat drejtuar edhe degën më të madhe të Vatrës, atë me nr. 29 në Nju Jork.

Karagjozi së bashku me atdhetarët e tjerë nacionalistë u bënë pengesa kryesore e regjimit komunist të Tiranës, që u përpoqën ta neutralizonin veprimtarinë Kombëtare, antikomuniste të Vatrës, ndërsa pas rrëzimit të komunizmit, mbështetën forcat e reja demokratike.

Kosova e robëruar, ishte plaga që i shkatonte më së shumti dhimbje Agim Karagjozit. Ai e orientoi Vatrën kah Kosova, duke i dhënë mbështetje pa kushte drejt Lirisë. Dr. Ibrahim Rugova, tek Vatra dhe Karagjozi, shihte dritaren drejt Washingtonit.

Agim Karagjozi me bashkëpunëtorë nuk kurseu asgjë për Lirinë e Kosovës. Ai e hodhi Vatrën në aksion për të mbledhur ndihma për Luftën, dhe me një delegacion, që e udhëhoqi ai, i dërguan ndihmat monetare tek përfaqësuesi i Qeverisë së Kosovës në Tiranë. Jo vetëm kaq, por së bashku me një grup vatranësh, ai shkoi deri në Tropojë, duke udhëtuar përmes Shqipërisë së rebeluar, që kishte rrëmbyer armët, dhe duke vënë jetën në rrezik,shkuan në spitalin e qytetit, takuan të plagosurit e Luftës, duke dorëzuar ndihmat që kishin marrë prej Amerike. Z. Karagjozi e ndjeu veten me fat, tek përfaqësoi Vatrën historike në takimin këshillues me Presidentin Bill Klinton, përpara se të bombardohej Serbia, ashtu si dikur, paraardhësi i tij i famshëm,ish kryetari themelues i Vatrës, Fan S Noli, pat takuar presidentin Wilson, në takimin me përfaqësuesit e Kombeve në SHBA, dhe iu lut për shpëtimin e Pavarësisë së Shqipërisë në prag të Konferencës së Paqës.

Po ashtu, ai ndjehet me fat që në ceremoninë për pranimin e Shqipërisë në NATO,organizuar në Shtëpinë e Bardhë nën drejtimin e Presidentit George Bush,mori pjesë bashkë me një grup vatarnësh.

Karagjozi do të mbahet mend edhe për faktin se ishte ai që e bëri Vatrën me një shtëpi stabël. Për rreth një shekulli Vatra ka vuajtur për ta pasur të vetën një shtëpi, por kjo u bë realitet vetëm në sajë të seriozitetit me të cilin e kreu Karagjozi detyrën e kryetarit për grumbullimin e fondeve të shtëpisë së Vatrës. Edhe pse kryetarët e Vatrës patën kërkuar me këmbëngulje që fondet të shpenzoheshin për gazetën dhe botime të tjera, apo për emërgjenca, ai kurrë nuk tha”PO”, por kundërshtoi me argumenta, dhe i sigurtë punoi dhe siguroi fondin e domosdoshëm. Po t’i shtosh këtij faktin edhe kontributin që dha i biri, Zyhdi Karagjozi, që gjeti një banesë që shitej përmes bankës, dhe duke mos marrë asnjë interes për vete, duhet thënë pa mëdyshje se vatranët u bënë me shtëpi nga Agim Karagjozi dhe i biri, Zyhdiu.

Për aktivitetin e tij atdhetar z. Agim Karagjozi është nderuar nga Qyteti i Lindjes,që e ka shpallë “Qytetar Nderi të Gjirokastrës”, është nderuar nga Presidentët e Shqipërisë me ” Shqiponjën e Artë” dhe me Urdhërin “Nder i Kombit”.

Të gjithë vatranët, Kryetari Buçaj, Kryesia dhe Këshilli i Vatrës, Gazeta Dielli, e urojnë Presidentin e Nderit të Vatrës, z. Agim Karagjozi:

GËZUAR 90 VJETORIN E LINDJES!

Amerika dhe çertifikata e saj e lindjes

July 4, 2016 by dgreca

Sot mbushen 240 vjet që nga shpallja e pavarësisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Që prej zbulimit të saj, Amerika është bërë sinonimi i tokës së premtuar për ata që dëshironin lirinë dhe suksesin. Termi “America”, u shfaq për herë të parë në një hartë gjermane të vitit 1507 që tashmë përbën një ndër reliket më të çmuara në katalogun kartografik të Bibliotekës së Kongresit amerikan.

Kuratori John Hessler fton vizitorët në pavionin e historisë para-koloniale në Bibliotekën e Kongresit, ku është vendosur harta e Waldseemullerit. Ky objekt unik ruhet në një stendë me xham të dyfishtë, të mbushur me gaz argon, ku nuk lejohen dritat e kamerave apo blici fotografik. Për vizitorët që duan të shohin më imtësisht hartën, Biblioteka e Kongresit ka ekspozuar edhe një kopje ekzakte:

“Kjo është Harta e Waldseemullerit e vitit 1507, një ndër hartat më të rëndësishme të krijuara në historinë e kartografisë. Biblioteka e Kongresit e bleu hartën, kryesisht për arsyen se është harta e parë që pagëzon Amerikën. Për këtë arsye është e rëndësishme, dhe është quajtur Certifikata e Lindjes së Amerikës, pasi është harta e parë që emërton kontinentin”.

Është hera e parë që termi “America” shfaqet në një formë të shkruar. Nuk dihet përse kartografi gjerman, Martin Waldseemuller zgjodhi të nderonte eksploruesin Amerigo Vespuçi dhe jo zbuluesin e kontinentit, Kristofor Kolombin me këtë emërtim. Kuratori Hessler ka teorinë e tij:

“Mënyra si unë preferoj ta analizoj është se Kolombi zbuloi Amerikën, por Vespuçi diti si ta shiste këtë zbulim. Vespuçi e reklamonte veten më shumë”.

Vespuçi kishte shkuar vetë në tokën e re dhe është i pari që e kuptoi gabimin e Kolombit, i cili ngulmonte se kishte gjetur një rrugë të re drejt Indisë, dhe jo një kontinent të ri.

“Waldseemuller kishte një ndihmës të quajtur Matthias Ringman, i cili shkonte shpesh në Firence. Amerigo Vespuçi ishte nga Firence. Vetë Mathias Ringman, para se të punonte për Waldseemullerin kishte përkthyer veprën e Vespuçit mbi udhëtimet e tij. Pra ai dinte shumë për Vespuçin dhe ka mundësi që këtë informacion kishte marrë edhe Waldseemuller”.

Pavarësisht se për ç’arsye kartografi Waldseemuller nderoi Vespuçin dhe jo Kolombin, emri ngjiti.

Përveç emërtimit të kontinentit, harta përmban enigma të tjera për pashpjegueshme për historianët e kartografisë. Waldseemuller i shton botës jo vetëm një kontinent të ri, por edhe Oqeanin Paqësor, vite para se Magelani të bënte udhëtimin rreth Amerikës së Jugut dhe të pagëzonte oqeanin e panjohur.

“Ai thjesht e tregon në hartë Paqësorin. Nuk i vë emër, por na lë të kuptojmë se ka diçka që e mbështjell këtë copë tokë. Gjeografi i lashtë grek, Ptolemeu, nuk e përfundoi ndonjëherë globin. Por Waldseemuller, në hartën e tij, na jep ndjesinë e tokës në formë sferike”.

Vështirë të imagjinohet se si një kartograf gjerman, në mes të maleve të Alsasës kishte kaq shumë informacion vetëm 15 vjet pas udhëtimit të Kolombit, në një kohë kur kontinenti i ri mbetej përgjithësisht i panjohur për evropianët dhe kolonizimi ishte ende në fillimet e tij. Si për t’i ngacmuar historianët, ai përfshin një hartë të vogël të Amerikës së Jugut që i përgjet shumë formës aktuale të kontinentit. Waldseemuller e kupton sa radikale është harta e tij krahasuar me mendimin e kohës dhe i kërkon publikut të ketë besim në informacionin që ofron, përmes një teksti të shkurtër në hartë:

“Është një pasazh i mrekullueshëm. Në latinisht ai thotë ‘nëse nuk jeni në dieni të zbulimeve të reja të Kolombit, Vespuçit, dhe shihni këtë hartë për herë të parë, mund të mbeteni të tronditur. Harta përfshin shumë gjëra që s’i keni parë përpara. Por nuk duhet të shqetësoheni, pasi kjo do të jetë forma e botës që do të mësoheni të shihni tani e tutje’”.

Për herë të parë, Harta e Waldseemullerit prezanton konfliktin mes njohurive të kohës dhe zbulimeve të reja që kishin përmbysur konceptet e mëparshme.

Historianët përpiqen t’i gjejnë përgjigje dilemës nëse Waldseemuller ishte thjesht me shumë fat kur përpiloi një hartë krejt të fantazuar, ose ndoshta kishte informata nga burime dhe detarë që nuk janë të njohur në ditët tona.

“Faktikisht nuk e dimë se si informacioni gjeografik transmetohej nëpër botë. Nuk e kemi të qartë se si përhapeshin hartat, se si njerëzit mësonin për zbulimet”.

E panjohura është ajo që i tërheq gjithmonë studiuesit. Në këtë aspekt, Harta e Waldseemullerit është një thesar ende i pazbuluar:“Kjo hartë ka aq informacion sa të bësh studime serioze akademike, por jo informacion të mjaftueshëm sa të dalësh me konkluzione të prera. Si çdo dokument i vlefshëm historik, mund t’i rikthehesh vazhdimisht për studime të reja, dhe njerëzit do të vazhdojnë ta studiojnë për shekuj”.

Që nga zbulimi i saj në një kështjellë në Gjermani në 1901, Princi Wolfegg, pronari i kështjellës, është përpjekur t’ia shesë Bibliotekës së Kongresit këtë objekt të paçmueshëm. Dhe si me çdo objekt të paçmueshëm, edhe hartës iu gjet çmimi, por në fillim të shekullit XX, Biblioteka e Kongresit nuk arriti t’i grumbullonte fondet për shumën e kërkuar.

U deshën 100 vjet orvatje që më së fundi, në 2007, pasi kishte grumbulluar fonde nga donatorë privatë, Biblioteka e Kongresit e solli hartën në Shtetet e Bashkuara.

Akti nuk ishte thjesht një transaksion shit-blerjeje, pasi harta ishte pjesë e trashëgimisë kulturore të Gjermanisë. Shitja për një çmim prej 10 milionë dollarësh u finalizua me ardhjen e Kancelares gjermane Angela Merkel në Uashington, për t’i dorëzuar Bibliotekës së Kongresit hartën e lindjes së Amerikës në një gjest miqësie mes dy vendeve.

“Kur blejmë objekte të tilla, e bëjmë për disa qëllime: për katalogun e bibliotekës dhe për t’i prezantuar bashkë me koleksionet e tjera. Por i blejmë edhe për t’ia prezantuar botës. Askush nuk do ta kishte parë po të kishte mbetur në një kështjellë gjermane”.

Çdokush në çdo cep të botës mund ta shohë tani hartën përmes imazheve dixhitale të Bibliotekës së Kongresit. Në bazë të marrëveshjes me Gjermaninë, harta është në ekspozim të përhershëm në mjediset e bibliotekës.(Kortezi:VOA)

DUKE KUJTUAR BEKIM FEHMIUN NE 80 VJETORIN E LINDJES

May 27, 2016 by dgreca

Në kuadrin e 80 vjetorit të ditëlindjes së aktorit të madh, BEKIM FEHMIUT/

“ Artisti që preku qiellin dramatik, filmik, identifikoi talentin shqiptar dhe krenoi origjinën”/
Nga Kristaq F. Shabani/

“Bekim Fehmiu – Odiseu i Kosovës”vepër e gazetarit të mirënjohur FAHRI MUSLIU/

Hyrësi çelësi për të hapur Portalin/

Analitika reale e kualifikuar gjithmonë nxjerr në pah forcën apo irealen, ndriçimin apo errësimin, në këtë kontekst forcën apo dobësinë, krenimin apo uljen e kokës , lulimin apo vyshkjen , mbetjen apo vdekjen e një vepre…
Vërtetësia dhe madhësia gjithmonë shpalosen me një trajtë tjetër, me një metodë tjetër shprehëse, domethënëse, nxitëse, kulmuese, tunduese, lëvizëse, siparuese, thelluese, risore, kur kryeprotagonisti nuk duron dot formën gjeometrike të rrethit, apo lartësinë kubike, pa le, mandej, kur ky kryeprotagonist është kryezë violine, kryeinterpretues skene, filmi, pëllumbim qiellor, dallandyshe sjellse lajmi pranvere, trompetë lajmëse për aureola madhore, statujëzuar në zemër të Perandorisë aktruese, në thelbin e saj me një cilësi kualitative të paparë, tepër të ndjerë, ku zëri i dalë nga shenjtëria është triumfal, i spikatur dhe me fuqi qiellore. Shkëlqimi është një veti e cilësuar, një kualitivitet i talentuar, por domethënia e ecjes varet katërcipërisht nga forca e shprehisë praktike, buresë e një individualiteti realizator teorik. Krijuesi e, në këtë rast, gazetari i sprovuar me përvojë, Fahri Musliu, autori i disa librave të suksesshëm, pati besim të palëkundur në veten dhe në vetveten e tij, në këtë harmoni duet, për të ndërmarrë paraqitjen e një figure dimensionale, habitse e intepretimit të moderuar, sikundërse ishte figura horizonto- vertikale – gjerësore e Aktorit befasues dhe të talentuar, Bekim Fehmiu, i njohur nga miliona njerëz, për shkak të shkallinës së tij në Perandorinë e Aktrimit. Në këtë kontekst, shkalla e vështirësisë të trajtesës së kësaj figure ka qenë me shkallë të lartë koeficenti “mortal”, për vetë faktin se autori duhej të peshonte veten dhe të drejtpeshohej përpara shkallës së njohjes dhe triumfalizmit të Kryprotagonistit. Por, njëkohësisht, autori duhet të ishte shumë i kujdesshëm dhe i vëmendshëm në fokusimin e kryefigurës së Aktorit homerik e mitik, magjik Beki Fehmiu.
Duke lexuar këtë vepër me peshë të rëndë, jo nga madhësia dhe rëndesa e njësisë matëse, por nga vlera e substratit, të vijnë natyrshëm pyetjet retorike: “Përse kjo veçanti përzgjedhje? Ku buronte dëshira e autorit për të rrokur një temë të tillë kaq të bujshme, ku galeria e tipave me profile të ndryshme është prezente dhe aktive?”
Autori ka përcaktuar edhe gjininë lëvruese “monografi”, por ky format është jashtë formatit klasik, por një formë e re, e cila i ngjan një romani jetësor , plot personazhe, të cilat rrëfejnë, analizojnë, deduksionojnë, thelbojnë, profilizojnë, marrin role vlerësuese dhe kritikuese, por përbashkohen në gjenialitetin interpretues dhe plotëformin aktrues të Bekim Fehmiut.

Tensioni i aktit flijues, një skenë e karakterit “dramë”

Një paraqitje e tillë kërkonte, pa dyshim, një kompozicion të natyrshëm, origjinal të veprës. Një kompozicion i tillë, i cili fillesën e ka te drama e veteliminimit tip “Fehmiu”, i titulluar “Vetëvrasja, si akt personal”. Lajm tronditës dhe habitës, i parrokur nga mendësia bashkëkohore, atë ditë 15 qershori të vitit 2010; lajmi i figuruar, si bombë, nëpër media për largimin e mjeshtrit të aktrimit, vdekjen, fikjen e yllit, tragjizmin e aktorit, vetëflijimin tragjik, shuarjen e ikonës së filmit, shkuarje e beftë, e pabesueshme e legjendës-mit, i cili ishte nga të vetmit që aktroi në Perëndim nga vendet e Lindjes, për dy dekada. Teksti i padeshifruar, i cili u finalizua përsëprapthi, ku Misteri, Fshehtësia, Magjia e aktorit, merr flakë dhe zjarr nga lënda iniciale e një shpirti…, duke përsjellë një gjendje shoku. Eliminohet sinonimi i artit filmik, ngritja deri në lartësi “Mojsiu”; ngushëllimet përvijohen me nota të mëdha dëshpërimi për humbjen, e cila, mbi qiellin, jo vetëm të Kosovës, por të gjithë Trojeve shqiptare, mbi të gjithë botën e filmit që njohën Odisenë, ranë vranësira të pakuptuara, pikëllimi ngriti shtatin , dëshpërimi i rritur në disa fuqi gjeometrike. Gazetarë, aktorë e aktore , dramaturgë, regjisorë, këngëtarë e këngëtarë, artistë, figura e personalitete, intelektualë nxjerrin fjalën si llavë… Në këto momente shndrit e lartësohet në atë kufi, ku duhet të ishte figura e këtij aktori polidimensional, shumëkahësh. Heshtja sfumohet nga njerëzit, por Kuvendi i Kosovës hesht institucionalisht dhe e kalon shkarrazi nderimin për Bekim Fehmiun. Beogradi i jep lamtumirë triumfale aktorit te madh shqiptar. “Nyje gordiane”, një antitezë dhimbëse, ku, në këtë rast, identiteti, origjina nuk pi “ujë” …
Bistrica do të ketë trupin e hirëzuar të Bekimit… Një gjest testamentar mitologjik i Bekimit. Një përtej jete – jetë me lumin, me detin , me oqeanin!
Pikëllimi prizrenas përshëndetet me duartrokitje frenetike për lartvlerësimin. Prishtina “harron”ritualin, po ashtu… Një zëvendësim i lotit dhimbës me duartrokitjen nderuese… Tetova hap librin e zisë. Komente, përshtypje, dhimbje, pikëllim marrarendës e marramendës… Familja e Bekim Fehmiut falenderon. Këtu bie sipari i pjesës së parë të librit, një pjesë e ngjeshur me domethënie.

Teksualitet i ilustruar

Pjesa tjetër është e përplotuar me teksualitetin e ilustruar, e cila “lakon” në formate dhe këndvështrime të ndryshme ndjesitë, përshtypjet, qëndrimet, kontaktet, bisedimet , trajtesat, këndvështrimet, pas ikjes tragjike të Aktorit. Flasin protagonistë takimesh dhe të mediave të ndryshme, aktorë filmash, regjisorë, gazetarë e tjerë.
Vetë titullimet, midis syresh: “Shndritshëm dhe tmerrshëm: Bekim Fehmiu” i Shkëlzen Maliqit; “Vdekja tragjike e aktorit” i Dragan Radoviq (lakmi dhe admirim); “Ikja e zotërisë së madh” i R. Radosavljeviq (artist i formatit botëror), “Bekim Fehmiu, mit dhe realitet” i Reshat Sahitaj, ku autori citon se aktori Bekim Fehmiu është aktor që, pa të cilin, nuk mund të shkruhet historiografia e Filmit shqiptar.
Në shkrimet e tjera që radhojnë, në këtë pjesë, preken gjëra të qenësishme, të cilat kanë të bëjmë me pyetje të shtruara për përkimin e kinematografisë, për ëndërrimin e interpretimit të Skënderbeut, për aktorin interpretues të Odiseut, për “Mbledhësin e Puplave”, për portretin shqiptar mes yjeve të trashëgimisë kulturore botërore. Rreshtohen njëri pas tjetrit lajmërime, shkrime të medias së shkruar, duke rrokur histori e bëma dramatike filmike, jepet lamtumira, por të bën përshtypje dhe kategorizime të një simboli princërues. I gjithë ky informacion, gjithë ky “bum” përshtypjesh dhe analitika të shkurtra në këtë përbashkim e ndërvartësi njëra me tjetrën, të lidhura me natyralitet, duke shmangur me profesionalizëm krijojnë profilin real të Aktorit të madh, i tej dashuruar ndaj Artit, dhe befasisë të të qenurit shqiptar, i pasionuar ndaj Atdheut të tij dhe Kombit. Në këtë profilizim, sipas një sensi e zgjidhje original, shfaqet dhe një nga pikat kryesore dhe esenciale. Në këtë pjesë dalin në pah, zanafilla, ecja e rrugëtimit dramatik, duke i kushtuar shumë rëndësi manifestimit katërcipëror të zotit të vendit. Zbulohet me mjeshtëri rrallësia, jo vetëm e aktrimit dhe e sfilimit gjithëbotëror, por edhe bota e brendshme e aktorit reagues e me shpirt të ndjeshëm; ndjesia e tij për vendin e origjinës, reagimet e tij ndaj genocidit dhe akteve barbare, krenimi i tij për të qenurit shqiptar, por edhe moskuptesa e tij “kodi” dhe hedhja e “gurëve “ ndaj madhështisë së tij. Janë pasqyruar mjaft mirë në vepër lidhjet, uljet, ngritjet, frazimet, thashethemnajat e keqësisë, madje dhe aktive, të cilat burojne egër, gjithmonë, nga shpirtligësia dhe mediokriteti, zilia dhe kanë synim e kërkojnë “bombardimin” e figurave që bëjnë histori dhe dalin nga orbita e mendjengushtësisë. Fakti i tërheqjes nga skena për shkak të popullit të vet që po torturohej, e madhështon figurën e këtij heroi “eposik”, i cili jetoi shndritshëm dhe tmerrshëm (një antitezë marramendëse, refuzues i interpretimit para fytyrave të vrastarëve). Tipizimi “Vdekja e dytë e Fehmiut”, është një përkufizim gjetës, por a mund të vdekë simboli?! Vështirë se po, pavarësisht se, ngandonjëherë, mediokriteti kërkon vdekje fatale të simbolit. E gjetur edhe shprehja se Bekim Fehmiu nuk ka nevojë për lot krokodilash i Elida Buçpapajt. Shpërthimet poetike për Bekimin kanë qenë gjatë gjithë rrugëtimit të tij nderues, por dhe vetë ai ishte një mjeshtër interpretues dhe i kësaj sfere të ndjeshmërisë ekstreme të shpirtit të madh poetik.
Niveli i Bekim Fehmiut arriti kufirin e legjendës. Ai ishte i pari shqiptar që preku qiellin Hollivudian. Ai interpretoi me partner dhe partnere diva të artit skenik botëror si: Ana Gardner, Candice Bergen, Robert Show, Shirli Meklejn, Olivera Katarina, Olivia de Havilland, Claudicia Cardinale e tjerë.
Një jetë homerike, një aristokrat dhe asket me botë depresive, i cili e privoi veten nga jeta, ama krijoi imazhin e një legjende të artit dramatik.

” E shkëlqyeshme dhe e tmerrshme “

Pjesa e tretë është shumë interesante, pasi ka të bëjë me një pjesë të grupuar, të përzgjedhur nga libri Autobiografik ” E shkëlqyeshme dhe e tmerrshme “ një libër dy vëllimësh, libër autobiografik i Bekim Fehmiut
Prologim: Djali i Bekimit, aktori, i cili vijoi traditën e të atit, në artin interpretues, Uliksi, thekson:” Ai ka thënë se i ka shkruar për ne, të dimë. Por unë jam i bindur se kanë lindur nga nevoja e thellë që të vazhdojë të flasë edhe pse hoqi dorë nga fjala e aktorit”.
Pra ky është një shpjegim esencial i një synimi. “E shkëlqyeshmja dhe e tmerrshmja” shtrihet në një hapësirë kohore dyvëllimësh, i pari që prej lindjes e deri në vitin 1955 dhe vëllimi i dytë prej vitit 1955 deri në vitin 1989, ku ai në vëllimin e tij të dytë trajton zhvillimin e ngjasive njerëzore dhe rrugëtimin aktorial, suksesimin e këtij ylli legjendar dramatik e filmik në evente të mëdha interpretuese.
Bekimi, sikundërse e shpjegon autori, Fahri Musliu, e ka titulluar më këtë titull librin e vet, duke u nxitur nga një fjali e gazetarit, shkrimtarit, publicistit dhe novelistit francez Abert Kamy. Bekimi të dy vëllimet i ka shkruar në serbokroatisht, mirëpo vëllimin e parë e ka përkthyer vetë në gjuhën autentike shqipe të asaj kohe, që flitej në Prizren, por ai ka përdorur edhe gjuhën letrare.

Përmbajtësore (Substancive)
Pjesët e përzgjedhura nga libri i Bekimit të pasqyruara në këtë libër shquhen:
për forcën shprehëse narrative, rrëfenjën e bukur, për fjalën me art, për substratin e jashtëzakonshëm, duke u ndalur në kohë pikante, në moment jetësore tërheqëse dhe vendosëse, në dukurinë e shfaqjes së talentit, në rrugëtimin e kulturimit, në spikatjen e aktrimit në rolet e para; në fluturimin aktoresk brenda dhe jashtë vendit. Një galeri tipash lëviz, të cilët të përshtypëzojnë me origjinalitetin e tyre dhe me mënyrën intrigante dhe çiltërore të rrëfimit të ngjarjes. Diagrama e rritjes plot peripeci të bukura demonstrohen në këtë libër : Bekimi i vogël , Bekimi nxënës, Bekimi i shfaqur si talent, Bekimi student, Bekimi aktor, Bekimi shkëlqim brenda vendit, hapat e para të triumfit, Bekimi prek triumfin, natyralizohet si aktor i shkëlqyer ndërkombëtar, duke prekur Perëndimin dhe Hollivudin, përmasa e tij e njohjes në sistemin dramatik dhe filmit merr frymëmarrje, prekja e sukseseve njëra pas tjetrës, por dhe rrugëtimi jetësor, lidhja me bashkëshorten e talentuar, Branka (kurorëzimi i tyre i ndodhur në Romë të Italisë, viti 1968) fëmijët e tij Uliksi dhe Hedoni, marrëdhëniet me vëllezërit dhe motrat. E spikatur figura e babait Ibrahim, marrëdhëniet dhe dashuria e madhe ndaj nënës Hedije (të dy këto personazhe them se janë shumë të spikatur nga mënyra, se si përshkruhen ), por edhe vëllezërit dhe motrat, të cilat, së toku, përbëjnë një plejadë Fehminiane të spikatur në kulturim dhe profesione, shëmbëlltyrë e nivelit tipik të avancuar emancipues shqiptar të asaj kohe, por mos të harrohen edhe marrëdhëniet me figurat e njohura të teatrit dhe të filmit botëror, marrëdhënie tipike, karakteristike, profesionale, të spikatura, një shkollë e rëndësishme në fushën aktrore të filmit , kinematografisë. Përshtypëzim : 11 filma për një kohë të shkurtër prej tre vitesh!)
Qëndrimi ndaj filmit “ Mbledhësit e Puplave”, i cili i hapi rrugën drejt kinematografisë botërore; kujtimet për aktoren Olivera Vuço, Irena Papas, aktorja e talentuar arvanitase, partnerja e Bekimit në serialin televiziv “ Odiseu”, i cili tregoi superioritetin e këtij ylli shkëlqimtar në hapësirën e kinematografisë; përshkrime fantastike njohjet me: Kendis Bergen, Ana Molfo, Xhon Hjuston, Ernest Borgnine, takimi me Brizhita Bardo, Ava Garnder ( një rrëfim mjeshtëror e çiltëror) janë spikatje.
Plot ndjesi rikthimi në teatër, pritjet kudo të motivura për artistin në Itali, Shqipëri e kudo… Ngjarje, ngjasi, skicime, përshkrime dhe një tërësi e plotë filmike pasqyrohet në ekranet e trurit te lexuesve, teksa përfundon këtë pjesë, e cila mbyllet natyrshëm me një frazë: Dita është shurdhuar. Dhe pikërisht në Prishtinë, më 22 gusht 1989, ora 03.17

Katra, pjesë e këtij libri pasqyron shkrime për Bekimin gjatë gjithë jetës dhe veprimtarisë së tij aktive

Nëpërmjet vetëm këtyre fjalive të përbashkuara mund të nxirret një botëkuptim , një karakter, një personalitet dhe tërësia e proceseve volitive të artistit të madh:

“More ai është i marrë(e pabesushme) “ – bërtiti regjisori Luis Gilbert.

”Politika ime është arti, “- shprehet Bekimi. Shprehësitë e gjetura e diktojnë qartazi këtë që theksuam më lart: “Kopracëria e fjalëve në jetën private”, “Refuzimi i ndërrimit të emrit”, “Njeriu i sojit të Bekimit duhet të arrijë sukses të jashtëzakonshëm”, ”Mburrje pa paragjykime”, “Shikimi vetëm përpara”, “Të dish të jetosh kohën”, “Premiera e madhe seksit në ajër” (Aventurierët) … Një tërësi shkrimesh, të cilët të rrëmbejnë.

Veçantia e intervistave, shprehësi të realitetit, të konkretes dhe të madhështisë

Vend të rëndësishmë në vepër zënë intervistat e Bekim Fehmiut, në të cilat zbulohet bota e tij e madhe shpirtërore, kompleksi tij inteligjent, intuitativ, profesional, marrëdhëniet me aktiven dhe superaktiven.
Të bie në sy aftësiae tij për të kapur dhe trajtuar magjishëm gjithmonë thelbin, zgjerimi i thelbit nëpërmjet një arsyetimi model dhe një psikologjie të përparuar, ku zbulohet e vërteta, konkretja, inspirimi, dëshira majë dhe dëshirat e vogla, profesionalizmi, teknika, protesta, revolta, bukurimi skenik, serioziteti, dilema e tjerë. Dhe të gjitha këto nëpërmjet një figurimi, që çdo krijues serioz do ta kishte zili.
Titujt e mëposhtëm çkodifikojnë botën dhe misterin e saj, fshehtësinë e bukur:
“Rolet i pres i përgatitur”, “Mizat e vogla dhe kali në vrapim të zjarrtë”, “Emri im është trashëgimi dhe detyrim”, “Bekimi pushton Amerikën”, “I dua femrat e bukura”, “Do të jem një “klan” me ata, me të cilët mendoj ngjashëm” (Unë aktroj dhe kritikët kritiojnë), “Nuk ka të pamundshme, po s’duhet fluturuar”(Mos harresa nga është dhe mos harrimi i vetvetes), (Talenti? Por me gjithatë jam i bindur se në karrierën e aktorit më së shumti ndikon puna), “Pa pezëm tutje”, “Bekimi zbut bishat”, “Unë flas kështu, sepse kështu mendoj”, “U tregova të gjithëve se njerëz me “bishta” nuk jemi”, “Provat janë akti më i bukur i Teatrit”, “Aktrimi si terapi”, “Bekim Fehmiu apo kapërcimi i Ylberit”, “Të gjithë i kemi kaluar kufijtë, që nuk guxohen të kalohen” e tjerë.
Këtu flitet me gjuhë të zjarrtë talentore dhe mendje të mprehtë .
Jeta e tij një jetë shkathtësi mendjeje, shkathtësi lëvizjeje, shkathtësi aktruese deri në magjizëm…

Ekspozimi tekstual dhe ilustrativ

Një kujtesë e bukur është pjesa e këtij libri, ku ilustrimi zë vend parësor, ku ekspozohen dhe përshkruhen tekstualisht gjithë veprimtaria në skenë dhe në film e aktorit të famshëm, duke nismuar që viti 1953 me interpretimin e rolit, si gjimnazist, në filmin “Fëmija e Komunës”, 1955. Këtu, në këtë fillim pjesë, bëhet një jetëshkrim profesional për interpretimet e Bekimit prej zanafillës. Lexuesi merr një informacion të hollësishëm për dramat dhe për filmiografinë, duke filluar në paraqitje me filmin hapës të rrugës së madhe “ Mbledhësit e Puplave” e duke vijuar me “Odiseun” Bekim Fehmiu Uliksi, Irena Papas Penelopa Samson Burke – Ciklopi si dhe Barbara Bah dhe Gerhard Herter. Historia e Odise – Uliksit, e cila është e zhvilluar në faqen e librit është shumë e domosdoshme për njohuri për të gjithë ata që dëshirojnë ta dinë. Vijohet pastaj me paraqitjen e filmit “Aventurierët”, “Dezertori”, “Bora e fundi e pranverës” , “Libera , dashuria ime”, “Leja për vrasje” , “E gatshme për gjithëka” , “E diela e zezë”, “Gjethi është i gjërë”, “Nën qiellin e njëjtë” , “Kurthi për Gjeneralin” e tjerë.
Një panoramë filmike e përmbushur me ngjyra jetësore. Regjisorët, me të cilët bashkëpunoi, apo u drejtua, aktori gjatë filmimeve, pa dyshim, ishin shumë të njohur sikundërse: Aleksandër Petroviq, Franko Rosi, Mario Bava, Luis Gilbert, Burt Kennedy, Cyril Francel, Tinto Brass e tjerë. Në këtë pjesë bien në syndritshëm titujt dhe çmimet e akorduara Bekim Fehmiut.

Dy sentenca për dy pjesë të librit

Pjesa e shtatë e Monografisë pasqyron moment jetësore të aktorit, një album familjar si dhe diçka paraqitëse nga arkivi i tij, duke shprehur dhe talentin e tij për pikturë.

Në pjesën e tetë dhe të fundit pasqyrohen disa krijime të disa krijuesve nga Ali Podrimja e deri te Riza Dreshaj, ku krijuesit dhe krijueset janë munduar të shprehin me stilin, aftësinë dhe metodën e tyre ndjesitë për figurën e Bekimit. Natyrisht , këto krijime kanë zënë vend në këtë monografi, si përjetime vetjake të krijuesve, duke tentuar për arritur ndonjë shkallinë poetike.

Përfundesë dritimi

Ky libër monografik i përcaktuar nga ana ime, si roman jetësor, është një vepër, e cila duhet të jetë në fondin kryesor përfaqësues të librit shqiptar për vetë faktin e evidentimit të një jete plotësi ngjyrore dhe përfaqësuese në kinematografinë botërore të Bekim Fehmiut, i cili mund të kishte dhe titullin “ Bekim Fehmiu, Odiseu i Kombit”. Ky libër ka nevojë të shndërrohet në një libër universal, duke u përkthyer sidomos në anglisht. Madje, është një libër , i cili duhet të lexohet nga aktorët, dhe ata që duan të përfitojnë nga një përvojë e madhe, pasi kjo përvojë është një pasuri kombi. Duhet të shërbejë dhe të hyjë në programet e Arteve të Bukura. Duhet të jenë organizmat e specializuara, të cilat duhet të tregojnë kujdes për evidentimin dhe publikimin e figurave të këtyre përmasave. Po kështu figura e këtij personaliteti të ndritshëm duhet të nderohet nga instancat më të larta, jo vetëm në Kosovë , por edhe në Shqipëri për të larë një borxh të madh ndaj tij. Në lidhje me këtë duhet të pushojë heshtja e memecërisë nderuese. LNPSHA “PEGASI” ALBANIA në bashkëpunim me aktorët e tjerë ndërmori hapin madhor për të realizuar një prezantim analitik në Butrint, duke patur gatishmërinë dhe përkrahjen e Bashkisë së Sarandës, Drejtorisë së Parkut Kombëtar të Butrintit si dhe të autorit të veprës.