In memoriam/

UMBERTO EKO (05.01.1932 – 19.02.2016)/

Nga Xhelal Zejneli/

Umberto Eko ka lindur në Alessandria/Piemont në vitin 1932. Është teoricien, kritik letrar dhe romancier italian. Ka diplomuar filozofinë në Torino. Ka qenë profesor universitar i estetikës, i semiotikës dhe i komunikimeve vizuale në Bolonjë. Ka ligjëruar në shumë universitetet të mbarë botës. Një kohë ka qenë anëtar i Grupit 63 neoavangardist. Ka jetuar në Milano dhe sistematikisht ka bashkëpunuar në revistat javore të botuesve prestigjiozë. Si semiolog dhe kritik letrar, fitoi mirënjohje me librat Vepra e hapur (Opera aperta, 1962), Apokaliptikë dhe të integruar (Apocalittici e integrali, 1964), Struktura e munguar (La struttura arsente, 1968), Përkufizimi i artit (La definizione dell’arte, 1969), Traktati i semiotikës së përgjithshme (Trattato di semiotica generale, 1975), Lector in fabula (aluzion për fjalën e urtë latine lupus in fabula, 1971), Mbi pasqyrat dhe ese të tjera (Sugli specchi e altri saggi, 1985), Kufijtë e interpretimit (I limiti dell’interpretazione, 1990).Derisa në Veprën e hapur veprën artistike e përkufizon si të hapur për një numër të pakufizuar interpretimesh dhe jep pasqyrën e evoluimit të teksteve letrare sipas hapjes së qëllimshme dhe të organizuar, në Strukturën e munguar, heq dorë nga strukturalizmi, për të theksuar në esenë Lector in fabula rolin e kontekstit, duke i vënë edhe kufizime të caktuara lirisë së lexuesve, gjë të cilën e përpunon në vijim në veprën Kufijtë e interpretimit.

Si romancier, i befasoi lexuesit me veprën e vonshme Emri i trëndafilit (Il nome della rosa, 1980), që është një roman kriminalistik, metafiziko-semiologjik, me një titull konotativ dhe me fabul mesjetare, të ngjeshur me inter-tekstualitet.

Duke bërë një lëvizje prej neo-avangardizmit drejt postmodernizmit, ky roman paralajmëroi një kapitull të ri në prozën italiane.

Romani i dytë Lavjerrësi i Fukosë (Il pendolo di Foucault, 1988) është strukturuar në gradacionin konceptual të shkencës sekrete kabalistike, në një distancë gjeografike prej Parisit muzeor deri në Brazilin okult, me aluzion për Italinë neorealiste – të lënë më një anë. Rrëfimi për templarët nëpërmjet lojës së tre fantastëve kalon në tragjedi dhe është një rrëfim i një realiteti të sfiduar dhe hakmarrës.

Romani i tretë Ishulli i ditës paraprake (L’isola del giorno prima, 1994) e lidh ekzotikën e lundrimit me temën robinsoniane (Robinson Kruso) të të vetmuarit, të dyzuar me pasqyrë “me unin tjetër”, me begati barokiene të çudirave të kohës së luftës dhe të kohës së paqes. Ngjarja zhvillohet në hapësirë dhe në kohë të relativizuar, me një monolog të brendshëm disi të tensionuar.

Ky erudit dhe enciklopedist i majave më të larta, është autor edhe i shumë veprave të tjera.