Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Dr. REXHEP KRASNIQI

by

Shkruan:Eugen Shehu/Lindi në Gjakovën e burërisë më vitin e largët të 1906-ës.Lindi në atë natyrë të bukur,ndër ato male të larta që kishin provuar në supet e tyre krismat e luftërave shekullore me shkijet.Lindi tok me shekullin e ri për të provuar krejt luftërat,gëzimet dhe vuajtjet e vetë shekullit.Jeta e tij tek e mbramja është një metaforë epike e vet shekullit që e lindi. Gëzimet e vetme dhe të parat ishin ato të shkollës. Rexhepi ky djalosh me një pamje fisnike do të dallohej ndër shokët për mençurinë dhe dashurinë e madhe për dije.

Për shkak të trazirave ballkanike,synimet e „të mëdhenjëve“ të Europës,tanimë do ishin drejtuar të gjitha në këtë gadishull kush të mbërrinte i pari në brigjet e adriatikut,anipse aty jetonte prej shekujsh një komb i lashtë autokton.Sidoqoftë Austro-Hungaria me pretendimet e saja po bëhej një barierë e fuqishme ndaj pretendimeve serbo-sllave.Në pjesën shqiptare nën protektoratin e saj,dhe nën veprimet edhe të rilindasve shqiptarë,kishin filluar të çeleshin shkollat shqipe dhe në bangat e tyre ulej djalëria shqiptare në mesin e tyre dhe ndjaloshi Rexhep Krasniqi i dalluar në prirjet e tija për të mësuar.Por herët i vdesin prindërit dhe djaloshi Gjakovar mbetet shpresëthyer.Tanimë atij i duheshin lënë librat për të fituar bukën e gojës,ate tashmë e thëriste jeta në ato sfida të mëdha përkundër moshës së njomë,mirëpo dukej sikurse djaloshit fisnik do ti shkëlqente një fat i madh. Ai kish jetuar në Gjakovë krejt pranë shtëpisë së fëmijërisë të Bajram Currit i cili një ditë do ta mësonte mbi hallet e gjitonit të  vet. Dhe mrrekullisht është Bajram beg Curri i cili duke paraparë tek Rexhepi jo vetëm prirjet e tija fisnike por edhe atdhetarin e nesërm, endihmon atë materialisht për të vazhduar ëndrën e prerë në rrugë drejt mësimit e dijes.Më pas vetë Bajrram Beu e dërgon birrin e marum në shpirtë për në Vienë,duke e këshilluar që duhej më thellë të mësojë për vatanin e vet,që këtu Rexhep Krasniqi e ndjen në thellësinë e shpirtit peshën e madhe jo vetëm të gjakovarit por edhe të qenurit shqiptar.Ai duhej të mësonte për të çelur sytë e tij e mëndej dhe të bashkëkombasve të vet, ndaj dhe punon me plot pasion,tërhiqet veçmas ndaj historisë,ai tashmë ka nisur të kuptojë se historitë në të vërtetë mund të sjellin mërira,por ato duhet vlersuar për të njohur sam ë mirë të kaluarën e largme dhe të afërme,kujtesa e një kombi duhet të jetë kurdoherë në gjendje të zgjuar.

Puna e palodhshme dhe ngjitja e shkallëve shkencore Rexhepi do të Doktorohet në filozofi në Universitetin e Vienës  para një komisioni akademikësh me në krye mentorin e tij prof.dr. Carl Patch,në vitin 1934. Teza shkencore e punimit të doktoraturës kishte në themel punimin mbi coptimin e Shqipërisë Verilindore në Kongresin e Berlinit.Fjalët i kishte të prera dhe të sakta,burimet e arkivave të historiografisë i kishte marrë nga studjues të shumtë nga mbarrë Europa,mendimi i thellë dukej se përbënte një aktakuzë për padrejtësitë që Europa i kishte bërë Shqipërisë,gjakovari do të kishte guximin të tregonte jo vetëm ç’kish ndodhur me atdheun e vet por sidoqoftë edhe ç’do të ndodhte më tej,merr titullin e Doktoraturës  dhe preferon për tu kthyer në atdhe për të punuar.Kështuqë në Shqipëri  në vitin 1934 emërohet mësues në gjimanzin e Gjirokastrës.Ngase ishte tepër i dashur me nxënësit,mbase fliste edhe për të kaluarën e qytetit të lashtë jugor,mjaft prej shtëpive gjirokastrite i hapën dyert për gjakovarin gojë ëmbël e mësuesin e dijes së thellë.Duke parë se shkolla e mesme e atyre viteve kishte mungesa të mëdha në mbrendinë saj,Rexhep Krasniqi punon dhe përpilon një tekst mbi historinë e Shqipërisë.Të dhënast që jepeshin aty,jo vetëm që kishin të vërtetën e madhe brenda por ishin edhe të pa kontestueshme prej askujt, erudicioni i profesorit gjakovar bëri që teksti i tij i historisë të mësohej pothuaj në krejt gjimanzet shqiptare.

Vitin 1939 do ta përjetonte tok me nxënësit e tij,mbrendësinë e asaj drame të madhe që parandjenin krejt shqiptarët e mençur dhe të ndershëm. Me 7.prill, edhe pse gjimnazi mbahet i rrethuar prej ushtarëve italian,ai del në balle të nxënsve dhe duke folur evokon luftërat e famshme të shqiptarëve.Fashistët italianë do ta pushonin nga detyra e nëndrejtorit të gjimnazit dhe për ta patur nën survejim të plotë e dërgojnë si mësues në gjimnazin e Tiranës. Edhe këtu,trimi gjakovar nuk do të mungonte t’u tregonte asnjëherë nxënsve të vet, mbi historinë dhe trimërinë e Ilirëve të lashtë,madje jo rrallë,kur shihte fytyrat e ndrojtura të nxënsve ai do t’u thoshte me ate buzëgazin e tij ;“Të jem krenar për të kaluarën tonë !“.

Më vitin 1941 dr.Rexhep krasniqi kthhet në Kosovë në detyrën e Komisarit të lartë të shkollave shqipe dhe të drejtorit të shkollës normale-gjimanizi „Sami Frashëri“ të Prishtinës Pas kapitullimit të Italisë fashiste,filluan të frynin erëra të tjera në të mirë të kombit shqiptar.Më 1943 zgjidhe Ministër i Arsimit dhe nën/kryetar i Kuvendit të Shqipërisë ku morrën pjesë deputetë të zgjedhur nga të gjitha trojet etnike shqiptare nën Qeverinë e Mehdi Frashërit.Fjala e tij e mençur gjithmonë do ti shërbente bashkimit të shqiptarëve ndërvedi dhe bashkimit të krejt viseve shqiptare të copëtuara padrejtësisht në Berlin e Londër.

Është mjaft domethënëse pjesmarrja e trimit gjakovar në mbledhjen themeluese të Lidhjes së Dytë Shqiptare të Prizërenit në 16 shtatorin e vitit 1943.Historia përsëritej tashmë në kushte të tjera,sidoqoftë ishte po ai flamur i mbajtur  dikur prej burrave të shquar si Abdyl Frashëri,Ymer Prizëreni,Iljaz Pashë Dibra, Sulejman Vokshi etj,për të kauar në atë vjeshtë rrebeshesh në duart e Aqif Blutës,Rexhep Mitrovicës,Bedri Pejanit, Xhafer Devës e dhjetra burrave të tjerë që ndjenë këngët majëkrahu që në përkundjet e djepit.

Që në ditën e dytë të këtij Kuvendi  dr.Rexhep Krasniqi me shumicë votash zgjidhet në funksionin e nënkryetarit të Kongresit. Në po këtë ditë,ndërsa falenderonte pjesëmarësit për besimin e dhënë profesori dhe akademiku gjakovar me shumë pasion fliste për të kaluarën e trojeve etnike shqiptare.Ai solli në ate Kuvend dokumente dhe argumente të disa prej personaliteteve të njohura botërore të cilët mbronin tezën e autoktonisë shqiptare në gadishullin ballkanik si pasardhës të drejtpërdrejtë të Ilirëve të lashtë.Dokumentimet e konstatuara krijuan bindje tek të gjithë pjesmarësit se karakteri i Ilirëve të lashtë është pikë për pike ai i shqiptarëve të sotëm,kështu dëshmohej vazhdimësia e natyrshme të jetës në këto troje stërgjushore e për më tej konstatimi i dr.Rexhep Krasniqit ishte ;

„Sllavët kanë formuluar dhe vazhdojnë të formulojnë mbi këto vise thjeshtë shqiptare,pretendimet dhe kërkime krysekëputë absurde,kërkime të cilat mbasi ja shëron si një hirug i pamëshirshëm por shpëtimtar një analizë historike dhe etnografike e thellë, e cila i hedh poshtë si të pathemelta dhe të sendergjueme vetëm nga një qëllim,për të gjetun pretekse me justifiku nevojën me u shtri mbi vendet tona pa arsye,pa të drejtë dhe pa asnjë dokument provues të pretendimeve të tyre“.

I pjekur në mendime e gjykime por edhe energjik në veprim,trimi i Gjakovës i përkiste atij grupi burrash që donin të mos humbënin asnjë çast prej asaj rrjedhe ngjarjesh që vërshonin në krejt trojet shqiptare të asaj kohe.Kësisoj në ditën e tretë të këtij Kuvendi,dr.Rexhep Krasniqi me zë të lartë e të plotë do të deklarojë ;

„Kuvendi i Dytë i Prizërenit i mbledhun me 16 të shtatuerit 1943,si bisedoi në mbledhjen e tij të tretë,ditën e 18 shtatuerit 1943 gjatë e gjanë,problemin e prefekturës së Mitrovicës,tue e shqyrtue nga të gjitha pikëpamjet si nga ajo historike,gjegrafike dhe etnografike, bisedim në të cilën muern pjesë të gjithë delegatët e viseve të përfaqsuara në Kongres,deklaron ; Të gjitha vendet që përshin rrethi i Perfekturës së Mitrovicës,don me thanë Mitrovica, Vuçitërna,Pazari i Ri dhe Podujeva,janë vise krejtësisht të banueme prej prej popullsie me gjak shqiptari,po ashtu me gjuhë e zakone shqiptari,me një përqindje dërmuese gjithnjë shqiptare,që kapet deri në 95-99 përqind dhe si i tillë përkasin Shqipërisë.Shpresojmë se dëshira jonë do të merret parasysh nga Qeveria e cila do t’i kushtojë krejt përpjekjete e saja si Qeveri Kombëtare,diplomatike e politike për të realizuar vullnetin e popullit“.(a Shqiptare 9 maj 1999,faqe 13.Tiranë ).

Nëse Lidhja e Dytë e Prizërenit u godit rëndë ashtu siç ishte goditur që më parë dhe Balli Kombëtar,kjo do t’u kujtonte shqiptarëve se jo vetmë se fatet e shqiptarëve ishin në duart e të huajve të cilët nuk mund të pranonin vetëdien një bashkim të tillë,por aq më shumë ndihmoi dhe tradhëtia komunistëve shqiptarë të lidhur ngushtë me armiqtë tanë shekullorë serbosllavët.Përderisa Rahstagu Gjerman kishte pranuar dhe njohur Shqipërinë Etnike dhe kërkonte tërheqjen e Bullgarisë nga trevat e rrobëruara shqiptare,tashmë po godiste lufta civile që i hapte rrugë pushtimeve të serbosllavëve. Komunistët shqiptaro-sllav filluan tashmë pushkatimet  persekucionet,burgosjet e deri tek ndjekjet e pafundme të gjith atyre që kishin luftuar e sakrifikuar për bashkimin e Kombit  e trojeve etnike shqiptare, kështu që së bashku me Xhafer Devën,Rexhep Mitrovicën,Xhelal Mitrovicën,Tahir Zajmin e tjerë do t’iu bashkohet dhe dr.Rexhep Krasniqi të detyruar për ti thënë lamtumirën e padshëruar atdheut të tyre të rrobëruar tashmë prej komunistëve sllavoortodoks dhe veglave të tyre shqipfolëse komuniste,por gjithmonë në shpresë se një ditë do të kthehen sërish në tokën që i lindi dhe i bëri burra.

Dr.Rexhep Krasniqi,intelektuali i ngritur në shkallë të lartë akademike,patrioti dhe atdhetari i zjartë ,tashmë do të provonte rrugët e hidhura të mërgimit fillimisht në Itali andej në Siri e deri në Australinë e largët ku punoi si një puntor i thjeshtë fabrike për mbijetesë. Ndërsa në vitin 1956 ai thirret në Ministrinë e Punëve të Jashtme të SHBA-ve për të marrë pjesë në riorganizimin e Komitetit Kombëtar Demokrat  „Shqipëria e Lirë“.Në krye të Komitetit.dr.Krasniqi kreu një veprimtari të gjërë politike me emigracionin shqiptar dhe ate diplomatike duke përfaqsuar emigracionin antikomunist shqiptar.Po ashtu ai mirrte pjesë dhe në tribuna e simpoziume politike e shkencore si në SHBA ashtu dhe në botën perëndimore antikomuniste,gjithmonë dukdemonstruar  fatin e ndërlidhur të Shqipërisë me Kosovën.Revista „Shqiptari i Lirë“ do të ishte tribuna dhe zëri i përçimit të antikomunizmit shqiptar,gjithmonë në rrugën e lirisë dhe bashkimit kombëtar shqiptar,në këtë revistë gjithmonë do të shkëlqente në gjdo numër të sajën, mençuria dhe mendimi i vyer i profesorit gjakovar.Megjithëse në moshë të rënduar ai deri në ditët e fillimit të luftës në Kosovë zëri i tij në telefonata do të ishte gjithmonë këmbues dhe optimiste në çlirimin e Kosovës kur thoshte se „tash jam i lumtur se rrokëm armën liria troket dhe vjen shpejtë,zori i shqiptarit asht sa të futet në luftë,si të futet s’ka kush e ndal, tash edhe me vdekë e di se Kosoava do të lirohet“ (Bisedë me autorin së fundmi më 15.qershor 1998). Kështu për të ardhur deri tek ajo që quhet ditë hidhërimi e dhimbjeje të shkurtit 1999 kur dhe do të mbyllte sytë përjetësisht me imazhin e Kosvës së lirë dhe të bashkuar me shqipërinë.Fjalët e fundit „Rroftë Kosova,rroftë Shqipëria Etnike !“ sikur grishin ndërgjegjen e pastërt të  intelegjencës shqiptare për të kuptuar se interesat e Kombit dhe Atdheut vëhen mbi interesat ditore apo të çastit.

Bern-Zvicër

ADEM JASHARI,NGA SUBLIMJA EPOKALE TEK LEGJENDA SHQIPTARE

by

Shkruan:Eugen SHEHU/

 Ka ndodhur shpesh që njerëzit kanë lidhur do traktate të fshehtë midis jetës së tyre dhe vdekjes. Brenda këtij traktati janë dimensionuar jo vetëm fati i njeriut por edhe i trojeve që e lindën dhe i përkundën djepin. Më tej, ai ka ngarendur jo më nëpërmjet trilleve vetiake, por ka mbetur stoik në qëndër të shkulmeve të erërave dhe furtunave duke u shndrruar sakaq në Promete  të kombit të vet.Olimpi i tij nuk ka asnjë të përbashkët me mitet e fqinjit tonë jugor. Ky mal mitik, më së shumti gjendet në zemrën e një burri a të një lisi, nëpër degë të të cilit duhmat e lirisë grishin shpendët ogurbardhë të vazhdimësisë së jetës.

Prej Olimpit të shpirtit, Adem Jashari ka kundruar kurdoherë Drenicën martire, Kosovën kreshnike, kufijtë e rudhur etnikë, ashtu si fytyra e një gruaje të mbytur brengash. Drenica! Kjo vatër e ngrohtë e shqiptarizmës, kjo derë e çelur e burrërisë, ai kuvend emblematik për lirinë, ajo strehë e sigurtë e flamurit dhe shqiponjës brenda palëve të mëndafshta që gatitet të marrë rrugën nëpër furtuna. Drenica! Aty më së pari Kraleviq Marku, i turpëruar dhe munduar prej Musa Arbanasit, shekuj më parë, thërriste në ndihmë gorska vilat (zanat e malit) dhe ato nuk iu përgjigjën. Gorka vilat u trembeshin çiltas zanave shqiptare sepse këto të fundit, sipas besimit shqiptar të kryehershëm, ishin kurdoherë në ruatje të trimave që luftonin për të mbrojtur trojet amtare, prej pushtuesve të huaj.

Drenica e Shotës dhe e Azemit, një shpërfillje e hapur ndaj Londrës së vitit 1913, një përballje e mundimshme ndaj dhunës dhe gjenocidit serb, përplasje tragjike fatesh njerëzore përmes kumbimit të këmbanave të ferrparajsës. Një çift yllor shqiptarësh, të cilët atëherë kur bashkëkombasit e tyre i thërriste vdekja (nisur ç`prej Beogradit) ata i përgjigjeshin jetës me jetën e tyre, i përgjigjeshin të ardhmes me pushkët, fishekët, trimërinë dhe më pas me pranverat e tyre,me ma të shtrenjtën nga ajo që ta ka dhuruar Zoti,sublimen.

Drenica e Shaban Polluzhës një kështjellë gjaku dhe eshtrash, në detin e asaj murtaje të kuqe kur vëllau vriste vëllanë për hirë të disa dogmave ardhur prej Uraleve. Por kësaj radhe, gjëmimi i armëve të Polluzhës me burrat që e rrethonin, nuk do të ndante asesi në Beograd. Ato gjemime do të ngarendnin deri në dyert e kancelerive të Evropës, duke u shndruar në muzikë funebre jo vetëm për të ardhmen e shqiptarëve, por të krejt popujve ballkanikë, të cilët do të jetonin në terrin e gjatë të diktaturës komuniste.Çfat i madh për Drenicën, për ata male, livadhe dhe ujra që e rrethojnë! Ajo i kumtonte Evropës shpirtin e trazuar shqiptar, që nuk mund të regëtinte përmes kënetës e baltrave të regjimit totalitar pushtues, por që rridhte deri në çastin e mbramë për lirinë e amëshuar. Tek e mbramja, lashtësia dhe lavdia e Drenicës, është një pikë takimi e historisë së shqiptarëve, simbol rezistence i pakontestueshëm në çdo kohë.

10 vjet pas ciklonit Polluzha, më 28 nëndor të vitit 1955, në Prekaz të Drenicës, së bashku me të qarat e një foshnje, Drenica do të parandjente një tjetër kumt mesianik. Drenica dhe krejt trojet shqiptare, duket se përshënditeshin nga lindja e djalit të tretë në kullën e Shaban Murat Jasharit. Ardhur vonë asaj mbrëmje në shtëpi,plaku trim Shaban duke kërkuar një rast sadopak të fshehtë për të kremtuar festën e të parëve të vet, 28 nëndorin ka thyer zakonin e burrit (nuk e shohin fëmijën e sapolindur) dhe ka mbështjellë djepin me flamurin kuqezi. S`ka munguar baca Shaban të verë edhe alltinë mbi flamur, duke shpallur në këtë mënyrë kredon e përjetshme të fisit të vet, luftën pa fund ndaj shkijve dei në agun e bardhë të lirisë. Kjo skenë madhore do të merrte udhën sakaq drejt eposit. Eposet shqiptarë kanë ligje tejet të rreptë për mesazhet që bartin dhe përcjellin.

Ç`ka e rriti djalin Adem? Trishtimi i përhershëm për Kosovën e mbuluar në rroba të zeza robërie. Nderimi i madh për të parët e tij, të cilët e patën mbrojt me pushkë dhe jetë çdo pëllëmbë të Drenicës dhe trojeve arbërore. Respekti për krejt ata breza që ndonëse provuan mbi supe makinën dhunuese të mizorive serbe, askurrë, edhe në çastet më të rëndë nuk e humbën besimin në ditën e bardhë që do të agonte. Herët ai do të ndjente në rininë e vet, se e ndante një mur i madh prej mitit të egër serb, i cili justifikonte shfarosjen masive të shqiptarëve nga trojet e tyre autoktone. Herët ai do të mësonte prej të atit se trimëria e burrit nuk mund të filloj tek dera e fqinjit. Ndërsa nga e ëma, gruaja Zahide (derë bajraktari prej Gecajve të Llaushës) do të ndëgjonte këngët e trimave, ato këngë që rridhnin së bashku me borërat dhe ujrat e Drenicës, drejt dhe në eposet trimërore shqiptare. Këto e rritën trimin Adem, siç rrisin furtunat shtatin e lisave.
Herët, Adem Jashari e pati kuptuar se themelet e ishugosllavisë ishin ndërtuar mbi një keqkuptim dramatik të etnive dhe aspak mbi grehinën e një demokracie autentike apo shteti të së drejtës,do ta identifikonte pushtuesin dhe të pushtuarin. Në mënyrë të qëllimshme për gati pesë decenie me radhë një terror sistematik, një dhunë fizike dhe emocionale e shfrenuar serbosllave, veçanërisht mbi shqiptarët etnikë.Një propagandë shumë aktive, do të thoja marramendëse, ka dashur kurdoherë të merrte në mbrojtje këtë genocid therës e tragjik, duke dashur të shmangë përgjegjësitë nacionale-kolektive të serbve. Mjerisht jo vetëm Jasharajt por krejt viset etnike të Kosovës dhe Maqedonisë shqiptare, e patën kuptuar si një doktrinë lehtësisht të perceptueshme se njeriu nuk mund të urrej askënd për shkak të një instikti të lindur, përkundrazi ka një shkallë urrejtje përmes së cilës ai patjetër duhet të kalojë. Mendoj të jetë kjo, ndër arsyet kryesore që pas çdo ngjarjeje luftarake për ndryshim të kufijve, opsioni më normal i serbëve të zbritur nga Uralet e largët, ishte “etnicko çistenje” (alias spastrim etnik) garashinjane, më ç`rast do të mund të “garantohej” struktura e ardhshme racore e gjallimit të kolonëve serbe, në tokat e pushkatuara me forcën e armëve dhe dallkaukizmave të europës që kishin shkaravitur gjeografinë e trojeve etnike shqiptare.

Në mënyrë të veçantë, në fillim të viteve 80-të të shekullit që lamë pas, atëherë kur në shtëpinë e madhe të Jasharajve në Prekaz nisën kuvendet e fshehtë se si mund të përballej me makinën ushtarake të Beogradit, kur aty mësynin bujtës ç`prej Mitrovice në Prizren, ç`prej Bujanovci në Karadak e Dukagjin, bijtë e Kosovës martire patën shkuar në zgrip të dhimbjes shekullore. Për ta nuk kishte asnjë dyshim se Beogradi për të ripushtuar sërish “djepin  serb mesjetar”, duhej jo vetëm të nëpërkëmbëte, poshtëronte e nënshronte popullatën joserbe, por tek e mbramja vlente t`i shfaroste krejt ata. Shqiptarët në këtë këndvështrim duhej medoemos të ishin të parët ngase luftrat e shekullit ishin dëshmi e “kokfortësisë” të tyre, ndërkaq sipas besimeve mjeranë të ortodoksizmit pansllavist dhe dogmave fanatike të tij, popujt me fe islame duhet të shporreshin nga jugu i Ballkanit. Në këtë kontekst, dhuna e institucionalizuar e beogradit, gjente strehë të sigurtë dhe përkrahje të kahershme nëpër kishat plot temjan të Moskës bollshevike,nga buronte dhe  inspirohej dhe mbështetej raca sllave në egërsinë shoveniste agresive ndaj  atdheut dhe racës së pastërt shqiptare.
Kur Jasharajt, Lushtakët, Kodralitë apo Mehajt nisën të ideojnë lëvizjen ilegale në Drenicë, kur burrat e këtyre shtëpive përgatiteshin të mateshin me stuhitë serbe,në fillim të vitit 1986, Akademia e Shkencave serbe, nuk mungoi të hedhë në pazar të ideve famëkeqin Memorandum të së radhmes. Me një cinizëm si rrallëkund në historinë e shkencës, këta akdemikë patën dalë asaj kohe me idenë e kobshme (çka parashihte lumenj të tjerë gjaku) që serbët duhet të jetojnë në një vend unik dhe të vetëm. Me këtë akt të paprecedent në histroinë e marrëdhënieve midis etnive të ndryshme, ata parakuptonin faktin që kudo ku kishte qoftë edhe një grusht serbë, duhej patejtër me çdo mjet dhe mënyrë të zhdukeshin nga faqja e dheut fqinjët e tyre, anipse ata jetonin në trojet etnike të të parëve, anipse bëhej fjalë për egzistencën e vetë racës njerëzore.
Ç`ka qënë nata e 30 dhejtorit 1991 në Prekaz? Asgjë më shumë se mundimi dhe shpresa e Beogradit për të sendërtuar hakmarrjen gjakatare ndaj shqiptarëve. Me qindra policë me uniformë ose të fshehtë, me dhjetra armë automatike, mortaja dhe topa rrethuan bijtë e Kosovës martire, me të vetmin qëllim për t`i vrarë ata, me të vetmin qëllim për t`i “trembur” të tjerët për të shuar qysh në lindje vullkanin epokal të lirisë sonë.

Nxjerrin pushkë Mehajt, shënojnë mbi aradhën serbe Kodralitë ndërsa vëllezërit Rifat, Hamz dhe Adem, duke dalë prej kullavë lëshojnë piskamën: Po a duen me na rrëmbye te sotmen dhe të ardhmen o heeee! Zërat e tyre të përzjerë me krismat e armëve janë përplasur faqe më faqe të maleve të Drenicës. Nuk dihet me saktësi a kanë gjëmuar malet apo vetë historia e gurëve dhe drurëve, në asht të të cilëve, është ruajtur vetë klithma e lirisë. Kur liria klith, më parë se të zgjoj sy dhe shpirtra të fjetur, ajo depërton në kujtesën e kombit. Ç`prej 31 dhjetorit të vitit 1991, atëherë kur makina ushtarake serbe do të largohej e mundur prej Prekazit,në librat e policisë sekrete të Beogradit, do të shkruhej me të mëdha emri i Adem Jasharit.
Ç`ka qënë vallë nata e 25 nëndorit 1997 për policinë e sekrete serbe? Përse ata i janë vërsulur kësaj radhe në mënyrë tinzare të ftohtë si vdekja, lagjes Binakaj të Vojnikut? Dhe ndërsa këta u afrohen lagjes dhe shtëpive të shqiptarëve, gurët dhe drurët, në memorien e tyre, në mënyrë të vetvetishme sjellin ndërmend një prej masakrave të Çeklicës, shekuj më parë, masakrë “e pastër” e ortodokzismit të egër ndaj myslimanëve. Ende sot, në eposin gojor mjeran të Serbisë këndohet e “famshmja” këngë kur Vojvoda Batriç i raporton peshkopit Danilo dhe abatit Stefan:“Myslimanët e Çeklicës na ikën.Kështu që prej tyre vramë pak,Por dogjëm vatrat e tyre,Çerdhe dervishësh dhe xhami turke,Bëmë me to një pirg të mallëkuar.Që të mbetet si shenjë për popullin.”
Ndërsa në kullat e lagjes Binakaj dëgjohen krismat e para të pushkëve kriminale serbe, në luginën midis Llaushës dhe Rezallës së Re, burrat e armatosur prijnë pas Adem Jasharit. Vetëtima dhe stuhi nuk mund të mbrrinin dot më shpejt në shpatet edhe grykat e Vojnikut.

Sërish ndizet e ashpër beteja dhe për policinë e fshehtë serbosllave dhe mercenarët e tyre shqipfolës  nuk është e vështirë të kuptohet se gjëmimi i armëve i shpërndarë tej e mbanë maleve të Drenicës është Adem Jashari, ai që përkrahu studentët e Prishtinës më 1981, ai që ngarendëte çdo 28 nëndor me flamur kuqezi në gjoks, ai që përball me eprorin e policisë serbe Rajkun gjatë demonstratave në Skënderaj, ai që e pat kthyer kullën e vet në simbol të vetëdijes nacionale për krejt drenicarët. Natyrisht, në rrjedhën e ngjarjeve, serbët asesi nuk mund të kishin rënë në befasi. Ata qenë përleshur gjatë këtyre anëve me Azem Galicën, ata patën humbur qindra ushtarë të tyre dhe çetnikë në pranverën e vitit 1945, në luftë kundër Shaban Polluzhës, tashmë do t`u duhej të luftonin kundër burrit të Prekazit Adem Jashari.
Llogaritë e serbve në Vojnik nuk dalin. Ata tërhiqen sërish në mënyrë tinzare për të kryer dy ditë më vonë një prej akteve të shëmtuar dhe të mynxyrshëm, vrasjen e mësuesit të nderuar Halit Geci. Gjendja depresive në të cilën ndodhej policia e Beogradit, ërërat e forta të shovinizmit dhe të serbofobisë në disa mjedise paranojake, favorizonin radikalizimin dhe ekstremizmin serb. Kjo simetri mjerane për shpirtin dhe moralin e një kombi, duhej të flakej.

Por atje ku nuk mbërrin dot fjala, atje ku mëria etnike urdhëron krime ndaj fqinjit, që vetëm fati ta solli aq pranë, atëherë fjalën e vet e thotë gryka e pushkës, e mbajtur sigurisht në duar trimash. Në 28 nëndor 1997, ndërsa varri i mësuesit të nderuar Halit Geci mbulohej me kurora lulesh nga gjithë Kosova martire, në funeralin e rastit shfaqeshin ushtarët dhe prijësit e parë të Ushtrisë Çlirimtare e Kosovës. Një simbolikë e çuditshme lidhte në këtë datë, ngritjen e flamurit në Krujë prej Gjergj Kastriot Skënderbeut, në Vlorë prej Ismail Qemalit dhe pothuajse 85 vjet më pas, ky flamur qëndronte bri dëshmorit të rënë dhe të atyre burrave që mbartnin mbi supe përgjegjësinë e ardhmërisë së trojeve etnike shqiptare.Pos simbolika e mësipërme, në mënyrë depërtuese do të nderej jo vetëm në rrafshe të datave tona kulmore, por edhe në ditlindje të zakonshme. Adem Jashari pat lindur pikërisht më 28 nëndor dhe i jati Shabani e pati mbështjellë me flamur kombëtar.

Profecia e lënë disi në periferi të memories familjare, priste tani, në fundshekullin e trazuar të realizohej prej një numri shumë të madh njerëzish se kulla e Jasharajve. Drenica i kishte çuar sytë vetëtimthi tek ai burrë shtatlartë, me mustakë, me zemrën e madhe dhe sytë që ndriznin zjarre dashurie. Por këtë ndjenjë të atdhedashurisë së natyrshme, Beogradi në mënyrë krejt të qëllimshme e konfronton me fjalën terror, duke dashur të mbulojë varganin e krimeve të veta me gjethen biblike të lules.

Ende sot pas kaq vitesh, shqiptarët në Kosovë duket se nuk e kanë harruar rënqethjen që kanë ndjerë pas deklaratës së Milosheviçit që : “Ata që në Jugosllavi, e mbështesin terrorin shqiptar, i japin një goditje serioze Serbisë dhe Jugosllavisë. Serbët dhe malazezët, nuk kanë mbetur vetëm këta të fundit.Çdo vatër në Serbi, është gati që nesër të niset për Kosovë. Sepse “shovinistët shqiptarë” e dijnë mirë siç e kanë pas ditur dhe më parë e duhet ta dijnë edhe në të ardhmen që nuk do të kenë dhe nuk do të pushtojnë kurrë, qoftë edhe një gisht të vetëm tokë serbe dhe sidomos as që do ta kenë e as që do të mund të pushtojnë Kosovën dhe Metohinë”.
Totalitarizmi nacional-shovinist i urryer serb, çdo ditë e më shumë, nxirrte në shesh, etjen tragjike për gjak shqiptarësh. Gjak në Prishtinë e Skënderaj, gjak në Ferizaj e Pejë, të vrarë e të varrosur përmes hymnit kombëtar shqiptar në Drenicë, të masakruar në vise të tjera në afërsi të Maqedonisë shqiptare.Evropa e cila i ruante ende në memorie krimet e fashizmit po shihte jo pa vëmendje se komunizmi në agoni, ai që dikur qe predikuar si vëllazëri e miqësi e paskajshme, tanimë me metodat e dhunën e përdorur ndaj njerëzve, binshëm ia  kaloka edhe fashizmit. Ky socializëm i dekompozuar u shfaqka plot gjak e kocka ashtu si në tragjeditë e lashta të Sofokliut, por kësaj radhe duke patur për skenë, Europën e mikluar prej teorive perverse të kombit të kulluar serb, predikimet për vrasje, sadizmin dhe terrorin psikologjik të marrë si masë ndaj “terroristëve” shqiptarë, tek e mbramja, ricikloi edhe një herë (ndonëse tani në kushte më të pafavorshëm) shpërfilljen e saj ndaj kombit të vjetër të Ballkanit, i cili ndonëse u përgjysmua në shekuj, nuk iu nënshtrua asnjë lloj sundimi, përkundrazi ruajti, ngriti dhe lartësoi dinjitetin e vet kombëtar.

Adem Jashari, padyshim, mund të merret si shëmbëlltyrë e kësaj rezistence në trojet etnike shqiptare nën pushtimin sihjugosllav. Ai dhe burrat që e rrethonin në ato vite, duke i thënë “ndal” masakrave rituale në viset shqiptare, u thoshin “ndal” në të vërtetë hakmarrjes së verbër të saj, cinizmit antieuropian, lëvizjes tejet të rrezikshme për t`u kapur pas miteve ndjellakeqës dhe jo pas realitetit që ofrojnë zhvillimet.
Në ditët e para të marsit 1998, soldateska serbe kryen mizori në fshatrat Qirez dhe Likoshan.Popullsia e pambrojtur e këtyre viseve u gjend në mënyrë të beftë nën shiun e predhave të automatikëve, mortajave dhe topave të kalibrit 75m/m. Por ajo gjendet e pambrojtur edhe ndaj opinionit europian, i cili “nuk ka kohë dhe mundësi të merret me kosovarët” shovenizmi serbosllav kishte bërë kërdinë e përgjakjes në gadishullin e ballkanit. Sa për Beogradin shoven, aty ishin grumbulluar edhe mercenarët rus,rumun e deri dhe jevgjit, të zhytur këmbë e kokë në nacionalshovenizmin famëkeq të Serbisë së Madhe, duke u shëndrruar me dashje apo pa dashje në vegla të kësaj politike mjerane. Policia e fshehtë e Beogradit, ndjek lëvizjet e vullnetarëve të Ushtrisë Çlirimtare e Kosovës dhe e bindur se Adem Jashari është simboli dhe shtylla kryesore e kësaj qëndrese shqiptare, ndërmerr hapin tjetër. Ajo kërkon të shuajë me zjarr dhe hekur jo vetëm qëndresën e burrit 42 vjeçar por krejt kullat e Jasharajve, duke dëshmuar se është njëherëzi pjellë e krimit dhe nënë e tij.
5 maj i vitit 1998 do të vinte përmes një agu të mynxyrshëm në vise të Drenicës. Topa, mortaja, kallashnikovë, një arsenal i tërë metalik në përballje me kullat e Jasharajve në përballje me ata burra që mbartnin mbi supe peshën e Kosovës  dhe shqiptarëve të robëruar. Elaboratet serbë, të ndjerë keq e më keq kundruall shpresës së shqiptarëve për pavarësi tashmë nisnin falangat e mëdha kriminale drejt kullave paqësore në Prekaz me synim se do të mund t`i prisnin udhën lirisë që ishte nisur. Nuk munguan as tanket dhe zhurma e tyre u parandje qysh larg Prekazit. Intuita e çuditshme malësore parapa lumenjtë e gjakut që kërkonin shtretërit e rinj të tyre, nëpër gryka të Drenicës. Burrat e Jasharajve mblidhen sa ma parë dhe mendojnë që pleqtë dhe fëmijët të largohen nga kulla. Baca Shaban nuk pranon.

Gratë gjithashtu. Fëmijët kanë besim tek të parët e tyre. “Na kjoftë dit e hajrit “ mund të thotë Shaban Jashari dhe tok duart me djemtë. Ademi ajo shqipja e rëndë  hypur në shkëmb, rregullon armët dhe jep porositë e rastit. Ka momente në jetën e njeriut kur ai e sheh me sy vdekjen, por e shpërfill atë. Nga  mund të vij kjo shpërfillje që i zbardh faqen burrit, djalit apo nipit? Vështirë të depërtojë shkenca deri aty. Por sigurisht depërton ndjenja e thellë, e mrekullueshme, askurrë e vjetëruar e dashurisë për atdheun, kombin, të parët dhe pasardhësit e tu.
Në orë të tëra në ato kulla përleshej jeta me vdekjen. Jetën e mbronin pushkët e Jasharajve, vdekje e donin shpura e millosheviçit, e të çmendurit të mbramë të Europës.Faiku dhe Aliu, Shabani dhe Halili, Isai dhe Beqiri, Sherifi dhe Nazmiu, vunë gjokset e tyre përballë soldatskës serbe, duke i rikthyer në kujtesën e gurëve të Drenicës, betejat emblematike të luftëtarëve kosovarë në vite. Adem Jashari, me trimërinë dhe guximin prometeik të tij, ishte shpresa dhe zemra e të gjithë luftërtarëve të tjerë. Policët e Beogradit ngarendinin pas blindave dhe botës së hekurt të armatimeve pasi patriotizmi i tyre ekstrem, ishte i përvetësuar nga përrallat e mitologjisë serbe, ndërsa Adem Jashari dhe familja e tij po i shëndrronin kullat e tyre në Prekaz, në karakollet e parë të qëndresës shqiptare, të asaj qëndrese e cila lidhej me mijra fije, me vetë agzistencën dhe ardhmërinë e kombit tonë. 38 dëshmorë të Jasharajve flasin më mirë për këtë.
Janë 38 varre pranë e pranë në Prekaz. Janë 38 monumente të asaj që quhet qëndresë kombëtare. Midis tyre ( duket se ende komandon , jep dashuri e shpresë) Adem Jashari, simboli i nderit, burrërisë dhe trimërisë së Ushtrisë Çlirimtare e Kosovës. Guximi me të cilin ky burrë priti aradhat e Milosheviçit në kullat e tij, shfaq një tjetër dimension të shqiptarëve në kapërcyell të shekullit të 20. Flijimi familjar, ky kapërcim elegjiak i dhimbjes njerëzore i kujtonte Europës se thika serbe po shkonte në asht të shqiptarëve. Përmasa e re e përftuar në këtë rast, të jepte mundësinë të zbrisje shumë thellë, aty ku ndodhen ende sot, rrënjët e tragjedisë midis ilirëve të lashtë dhe ardhacakëve sllav në gadishullin ballkanikë.

Me humbjen fizike të Adem Jasharit, mendoj se nacionalizmi i ndershëm shqiptar, humbi në shekullin që lamë pas, një ndër figurat e spikatura të identitetit të vet. Ndërsa liria dhe pavarësia e Kosovës vlen të shihet kurdoherë, si një rikthim i këtij burri në krejt jetën tonë. Prej vitesh, në bjeshkë, në oda trimash është artikuluar: Lum ai që rron pas vdekjes! Padyshim si një i tillë, Adem Jashari mbetet jo vetëm krenari e bjeshkëve tona  nga ku ndjehet tërsëllima e legjendave por edhe pararendësi i qytetërimit të shqiptarëve.Legjendat kujtohen nga të dyja datat pafundësish,gjersa kombi frymon,ato data janë edhe kur Zoti u jep jetën,por edhe kur mbyllin jetën,gjeneratat pasardhëse ushqehen me veprat e tyre,historia i radhitë në panteonin e lavdisë dhe krenarisë së Kombit të vet,për jetën e jetëve.Lavdi !

Bern-Zvicër

 

ZUSKAT SHQIPFOLËSE TË FYROM-it

by

Shkruan:Eugen SHEHU/

  Pamvarsisht nga sistemi apo konjukturat,disa gjëra mbeten gjithmonë të ngulitura dhe të pa shlyera në memorjen dhe në mentalitetin e një populli apo në karakterin e individit, mvarësisht nga formimi i tij moral dhe intelektual.Në kësisoj situatash vetëm aftësia për të kuptuar dimensionet e realitetit, një popull mund të çlirohet nga  iracionaliteti dhe injoranca e sjelljes së pushtuesit dhe elementit vazal të tijën,mbase kjo në teoritë e ndryshme të gjykuarit  dhe të menduarit politik njihet si një situatë sistemore ku detyrimisht detyrohet individi të mendojë për analizën sistemore të fenomeneve pushtuese dhe skllavëruese.Këtu buron dhe nxitja e individit apo kombit për të detektuar anomalitë e sistemit,kjo gjithmonë ka qenë fjetja në ndërgjegjen e njerzimit e cila ngacmohet deri në shpërthim, kështu ka qenë ndër të gjitha qytetërimet e njerzimit që kurë Zoti i Madhërueshëm,si krijues i njerzimit, porositi njerëzimin duke thënë ;“…Rruaju nga ai që krijon krime nga shkaku,ngase ai mundet të krijojë krime edhe pa shkak,pasi vetë është krijues i shkakut…“!.Ndërsa aftësia e njeriut për të detektuar anomalitë e sistemeve të ngritura,sidomos ato mbi gjuhën e urejtjes dhe dhunës përmes aparatit shtetëror të ngritura nga komoditeti i mos rezistimit dhe pajtimit me të qenurit skllav për mbijetesë të hedh në gjuhën e vjetër popullore apo në sentencën e vjetër ku thuhej se ; „peshku qelbet nga koka“ apo si ajo ku thuhet se „miza rri ndër bisht kali“.,popujt nën dhunë  nga pamundësia e të shprehurit hapur përdornin këto fjalë të urta,duke asocuar në këtë mënyrë në shkaktarin apo shkaktuesin e robërisë dhe skllavërisë ! Ky dimension përcjellës na imponon edhe nevojën e observacionit për të qenë sa ma realist të një situate politike por dhe ekonomike të shqiptarëve nën Fyrom.

NËN HIJEN E TRESIMBOLIKËVE

  Është i njohur se mes sistemit demokratik dhe atij diktatorijal qëndron sistemi unitarist,pikërisht ky asht dhe sistemi i cili mundëson dhe akomodon forcën politike në pushtet dhe e bën ate të pushtetshëm në të gjitha hallkat e saja,për aq më tepër kur korupton dhe subjekte politike të etnive tjera,në rastin më eklant kemi ate të marksist-leninistëve integrist shqiptarë të Fyromit.Ky amoralitet i këtyre politik bërësve kokboshe, shpërthen një zingjirë racizmi e dhune të institucioneve ndaj kombit shqiptar.Në fillim sllavomaqedonasit pas LDB-re,duke shfrytëzuar kishën dhe fenë ortodokse dhe duke emëruar priftërinj sllavë nëpër kishat ortodokse shqiptare në „maedoni“ tjetërsuan edhe shqiptarët e krishterë nga pjesa e Rekës,Dibrës Gostivarit e Tetovës.Me këtë akt ata faktikisht tjetërsuan edhe pronësinë e Kishës Autoqefale Ortodokse Shqiptare,duke i shëndruar në kisha ortodokse-sllave,ky tjetërsim nga shqiptarë ortodoks në ato sllavo-ortodoks,jo vetëm nga aspekti demografik por edhe nga aspekti juridiko-kushtetues shqiptarëve u kushtoi shtrenjt,si në fushën e dëshmive autoktone mbi pronën autoktone shqiptare po ashtu edhe nga goditjet më të forta nga dhuna dhe terorizmi i aparatit shtetëror në fakt të tjetërsuarit nga kombi i vet kann qenë dhe ma të dhunshmit ndaj kombit që realisht i takonin,madje dhe ma të ashpër se edhe kolonistët sllav.Politika sllavomaqedonase dhe pushtetit të tyre apsollut me asgjë nuk dallon si nga të parët po ashtu dhe nga të dytët,biles kjo politikë raciste serbofile e unitariste kalon edhe logjikën njerzore po të analizojmë gjithë këto vite të pas luftës së 2001-it,luftë e cila pruri në pushtet një kompani miopësh politik që përveç servilizmit dhe puthadorësisë trurbosh,nuk ia doli të shpërthejë atë perden  e hekurt që ishte trashëguar nga ish-jugosllavia,madje aq dhe më keq kur ditëve të fundit shkruhet me të madhe,madje dhe nga vetë drejtues të ish UDB-së,për implikimin e tyre në ish shërbimet sekrete jugosllave,pse jo dhe ato sllavomaqedonase ndaj në këtë kreaturë zoologjike as mund të flitet për hapsira, standarde apo vlera demokratike,shqiptarëve dita ditës sa ma  thellë u vështirësohet përditëshmëria.Kjo politikë e poshtruese e integristëve marksist-leninist përballë projekteve dhe programeve antikombëtare shqiptare,si rasti i gënjeshtrës në ditë me diell në mes të Tiranës për devijimin e Lumit të Radikës,dëshmon se vasalliteti i tyre ndaj padronisllav nuk njeh kufi,at vazhdojnë dhe do të vazhdojnë jo vetëm të jenë legjitimues të terrorit shtetëror sllavomaqedonas por dhe një fortifikatë antishqiptare për realizimin e projekteve të pseudo akademive të beogradit e shkupi si një aks i shëmtuar dhe provokativ ndaj kombit shqiptar.Në këtë konteks mund të thuhet ajo që shihet qartazi ai animozitet i parimeve racionale në mes qytetarit shqiptar dhe politikanit shqipfolës në forma institucionale.Është momenti i ballafaqimit me realitetin sa do i hidhur qoftë,kur at të kuptojnë e vetëdijësohen se janë të pushtuar,se liria,gjaku i dëshmorëve,gjuha dhe simbolet kombëtare nuk janë mall për treg politik,shpaga asht e rëndë këtë e provon dhe historia.Përbetimi mediatik për mediokër për kushtetueshmëri,barazi e demokraci mbeten vetëm demagogji,lypje e lirisë me përqindje,është amoralitet politik. Sot zuskve politikbërëse të integristëve u mungon sensi por dhe dëshira për t’iu kundërvënë shovenizmit sllavomqedonas që synon të rënojë gjithqka është pasuri kombëtare shqiptare, të frenojë prosperimin dhe domostrojë forcën kulturore dhe intelektuale të shqiptarëve,kjo tendencë tashmë është evidente edhe nga faktori ndërkombëtar,por mesa duket tresimbolika sllavo-ortodokse është aq e zhytur në plangprishësit shqipfolës sa që peshorja e pushtetit është më e rënduar se ajo e kombit të tyre.Duhet kuptuar se gjdo njeri lëndohet në dinjitet kur nuk e trajton si të barabartë,liria e të shprehurit dhe liria e besimit,dhe ushtrimi komod në identitetin tënd kombëtar janë të shenjta për atë që e kupton se siç thoshte dhe Napoleon Bonaparta se ; „Ka vetën dy fuqi në botë ; Shpirti dhe Mendja,në një afat ma të gjatë shpta mundet nga mendja“.Me sa duket tashmë qartë se ky akt madhorë i nënshkruar nga një popull i tërë me ngjyrën e gjakut,si duket nuk paska qenë frymëzim për partinë integriste të pushtetit në Fyrom,por përkundrazi,përpjekja e shqiptarëve për të qenë të barabartë mes të barbartëve është ngulfatur nga vetë klasa politike,duke u zavendësua me politikën ditore meskine për interesat e ngushta klanore,fisnore e partiake.Kontinuiteti jo i largët historik e politik i shqiptarëve nuk përfillet e as që has në mirëkuptim tek pala sllavomqedonase,ndaj dhe shqiptarët për gjdo ditë e më tepër jeta e shqiptarëve po rrokulliset në programet antishqiptare serbo-sllavomaqedonase përmes masave shtypëse policore e gjqësore,popullata po rrënkon e goditet nga të gjitha anët me dinamikën e saj të pa kontrolluar nga askushi,deri në atë shkallë sa që mundohet me gjdo kusht shkëputjen nga trungu e gjaku,prona e jetesa.Me këso politikash dhe politkbërës,anormale ne de fakto dhe de jure pranojmë vasalitetin,duke pasur parasysh se bëhen lëshime të rënda teorike,praktike,politike e juridike,dhe pikërisht ky ashtë dhe qëllimi i gjithë aparatit qeverisës sllavomaqedonas,të jesh ai që s’mund të bëhesh. Kësaj gjendjeje i rreziston forca intelektuale e cila prek pastërtinë e ndërgjegjes së vet,ngrit zërin dhe vendos forcën e intelektit në mbrojtje të dinjitetit dhe identitetit të tijën,familjes,shoqërisë e për më tej kombit në përgjithsi.Nga njerëz të inkriminuar në amoralitet,korupsion dhe çfardolloj shërbimesh të fshehta antishqiptare natyrisht se nuk mund të presësh ma shumë se zullumin mbi kokë.

REFLEKTIMI KOLEKTIV PËRMES AMANETEVE

  Në sistemet demokratike që njeh bota e civilizuar arma e vetme kundra unitarizmit është,bojkoti,padëgjueshmëria civile,protesta dhe së fundmi vota,përgjersa pushteti nuk vë në lëvizje forcën e terrorit për ndëshkimin kolektif.Por shtrohet vetë pyetja se zuskat shqipfolëse  në Fyrom gjatë gjithë këtyre,reprezaljeve,dhune,proceseve të montuara,diskriminimit nacional fetar, kulturor e ekonomik,cilën nga këto të drejta të njohura dhe të lejuara ndërkombëtarisht janë shfrytëzuar,qoftë dhe në minimum të ishin,kto ngjizje demokratike ndoshta do ti vënte në mendim po pse jo dhe në pendim qeverinë represive unitariste sllavomaqedonase,për të kuptuar barazinë e të barabartëve,për të kuptuar definitivisht dhe sllavomaqedonasit se boshti i së keqes në gadishullin ballkanik,e sidomos në trojet shqiptare nuk ua jep ate luks që do të rrezikonin edhe ate pak hapsirë që kanë,falë solidarizimit shqiptar e atij ndërkombëtar,por fatkeqësisht vendosjen në skenë të këtyre të drejtave demokratike,mbeten për tu dëshiruar. Kur Ukrainasit nuk mund të pranojnë skllavërimin dhe kolonializimin Rus,pse duheshka shqiptarët të pranojnë një regjim vrastar,madje aq ma keq të bien pre e projekteve antishqiptare,serbo-sllavomaqedonase.Kjo të jep të drejtën të vesh në dyshim të hapur rolin e drejtuesve të integristëve shqipfolës,paralel me eksperimentet shytpëse dhe instrumentalizimin e gjendjes kaotike të tyre dhe vazallëve përreth që vegjetojnë për të kapur ndonjë lëmoshë pushteti apo pozite administrative shoqërore.Pesha e këtij vazaliteti politik s’ka dyshim se rëndon rëndë në gjdo pore të jetës së shqiptarëve e për më tej thellon jo vetëm kolonializimin e mëtejmë por edhe kishëterizimin dhe kryqëzimin e gjeografisë etnike shqiptare në Fyrom.Ky fakt duhej të ishte brengosës që mund të çojë në pasoja të rënda jo vetëm për politik bërësit kokbosh të integristëve,por në përgjithsi të Kombit Shqiptar në Fyrom.Kjo forcë politike,apo kuadrot intelektuale e atdhetare që i ka mbrenda saj,dhe që e kuptojnë se kjo vijë politike,gjithmonë e më tepër po defaktorizohet dhe izolohet nga vetë mbrendësia e kombit shqiptar,duhet të reflektojnë me vehten , për mos të qenë të nesërmen vonë e cila nuk të jep hapsirë pendese.Regjimi unitarist sllavomaqedonas,deri sa heshtim dhe sakrifikojmë në mënyrë iracionale të vërtetën e një regjimi që është produkt allbanofobie beogradase,atëherë sllavomaqedonasit këtë e kapitalizojnë në fovorin e tyre si shprehje e „ligjshme“ dhe si e „drejtë juridike“ ku mjetet dhe metodat shtypëse janë nën hijen e „bisedimeve“ dhe „marrveshjeve“.Është e drejtë juridike e përdorimit të ligjit të Badinterit, sllavomqedonasit s’mund të krijojnë kurrë qeveri pa palën shqiptare,atëherë pse hezitohet,të kërkohet ndërhyrja në kushtetutë për federalizimin e Fyromit,sëpaku me ndërhyrjet dhe ndryshimet  kushtetuese do të mund të ruhej kompaktësia territoriale,etnike,historike,ku ndjeshmëria e sovranitetit dhe lirisë do ishte prezente dhe prekshme,duke ruajtur nderin e individit dhe familjes shqiptare dhe kombit në përgjithësi,dhe kjo do ishte një shpagë minimale që mund tu bëhej të gjithë atyre brezave që dhanë jetët e tyre të shtrenjta,për lirinë,sigurinë dhe perspektivën e familjeve të tyre dhe kombit në përgjithësi.Askush s’ka legjitimitet sot e nesër të thiret në emër të martirëve,përderisa tradhëtohet gjaku i tyre.

Bern-Zvicër

 

 

 

 

KRYENGRITJA DIBRANE ANTISERBE E VITIT 1920

by

Shkruan:Eugen SHEHU/

  Në ditët e brame të Luftës së Parë Botërore,territoret shqiptare këndej dhe andej kufijve politik të vitit 1913,ishin shndrruar në shesh betejash midis forcate ushtarake të Fuqive Qendrrore nga njëra anë dhe atyre të Antantës nga ana tjetër.Ky  duel forcash,ndonëse do të shkretonte vendin përreth, gjithsesi do të mbante të ndezur shqiptarizmin e popullit tonë,kufijtë e të cilit gjithmonë ndodheshin të rrezikuar.Largimi i pushtuesve bullgarë nga Dibra u shoqërua nga pushtimi i këtyre trevave prej aradhës serbe të Ohrit si edhe me rikthimin e “Dekret ligjit për sigurinë publike në krahinat e çliruara” ose e thënë më shqip,në instalimin e një dhune e terrori të pushtuesve tashmë serb, të cilët kinse ushtria serbe  paska dëbuar Bullgarinë,në fakt veç bëhej ndrimi i pushtuesve.

Në fund të vitit 1918,qeveria shqiptare ishte pothuajse inekzistente.Ate e patën kapluar njëmijë e një halle dhe duke u mbështetur vetëm tek ndihma e Italisë,kjo qeveri,nuk po shihte ende kërcnimin e hapur që vinte prej Beogradit.Pas tërheqjes së trupave Francese nga  Maqedonia shqiptare  si edhe atyre të Austrohungarisë prej veriut të Shqipërisë,Aradha e Ohrit,në marshimin  e saj, e mbajti frymën në Tiranë e Durrës pa asnjë pengesë.Ishin pikërisht marrvehsjet e Fuqive të Mëdha,ato që realizuan tërheqjen e trupave serbe nga Shqipëria por jo nga Dibra ku Aradha e Ohrit kishte synime të qarta,për mos t’i lëshuar kurrë këto territore.Duke shfrytëzuar sidomos varfërinë që pat pllakosur në Dibër,në vitet 1918-1919,komanda e lartë ushtarake e Aradhës së Ohrit mundi të rekrutojë në këtë trevë,në verën e vitit 1919,rreth dy mijë xhandarë,të cilët për të mbajtur gjallë familjet u rreshtuan në formacionet luftarake.Propaganda serbe në Dibër,ngulmonte të theksonte se ky kontigjent po përgaditej për të shkuar në Durrës dhe për të luftuar Italinë e cila qe shtruar këmbëkryq në shettin amë.Për më tej,Beogradi pat emëruar në krye të këtyre trupave  Esat Pashë Toptanin i cili premtonte se me rrëzimin e qeverisë shqiptare në Durrës,do të ish ai që do të merrte në duar frenat dhe do të çonte begati në Dibër.Por paria dibrane,me mençurinë që e ka karakterizuar në çdo moment, e pat kuptuar se inkursioni i dibranëve në Durrës e Vlorë,nuk kish të bënte me çlirimin e viseve shqiptare prej Italisë,por me zavendësimin e një pushtuesi prej një pushtuesi tjetër.Për më tej historia e largët dhe e afërt e dibranëve me serbët nuk njihte ndonjë flirt që kish dalë me sukses,përkundrazi kontradikta e mosmarrveshjeve që ua patën lënë vendin betejave të përgjakura,në këtë kuadër atdhetarët e Dibrës,nuk vonuan që kinse për tu rreshtuar në formacionet e ushtrisë së Esat Pashës,të organizohen dhe të lishin besën për të luftuar kundër okupacionit serb.Për më tej,në këto masa organizative patriotët dibranë krijuan lidhje edhe me trevat e tjera,të cilat vuanin sundimin  e ri serb,kështu,në një letër që Hysni Curri i dërgonte prefekturës jugosllave në Gjakovë,në dhjetorin e vitit 1919,i kërkonte pos të tjerave ; “Shqiptarët nuk po e shofin  me sy të mirë ushtrinë dhe okupacionin e Jugosllavisë,këtej kufirit të Londonit.Na kena nevojë me u forcue në malësi të Gjakovës,të Hasit,të Lumës e të Dibrës së Vogël,për me i ba ballë armikut… Pra shqiptarët nuk mundën me marrë masa  kunder anmikut të madh të tyre (italianëve-shënimi im E.SH)para se me u largue ushtria e Jugosllavisë andej vijës së kufinit të caktuem të Londonit.Ju lutem që të largoni në vijë të kufinit të caktuem të Londonit.Me këtë short,shqiptarët s’kishin me pasë frikë nga ushtria e Jugosllavisë,por kishin me pasë shpinën të nxehtë,për me i ba ballë anmikut të madh e me i lirue vendet e pushtueme të vijës së kufinit të Londonit”.(Arkivi Qendror i shetit –Tiranë.Fondi”Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”dos.13fl.1).

Lëvizja e armatosur që kish misur të organizohej në Dibër e rrethina të saj,njohu impulse të reja në qershorin e vitit 1920,atëherë kur shqiptarët brenda shtetit të tyre,të udhëhequr nga qeveria e re,dalë prej kuvendit historik të Lushnjës,hodhën në det mijëra ushtarë italianë,duke dëshmuar atdhetarizmin e flaktë të tyre.Jehona e epopesë së Vlorës,shërbeu tek e mbramja për t’u rrëfyer popullit dibran se me armiqtë shekullorë më shumë se fjalët,vlejnë grykat e pushkëve.Përmes tyre mund të vinte qetësia dhe paqja e përjetshme.Historiografia serbe,përmes autorit të saj Mihajlo Vojvodiç na bën me dije se në fundin e qershorit të vitit 1920,nënprefekti i rrethit të Dibrës,njoftonte autoritete pushtuese serbe se nëpër xhamitë po tubohen shumë shqiptarë të cilët për një kryengritje masive,është kjo arsyeja që armata e Shkupit,ndërmori inkursionin militar për ruajtjen e “kufijve perëndimorë”,përndryshe mbajtjen nën dhunë e terror të trevës së Dibrës,në të dy anët e Drinit,përkitazi,në të dy anët e kufirit politik të Shqipërisë të vendosur më 1913.

Largimi i turpshëm i mijëra ushtarëve Italinë nga brigjet shqiptare, e detyrojnë Romën në gushtin e vitit 1920,të nënshkruajë një traktat me qevrinë shqiptare,me ç’rast njihte sovranitetin e kufijve shqiptarë,të vendosur në Londrën e 1913-ës.Përballë këtij fakti,qarqet zyrtare të Beogradit shoven u angazhuan së tepërmi për të ndërtuar një politikë sa më “afruese” me qeverinë shqiptare,ku nuk munguan edhe premtimet për të rishikuar ndonjë konflikt të vjetër.Por qeveria shqiptare,mbajti një qëndrim tejet korrekt duke kërkuar disa herë zyrtarisht,nga beogradi që ky të tërhiqte edhe ushtrinë e fundit prej tokave shqiptare brenda kufijve politikë.Për më tej,kjo qeveri pat dërguar në Beograd edhe protesta të ashpra për dhunën dhe terrorin e egër serbomalazeze dhe sllavomaqedonas,të ushtruar mbi Kosovën.Mal të Zi e Maqedoninë shqiptare.Këtare protestave dhe qëndrimit korrekt të qeverisë shqiptare,Beogradi iu përgjigj me një disponim të dukshëm antishqiptar në këto treva,si edhe në organizimin e trupave të Aramtës së Shkupit për të depërtuar në thellësi të kufijve brenda Shqipërisë.Kjo u pa qartë në organizimin e këtyre forcave si edhe boritë e shtypit shoven të Beogradit,që u frynin sa të mundnin luftërave të përgjakshme për të realizuar ëndrrën e kahershme të “starasërbisë”.Është kjo arsyeja që atdhetarët dibranë,të tubuar në Arras,në gushtin e vitit 1920,duke përshëndetur Vlorën heroike,ishin të një mendjeje se pat ardhur ora e madhe të lidhin besën dhe të luftonin në krejt Dibrën për të mos pasë më,këmbë shkjau në tokat shqiptare. Kuvendi i Arrasit,do të shënonte fillimin e një kryengritjeje të madhe antiserbe në Dibër e rrethinë.Aty pos të tjerave u vendos që ;

“ 1- Zgjidhja e një komiteti luftarak

  2- Organizimi dhe bashkërendimi mes fshatrave e krahinave për veprime të përbashkëta,të njëkohshme,të kryengritësve popullorë kundër garnizoneve serbe të përqendruar në tërë trevën e Dibrës.

 3- Vënien e të gjithë kryengritësve dhe udhëheqësve në një komandë unike.

 4- Hyrjen në lidhje me përfaqsuesit e Kosovës për t’i dhënë kryengritjes ndërkrahinore,po kështu dhe me qarqet politke politke maqedonase që kërkonin mëvetsinë e Maqedonisë.

 5- Furnizimi me ushqim të forcave kryengritëse nga vetë fshatrat

 6- Shtabi luftarak i udhëheqësve popullorë,brenda 2-3 ditëve zgjidhi një sërë detyrsh me karakter ushtarak,politik dhe ekonomik”.(“Dibra dhe etnokultura e saj”Vëllimi parë, 1995, faqe 340 ).

Në verën e vitit 1920,në trevën e Dibrës ishin të përqëndruara një sasi e madhe trupash të ushtrisë pushtuese të rregullta serbe.Rreth 12 batalione këmbësorie,sihin të përforcuar me armë të fuqishme artilerie,me armatim tjetër modern si edhe reparte speciale të kalorsisë,të cilët ndikonin së tepërmi me shpejtësinë e lëvizjes taktike.Burimet serbe na bëjnë gjithashtu me dije se trupat e tyre ishin të vendosura në dy skalione dhe formacione të specializuara të tyre (në përbërje të të cilave ka pasur kriminelë ordinerë),herëpashere kanë kryer mizori të egra për të trembur popullin dibran.Duke qenë në dijeni të këtyre formacioneve kriminele,komiteti ushtarak dibran i dalë prej kuvendit të Arrasit,që përpara se të fillonte kryengritja e armatosur,mori masa për largimin e fshehtë të popullatës,në zonat e dislokuara prej ushtrisë serbe,duke shmangur në këtë mënyrë ndonjë katastrofë të mundshme.Atdhetarët dibran,Elez Isufi,Sufë Xhelili,Ramiz Dibra,Jashar Erebara, Ramiz Daci etj,pos të tjerave krijuan lidhje të ngushtë edhe me qeverinë shqiptare të asaj kohe.Në funksionin e Ministrit të Mbrendshëm,Ahmet Zogu,grumbulloi disa qindra xhandarë dhe oficerë të suhtrisë sonë kombëtare,të cilët u dërguan të luftojnë në front,krah për krah,trupave vullnetare dibrane.Ndërkaq,një tjetër ndihmesë që qeveria shqiptare u dha kryengritësve,është padyshim edhe çuarja atje e një sasie të konsiderueshme armatimi dhe municioni,me ç’rast u dha zemër dibranëve.

Sipas të dhënave burimore,kryengritja dibrane filloi në mëngjezin e datës 15 gusht 1920,24 orë përpara sulmit,shtabi kryengritës dibran,pati dërguar lajm në komandën ushtarake  të forcave serbe në vendin e quajtur Llasen,ku e njoftonin ate komandë se mbrenda 24 orëve duhej me doemos të linte pozicionet dhe së bashku me trupat,të kalonte,atanë kufijve të Shqipërisë së vitit 1913. Komanda serbe,ndonëse kishte dijeni rreth përgaditjes së një lëvizjeje popullore,nuk parashihte rreziqe duke menduar se reparti i forcave të saj me ato shqiptare,ishte gati 4 me 1 ,përballë këtij reparti,ekspertët e komandës ushtarake serbe në Llasen,parapanë si mjet më me avantazh për ta,fillimin  evetjës.Nga ana e vet,komanda ushtarake e kryengritësve dibranë duke llogaritur me gjakftohtësi të gjitha rrethanat,mundi të organizojë disa luftime model ku ndërthureshin elementët e Luftës Popullore me trimërinë tradicionale dibrane.Ata në mënyrë prefekte planifikuan të parin sulm në garnizonin e shumbatit ku ishin përqendruar forcat kryesore serbe dhe ku pozicioni gjeografik i favorizonte së tepërmi ata.Duke vendosur përballë garnizonit të shumbatit,kryngritësit më të armatosur,të komanduar prej Sufë Xhelilit,shtabi dibran kërkonte goditjen e fuqishme dhe të menjëhershme,me çrast rrugëkalimet e mundshme të forcave serbe të ushtrisë së rregullt kontrolloheshin rreptësisht prej kryengritësve të tjerëNdër masat e marra prej kryengritësve,ishte endhe largimi i banorëve të fshatrave ; Shumbat,Kala e Dodës,Maranicë,llasen dhe Okshtun,të cilët përbëheshin më së shumti prej grave dhe fëmijëve të cilët nuk mund të bënin rezistencë të armatosur.Kur në agun e 15 gushtit u dha kushtrimi “O burra mbi shkja !” kryengritësit dibran ç’prej 15 – 70 vjeç,u derdhën në sulm të paparë ndaj hordhive të beogradit.Stuhia dibrane e mpleksur me shiun dhe mjegullën e maleve,i gjeti në befasi trupat serbe që gjithsesi nuk besonin të sulmoheshin në front dhe nga të gjitha krahët.Por mençuria e luftëtarëve dibranë kish bërë të veten.Ata ishin të bindur se vetëm kështu,në kohë të keqe,në mënyrë të beftë dhe në sulm nga të katër anët,mund të shpornin prej trojeve të tyre,armikun shekullorë.Ndaj dhe u nisën të paepur drejt sakrificës sublime,në emër të lirisë së shenjtë të trojeve atërore. Kryengritësit e fshatit Çidhën,me të dëgjuar të shtënën e parë të pushkës ( ashtu ka qenë dhënë porosia nga komanda dibrane) u hodhën përmes tymit e armëve dhe mjegullës,nëpër valët e lumit Drin.Kjo manovër e guximshme,bëri që trupat serbe anës Drinit të lënë menjëherë pozicionet e tyre dhe të largohen për në Fushë-Çidhën. Por edhe aty,brenda 3-4 orëve,mbërriti stuhia e kryengritësve dibrnë,nën thirrjet që ngrohnin gjokset,luftëtarët dibranë të fshatit Çidhën rreth 70-80 vetë,mundën të zbrapsin dy kompani të ushtrisë së rregullt serbe të armatosur më së miri dhe të ndihmuar edhe nga topat e artilerisë së lehtë,më tej,këta trima vëhen nën komandën e Sufë Xhelilit dhe mësyjnë pozicionet e reja të serbëve në vijën : Kodra e Ostushit – Selbanter.

Po në agun e 15 gushtit,u sulmua në mënyrë të menjëhershme vendkomanda e trupave të ushtrisë serbe,në vendin e quajtur Llasen.Disa qindra kryengritës të fshatrave të Melanit,Dohoshishtit, Dovolanit,Grevës  etj,iu afruan vendkomandës serbe në 200- 300 metra dhe duke përfituar nga shiu dhe terreni,mundën të organizojnë një sulm rrufe për 40-50 metar.Kaq është dashur që një pjesë e kryengritësve të zënë pozicionet e fortifikuara të trupave serbe,për të vijuar më tej përleshjen deri në orët e vona të asaj nate.Shtabi serb,ndonëse dispononte të gjitha armët dhe mjetet,nuk mundi t’i bëjë ballë kryengritësve dibranë.Duke patur në dispozicion trupa dhe mjete speciale në natën e 15-16 gushtit,ai mundi të organizonte një koridor tërheqjeje duke lënë mbrapa dhjetra të vrarë e të plagosur,si edhe një sasi të konsiderueshme të municionit luftarak. Ndërkaq,në agun e 15 gushtit 1920,kryengritësit e Bulqizës dhe ata të Streblevës,u bashkuan me rreth 250 ushtarë të Ushtrisë Kombëtare Shqiptare,në krye të të cilave ishin atdhetarët dibranë Shevki Shatku dhe Hysni Dema.Vija tokësore Bulqizë-Zerqan, e cila ishte fortifikuar prej trupave serbe,në orën 8të të mëngjezit ishte pothuaj në duart e kryengritësve.Ata nën thirjen karakteristike,ndoqën këmba-këmbës armikun duke i hequr atij mundësinë për t’u organizuar.Të nesërmen,”forcat serbe të detyruara u tërhoqën prej kufirit politik të vitit 1913”(Gazeta “Zëri i Ri” Tiranë,9 shtatorë 1920).

Në këto luftime do të shkëlqente edhe një herë trimëria dhe mençuria e legjendës së Maleve të Dibrës burri Elez Isufi.Ky vetë,në krye të 300 kryengritësve do të ndiqte hipur në kalë krejt luftimet dhe saora gjendej në situatën më të vështirë për miqtë e vet.U jepte zemër atyre jo me fjalë por duke u dalë përparra serbëve me trupat e veta dhe duke luftuar si rrallëkush në ato vise.

Në mesnatën e datës 16-17 gusht 1920,trupat serbe ishin larguar pothuaj plotësisht prej kufijve të shettit amë duke lënë pas disa qindra ushtarë të vrarë dhe të plagosur.Nuk munguan edhe 70-80 robër serb,të rënë në duart e kryengritësve,por falë dinjitetit të kryngritësve dibranë,ata u trajtuan konform ligjeve të luftës moderne.Pjesa më e madhe e ushtrisë serbe, e cila u largua nëpërmjet Grykës së Radikës,u ndoq prej Elez Isufit me trimat e vet deri në afërsi të Mavrovës i ndihmuar në këtë rast edhe prej banorëve të Maqedonisë shqiptare.Është e ndryshme që në këtë betejë të lavdishme 48 orëshe të luftëtarëve dibranë,te kishte edhe humbje nga ana e kryengritësve shqiptarë.

“Dibranët që flijuan jetën për mbrojtjen e trojeve të veta ishin . Osman Paci,Halil Gjoci,Adem Hoxha (nga Fushë – Çidhna),Halil losha,Mevlude Murraku,Shaban Doda,Dali Koka,Abaz Daloshi (nga Kalja e Dodës),Tahir e Adem Duriçi (nga Vajkali-Bulqizë) Halil Hyseni,Abdylla Cara,Murat Hyseni(nga Reçi) Demir e Bajram Lleshi (nga Kastrioti) Majune Noka (nga Grykë-Noka) Xhemail Kanxha e Vehbi Bala (nga Trebishti),Osman Met’hasan dhe Sherig Bali (nga Sokodalli),Allaman Zeneli (nga Kovashica),Ismail Bodurri (nga Okshatina),Alush Bunguri (ng Greva),Allamn Salkurti (nga Rashnopoja),Rushit Spata (nga Blliçja) Shaban Cami (nga Viçishta),Ali Topa (nga Blliceti)”.

( “ Dibra dhe etnokultura e saj ” – Tetovë më 1995 , faqe 343 ).

Në mbrëmjen e datës 17 gusht 1920,ndërsa populli kish përcjellë me dhimbje bijët e vet të rënë në fushëbetejë,në qytetin e çliruar të Peshkopisë valonte flamuri kuqezi i Skënderbeut.Kryengritësit dibranë,në bashkëpunim të ngushtë edhe me trupat e ushtrisë kombëtare shqiptare,në ish gazermat serbe,ngritën xhandarmërinë duke vendosur kudo rendin dhe qetësinë.Ndërkaq me porosi të trimit Elez Isufi,rreth 600-700 kryengritës,nuk u lejuan të shkojnë nëpër shtëpitë e tyre.”Kohë për të festuar nuk kemi,ishte shprehur plaku i mençur prej sllove,por kohë për të ruajtur kufijtë tanë do ti kemi gjithmonë”.Dhe mençuria e trimit Elez Isufi,nuk vonoi të dilte në dritë.

Dokumente të servirura prej historianëve serb,na bëjnë me dije kryengritja dibrane 48 orëshe,ku u npërkëmb lavdia e ushtrisë disa mijëshe serbe,çoi tërmet në qaqet politike të beogradit.Dhjetra telegrame të fshehta,dërguar prej beogradi në Shkup,provojnë egërsinë e qarqeve shoveniste serbe,për të mos u ndalur për asnjë çast në synimet e tyre për copëtimin  e trojeve shqiptare dhe daljen në ujërat e Adriatikut.Elaboratet famkeqe të inicuar në beograd,do të sendërtoheshin përmes mijëra ushtarëve të sjellë  prej serbie që do të derdhnin gjakun për lavdinë e mbretit të tyre shizofren.Jo shumë por vetëm 10 ditë pas stuhisë së kryengritjes dibrane,në kufijtë e shtetit amë shqiptarë,në ato kufijë të cunguar prej diplomacisë evropiane,u shfaqën plot 17 mijë trupa serbe të armatosura deri në dhëmbë dhe të mbështetur prej reparteve të artilerisë së rëndë.

Në mëngjezin e 27 gushtit,në frontin prej 90 kilometrash,prej veriut të Kalasë së Dodës e deri në fshatin më jugorë të Gollobordës,artileria serbe hodhi me tonelata të tëra predhash duke dashur t’i kthejë pozicionet e luftëtarëve dibranë dhe krejt vijën kufitare me Shqipërinë,në tokë të djegur plotësisht.Menjëherë pas ndalimit të zjarrit të artilerisë,mbi 15 mijë forca serbe u derdhën përgjatë vijës Kala e Dodës-Gollobordë duke u ndeshur dhëmb për dhëmbe me forcat e pakta të kryengritësve dibranë.Në mjaft vende si në Kala të Dodës,Lumë,Grame dhe Bllate,kur kryengritësve dibranë iu mbaruan fishekët,luftuan trup me trup me forcat pushtuese suhtarake serbe duke shpërfilluar me këtë rast edhe vdekjen e sigurtë.Natyrsht qëndresa e dibranëve (rreth 1200 vetë) kundër hordhive serbe nuk do të ishte fort e gjatë dhe efikase.Por burrat e Dibrës e kryen këtë akt të pashoq heroizmi për t’u treguar serbëve se për të kaluar kufijtë e Shqipërisë,duhej të kalonin së pari mbi trupat e tyre të përgjakur.Nga ana tjetër,qëndresa e kryengritësve dibrane,i shërbeu edhe lëvizjes së popullatës së Dibrës,për në thellësi të shetit amë,për t’i shpëtuar dhunës dhe masakrave të ideuara në beograd.Ishin me mijëra dibranë që lanë trojet e veta stërgjyshore,për t’u shmangur barbarizmave serbe.Por pati edhe të tjerë që nuk u larguan dot.Jetët e tyre të pafajshme i mori plumbi apo bajoneta e ushtarit serb,i cili ndjente krenari për barbarizmin që kryente ndaj fqinjit të vet shekullorë.Sipas të dhënave arkivore,në muajt gusht-shtatorë 1920,trupat serbe në Dibër e rrethina “… kanë djegur 6603 shtëpi,113 mullinj,101 dyqane dhe magazina,50 xhami,18 manastire,kanë vrarë në mënyrë barbare 238 vetë,38 familje janë therrur,kanë pushkatuar 200 të tjerë kanë hedhur në zjarr të gjallë 300 vetë,prej të cilëve 146 gra e 91 fëmijë”. ( Arkivi Qendror i shtetit Tiranë , fondi 251 , dosja 50 , fleta 18 – 21 ).

  Ndonëse e shtypur në këtë mënyrë barbare,kryengritja e gushtit në Dibër,kundër qëndrimeve aneksioniste serbe,pati vlerat e veta të pakontestueshme.Së pari,vlen të thuhet se ndonëse elementët përçarëse të Dibrës,bënë ç’ishte e mundur të mos arrihej bashkimi ky u arrit plotësisht.Dhe jo vetëm kaq,por bashkimi i gjithë prijësve dibranë,çoi për të parën herë,në krijimin e një shtabi luftarak unik,i cili drejtoi me zotësi luftarake por edhe mençuri krejt kryengritjen.Në këtë kryengritje,u vu re gjithashtu,një kombinim i përpiktë i luftimeve të Vullnetarëve popullorë në pozicionet e para luftarake,me veprimet e çetave që ndodheshin në pozicionet e dyta ose të quajtura ndryshe,pozicione ndihmëse.Ky fakt,po bindëte jo vetëm fqinjët tanë,por krejt evropën se kur bëhet fjala për lirinë e kombit të vet,shqiptarët vështirë t’i dallosh nga mosha,krahina feja apo gjinia.Tek e mbramja,kjo kryengritje në Dibër u ka shërbyer së tepërmi edhe shqiptarëve të jugut të shtetit amë të cilët të kërcënuar prej ushtrive greke,kanë marë zemër dhe mbrojtjen e çdo pëllëmbe të trevave shqiptare.Parë në këtë rrafsh,kryengritja dibrane vlen të shihet si pararendëse e asaj lëvizje të madhe kombëtare për të ruajtur së paku sovranitetin e kufijve shqiptarë të vitit 1913 të Londrës famëkeqe.

Bern-Zvicër

 

C’EKUILIBRAT ETNIKE DHE MUNAFAKËT POLITIK

by

WOLLTERI; „mik i dashur,unë nuk jam dakord me mendimet tuaja,/

por jam gati të jap jetën,që ju të mund të shprehni lirisht ato“/

Shkruan:Eugen SHEHU /

E nisa kështu me këtë thënie të Wolterrit.Ndërsa shqiptarët e shtetit amë zgërdhinden drejt një „ballkani perëndimor të europianizuar“,dhe luftën politike për menjanimin e Nacionalizmit shqiptar nga politika dhe mediat,hijenat fqinje sllavoortodokse „paradoksalisht“… shfaqen sa ma unikë në tendencat e tyre shoveniste ekspansioniste si etnike ashtu dhe fetare.Shfrytëzimi prapë i çdokujt për të risjellë në ditët e sotme historinë tragjike të kombit shqiptarë në këtë gadishull do të afronte veç klithma.Jo klithma pulëbardhës që enden në mëndafshin e deteve,por përkundrazi klithma korbash që kurë nuk ngopen nga lumejtë gjakut të derdhur nga fqinjët e shqiptarëve dhe shqipërisë nga ata të vjetër e të rinj.Aq tragjik është ky rrit i lashtë,saqë historia e këtij gadishulli ka vënë kurdoherë në provë kujtesën e saj.Një paralele e hequr në zemër të shekujve do të na kujtonte ne shqiptarëve në çdo kohë se kemi mbetur pre e lakmive të shovenizmit sllavoortodoks dhe sot e kësaj dite me ndihmesën e hazardit politiko diplomatik të „europës së civilizuar“.Me sa duket që pjesa jo internacionale e kombit tonë ende nuk mund të shkundet nga gjaketa e të qenurit skllav,ndaj gjithmonë kërkon të gjejë formën dhe mënyrën më të lehtë të një „bashkëjetese“ qoftë dhe me një grup vëndesh të cilat as i kanë fshehur dhe as i fshehin projektet e tyre të zhbërjes së Kombit Shqiptar dhe pse jo të fshirjes nga gjeografia të Shqipërisë Etnike vetëm për të pasur një copë pushteti në dorë

.Tezat që lançohen nga kolltugofakët dhe kozmopolitistët munafik,sigurisht me prapavijë politike, se kërkesat për ribashkimin e kombit shqiptar dhe të Shqipërisë Etnke,na qenkan“destabilizues për paqen dhe sigurinë rajonale“ na qenkan në kundërshtim me „partnerët stretegjik“.Broçkulla të tilla janë propaganda dhe gënjeshtra ordinere të lançuara nga serbo-sllavët përmes miopëve dhe servilëve të tyre shqipfolës si poliagjentë të strategjive djallëzore,që në një mënyrë koherente dhe kohezive jan dhe do të mbeten në shërbim të shkatërimit të kauzës sonë kombëtare,që rrezikojnë dhe identitetin kombëtar por dhe ate shetëror e territorial të Shqipërisë  e Shqiptarëve në përgjithësi në gadishullin ballkanik,duke atakuar tashmë jo vetëm vlerat e luftës për mbijetesë territoriale e shtetërore,por edhe identiteti nacional,gjuhësor,kulturor e fetar,gjithmonë në emër të një klauzole të çuditshme që ka shpikur Bashkimi Eurpian“për fqinjësi të mirë“ si kusht për vendet ballkanike e në veçanti për shqiptarët,dhe pikërisht pas kësaj fshihen djallëzitë që burojnë që nga Kongresi i Berlinit (1878),ai i Londrës (1913)-traktati i fshehtë i Londrës (1915),konferenca e Versajës (1919),Prishja e Marveshjes së Mukjes (1943),djegjen dhe përgjakjen e Shqipërisë dhe Shqiptarëve më 1997,përmes Asfalisë dhe UDB-së, për të ardhur tek marrveshja e 1.prillit.2013 në Shkodër me kumbarë serbosllavogrekët dhe marveshja e 19.prillit.2013 në Bruksel ku kalohej nga „bisedime teknike“ në ato politike madje dhe pa pëlqimin e legjislativit në dëm të Kosovës dhe privilegj të serbisë kriminale,kur viktima do barazohej me xhelatin.

SIMBOLIKA DHIMBËSE

Të thuash se Republika e Kosovës na qenka „multietnike“ kjo asht një çmenduri nostalgjikësh të pushtimit dhe  regjimit ish-jugosllav,nga i cili mbas një shekulli robërie të egër më në fund kapëm rrezet e liririsë përmes pellgjeve të gjakut dhe martirizmit të mijëra dëshmorëve të Kombit Shqiptar.Ate tezë mund të na e servirin vetëm kolltugofakët dhe servilë të paskrupullt të mbështjellur me vellon e krimit,amoralitetit dhe korupsionit nga më të ndryshmet,pse jo dhe të agjenturave të ndryshme antishqiptare.Të barazosh 95 % të shqiptarëve etnik me 5% minoritarë,e aq më tepër të legjitimosh kriminelët e gjenocidit dhe etnocidit të ushtruar ende pa dy decenie më parë, kur ende freskia e dhimbjeve mbi vare nuk ashtë shuar,kur ende zbulohen varre masive dhe të tjerëve ,ku shpresa e dhimbjes për të dashurit e tyre nuk asht shuar,do të thotë dhe një krim në mes krimeve,dhe shqiptarët kanë kodet e tyre të pashkruara në raste të tilla,një sentencë e vjetër na kujton kur thotë se „Mund të jetosh me dy fytyra,por vdes i pafytyrë“.Sipas rregullave dhe normave të së drejtës ndërkombëtare,ndër të tjera,krime ndërkombëtare konsiderohen dhe ;“agresioni,zotërimi kolonial me forcë,gjenocidi,robëria dhe aparthejdi,si dhe pirateria në det të hapur“pra sipas së drejtës klasike ndërkombëtare“. (G.Gilbert,“The Criminal Responsibility of Staates“.ILC 39,1990,fq345).

Pa dashur që të thellohemi në detaje të simbolikave butaforeske si ajo e fundit të dy qeverive në Prizren, e cila ma së shumti do ti shërbejë qeverisë së Edvin Kristaq Ramës,si një gardh kapërcyes, në realizimin e një ëndre të tijën kahmotshme për tu ulur dhe në prehërin e beogradit se sa „të drejtës Kushtetuese për mbrojtjen e shqiptarëve kudo ku ata janë“,ky do bredhi ashtu siq kishin bërë dhe para ardhësit e tij gjysëm shekulli me radhë,shqiptarët përsëri do të mbeten në hamullitë e tyre përgjersa lobet dhe shërbeimet sekrete sllavo-greke kapin majat e pushteteve shqiptare.

Shqiptarët nën Malin e Zi,janë të privuar nga vendim marrjet egzekutive,të diskriminuar në sferën e kulturës dhe nën presionin e shpronsimit duke rivënë në skenë mënyrën e shtetërimit të pronave shqiptare përmes së cilës politikë defaktorizohet pjesa e kombit shqiptar atje.

Shqiptarët e Luginës së Preshevës nuk vuajn nga lëmoshat e kristaqthaçëve,por vuajn nga kolonializimi agresif shovenist serb,i cili në mënyrë institucionale dhe dretpërdrejtë bën çmos për zbrazjen e Luginës së Preshevës dhe rikolonializimin e saj me serb të Banatit e Kikindës,ndaj veç lërjes jashtinstitucionale,ndalesave buxhetore,përdor dhe masat e presioneve psikologjike,duke e rrethuar të tërë Luginën nga Medvegja në Bujanovc me ushtri e xhandarmëri,dhe të heshtësh faktin me realitetin po ashtu asht dhe një krim.

Ndaj politikanët shqiptarë kozmopolit po heshtin problemin e pazgjidhur kolonial shqiptarë në gadishullin ballkanik,është një çështje në vete dhe për vete,mirëpo kjo nuk duhet ti japë dhe „privilegj“mbi asnjë bazë qoftë morale,politike apo shkecore,të mos ngrijë zërin apo të korrigjojë,apo ndërtojë madje dhe të artikulojë programe politike mbi baza shkencore, strategjike kombëtare,siç artikulohen përmes Nacionalistëve Shqiptarë,mbase çështja kombëtare shqiptare,nuk duhet parë vetëm si një çështje monopoli të elitave drejtuese politike shqiptare qofshin dhe të momentit zyrtare shqiptare,por duhet ndarë me shkencën dhe intelegjencën mbarëshqiptare si mbrenda Shqipërisë Etnike ashtu dhe jashtë.Tek e fundit të gjitha fazat e kolonializmit të trojeve shqiptare ( që përmendëm më lartë) duhet të ngrishë ndërgjegjen kombëtare shqiptare se rreziqet janë permanente përderisa rishfaqen bollshevizmat me teoritë e tyre antikombëtare për „konfederat Ballaknike“ apo „ballkani perendimor“ „fqinjësie të mirë“ e kështu me radhë duke parapërgaditur opinion shqiptar me idetë qëllimkqija dhe antikombëtare për mbledhje të përbashkëta edhe me ato,greke, malazeze,sllavomaqedonase dhe një ditë kur të shohim dhe ate serbe.Intelegjenca shqiptare duhet duhet pa rreshtur të ngrejë zërin dhe ti dekonspiroj këto djallëzi sllavo-greke,që u servohen opinionit shqiptar përmes servilëve dhe puthadorëve të tyre në Tiranë,Prishtinë e Shkup,mbase kjo do të ishte një fatalitet gjithkombëtar,në emër të disa „integrimeve“ ireale.

Cështja kombëtare shqiptare nuk mund të heshtë dhe durojë në përditshmërinë e saj suplementët e tradhëtisë dhe demagogjisë së politikbërësve shqiptarë apo ato të paskulisave diplomatke ndërkombëtare.Kjo mënyrë politike servile e kolltugofakëve të Tiranës dhe Prishtinës,mund të rrezatoj dhe dëmtojë rëndë dhe përpjekjet për liri e demokraci institucionale të shqiptarëv për rreth si në Mal të Zi,në Luginën e Preshëvës dhe në Fyrom.

Në të kundërtën do të inkurajonte servilët politik të integristëv të Fyromit që dhe më tej të thellojnë në emër të pushtetit antishqiptarizmin e tyre,mënyrë që dita ditës i forcon në një koloboracionizëm të hapur me sllavomaqedonasit.Pse duhet të themi kështu !?

RROBËRIT E LUMTUR TË FYROMIT

Shqiptarët në Fyrom si kurë më parë gjenden në shënjestër të pushtetit unitarist sllavomaqedonas,ata jan të goditur nga të gjitha poretë e jetës private,shoqërore, politike,ekonomike kulturore e fetare.Ky shtet hibrid i cili paraqet një konglomerat artificial i cili në mbrendësinë esaj kam ë shumë shqiptarë etnik (880.000),turq,bullgar,vlleh,serb e boshnjak e magjupë se sa vetë sllavomaqedonas,tregon ambiciet e saja me „elegancë“ që të jetë trashigimtare e vërtetë e sistemit kriminel të ishjugosllavisë,madje duke u vërë në boshtin mes Beogradit dhe Athinës,kur asht në pyetje Kombi Shqiptar.Na ka ra rasti të dëgjojmë edhe fyerje të tillë nga kuvendi i tyre duke na emërtuar si „makedonski albanci“ që në përkthim do të thotë“shqiptarët maqedonas“,dhe për fat të keq po këtë kurth mirë të programuar do ta kapin edhe mediat shqiptare në shtetin amë,pa e menduar se adresojnë një fyerje ndaj pjesës së kombit të vet që përbëjnë gati 1 miljon shqiptarë etnik në trojet e tyre etnike,të pushtuara nga aleanca e krishterë ballkanike që më 1912 dhe të kolonizuara nga ardhacakë serb,bullgar,dhe egejas.Dhe ripushtimit të këtyre trojeve etnike shqiptare pas vitit 1944, pikërisht në saje të bashkëpunimit të komunistëve shqiptarë me ato serbosllav.

Në gjendjen e sodit ku gjenden shqiptarët nën Fyromin,e kanë të vështirë shqiptarët të kuptojnë se nga kush marrin goditjet ma të rënda dhe shpesh të papërballueshme,nga politikanët miopë të shtetit amë,që marrin të drejtën të krahasojë një komb një milionësh në trojet e veta autoktone,me nja 4500,sllavomaqedonas të Liqenasit,nga srvilizmi dhe vazaliteti i „inetgristëve“shqiptarë të akomoduar në dyert e një sistemi albanofobikësh,apo nga sistemi i cili përdor në mënyrë të paskrupulllt dhe mirë të drejtuar të gjitha mekanizmat shtetërore me botëkuptime shkombëtarizuese dhe praktika etnocidit në të gjitha nivelet e sistemit „shtetëror“

Duke përdorurorganet e gjygjësisë,policisë shtetërore me gjithë sigurimet e saja të fshehta, dhe grupet e tyre mafioze për të luftuar jo vetëm opozitën shqiptare atje,por edhe për të mbërthyer intelegjencën dhe median shqiptare,kjo sjellje e përcjellë dhe me vrasje enigmatike, me procese të montuara politike,me incidente raciste ndaj të rinjëve shqiptarë,vizatime kryqash nëpër vendbanime shqiptare,uzurpim pronash të vakëfeve muslimane, ndërtim kishas në vendbanime shqiptare,ngritje kryqash me buxhet edhe të taksapaguesve shqiptarë,provon qartasi që nëqoftëse atje ka ndeshje të ndonjë politike gjeostrategjike evropiane apo të SHBA-ve,atëherë shqiptarët minimum që duhet bërë patjetër duhet federalizuar Fyromin,ashtu siç është dhe Belgjika,ose kjo kreaturë duhet të pësojë fatin e ishjugosllavisë komuniste.

Ideja e hedhur në treg se shqiptarët do të bashkohen „nën qiellin e evropës së bashkuar“ tashmë sa vjen dhe po i çjer maskat e gënjeshtra,këtë die perverse e hedhur nga politika „Tironse“ dhe e përcjellë nga disa diplomatë dallkaukë se gjoja në EU apo me aderimin në NATO,shqiptarëve do t’ju përmirësohet statusi politik është aq sa për të qeshur edhe për të qarë.Dhe pikërisht kjo tezë kolltukofagëve u jep të drejtën që popullit shqiptar ti hedhin pluhur syve,për të mbajtur në pushtet dhe për ti gëzuar të pakta ato privilegje që ia mundëson një qeveri dhe një kryeministër serbofil siç është ai i Fyromit.Kjo politikë tregon qartazi animozitetin e parimeve racionale në mes të qytetarit shqiptar dhe politikanit shqipfolës.Nga ky animozitet buron dallimi i qartë tashmë qoftë në veprim,mendim apo dhe realizim në drejtim të zgjidhjes të çështjes shqiptare,pamvarsisht se partia shqiptare e ulur në prehërin e kryeministrit serbofil mbetet në vazhdimësi një rrobër i lumtur,i një grupi udhëheqësish të tyre të zënë peng,kursi politik është ma se i domosdoshëm në relacion me qytetarët shqiptar, parrullat e tyre që hedhen se ndërkombëtarët nuk lejojnë ribashkimin e shqipërisë,janë pallavra të kota dhe boshe.As Europa por as SHBA-të fillimisht nuk ishin për zhbërjen e ishjugosllavisë por u zhbë.Shqiptarët nuk do të mund gjithmonë të gëlltisin broçkulla të tilla si gjer më tani,madje në mënyrë krejt të paturpshme dhe ofenduese kur ti shohësh se si para kamerave televizive dhe në mediat e shkruara,deklarojnë se „shqiptarët janë shtetformues“ ose „skemi kuadro“ për këtë apo atë post.Këta miopë lëshojnë ofendime ndaj tërë një kombi atje,duke u dhënë duar dhe gojë të lirë shovenistëve sllavomqedonas. Kjo tashmë na bën të vemë në dyshim qëllimin e këtij grupi familjar drejtuesish të integristëve.,ndaj ata mes të lakmuarit të padronit dhe partisë për të defokusuar pllatformën politike sipas vullnetit dhe të drejtave kombëtare shqiptare në Fyrom,ky grup megallomansh do të përcaktohet për të parën, meqë për të dytën është në nivelin e rrobit.

Përgjithësisht siç thash që nga fillimi kemi më shumë arsye që shqiptarët të flasin hapur dhe në unison të  rihapin për kontestin historik e politik,ashtu siç edhe kanë të drejtën legjitime të përcjellin zërin e arsyes në adresë të ndërgjegjes intelektuale e politike shqiptare.Një komb prej 12 miljonësh nuk mund të qëndrojë gjithmonë kujdestar mbrojtës nga shovenizmat sllavo-greko ortodokse që na rrethojnë,kur ne me të drejtë kujt si kemi borxh,por na kanë borxhe,edhe ata që na i prenë gjumtyrët edhe ata që na i morën.Rivendosja e ekulibrave në gadishullin ballkanik duhet domosdoshmërisht të rivendosen,në të kundërtën do të mbetemi gjithmonë gazi i botës duke qarë e shkruar letra dyerve të ambasadave cilat do qofshin ato.Ne shqiptarët kemi të gjitha potencialet që sot në shekullin XXI mos druajmë nga ropatjet për rreth oborit.

Bern-Zvicër