Fitorja – Dielli

Hoti: Fitorja jonë çliron Kosovën dhe krijon perspektivë për fëmijët tanë

June 9, 2017 by dgreca

unnamed (3) unnamed (2) unnamed unnamed (1) Para mijëra simpatizantëve të koalicionit të djathtë, kandidati për kryeministër nga LDK-AKR-Alternativa, Avdullah Hoti, ka thënë të premten se fitorja jonë nënkupton çlirimin e Kosovës dhe krijimin e një perspektive për fëmijët tanë.
“Të nderuar qytetarë. Sot, iu shoh të lumtur. Sytë tuaj e tregojnë këtë. Dhe keni të drejtë. Fitorja është afër. Kjo fitore e çliron të ardhmen tonë. Kjo është fitore për fëmijët tanë. Askush më nuk mund të mbajë peng të ardhmen e vendit tonë. Fitorja jonë lindi në Podujevë, Obiliq, Fushë-Kosovë, Kaçanik, Junik, Deçan, Drenas, Shtime. U rrit në Pejë, Gjakovë, Istog, Ferizaj, Lipjan, Viti, Gjilan. Sot, po kulmon këtu në Prishtinë, me këtë masë të jashtëzakonshme”, ka thënë Hoti.
Ai i ka garantuar të gjithë qytetarët e Kosovës se do ta mbrojmë fitoren tonë dhe askush nuk mund të shkelë mbi të, sepse ne Brezi i Republikës bashkë me qytetarët jemi më të fortë se kurrë.
“Kur baballarët tanë, në krye me arkitektin e pavarësisë, Presidentin Historik Ibrahim Rugova, filluan projektin për pavarësinë e Kosovës, shpresa ishte e madhe. Ajo ishte shpresë për një Kosovë të pavarur, të zhvilluar, demokratike, me rend dhe ligj, të integruar në Bashkimin Evropian dhe në NATO. Sot, ai testament i baballarëve tanë na është besuar ne, Brezit të ri, Brezit të Republikës. Ne jemi të gatshëm ta marrim këtë përgjegjësi. Mua më është besuar ta udhëheqë këtë projekt historik. Dhe unë e mbaj fjalën”, ka potencuar Hoti.
Ai ka deklaruar se Republikën mund ta bëjnë vetëm njerëz të ndershëm e atdhetarë dhe ky është ekipi im, kjo është lista që ne ua prezantojmë.
“Lista jonë përbëhet nga njerëz që e njohin Republikën si atdheun e tyre të vetëm. Mbrojtës të lirive themelore. Liberalë. Ithtarë të pushtetit të deleguar. Legalistë. Ëndërrimtarë për Kosovën që duam. Por, mbi të gjitha, njerëz të dashuruar në atdheun dhe familjen e tyre. Këta njerëz jemi ne, Brezi i Republikës”, ka thënë Hoti.
Kandidati i djathtë për kryeministër ka deklaruar se na duhet patriotizëm qytetar, që mbron të drejtën tonë për jetë më të mirë, që mbron mundësitë tona të barabarta dhe na duhet patriotizëm qytetar, për t’i mënjanur ata që na mbajtën peng kaq gjatë.
“Kosova ka nevojë për një rrugë të re politike. Unë kam marrë përgjegjësinë, që bashkë me aleatët, ta bëj këtë. Dhe unë e mbaj fjalën e dhënë”, ka shtuar Hoti.
Sipas Hotit neve na duhet një Qeveri e vogël dhe e përkushtuar, na duhet një qeverisje me qytetarin dhe për qytetarin. “Unë jam këtu sot për të komfirmuar para jush vullnetin dhe gatishmërinë për t’i udhëhequr këto ndryshime”, ka shtuar ai.
“Nuk mund të lejojmë më tutje dhunimin e lirisë sonë. Nuk mund të ketë indiferencë ndaj shkeljes së lirisë. Ky është rasti ynë për të realizuar ëndrrën e lirisë. Ne jemi përcaktuar për Republikën. Ne do t`ia dalim. Fatin tonë do ta marrim në duart tona më 11 qershor. Kthim prapa nuk ka. Republika u përket qytetarëve”, ka potencuar kandidati për kryeministër.
Hoti ka thënë se përcaktim i yni nuk është çështje partie, por është çështje e përcaktimit të fatit të fëmijëve tanë, është nevojë që çdo zemër ka për ta gjetur lumturinë, përmes drejtësisë, barazisë e të vërtetës.
“Këto ditë kemi udhëtuar bashkë në çdo cep të Kosovës. Ju kemi larguar nga obligimet tuaja, hallet e preokupimet, për t`ua bërë me dije sa e rëndësishme është vota juaj. E kemi bërë këtë, sepse kemi marrë përgjegjësinë e madhe – ta kthejmë te ju lirinë e vjedhur. Atë liri të kapur, të nëpërkëmbur e të përbuzur. Ne duam që përmes votës së 11 qershorit ta çlirojmë lirinë tuaj nga kapësit, një herë e përgjithmonë. Ja pse na duhet vota juaj, e secilit prej jush. Edhe e atyre që nuk na kanë votuar deri tash, për shkak të hallit apo të mashtruar, apo edhe për fajin tonë. Ne iu kërkojmë ndjesë. Por, tash ka ardhur koha të ktheheni në shtëpinë tuaj. Aty ku kanë lindur ëndrrat tuaja për liri, pavarësi e demokraci – në familjen e madhe rugoviane”, tha Hoti.
Ai ju ka drejtuar qytetarëve, në mënyrë të veçantë vajzave dhe djemve që për herë të parë u drejtohen kutive të votimit. “Unë kërkoj nga ju, të dashur të rinj, që votën, ashtu si dinjitetin, ta ruani si të shenjtë. Vota juaj është përcaktuese për të ardhmen tuaj. Ajo do ta bëjë ndryshimin e duhur. Ju lus që më 11 qershor të dilni në zgjedhje, krenarë dhe besimplotë se ndryshimi po vjen bashkë me ju”, ka qenë mesazhi i Hotit për rininë.
Ai është shprehur i bindur se do t’i fitojë këto zgjedhje, por ne na duhet një fitore e madhe, për ta çkapur shtetin, për t’i çuar në opozitë kapësit e saj.
“Vetëm fitorja jonë i siguron Kosovës frymëmarrje të lirë. Me mbështetjen tuaj më 11 qershor, ne do të krijojmë një qeveri që do ta udhëheqë Kosovën kah përmbyllja e shtetndërtimit. Vetëm qeverisja jonë, Kosovës ia çel rrugën për integrimet euro-atlantike, sepse vetëm ne jemi forca proevropiane”, ishte mesazhi i Hotit.
Kandidati i djathtë për kryeministër ka thënë se ne do të sjellim liberalizimin e vizave, ne do ta krijojmë ushtrinë e Kosovës, ne e përfaqësojmë denjësisht shtetin tonë, ne jemi seriozë përballë të gjitha obligimeve ndërkombëtare, ne do ta reformojmë dhe do ta pavarësojmë sistemin e drejtësisë, ne kemi miq të fortë që na besojnë dhe na ndihmojnë, na besoni neve, më besoni mua dhe dilni masivisht në këto zgjedhje, që janë referendum për Kosovën.
“Bashkë do ta vulosim të ardhmen evropiane të Kosovës. E diela është ditë feste. Siç thoshte Presidenti Rugova, në këtë ditë vishuni bukur, të dukuni bukur, sepse 11 qershori do të jetë festa jonë e madhe. Zoti e bekoftë Kosovën, Zoti e bekoftë popullin e saj, Zoti i bekoftë miqtë tanë! Mirupafshim në Festën e fitores”, ka përfunduar Hoti.

Zyra për Informim e LDK-së

“FITORJA SI E PIROS” DHE QYTETI I NDËRTUAR ME URDHËR TË PIRROS

May 18, 2016 by dgreca

Nga Gëzim Llojdia*/

1. Qyteti që ndërtoi Pirro gjendet disi km më sipër ndoshta 7 km nga fshati Saraqinisht. Antigoneja është një ballkon ku në prerin tënd qëndron lugina e Drinos përballë qytetit të Gjirokastrës. Fokusi përfshinë një pamje magjepse . Rrënojat këtu qëndrojnë kohës prej fund të shekullit të 3-të dhe në fillim të shekullit të 2-të, kur mori formën e një qytet shteti dhe u kthye në një nga vendbanimet më të rëndësishme të antikitetit. Qyteti shtrihet në një kurriz të gjatë e të sheshtë të kodrës së Jermës rreth 600- 700 metra mbi nivelin e detit, në afërsi të fshatit Saraqinishtë, përballë pamjeve të bukura të Gjirokastrës. Sipërfaqja e përgjithshme e qytetit brenda dhe jashtë mureve është rreth 90 hektarë.

2. Shëtitje në hapësirat e pamata të qytetit me emrin e Mbretëreshës Antigona. Lojra sportive ne lëndinat plot lule. Ushqim i shijshëm nen hijet e lisave shekullore. Ujë i pastër dhe i freskët nga burimet me ujë kristal te Antigonese. Shëtitje me kuaj dhe biçikleta. Futboll dhe volejboll. Birra dhe pije freskuese, qofte dhe shishqebap zgare, djathë dhe veze fshati. Kjo është një ditë pikniku në qytetin e Pirros. Antigoneja në pranverë shtrohet në një qilim masiv të gjelbër. Autobusët, automobilat e tjerë qëndrojnë më sipër ngase ledhet janë të mbushura me rrënoja. Pllajat mërzejnë në diell i bëjnë, hije trupit të vet. Përpara se të lini pas korijet e gjelbëruara, vështrimin e fundit e hedhe nga qyteti i Pirros. Kështu më ka ndodhur kur isha në Antigone. Më ftoi Engjell Serjani se ,Lushi,unë,Bashkimi,Marini e ndonjë tjetër për herë të parë në Shqipëri bëmë të vizitueshme parqet arkeologjike,një traditë që vijon edhe sot,me pak njerëz dhe vullnet kthyem këto qendra arkeologjike nga qendra të harruara nga kohët dhe njerëzia e këtij vendi në destinacione turistike të preferuara. Nëse sot flasim për arkeologji shqiptarët kuptojnë parqet e Butrinit,Apolonisë,Bylysit,Amanti,Oriku,Finiq.

Kjo përvojë që lindi për herë në parë në SHBA,u muarr si një mësim ku sot turizmi arkeologjik kulturor është i preferuari turistëve të huaj.

Duke folur për Lushin dua të them se Lushi gjatë kohës që qëndroi drejtorë ka ndërmarr ekspedita dhe e ka zbukuruar qytetin e Pirros me një sërë projektesh. Ndiqni ritmin e kësaj dite .Në përmbajte shfaqet e qetësuar,e zakonshme,gati e rëndomtë,mirëpo brendia e saj është plot thesare .Thesarët e kësaj bote, nuk fshihen në brendi të tokës,por rrojnë në thellësitë e shpirtrave . Kapjen e fillit,që bëri Lushi ,bënë për ti paraprirë poezisë,delli i pashfaqur ende,nuk dihej rruga, që do të ecte,traga dhe fush-pamja që do të përshkonte , gjurmët nuk shiheshin qartazi,por brendia e shpirtit pluskonte lëvizje sizmike. Lushi dhe 5 shtetarë të tjerë e kthyen Antigonen në një qendër arkeologjike të vizitueshme. Duhet vlerësuar edhe kontributi i tyre , leximi i të cilës është paraprirë nga puna dhe idetë për të ndriçuar një qytetërim të humbur. Pikërisht fryma e këtij njeriu plot ide. Era nuk e rrëzoi në përruan e thellë. E zgjoi atë ëndërr të fshehur,shpirti i lartësuar për të bërë punesa të mbara. Prandaj ndikimi i Lushit nuk shfaqet rastësor,i beftë,por është përcaktues është një lloj skalitje siç bënë me gurin skulptori, pikërisht në saj të forcës,që i dha fryma e tyre, Antigoneja sot është qendër e vizitueshme . Ata që kthehen prej andej,qoftë nga Antigoneja, Amantia,Oriku,Bylisi sepse Apolonia apo Butrinti kishin qenë destinacione turistike jo shumë të njohura,por sigurisht kishin qenë janë koshientë të tregojnë se kanë parë një qytet magj,i kur mjegulla e bardhë si një napë e ka përpirë të gjithën dhe mbretesha Antigona ende fle në kujtesën e qytetit. Po Pirro ku është?

Pirro, mbreti i Epirit .Gjithkush e di emrin e Pirros, proverbial për vlerën e fitoreve të kryera, por edhe për finalitetin e fitoreve të shumta në fushë, shkruan autori italian Sandro Caranzano. Pirro i përkiste fisit të Molosëve,( ndarjet rreth shekullit të katërt para Krishtit në Epir,thotë autoriitalian). Molossi i njohur në origjinën Trojës prejardhja un’ori, duke sjellë lindjen e postipite të tyre AK. Molossus, bashkimi i Neoptolemus (birit të Akilit) dhe Andromaka (e veja e Hektorit). Sipas traditës, pas një seri aventurave, të dy kishin vendosur rezidencën në qytetin e Butrintit (në jug të Shqipërisë). Ky version i mitit, nuk është vulosur tjetërkund, u zhvillua ndoshta në një tavolinë në epokën klasike si shtysë nga sundimtarët, të cilët tregonin istoria është marrë nga Euripidi nell’Andromaca dhe kështu, dramaturgu i njohur ishte i ftuar në qytetin Mollosisë e Passaron për të mbikëqyrur skenën e tragjedisë.Plutarku në jetë paralele tregon për shumë zyrtare të Pirros, një gjeneral i cili udhëhoqi ushtarët i veshur me përkrenare të veçantë, të stolisur nga dy brirë dhish. Në rininë e tij, e dëbuan nga shtëpia, Pirro kishte shkuar për të kërkuar pasurinë e tij në ushtrinë helene Pas disa teste ndalet, Dhimitër I i Maqedonisë (një nga pasardhësit e Aleksandrit) e kishte dërguar në Egjipt në gjykatën e Ptolemies si një peng, një pozicion që i dha atij mundësi interesante. Hyri në zemërgjerësi të mirë të sundimtarit të Egjiptit, Ptolemeu I, Pirro ka pasur privilegjin të martohet me Antigonën, vajzën e shtratit të parë të mbretëreshës së Egjiptit. Në vitin 297 p.e.s komandanti u kthye në Epir me nusen e tij të re dhe me kurorë pas vdekjes së saj Cubase Gino Neoptolemus, ku është përfolur se ai ishte helmuar. Për të cilën një brez tragjike që shoqëroi Pirron gjatë gjithë ekzistencës së saj të trazuar, princesha egjiptiane vdiq vetëm dy vjet më vonë. Pirro ka kërkuar për të përjetësuar emrin saj e cila është drejtuar nga qyteti që ishte duke u përgatitur për ta gjetur: Antigonenë. Ajo ishte planifikuar të ndërtohej shtatëqind metra lartësi, në zemër të luginës së lumit Drino (rrugë strategjike në mes të Epirit dhe Ilirisë), ulur në një vend të bukur panoramike mbi kodrat që tani dominojnë qytetin e hipnotizuar Gjirokastrën, thotë autori italian.

Antigonea është simbol i pranisë së udhëheqësit më të famshme në Shqipëri,dhe është gjithashtu vendi më i rëndësishëm arkeologjik sot. Plani urban respekton traditën e qyteteve fqinje me blloqe drejtkëndëshe me përmasa 51 x 102 m përshkuar,nga lindja në perëndim nga një rrugë e madhe, që shtrihet për 900 metra. Planifikimi urban është studiuar teorikisht, duke krijuar tre rrethe: Akropoli i cili gjithashtu ka vendosur shtabin ushtarak, një hapësirë e gjallë e përbërë nga agora dhe një shtesë .Fillimisht i lirë në pritje të ardhjes së qytetarëve të rinj nga vendi. Qendra u bë një nga më të populluar të rajonit, si një pikë referimi për biznesin dhe zejtari të cilësisë.

-Antigonea, shkruan Sandro Caranzano ,nuk ishte padyshim i vetmi qytet i madh . Si dhe ka ndërtuar në mendjet e tij , Butrintin dhe Finiqin, mbretëria zgjatet më në jug, në, ku kishte Ambracia dhe Passaron (qyteti ku mbretërit u betuan për besnikëri ndaj ligjeve dhe ishin të vendosur) Molossi gjithashtu ka dominuar me orakullin e famshme Sanctum e Dodonës, ku priftërinjtë, sipas një tradite të lashtë, kanë emetuar përgjigjet me interpretimin e fëshfërimën e gjetheve në erë të një lisi të shenjtë të Zeusit. Aleatët italian të Pirros dhe romakët vetë mbetën jo shumë të habitur nga ushtria imponuese me udhëheqës epirotë,madje nga rrufet e fitoreve të tij, por edhe imponimi tërheqës , e cila frymëzoi të famshme shprehje duke thënë “fitore e Pirros”.

Prej vitit 2011 gërmimet në Antigone i kryen një ekspeditë e Institutit Arkeologjik me udhëheqës prof .Dr Dhimitër Condi.

Historia e qytetit. Gërmimet e para janë bërë nga arkeologu grek Evangeliades Demitrios në vitin 1913, por ishte arkeologu i njohur shqiptar Dhimosten Budina i cili, në vitet 1970 dhe 1980, zbuloi planin e qytetit dhe gjithashtu emrin e tij. Një seri prej monedhash bronzi të gjetura gjatë këtyre gërmimeve ishin përdorur ndoshta për të votuar në asamblenë e qytetit. Ato ishin stampuar me mbishkrimin Antigonean nga ku u identifikua dhe emrin i qytetit historik për herë të parë. Pirroja i vuri emrin qytetit Antigonea – sipas emrit të gruas së tij të parë, vajza e një familje fisnike maqedonase të Berenikës dhe Fillipit. Më vonë Berenika u martua me Ptolemeun, mbretin e Egjiptit dhe pasardhës i Aleksandrit të Madh, në oborrin e të cilëve Pirro u njoh me Antigonenë. Përveç gruas se tij, Pirroja nderoi edhe vjehrrën –Berenikën duke i vënë emrin e saj një qyteti të Epirit .Kur Pirro ishte 17 vjeç, sipas Plutarkut, historian i lashtë, një kryengritje e përmbysi atë si mbret dhe ai u vendos nën kujdestarinë e Mbretit Dhimitër i Maqedonisë. Më vonë dërgua në oborrin e Ptolemeut. “Duke qenë se Pirro ishte i shumë i aftë të bënte për vete njerëzit e fortë dhe i urrente frikacakët, dhe meqenëse ishte shumë i sjellshëm dhe i urtë në jetë, sipas shkrimeve të Plutarkut, ai u zgjodh midis shumë princërve të tjerë të martohej me Antigonën. Kjo martesë i dha Pirros një emër shumë të mirë dhe e bëri shumë të njohur. Me ndihmën e gruas së tij të mirë, Pirroja ia doli të mblidhte para, të ngrinte ushtrinë dhe të kthehej drejt Epirit për te rimarrë fronin mbretëror. Antigonea, qyteti i dytë i provincës Epiriote të Kaonisë, pas Foinikes, si nga përmasat edhe nga rëndësia, kontrollonte të famshmen Via Egnatia që lidhte Dyrrachium (Durrësin), Apolloninë dhe Orikumin, me malësitë e Janinës dhe Epirit Jugor. Për shkak të pozitës së rëndësishme gjeografike, në një kodër dominuese te quajtur Jerma, në mes të luginës së Drinos, Antigonea u bë e njohur si përfaqësuese e kulmit të zhvillimit ekonomik. Qyteti ishte i rrethuar nga mure solide rreth 4,000 m gjatësi, që mbronin qytetin nga të gjitha anët, veçanërisht në pjesën jugore dhe perëndimore ku rreziku ishte më i madh për shkak të terrenit. Muret fortifikuese dhe ato të shumicës së shtëpive të zbuluara deri tani, janë bërë me blloqe të madhësive të mesme e të mëdha guri gëlqeror, të marra nga gurorja e malit të Lunxhërisë. Askund tjetër si në Antigone, krahasimisht me shume qytete të tjera të fortifikuara në maja malesh, tipike për qytetet e lashta të zbuluar në Shqiperisë së sotme, arkeologë kanë mundësi të studiojnë zhvillimin urbanistik dhe arkitekturor. Kjo sepse Antigonea dallohet nga qytetet e tjera të lashta për planin e saj urban të tipit hipodamik, katërkëndësh dhe të rregullt, i ngjashëm me shumë qytete helene të Greqisë. Për herë të parë në qytetet e lashta në Evropë elementet urbane dhe arkitektonike të zbuluara, japin një ide të planifikimit te qytetit, duke treguar se Antigonea është ndërtuar me një urdhër, dhe nuk është zhvilluar më ndër vite. Në vitin 198 para Krishtit, ushtria romake mposhti ushtrinë e Filipit te V-të, mbretit të Maqedonisë afër Antigonesë. Ashtu siç raportohet nga gjeografi Strabo, në vitin 167 para Krishtit, Antigonea dhe 70 qytete te tjera të Epirit u shkatërruan nga ushtria e Emilius Paullus (Pal Emili), i cili mori hak për dëmet e shkaktuara Italisë nga Lufta e Pirros. Zhvillimet e mëtejshme të qytetit dëshmohen vetëm nga mbetjet e gjetura të kishës, në dyshemenë e së cilës ka një mozaik të Shën Kristoforit dhe një emblemë greke që dëshmon ekzistencën e qytetit ne periudhën paleo – kristiane. Kjo kishë ishte ndoshta godina e fundit e ndërtuar në rrënojat e Antigonesë së lashtë dhe që u shkatërrua gjatë sulmeve sllave në shekullin e 6-të të erës sonë.

Antigonea, qyteti i ndërtuar me urdhër të Pirros për nder të gruas së tij si shenjë e dashurisë së tij, u dogj brenda një nate me urdhër të gjeneralit Romak Emilius Paullus(Pal Emili) në vitin 167 Para Krishtit si hakmarrje dhe në shenjë urrejtje, për aleancën e një pjese të fiseve Epirote me Maqedonasit ,që luftuan kundër Romakëve.

Si një histori gërmimi nisi puna me gërmimet e kryera nga arkeologët shqiptarë në vitet 60-70 në afërsi të fshatit Saraqinishtë çoi në identifikimin e qytetit të fortifikuar të Antigonesë. Identifikimi është i bazuar në zbulimin e katërmbëdhjetë monedha bronzi me mbishkrimin “Antigoneon”, që gjendet në një nga shtëpitë Siti është i vendosur në maje të kodrës në anën lindore të luginës së Drinos. Antigonea shtrihet në një kodër rreth 700 metra mbi nivelin e detit dhe ishte në një pikë e rrethuar plotësisht nga një mur të fortifikuar vlerësuar në katër kilometra në perimetër, me përhapjen e qytetit që mbulon shumë hektarë. Agora e qytetit është gërmuar dhe një stoa, 59 m e gjatë dhe 9 m të gjerë është sjellë në dritë. Monedha nga shtete të ndryshme të qytetit janë gjetur në gërmimet, ato u përkasin : Kërkyra (Korfuzit), Apollonia, Dyrrachium, Orikumit, Ambracia .Shumica e monedhave janë bërë prej bronzi, por disa monedha argjendi.Janë të dukshme mbetjet e një bazilike Paleokristiane , të zhvarrosura gjatë gërmimeve në vitin 1974.

Mark Cartëright te Ancient History Encyclopedia,shkruan:Pirro (edhe Pirro ose Phyrrhus, c 319 -. 272 pes) ishte mbreti i Epirit në mes të 306 dhe 302 pes dhe një herë në mes të viteve 297 dhe 272 pes.Ka korrur fitore të mëdha kundër ushtrive të Maqedonisë dhe Romës, ai konsiderohet si një nga komandantët ushtarakë më të mirë në histori dhe të favorshm është krahasuar me Aleksandrin e Madh nga gjeneralët të tillë si Hannibal. Për shkak të humbjeve të mëdha të pësuara gjatë betejave të tij i ka dhënë shkëlqyeshëm emrin e tij me shprehjen e një “fitore e Pirros” e cila i referohet çdo suksesi ushtarak i cili vjen me një kosto të lartë për fituesit.

*Autori ka drejtuar parqet arkeologjike te Vlores.

Pa gurë është më e bukur fitorja

October 8, 2015 by dgreca

* Shqiptaret duhet t’i luten Zotit t’i ruaje nga vetevetja/

*Shoh një marri gati kolektive, televizionesh, studiosh, webesh… Shoh disa webe në Kosovë që e trajtojnë problemin e deklaratave të një djali nga Gora me emrin Miralem Sulejmani, si shkak paralajmërim të një rrebeshi vërshëllimash dhe sharjeve. E thonë me kënaqësi se, çfarë ka për të hequr i ziu në Elbasan…/

* Paska deklaruar që ndihet serb. Në fund të fundit, çfarë ka këtu për t’u befasuar. Një goran i lindur në Beograd, i rritur aty. Brenda një familje futbollistësh. Nga shkolla serbe. I suksesshëm në Europë. Mjaft t’i shikosh skedën. Çfarë duhet të presim./

Nga Ilir Levonja/

Nëse nuk fitojmë sot me Serbinë, nuk është faji i ekipit. Biles përgatituni të mos u shkumosni duke i sharë. Eshtë faji i juaji. I këtij publiku apo populli që mbeti me brohorima entuziazmi. Aq sa duket sikur është forcë vullnetare e përjetshme. Më vjen keq që shprehem kështu. Unë jam pjesë e juaja. Por me keqardhje zbuloj se jemi më shumë se sa duhet. Më shumë se sa duhet për zhurmë, për fjalë patriotike, për dukshmëri, për të bërtitur etj. Dhe me sa duket, as që kemi për të vënë mend. Më shumë se sa duhet të dehur. Më shumë …

Nuk e di nga i gjejmë këto energji çoroditëse. Këto shfryma që një njeri i urtë i përmbledh me thelbin e mbrojtjes brenda psikologjisë tonë. Zot na ruaj? Por nëse të tjerët, ata jashtë sojit shqiptar.

I luten Zotit t’i ruaj nga gjithçka. Shqiptarët duhet t’i luten t’i ruaj nga vetvetja. Pra jemi më shumë se normalja. Jemi sa për t’u dukur. Sa për t’u treguar esnaf me fjalë, jo si burrat që pretendojmë se i kemi dhe se i respektojmë. Nuk jemi të tillë… Dhe për më tepër tani, në liri.

Shoh një marri gati kolektive, televizionesh, studiosh, webesh… Shoh disa webe në Kosovë që e trajtojnë problemin e deklaratave të një djali nga Gora me emrin Miralem Sulejmani, si shkak paralajmërim të një rrebeshi vërshëllimash dhe sharjeve. E thonë me kënaqësi se, çfarë ka për të hequr i ziu në Elbasan. Përse? Paska deklaruar që ndihet serb. Në fund të fundit, çfarë ka këtu për t’u befasuar. Një goran i lindur në Beograd, i rritur aty. Brenda një familje futbollistësh. Nga shkolla serbe. I suksesshëm në Europë. Mjaft t’i shikosh skedën. Çfarë duhet të presim.

Patriotizëm? Për Gorën, apo goranët…? Të cilët edhe aty ku janë sot, flasin akoma sllavisht. Dhe ndihen serbë, bullgarë apo maqedonas? Pra në mes të Shqipërisë. Kurse një i rritur në mes të Beogradit, vetëm pse ka emër mysliam, duhet të ndihet shqiptar. Ndryshe është tradhtar dhe Elbasani do e fërshëllejë?! Ndërkohë që kemi shqiptarë që çfarë nuk po bëjnë të ndihen deri kinezë. Mjaft që të ikin prej asaj Shqipërie.

Dhe nuk e di pse duhet të kënaqesh kaq me ekzaltim, deri frenetisht sikur do ringjallim gjithë çfarë kemi humbur nga politikat shfarosëse të Serbisë. Madje ngelëm duke kujtuar genocidet, barbaritë, luftrat nga mesjeta e këtëj. Se kush ka të drejtë, serbët apo shqiptarët? Dhe sepse atyre u pëlqen të mashtrojnë historinë në sytë e njerëzimit, ne duhet ta zhbëjmë atë. Njerëzimi e di më mirë nga ne historinë. Por si nga tradita, nga vitet që palosen, e keqja e vetvetes i ka mbajtur në barazpeshë anët e kandarit. Nuk ka qënë vetëm i huaji, por edhe me ne njëritjetrin. Ndaj sot na ka kapur marrëzia.

Ndaj jemi edhe kaq të shfrenuar. Na ngjan se na ka ardhur shanci në derë që ata njëmbëdhjetë njerëz në fushë t’i dërrmojnë deri sa të na kënaqet shpirti ynë prej vullnetari të përjetshëm. Pa e kuptuar aspak se po i përgjigjemi, vulgaritetit historik me të njëjtën monellë. Jo për liri, jo për lavdi, jo për patriotizëm por thjesht se kemi rënë në grackën e vulgarizmit. Sidomos, së pari studiot e Kosovës. Një vrull i shfrenuar, të gjorët viktima, lufta, liria, vatani. Autobuzi i ekipit serb me flamur shqiptar. Si u ka shpëtuar serbëve? Si u a hodhëm?! Gorani Miralem Sulejmani etj. Ai ambasadori atje, që refuzoi notën e protestës etj. Bravo, bravo i qoftë. Këto janë përralla.

Ideollogji. Pasi sa kohë që nuk respektoni njëritjetrin dhe mbetët duke u zënë me domate e tranguj në Kuvend. Nuk ka komb kështu. Por ka njerëz që për komb kanë dëshirën e shfrenuar. Së dyti, mjaft i ratë më qafë gjoksit dhe dëshmorëve të luftës. Kosovën e çliroi NATO dhe Amerika. Po, kështu është. Ata e çliruan. E çliruan por jo për të themeluar 57 parti, jo për të rrahur gjoksin, jo për t’u vulgarizuar si armiku i juaj, jo për tu ekzaltuar dhe bërë qiellin e Ballkanit të barbarizuar nga një lloj reshje benzine sikur kemi kapur dhe çliruar botën.

Së treti këta tipa që përgjërohen me drone e që politikanët tanë dritëshkurtër i publikojnë pamjet e tij me mjekërr talebani, për heroin e stërrët të fushës së zezë. Ja morën shpirtin së kuqes.

Shqiponjës, etj. Që nuk ngopen dhe i shtojnë dozat deri në histeri. Ballistin po e përmend edhe bota. Po, po…, por nuk ka përse të jetë e habitshme, që pas disa ditëve të na thuhet se e kanë pompuar qëllimisht me sponsorizim të serbëve. Ata qytetarë që mallkojnë një qeveri kur ndalon.

Dhe që janë gati të shkelin me mijra ligje vetëm e vetëm që ”patrioti” ballist, të dali e të ndezi qiellin e benzinë.

Së katërti, shqiptarët brenda shtetit të kafshuar amë. Që edhe pse kanë një grup të mrekullueshëm profesionistësh, duan si e si t’i bëjnë talebanë xhihadistë.

Webe, statute me patriotizëm. Poza pa fund politikanësh. Dhe e keni vënë re, që këta shtetarët tanë mbushen plot statute e foto, me lojtarë me emër, me këngëtarë e aktorë. Dhe policë apo ushtarakë të vrarë. Vetëm në adete e mysybete. Jo në të përditshmen. Statute të tilla…, Mbytini, vritini etj.

Një komb një atdhe. Edhe pse ia mbajmë njëritjetrit traun tek hunda. Jemi vëllezër, jemi shqiptarë.Kthjellohuni se, qytetarisë së një vendi të lashtë i ka ardhur koha të dëshmojë. Për prapësitë e historisë që mundet edhe jo, të të duan ndëshkimin prej Zotit. Por jo prej shqiptarëve.

E sotshmja është një ndeshje futbolli që duhet të justifikojë edhe drejtësinë europiane karshi burokracisë dhe marrëdhënieve mes tarafeve dhe miqve të interesit. Që çuditërisht mëshirohen deri në intelektualë të tipit Mishel Platini. Shqiptarët e kanë brohoritur, adhuruar, dashurar.

Por puna është se ai u bë pjesë e pikërisht, kësaj vulgarizme globale që vuan prej shekujsh edhe qytetaria në Ballkanin perëndimor. Jepuni serbëve ujë bujarisht dhe lërini të qetë djemtë tanë.

Jepuni serbëve mesazhe paqeje. Po ashtu dhe njerëzimit nëpër botë. Jo tipat e ballistave që vdesin të duken talebane. Jepuni lule, jepuni brohoritje dhe tregojuni se klasit të respektit i erdhi shanci në historinë ballkanase të tregohet prej lashtësisë shqiptare. Ajo ka kohë që ka triumfuar.

I druhem kësaj shfryme, kolektive. Qoftë e afërt dita kur edhe të ndërrojmë.

95 VJET MË PARË-3 SHTATOR 1920, DITA E FITORES SË LUFTËS SË VLORËS

September 2, 2015 by dgreca

Gjurmime nga vrojtimet dhe ekspeditat në terren/
Shkruan: MSC. ALBERT HABAZAJ-Vlore/
Lufta e Vlorës gjatë verës së vitit 1920 (29 Maj – 3 Shtator), e cila u konkretizua me pastrimin e vendit nga forcat pushtuese italiane, apo siç e këndon kënga, me hedhjen në det të perandorisë së re apenine, u kurorëzua me gëzimin e fitores, me festimin madhështor që u bë në Vlorë më 3 shtator 1920, gati një shekull më parë, plot 95 vjet nga sot. Fitorja e Luftës së Vlorës bëri bujë në Rajon dhe në Europë, pati jehonë e tronditi shtetet e mëdha “padrone” të kontinentit të vjetër, ndikoi pozitivisht për Luftën e Koplikut dhe të Dibrës dhe rriti prestigjin ndërkombëtar të Shqipërisë. Lufta e Vlorës klasifikohet si një ngjarje me rëndësi komëtare në Historinë e Shqipërisë. Qe luftë e drejtë dhe e organizuar, kundër forcave ushtarake të armatosura të shtetit italian; qe një luftë e zhvilluar vetëm nga luftëtarë vullnetarë shqiptarë, nga të gjitha krahinat e vendit dhe pa dallim besimesh fetare: shqiptarë për Shqipëri: myslimanë, bektashinj, të krishterë ortodoksë dhe katolikë, burra dhe gra, jo vetëm nga Vlora dhe krahinat e saj, që mbajti peshën kryesore me Lumin e Vlorës, Himarën, Kurveleshin, Tepelenën, Mallakastrën, me Sarandën e Delvinën, me karvanet nga Vllehët e Selenicës, por të ardhur e të organizuar në çeta edhe nga Çamëria, Korça, Përmeti, Skrapari, Kolonja, Berati, Myzeqeja, Elbasani, Librazhdi, Pogradeci, Kavaja, Kruja, Durrësi, Tirana, deri edhe nga shqiptarët e Amerikës, por jo vetëm Vatranët e zjarrtë. Edhe logjistika e luftës u sigurua nga banorët e trevave shqiptare. Qeveria e Sulejman Delvinës e mbështeti fuqishëm Luftën termopiliane të Vlorës, e cila u drejtua nga Komiteti i Mbrojtjes Kombëtare, me Osman Haxhiun në krye. E majta europiane, që për kohën qe forca progresiste, qe një faktor pozitiv dhe mbështetje e fuqishme morale për çlirimtarët shqiptarë, që luftonin në të drejtën e tyre, për Atdheun e tyre. 3 shtatori i vitit 1920 është shënuar në kujtesën sociale të banorëve dhe të pjesëmarrësve, si dhe është shkruar në librat e historisë shqiptare si dita e çlirimit nga imperialistët italianë, apo nga Italia e parë, siç flitej në gjuhën popullore. U festua fitorja e Luftës së Vlorës dhe largimi i pushtuesve italianë nga Shqipëria. Ngjarjet e Luftës së Vlorës u pasqyruan në gazetën “Drita” të Veli Harshovës, Gjirokastër, me korrespodent Gani Iliazin, “Kuvendi” “Dielli” të Bostonit etj. Halim Xhelo qe frymëmarrja e kësaj epopeje termopiliane, siç qe Abdyl Frashëri për Lidhjen Shqiptare të Prizrenit.
Shoqëria “Vatra” e Amerikës dërgoi “Bandën” e shoqërisë së bashku me trupat vullnetare. Bandën e drejtonte muzikanti Thoma Nasi. Nuk mbetën pas as fetarët në këtë luftë, ku spikasin Babai i Teqes së Tepelenës, Ahmet Turhani, Baba Xhaferi i Përmetit, Dom Mark Vasa, At Shtjefën Gjeçovi, myftiu Osman Muka, etj. Një rol të veçant pati edhe italaini Xhovani Valencia, (arbëresh në origjnë), magazinier në Panaja i cili u dorëzoi magazinat e armatimit dhe të municionit luftëtarëve shqiptarëve. Është i rëndësishëm roli i Spiro Jorgo Kolekës si mendimtar, si orator, si mbështetës e ndërlidhës në mes qeverisë së Tiranës dhe kryengritësve. Për këtë arsye qeveria e emëroi Spiro J. Kolekën ministër Fuqiplotë për të koordinuar lidhjet në mes Komitetit “Mbrojtja Kombëtare” dhe krahinave të vendit. Gjatë zhvillimit të ngjarjeve të asaj vere të nxehtë të Njëzetës, do të jetë një nga figurat kyçe të veprimeve politike dhe diplomatike. Ai do të jetë dëshmitar i betejave heroike të bashkatdhetarëve të tij kundër pushtuesve deri në orën kur armiqtë dorëzuan armët dhe u nënshkrua Protokolli i Tiranës. Pas çlirimit të Vlorës, ministri Fuqiplotë, Spiro Koleka i drejtoi luftëtarëve dhe popullit një shpallje përgëzimi dhe lavdërimi, krenarie dhe mirënjohje, që përfundonte me thirrjet: “Rroftë Shqipëria!”, “Rroftë Fuqia Kombëtare!”
Në vrojtimet dhe ekspeditat në terren kemi përdorur praktikën e hapjes, e prurjeve e verifikimit dhe celebrimit të njësive origjinale folklorike që jetojnë e qarkullojnë në komunitete. Kemi takuar e kemi punuar me bartës, krijues, interpretues të folklorit burimor, të cilët mbajnë mend shumë vargje e këngë. Kështu, Feti Brahimi i njohur i Lapardhasë së “Janinës”, zotëron rreth 9 mijë vargje, nga të cilat 4 mijë krijime të tij tekstore e melodike. Vetëm në fshatin Kallarat kemi regjistruar 27 variante të EHLV, që bëjnë akoma jetë folkorike në hapësira të kufizuara banorësh dhe në raste të caktuara. Këtë e dëshmojmë dhe me regjistrimet e teksteve mbledhur në Kallarat, dhe me shkrimin original të bartësit Llambro Hysi, për të patur dhe një model të regjistrimit me dëshirën e vetë subjektit.
Nga njësitë e mbledhura vërejmë funksionin e këngës si institucion vlerësimi për figurat e shquara të LV dhe për bijtë e fshatit të rënë në atë luftë. “Futja në këtë lloj kënge – na thotë Ll. Hysi, subjekti me të cilin punojmë – është futje në historinë e asaj luftës epope”. Më 23. 11. 2012 në qendër të komunës Kotë, në Lumin e Vlorës morëm pjesë në nderimin që u bëhej tre të rënëve në Luftën e Janinës, të cilëve dhe me rastin e 100 – vjetorit të Pavarësisë Iu ngrit një memorial. Pjesëmarrësit kënduan këngë të ndryshme trimash, si “Janinës ç’i panë sytë”, si dhe kënga “Kanan t’u prish bukuria/ Le të rrojë Shqipëria!”, që i kushtohet heroit të LV, Kanan Mazes nga Shkoza, me një nofull copa – copa, nga predha e armikut, aty në Kotë, 93 vjet më parë, etj. Plaku 87 vjeçar nga Velça, Xhevit Ormëni, i biri i trimit të Njëzetës, Hasan Hyso Ormëni, këndoi këngën “Telat – o po ven’ e vinë,/ Telat -o”, një nga më të njohurat dhe më të përhapurat me temë nga Njëzeta, të cilën e kemi të regjistruar në DVD dhe e ruajmë po ashtu në USB, dëshmi konkrete të jetës folklorike që bëjnë disa njësi folklorike në mjedise tradicionale të caktuara. Siç trajtuam nga gjurmimet, që është me interes të theksojmë numrin relativsht të madh të varianteve të disa prej këtyre këngëve, që përfshijnë shifra të tilla si 14, 11, 8 (ashtu siç ndodhen edhe në sot AFIAKSA), mendojmë se ka jo më pak interes jeta folklorike që bën EHLV. Në këtë fokus, ndoshta do të ishte më e dobishme të evidentonim cilat janë ato njësi folkorike, në cilat hapësira, në ç’komunitete dhe si kohë kur e bëjnë këtë jetë kolektive. Bartësi i pasionuar, Ll. Hysi, që është dhe një studiues serioz, që mban mend shumë këngë të vjetra të Njëzetës, pasi na flet jo rastësisht për “Ultimatumin” e Petro Markos, që përveç vlerave artistike ka edhe vlera folklorike dhe etnologjike me peshë specifike, mësojmë se vetë shkrimtari ishte mik i Halim Xhelos e Ali Asllanit dhe mbante mend përmendësh gati të gjithë këngët e ciklit të EHLV. Mendojmë se edhe kjo pikë lartësore kontakti ndikon që, me të drejtë, e kemi cilësuar Halim Xhelon Abdyl Frashër të Epopesë së Njëzetës, jo vetëm për segmentin kohor luftarak të fiksuar në histori: 29 Maj – 3 Shtator 1920, sepse ai me mundim Sizifi, me pjekuri Sokrati e temperament shqiptari, qe vërtet shpirti, zjarri, motorri i këtij vullkani popullor që gremisi në det Perandorinë.
Prurjet nga Kallarati, sipas gjurmimeve në terren dhe regjistrimeve që kemi bërë me subjektin e zgjedhur, që lidhen me ngjarjen e LV dhe personazhet e e saj, vijnë me variante dhe një pjesë për herë të parë, duke u bërë në fund të çdo teksti shënimet sqaruese, (brenda kllapave katrore): 1) Ashkosun, moj Libohovë,/ Si çdo herë, ti me kordhë,/ Nxorre ca trima të sorrë,/ Trim si Sezai doktorrë,/ Gjezdis me armë në dorë,/ Në Lugarẻ, përmbi Vlorë. [Lugarẻ -Llogora, Lugarẻ, lugë, lugu; Shezai Çomo nga Libohova, delegat i Vlorës në KKL, mjek dhe luftëtar në LV, anëtar i shoqërisë “Bashkimi”, Fanolist në revolucionin e Qershorit, 1924]. 2) Në atë muajn Qershuar,/ Hyxhym shqipot – ë me duar,/ Majën e Shkallës e muar./ Canua e bëri forrë,/ E mori plumbi në dorë. [Shkalla e Mavrovës (Olimpia e lashtë, toponim në afërsi të Kotës; Cano Rustemi nga Mavrova]. 3) Ky Çelo Mete Barjami,/ Burrë trim, zëmër stërralli,/ Në çdo luftë doli i pari,/ Trimërin’ ja pa Junani./ Në luftën me Itali/ E bëri prapë belỉ,/ Kaptoi telat me gjëmba,/ Seç ju fut armikut brënda,/ S’ju trëmp syri, s’ju droth zëmra,/ se një her’ e kish’ bër’ mëma.[Çelo Mete Bajrami, luftëtar në luftërat për pavarësi, kundër pushtimit grek; në Njëzetën kundër ushtrisë italiane. Me shumë gjasa nga fisi Bajramaj i Tërbaçit, zbritur mbi 100 vjet më parë në Drashovicë dhe Vodicë]. 4) O Flamur, Shqipe me derte,/ Të kërkuam e na gjete,/ Na erdhe i kuq me Shqipe,/ Erdhe dhe vëndin e ndrite,/ Na erdhe si ill karvani,/ Në Vlorë, ballë Sazni/ U mbit në det Italani. [Variant që e ka burimin në Qeparo, Himarë. Këndohet në fshat të vjetër, atje ku është një lagje, sipër mbi Qeparo, quhet Bragjin dhe janë shpërngulur të parët e tyre me Papa Nikën nga Mëhalla Bragjin e Tërbaçit në v. 1670 -‘ 80, si pasojë e trysnisë për ndërrimin e fesë,që bënë osmanët edhe në fshatrat e Labërisë së Brendshme. Qeparoi nuk i ka ndërprerë asnjëherë lidhjet dhe marrëdhëiet e mira reciproke me vendin e origjinës së të parëve. Kjo konfirohet në Historikun e Tërbaçit, në librin “Bragjinajt e Qeparoit” të prof. as Jorgo Dhrami, Tiranë, 2005]. 5) Istikam nën – ë Kaninë,/ Të rrallë dyfeqe binë,/ Vranë Haxhi Ismailë,/ Sinan Meten me Rakipnë,/ Skëndon dhe Amet Alinë,/ Hasan e Lamçe Selimë/ Dhe Zenelin me Tahirë,/ Bejko Numanin s’e dimë. [Të gjithë të rënë nga Tragjasi në LV]. 6) O të zestë pleqtë tanë,/ Nëpër vap’ e muar malë/. Në Gurr’ prishën Ramazanë,/ Van’ e zunë Llogoranë,/ U hodhë mi italanë,/ Mbenë dy trima të vrarë:/ Begë Lazja me Hasanë. [Të dy dëshmorët nga Gjormi. Tek kjo njësi shikojmë raportin Atdhe – Fe. Feja s’e lejon të prishet Ramazani. Atdheu kërkon bijtë e tij. Atdheu del kryefjala]. 7) Atë natën e xhumằ,/ Që ra topi nën kala,/ Velç’ e Ramica u vra./ Kush u sos në tel i pari?/ Caush Memet kryetari,/ Bir, o bir Hakan Shabani,/ Xhafo Avdi rrënëjdali./ Xhafua, njëzet vjeç djalë/ Mori shtatë istikamë./ Yzeir, o rrënjëdalë,/ E le nënën- ë në shkallë./ Nënën në shkallë e le,/ Me tri motra kallogrẻ. [Emrat e përmendur janë luftëtarë nga Velça, me komandantin e çetës në ballë Caush Mehmet Sinani. Na bën përshtypje në tekst një fjalë: kallogre. Pse kallogre? A kishte myslimanizmi, shtresëzimi i religjonit islam kallogre dhe kallogrinja? Mendojmë se kemi të bëjmë me mbijetoja të besimit të krishterë. Ndoshta kërkon një studim më të thellë, por i përket një angazhimi tjetër në të ardhmen]. 8) Kurvelesh e tatëpjetë/ Ç’u mbeti nderi përpjetë,/ Ua prunë trimat e shkretë,/ Ata që muar kalanë,/ Totua me Arif Rushanë,/ Sinua me të vëllanë,/ O Sino takëmergjëndi/ Edhe Toto zëmërshkëmbi./ Kush e nji Toto Haxhinë?/ I shkurtër, po vetëtimë,/ Rrëmba – rrëmba e kish synë. [Të përmendurit në tekst janë nga Bolena. Një variant tjetër e kemi gjetur në Bolenë, një tjetër si vajtim i të shoqes së Toto Hosit, Rubisë. Me heqje e shtesa fjalësh na vjen dhe ky variant i Kallaratit, që është fshat i Kurveleshit të Poshtëm. Sinua erdhi që nga Amerika, vulnetar për të shpëtuar mëmëdheun nga çizmja e kolonizatorëve italianë dhe i fali jetën Vlorës. Mendojmë se dhe piktori portret të tillë s’e bën dot, aq bukur i ka lidhur krijuesi popullor vargjet e kësaj kënge]. 9) U lumtë, o trimat tanë,/ Na nderuat Lazaranë,/ Muar dyfek’ e gjerdanë,/ U bashkuan me Selamë./ Luft’ e madhe në Babicë/ Me tela, me alitrikë,/ Aty nata bëhej ditë,/ I zut’ topçitë në grykë,/ M’u te bregu, te ullitë,/ Ishin futur breshkaxhitë. [Sipas Ll. Hysit, kjo këngë e ka zanafillën krijuese në Lazarat të Gjirokastrës; në Kallarat e ka prurë një bijë e Lazarate e martuar në Hoxhaj të Kallaratit, që në v. 1965; sot tepër e moshuar, por e këndojnë nipat e mbesat e saj që janë nga 55 – 60 vjeçarë]. 10) Zyber Bejtua, trim i mirë,/ Në Hapsan’ ngriti dollinë:/ – Burra, ta mbytim qafirë!/ Dhe u hodh si vetëtimë,/ Dhe u hodh mbi italanë/ Me një shkop e jataganë./ I kullon gjaku në brinjë,/ Gjylet plumbat e grinë. [nga Sevasteri]. 11) Gjëmon Boderi, Çipini,/ Thonë u vra Muhedini,/ Sojë trim, sua birbili./ Të vran’ o Muho, të vranë,/ Topëçiu past’ belanë,/ Të dha një gjyle në ballë,/ Ta hodhi poshtë gjerdanë,/ Ta humbi fare nishanë,/ S’tu ndodh as Demiri Pranë,/ Se një plump e kishte marrë,/ E nisën për në spitalë. [Demiri është vëllai i dëshmorit Muhedin Mystehaku nga Matogjini]. Një këtë këngë epiko – elegjiake s’përmendet fare vdekja, s’e përmend krijuesi, se s’do t’i prishë bukurinë, që i jep rënia për atdhe, trimit të lirisë. Te vargu: “Ta hodhi poshtë gjerdanë”, përdorimi me vend e me kursim i figuracionit stilistik na bën ta ndjejmë bukur atë art të kulluar estektik, që na fal kënga e trimit të rënë. 12) Mato Robi, një trim djalë,/ Ngjeshur mezin me gjerdanë,/ Shqiponjë mbi italianë…/ Qante Dudia në shkallë,/ Për Toton dhe për Kafazë/ Dhe Sino Amerikanë/ Ruba me një kaçup dhallë,/ Bëri poshtë në Qishbardhë,/ Pyeti trimat me radhë:/ – Mo më pat’ burr’ a kunan?/ – Totua bashk’ me Kafazë,/ Të dy ata janë vrarë,/ Kur dëgjoi këto fjalë/ Hodhi kapuçin me dhallë,/ Ngjeshi dyfek’ e gjerdanë./ I veshi rrobat si djalë,/ Atje poshtë, në Qishbardhë/ U dëgjua zër’i sajë:/ – O burra, mbi italianë,/ Se na kan’ zënë vatanë,/ Ta hedhim në det të gjallë. [Edhe në këtë variant, gjetur nga gjurmimet në Bolenë, përmendet Sino Micoli, Amerikani, si i flisnin bashkëfshatarët, sepse ishte emigrant në Amerikë, i kthyer rishtaz për të luftuar. Dhalla është bulmet në lëkurë, kapuç, kacek, që pihej në stinënë e nxehtë të verës në Labëri për të shuar vapën, për t’u freskuar. Kënga flet vetë për veprimet e Rubi Hosit, e shoqja e Toto Hosit të rënë në luftë]. 13) Obobo, seç qënkej Kota/ Mbushur mitrolos e topa,/ Vjen Kanan Mazja nga Shkoza,/ Me një nofull copa – copa./ Kanani bë trimërinë,/ Si përpara në Janinë,/ Kanan, të la bukuria,/ Plot me gjak t’u mbush shamia!/ – Nuk më duhet bukuria,/ Po të rrojë Shqipëria!”

FITORE MBI FASHIZMIN APO PËRMBYTJE NËN KOMUNIZËM

May 11, 2015 by dgreca

Nga Frank Shkreli/
Këtu në Shtetet e Bashkuara dhe në Europë u shënua 70-vjetori i fitores në kontinentin europian dhe mbarimi i Luftës së Dytë Botërore. Me këtë rast, Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Barak Obama, në fjalimin e tij të përjavëshëm të shtunën drejtuar kombit, kujtoi fitoren e aleatëve në Europë, duke sjellur në kujtesë njoftimin e thjeshtë të Komandantit Suprem të Forcave Aleate në Europë, Gjeneralit Dwight Eisenhower, i cili 70-vjetë më parë njoftoi kombin e vet dhe botën se me fitoren kundër nacizmit, “Misjoni i kësaj Force Aleate, u krye.”
Presidenti amerikan theksoi me këtë rast se “Kjo është një ditë për të kujtuar burra dhe gra, të cilët dekada më parë shërbyen dhe sakrifikuan për kauzën e lirisë”. Ai vazhdoi duke thënë se me sakrificën e tyre për t’i dhënë fund luftës, mund të thuhet se ata shpëtuan botën, dhe vendosën themelet për paqë.Në fjalimin e tij fund javën që kaloi,Presidenti Obama u kërkoi amerikanëve, që përveç kujtimit të këtij përvjetori të rëndësishëm historik, ata gjithashtu “të nderojmë burrat dhe gratë që sot shërbejnë në forcat e armatosura të Shteteve të Bashkuara dhe njëkohësisht të riangazhohemi”, theksoi presidenti amerikan, “ndaj mbrojtjes së vlerave, të cilat ne i ndajmë me aleatët tanë në Europë dhe mëtej, vlera këto që përfshijnë: lirinë, sigurinë, demokracinë, të drejtat e njeriut dhe zbatimin e ligjit anë e mbanë botës”, tha presidenti amerikan në fjalimin e tij kushtuar 70-vjetorit të mbarimit të Luftës së Dytë Botërore.
Presidenti Obama vzahdoi duke thënë se “Ne do tu jemi përgjithmonë mirënjohës këtyre burrave edhe grave të jashtzakonshëm për veprën dhe për altruizmin e tyre që ata treguan në njërën prej periudhave më të errëta të historisë. Por, ndërsa shënojmë këtë 70-vjetor”, shtoi ai, “le të mos jetë ky vetëm një kujtim i një historie të kaluar, por le të përdorim këtë përvjetor si një rast i mirë që të “dedikohemi rishtas në mbështetje të lirisë, për të cilën luftuan ata dhe humbën jetën.”
Siç duket në një referencë të tërthortë ndaj gjëndjes së sotëme në Europë, të krijuar nga agresioni rus në Ukrainë, Presidenti amerikan përfundoi fjalimin e tij kushtuar 70-vjetorit të Fitores në Europë mbi fashizmin, duke theksuar angazhimin e tij për të qenë të, “Bashkuar me aleatët tanë në Europë dhe më gjërë, në mbrojtje të vlerave të përbashkëta: lirisë, sigurisë, demokracisë, të drejtave të njeriut dhe zbatimit të ligjit anë e mbanë botës – dhe njëkohësisht të jemi të bashkuar kundër urrejtjes në të gjitha format dhe pamjet e sajë, për t’i dhënë kuptimin domethënës, zotimit: “Kurrë mos harro. Kurrë më”, një betim ky që ka për qëllim që kjo histori të mos përsëritet më, në çfardo forme ose ideologjie qoftë.
Ndërkaq, Sekretari Amerikan i Shtetit, John Kerry gjatë një vizite në Francë, shënoi këtë përvjetor duke vendosur lule tek baza e Arc d’Triomphe, në një shënjë simbolike për të nderuar miliona veta të guximshëm nga të gjitha vendet aleatetë cilët me sakrificat e tyre bënë të mundur arritjen e fitores. Sekretari Kerry, tha se me këtë gjest, ai “Kujtoi të gjithë të humburit nga të gjitha palët në atë luftë, dhe me dhimbje ishte atje për të kujtuar miliona viktima të agresionit nazist.” Duke thënë se lufta na prekë të gjithëve, kryedipolamti amerikan theksoi në deklaratën e tij se, “Është me rëndësi, që në këtë ditë, të mos harrojmë arsyen se pse u bë kjo luftë dhe si u arrijtë fitorja. Kjo luftë u bë”, tha ai, sepse “agresioni, fanaticizmi dhe urrjetja, nuk u kundërshtuan në kohhë dhe si rrjedhim ato zunë rrënjë edhe më të thella.Lufta u fitua”, shtoi ai, “sepse popuj të ndershëm anë e mbanë botës u bashkuan për një kauzë të përbashkët, para se të ishte tepër vonë.” Nga kjo luftë, tha John Kerry, doli një angazhim i ri në mbështetje të të drejtave të nejriut, begatisë së përbashkët dhe paqës. Në deklaratën e tij me rastin e 70-vjetorit të Fitores në Europë, Sekretari Amerikan i Shtetit pohoi se nga kjo luftë doli gjithashtu edhe një vendosmëri e përbashkët për të qenë vigjilentë kundër kujdo qoftë që do të abuzonte me pushtetin, me qëllim për të zhdukur kundërshtarët duke përdorur dhunë kundër tyre, për arritjen e objektivave politike dhe ideologjike. John Kerry përfundoi deklaratën e tij duke theksuar angazhimin e Shteteve të Bashkuara se, “Ndërsa kujtojmë të kaluarën, ne pranojmë përgjegjësinë për të mbajtur fjalën për angazhimin tonë në mbështetje të drejtësisë, ndaj zbatimit të ligjit, si dhe për të bashkpunuar me Aleatët dhe me miqtë tanë në mbrojtje të të drejtave dhe të dinjitetit njerëzor për secilin personkudo.Këtë, ne ua kemi borxh atyre të cilët sakrifikuan aq shumë për kauzën e lirisë”, përfundoi John Kerry deklaratën e tij me rastin e 70-vjetorit të mbarimit të Luftës së dytë Botërore në Europë.
Por,akademikë, analistë komentatorë dhe autorë — në të kaluarën dhe tani me rastin e 70-vjetorit — kanë shkruar dhe kanë komentuarpër hir të së vërtetës historike, nëse fitorja mbi nacizmin me të vërtetë solli lirinë dhe demokracinë dhe respektin për të drejtat e njeriut anë e mabnë Europës, apo siç kanë argumentuar shumë prej tyre,kjo fitore mbi nacizmin, u shëndrrua në të vërtetë në një fitore për komunizmin duke mbytur lirinë dhe demokracinë në pjesën më të madhe të Europës, nga një sistem aq brutal dhe pamëshirëshëm sa ishte edhe nacizmi.Aishte fitorja mbi nacizmin, mbarimi i një lufte për të siguruar lirinë dhe dinjitetin e secilit person kudo, e sidomos popujve të Europës, a por ishte zëvëndësimi i një dikakture të egër me një tjetër? Për më tepër — për të parafrazuar fjalët e Sekretarit amerikan të Shtetit John Kerry, nëse pas kësaj fitoreje mbi nacizmin — a u tregua vigjilenca e nevojshme nga Perëndimi kryesisht, por edhe nga forcat demokratike anë e mbanë Europës,kundër atyre që përfaqësoninsistemin komunist të pas luftës, i ciliu vendos në pushtet anë e mbanë Europës duke abuzuar me pushtetin dhe duke zhdukur kundërshtarëtme dhunë, duke i zhdukur ata fizikisht dhe duke i dërguar në kampet e përqendrimit, ndërkohë që nëdrmorën lloj-lloj krimesh të tjera kundër njerëzimit për të arritur objektivat e tyre politike dhe ideologjike?
Dihet se pas fitores mbi fashizmin në Europë, një murtajë tjetër e zezë mbuloi pjesën më të madhe të kontinentit të vjetër. Ishte kulshedra e sllavo-komunizmit që pushtoi dhe robëroi popujt e atij kontinenti dhe më gjërë –jo për 4-5 vjetë — por për pothuaj një gjysëm shekulli.Historianë, autorë, ekspertë dhe analistë të ndryshëm konsiderojnë se humbja e fashizmit u zëvëndsua fatkeqsisht me fitoren e komunizmit, duke zëvendësuar kështu tiraninë nacizste me një tirani tjetër, atë komuniste. Njëri prej tyre këtyre historianëve, Norman Davies një historian britanik dhe autor i më shumë se një dyzinë librashi cili ka shkruar shumë për periudhën e Luftës së dytë Botërore, përfshirë edhe librin: “Europa në Luftë, 1939-1945 –Jo një Fitore e Thjeshtë”, është shprehur se Lufta e Dytë Botërore nuk ishte, ajo “lufta e mirë”, ashtu siç konsiderohet dhe festohet, por ishte sipas tij,një luftë në Europën Lindore dhe Qëndrore e cila vuri një tirani kundër një tjetre, një tirani e cila më në fund, megjithë fitoren mbi nacizmin, robëroi popujt dhe mbyti demokracinë në pjesën më të madhe të Europës për dekada që pasuan fitoren mbi nacizmin. Në një fjalim kohë më parë, Profesor Davies në mbështetje të qëndrimit të tij aivuri në dukje përvojën e babait të bashkshortes së tij — një biologu polak– fati personal i të cilit, thotë ai, është i krahasueshëm me atë që ka ndodhur në Europën Lindore gjatë dhe pas luftës. Babai i gruas së tij, ka thënë ai, ishte arrestuar nga gjermanët më 1939, një muaj pas shpërthimit të luftës dhe ishte burgosur nga nacistët në Dachau dhe në Matthausen vetëm e vetëm sepse ai i përkiste elitës akademike polake. Pasi mbijetoi luftën në një kamp përqëndrimi gjerman, ai u lirua për t’u arrestuar menjëherënga sovjetikët komunistë sepse kishte mbijetuar në kampet gjermane. Sipas Profesorit Davies, babai i të shoqes së tij u torturua nga Gestapo më 1939 dhe pastaj më 1945, përsëri u torturua nga policia sekrete sovjetike. Në të dy rastet, ka pohuar Profesori, ai u torturua “mbi të njëjtën tavolinë dhe në të njëjtën qëndër policie”, në vendlindjen e tij. Kjo përvojë e dyfishtë e babait të bashkshortes së tij,ka thënë Profesori Davies, është thelbi i asaj që ka ndodhur gjatë dhe pas Luftës së Dytë Botërore, dmth, lufta ka thënë ai, ishte një përplasje në Europën Lindore, “midis dy regjimeve vrasëse të cilat zhdukën miliona njerëz pa asnjë arsye të logjikshme.”
Ndërsa autorja dhe komentatorja e njohur amerikane Anne Applebaum me librin e saj të fundit, Iron Curtain: The Crushing of Eastern Europe, 1944-1956, (Perdja e Hekurt: Shtypja e Europë Lindore, 1944-1956) përshkruan imponimin me forcë të sllavo-komunizmittotalitarstalinist, në vendet e Europës Qëndrore.Është kjo një vepër që kritikët e kanë cilësuar si një libëri cili kërkonnjë përballim historik dhe moral me ngjarjet e pas luftës në Europë.Autorja e njohur amerikane shkruan në librin e saj se ndonëse popujt e Europës Qëndrore dhe Lindore pritshin që të ringjalleshin shpirtërisht dhe ekonomikisht pas humbjes së regjimit nazist, ato tani ishin pushtuar nga një tirani tjetër e cila i përngjante shumë tiranisë nga e cila sapo kishin shpëtuar. Anne Applebaum shkruan në hollësi se si komunizmi iu imponua vendeve të Europës. Ajo përshkruan mënyrat se si regjimet komuniste zhdukën menjëherë partitë politike kundërshtare, kishat, median, organizatat e rinisë dhe të gjitha organizatat e shoqërisë civile, në të gjitha nivelet e shoqërisë.Komentatorja e shquar amerikane, duke përdorur materiale arkivore të pa njohura deri tani, përshkruan taktikat komuniste se si ata erdhën në fuqi duke kërcënuar dhe duke zhdukur të gjitha ata që i kundërshtonin.Ajo përmend edhe raste individësh për të dokumentuar se si njerëzit, përball këtyre taktikave të egëra komuniste, detyroheshin të luftonin, të arratiseshin ose të bashkpunonin me komunistët.Ajo shkruan se mbrenda një periudhe jashtzakonisht të shkurtë Europa Lindore ishte stalinizuar në mënyrën më brutale që ishte e mundur.
Fund javën që kaloi pati komente dhe shkrime edhe në median amerikane në përkujtim të 70-vjetorit të mbarimit të luftës në Europë. Një nga komentet ishte edhe ai që më rekomandoi miku i im Profesor Sami Repishti, një shkrimme titull: “Si Rusët e Humbën Luftën”, i novelistit dhe autorit të njohur rus Mikhail Shishkin, botuar fund javën që kaloi në gazetën New York Times. Është një koment që do të meritonte të përkëthehej në terësi, por për qëllimet e këtij shkrimi, po sjelll thelbin e asaj që ai dëshironte t’u thoshte lexuesve të tij me rastin e 70-vjetorit të mbarimit të luftës në Europë. Në atë koment, autori rus që tani jeton në Zvicër, shkruan se, “Babai i im luftoi të keqën e fashizmit, por ai u keqpërdor dhe u abuzua nga një e keqe tjetër. Ai dhe miliona të tjerë ushtarësh sovjetikë….i sollën botës jo lirinë, por një skllavëri tjetër. Njerëzit sakrifikuan çdo gjë për fitoren, por frutat e kësaj fitoreje ishin, më pak liri dhe më shumë varfëri.”Ai vazhdon komentin e tij me rastin e 70-vjetorit të fitores kundër nacizmit duke shkruar se, “Sot, Dita e Fitores nuk ka të bëjë aspak me fitoren epopullit as me atë të babait tim. Kjo nuk është një ditë paqeje dhe kujtese për viktimat”, shkruan ai. Duke iu referuar agresionit rus në Ukrainë, ai thotë se “Kjo është një ditë që të kujton vrigëllimën e shpatave, një ditë për arkivole prej zinku, një ditë agresioni dhe një ditë hipokrizie të madhe”.
“Është e pamundur”, shkruan autori rus Mikhail Shishkin, “të marrësh frymë në një vend ku ajri është i ndotur nga urrjejtja. Historikisht, urrejtja është pasuar gjithmonë me shumë gjakderdhje. Çfarë e pret vendin tim”, pyet ai, dhe komenton duke thënë se: “Edhe njlherë, diktatura po u bën thirrje subjekteve të saj të mbrojnë atdheun, duke shfrytëzuar pamëshirshëm ndjenjat atdhetare të popullit rus dhe Luftën e Madhe Patriotike. ”Udhëheqsit rus”, përfundon novelisti Shishkin, “kanë vjedhur vajin e popullit, kanë vjedhur votën e popullit dhe kanë plaçkitur vendin”. Dhe më në fund shkruan ai, “Ata kanë vjedhur edhe fitoren, duke përfunduar komentin me titullin me të cilin e kishte filluar shkrimin duke I drejtuar babait të tij të vdekur pjesëëmarrës në luftën kundër nacizmit: “Baba, ne e kemi humbur luftën.”
Jam i mendimit se në këtë përvjetor shumë veta i bashkohen zhgënjimeve historike dhe të tanishme të autorit rus — i cili në shkrimin e tij ai kujton sakrificën e babait të vetdhe të bashkluftëtarve të tij– duke kujtuar gjithashtu miliona veta të zhdukur anë e mbanë Europës dhe ish Bashkimit Sovjetik, të cilët u vranë, u torturuan dhe u shtypën në emër tëdiktaturave komuniste dhe naziste. Prandaj në këtë 70-vjetor të mbarimit të Luftës së dytë Botërore, jo vetëm historianë dhe komentues, por dhe njërëz të thjeshtë konsiderojnë se fitorja mbi fashizmin 70-vjetë më parë, në të vërtetë,nuk solli lirinë për të cilën aq shumë veta sakrifikuan jetën, por solli përmbytjen e Europës nën diktaturën e komunizmit gjysëm shekullor, pasojat e të cilit shihen ende kudo, madje edhe pas një çerek shekulli nga shëmbja e komunizmit në Europë.