NGA BAJAME HOXHA-ÇELIKU, BRUKSEL/
Po largohem nga Florida me dashurinë tuaj me vete/
Dikur kam qenë e internuar dhe s’i kaloja dot as e vogël e as me tim shoq, rreth katër km² territor që e rrethonin kampin e Savrës. Është një keqardhje e përzier dikur me lot dhimbje kur njeriu mendon se çfarë është liria,hapësira, detet, oqeanet, treni, autobusi,anija, avioni,vetura, aq më tepër kur e kapërcen atë prag dreqi të ndaluar e merr udhëtimin për shumë larg, deri atje ku kemi shkuar vetëm me imagjinatë, dhe le pas ato shpella skëterre, apo kampet të fëlliqura si nga ambienti dhe nga personazhet e titullarët diktatorë e të çmendur për të shtypur, e fyer, për të të marrë edhe frymën e fundit, dhe jo në pak raste në tortura të tmerrshme fizike dhe ato psikologjike, kur temperatura i kalonte 42°c. Nuk shkohet përpara pa menduar të djeshmen, pa lidhur kohët, pa bërë krahasimet, pa kujtuar fëmijërinë tejet të vrarë e të rreckosur,të pa ngrënë e të braktisur, syrgjynosur e katranosur, nëpër kampet e komunizmit të dalë boje, por ne krenarë për pastërtinë shpirtërore të nënave tona heroike mbijetuam duke u rritur jetimë por me dinjitet. Ishim shembull i pastërtisë në ato kushte e kohë të kufizuar sepse duhej të gdhiheshe e të ngryseshe nëpër fushat e apelet e pafund të myzeqesë të cilën e kthyem në hambarin e Shqipërisë, duke hapur me krahë kanale të thella kulluese,vaditëse, lloj-lloj punësh të tjera të rënda, me kazma e lopata, duke e niveluar, si i vogli në moshë punoi, ashtu dhe i madhi, kur në çdo vend të botës, këto punë teje dërmuese, i bënin makineritë përkatëse të kohës.
Liria! O zot! Sa fjalë e gjerë dhe e bukur sa vet jeta!Dhe erdhi koha që diktatorët të mos kenë më skllevër pune, vallë ç’bëjnë ata tani pa ne? Kë shtyjnë? Kë fyejnë e ofendojnë? kujt i çirren e hakërrehen? Ua kemi falur kampet t’i mbajnë me shëndet! Mjaftë punuam për ta! Me keqardhje e shkruaj: po ne u kemi falur të gjithë Shqipërinë, atdheun, që të kacafyten tani me njëri tjetrin. Këtu, nuk kemi bërë zgjidhje të drejtë. Gabimi qe se mungoi partia e duhur në 24 vjetët e fundit, ajo që duhej krijuar në “ditët e fundit të pompeut” Partia e të përndjekurve politik, në të cilën do të merrnin pjesë me qindra e mijëra shqiptarë që vuajtën ferrin komunist e të mbronin të drejtat e tyre të cilat edhe pas demokracisë u shkelën, u morën nëpër këmbë, e të gjithë mbetën pa strehë pasi dolën nga kampet e burgjet. Në këtë kategori njerëzish, bëj pjesë dhe unë,familja ime e përbërë nga pesë persona, dhe sot e kësaj dite nuk ka shtëpi në asnjë vend të botës, me e dhimbshmja s’kam në atdheun tim, ku punuam e derdhëm djersën lumë si kafshë tërë jetën që nga mosha 11vjeçare e deri në “demokraci”. Shpesh kam bërë kërkesë në qeverinë e Berishës për të kërkuar atë pjesë të vogël të pensionit të veçantë si gjithë kolegët e mi, si krijuese me shumë e shumë tituj e kontribute të tjera në dobi të demokracisë. Këtë ma jep ligji, po fatkeqësisht nuk e kam fituar, ligji ma jep, sundimi e ndal!Edhe verën e shkuar e kërkova përsëri po përgjigjja mbërriti negative. Vetëm kryeministrit të sotëm nuk i jam drejtuar ende, po le të shpresoj.

Pas shumë sakrificash për të qëndruar në Atdhe, kapërceva me vështirësi kufijtë dhe u stabilizova në Bruksel, duke u bërë Belgjika një atdhe i dytë për mua, më dha vendin e merituar, më kthehu dinjitetin të cilin ma kishte mohuar vendi im Shqipëria. Ky atdhe i dytë, më bëri vend si bijës së vet të vuajtur nën një diktaturë të urryer. Kështu prej shumë vitesh gëzoj pasaportën Belge, pasi nacionalitetin me gjithë familje na i dhanë brenda dy vjetësh.
Kur viziton Evropën sigurisht ka dhe më tutje është toka e premtuar, ose e bekuar, Amerika. Mua m’u dha rasti fillimisht të vizitoja shtetin e Floridës në Amerikë, për çështje pune, por dhe motra ime Shpresa Kulla, me familjen e saj të nderuar,të shoqin gëzimin, dhe tre fëmijët Sonilën Evën dhe Gencin banojnë atje. Ata kur shkuan kishin me vete dhe heroinën, nënën e mrekullueshme të Gëzimit,Myneverin, e cila sakrifikoi jetën duke provuar të gjitha kampet famëkeqe të Shqipërisë, që nga Tepelena dhe së fundi në kampin Savër,me të birin katër vjeç e s’u martua kurrë më. Ajo i qëndroi të shoqit të arratisur në Amerikë besnike për tërë jetën. Tani ajo s’është më. Po unë sa herë që shkoj përulem para varrit të saj me një tufë lule, dhe instinktivisht më pikojnë dy pika loti në kujtim të së kaluarës së hidhur dhe të qëndresës së saj heroike. Pas demokracisë motra u sistemua në këtë vend të begatë me shumë demokraci. Fëmijët tani janë të rritur Sonila punon në një zyrë shtetërore, Eva punon Stewardess që me rastin e 11 shtatorit, kurse Genci, Inxhinier elektronik.
Në shtetin e madh e të bukur të Floridës, të bien në sy rrugët të gjëra me nga katër korsi, e me shumë ura moderne ku qarkullimi i dendur nuk pengohet kurrë, dhe syri të sheh e të ngopet me fusha të pa fund, ku mungojnë vetëm malet sidomos në Orlando mungojnë edhe kodrat, dhe çdo shtëpi ka pishinë, ose liqen origjinal te ballkoni i katit të parë. Me që Florida është e njohur nga liqenet e shumtë, banesat janë ndërtuar rreth e rrotull tyre, që nga lartë duken aq bukur si lule-lule të vizatuara në forma të ndryshme.
Këtë shtet është e dyta herë që e vizitoj, dhe mbeta e mahnitur për vet faktin se aty është gjithmonë ngrohtë e nuk bën dimër. Vend për fukarenjtë por në fakt atje janë të gjithë të pasur se i thonë:Amerikë. Pa le të vizitosh Manhattan New York, me qendrën e tij madhështore, e me ura marramendëse pastaj Statujën e Lirisë, Brooklyn, Bronx, Pennsylvani, Çikago, Michigan, etj, mbetesh pa mend, pa e zënë në gojë Kanadanë që duhet kohë për të qëndisur një libër për mrekullitë e saj.
Gjëja e parë që më ka rënë në sy dhe herën e parë, është se, femrat shqiptare ishin shumë të avancuara, kishin ecur përpara me guxim, duke çarë jetën me forcën e dijes, të mendimit,të kurajës dhe me krenarinë e origjinës. Të gjitha të zonjat, të shkolluara apo mbrojtur diplomat me aftësi të paparë në vendet që banonin, e jo qyqare të sunduara nga burrat, që të prisnin gjithçka nga burrat apo fëmijët e tyre. Ato janë shembull i krenarisë, si Shpresa Kulla,Flutura Simaku, Alketa Gega Shingjergji, Nazmie dorona, Adela Reçi, sidomos Liri Themollari vetëm me zotësinë e saj mbante një restorant të madh i cili frekuentohej shumë nga amerikanët. Në Orlando lashë pas, miket e mia të mira ku shpesh pinim kafe së bashku në Starbucks, apo nëpër familjet e njëra tjetrës ku tema kryesore ishte: Shqipëria sot, letërsia,puna, dashuria. U largova nga ky shtet mikpritës, duke marrë me vete dashurinë e tyre të pakufishme. Ndër të tjerat, përshtypje të mëdha më la një zonjë e nderuar që quhej: Meli Alla, më e moshuara ndërmjet tyre. Kjo grua vitale me autoritet, e cila kapi Amerikën në moshë të konsiderueshme 59 vjeçare,me të shoqin Nexhmi Alla, mësoi mirë anglishten, mësoi dhe mori patentën për veturë në Orlando, pastaj, studioi për të fituar Nacionalitetin Amerikan dhe e fitoi. Kështu Meli Alla, i doli për zot vetes dhe familjes, sepse në Florida, pa makinë je pa këmbë. Kjo Zonjë e nderuar që sot është te të shtatëdhjetat, që në pamje të parë të le përshtypjen e një gruaje që vinte nga gene fisnike, aktive si në punë e në shoqëri, dhe së fundi anëtare e kryesisë së shoqatës “Vatra” në Orlando, e cila u krijua një vit më parë,dhe mbetet një nga themelueset e saja. Meli Allën do ta gjeje duke lexuar gazetën “ Dielli” apo në çdo kuvend apo bisedë shoqërore, ndonëse e moshuar ajo nxitonte me një veturë të vogël, sa te njëra te tjetra për t’i ardhur në ndihmë ndonjë patriotes që kishte probleme shëndetësore,me letrat, në familje, apo probleme shoqërore. Ajo i shtronte qetë-qetë punët dhe i sheshonte me mençuri e dashuri njerëzore, se zoti e dërgoi vetëm për të bërë mirë e t’u gjendet njerëzve në nevojë. Natyra e saj e butë e bujare, gjithnjë e qeshur të bënte për vete, të ngjallte admirim,dhe mendimi shkonte larg, aq larg sa të dukej se nuk kanë fund Nënë Terezat shqiptare, dhe kështu, të pajisur me kaq shumë virtyte të larta, e njoha unë këtë shqiptare të pa lodhur dhe krenare. Thjeshtësia e saj e karakterizonte në çdo hap që hidhte, edhe pse tërë jetën e saj e kaloi në kryeqytetin e Shqipërisë,Tiranë. Meli, ndjehej e barabartë me më të thjeshtat gra,edhe pse kishin nga një punë të mirë bashkë me të shoqin inxhinier në zyrën e projektimit. Ky çift i mrekullueshëm, rriti dhe edukoi mirë si askush tjetër dy vajza të bukura Matildën dhe Adelën, duke çuar Matildën e shkëlqyer të kryente universitetin në Ekonomi. Familja Alla, njihet për mirësitë e pakufishme edhe kur banonin në Tiranë. Kështu kanë gëzuar respektin dhe dashurinë e të gjithë atyre që e kanë njohur. Por ja, jeta ka të papritura, dhe zemrat lëndohen deri aty ku dhemb shpirti në pafundësi. Çifti Alla, së fundi, afrohet pranë vajzës së tyre të vetme Adelës, e martuar me Aldo Reçin, me banim në shtetin e Floridës, që prej 11 vjetësh. Çifti i ri Reçi, qe stabilizuar në Orlando, kur Çifti Alla, vendosi të largohej nga Tiranë e të banojnë pranë vajzës dhe nipave në Orlando. Ata të dy vendosën të marrin një shtëpi të vogël me qira, në të njëjtin qytet që vajzës t’ia lehtësonin sadopak dhimbjen e anasjelltas, por pa ndërhyrë në familjen e saj të re, e të mrekullueshme. Meli dhe Nexhmiu tashmë në moshë, kanë dhe dy nipa në Shqipëri nga Matilda, Kim dhe Ted. Kimi tashmë tetëmbëdhjetë vjeçar, këtë vit, i gëzoi gjyshërit e vet me vizitën që u bëri në Orlando mbasi ai është me studime në Kanada,(shkollën që kreu dhe e ëma) kurse Tedi vazhdon gjimnazin në Tiranë pranë të atit,Ilir Kurti. I shoqi i Adelës, Aldo ,një djalë flori nga pamja dhe nga puna, i zoti dhe largpamës, mikpritës në familje dhe në restorantin e tij si askush tjetër. Ai ka një restorant të bukur të madh ku shpesh ftohen prej tij njerëz të kulturës shqiptare dhe shtron dreka e darka për nder të tyre. Pra Zonja Meli, gjen forca e gjithmonë shikon përpara, për t’i ardhur në ndihmë me veturën e saj të vogël çdo shqiptari që është në nevojë, sidomos femrave, të cilat janë nga natyra më delikate kur ndodhen për herë të parë në dhe të huaj.