Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

LETER NGA SHBA PRESIDENTIT META MBI GENOCIDIN GREK

by

GENOCIDI GREK MBI NJE SHEKULL , HALË NE FYT TË SHTETIT DHE QEVERIVE SHQIPTARE./

1 ALB TVUSA

I nderuar President i Republikës së Shqipërisë, Shkelqesia Juaj Ilir Meta/

Rrethanat politiko-ekonomike e strategjike ballkanike dhe më gjërë si  dhe zhvillimi i rrjedhave të tyre në përgjithësi mbas viteve 1990 ,kur u rivendosën marrdhëniet dipllomatike me shtetet perëndimore dhe vecanërisht me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, u kanë sjellë progres të madh shqiptarëve në planin kombëtar me një Kosovë shtet të pavarur e me më shumë të drejta për shqiptarët e tjerë që jetojnë në trevat etnike. Duket qartë se ky do të jetë edhe  shekulli i sukseseve për fitimin e të drejtave në planin kombëtar të shqiptarëve.Duke ndjekur me vëmendje dinamikën e marrdhënieve midis Shqipërisë dhe shtetit fqinj,Greqisë sidomos mbas viteve 1990-të, të bën përshtypje heshtja e shtetit dhe  e qeverive shqiptare ndaj genocidit më të tmerrshëm të viteve 1913-1914 që ushtria greke e kryeministrit Eleftero Venizellosit vrau dhe masakroi barbarisht popullsinë civile në Shqiprërinë Juglindore.

Shteti grek duke filluar nga viti 1844 ,kur ishte kryeministër Ioannis Kolettis ,shpalli “Megali Idea “ për një Greqi të madhe me kufi deri në teritoret e dikurshme të Perandorisë Bizantine,duke përfshirë edhe trojet shqiptare.Historikisht teoria e “Megalo Ides “është përkrahur vazhdimisht nga të gjithë presidentët dhe qevritë e shtetit grek në të gjitha kohërat deri tek presidenti Prokopis Pavlopulos dhe kryeministri Aleksis Cipras që janë sot në pushtet.

Endërra e Vorio Epirit ,si pjesë e planit  “Megalo idea “,është objektiv strategjik më rëndësi të vecantë dhe prespektiv i përhershëm i shtetit grek.Për realizimin e kësaj ideje Institucionet e shtetit dhe të qeverrive greke kanë investuar dhe vazhdojnë të investojnë hapur dhe fshehur. Me luftë ,në vitet 1913-1914 zhvilloi genocidin duke kryer krime të përmasave të mëdha njerëzore dhe materiale.Genocidin e vazhdoi edhe me popullsinë shqiptare që jetonte në zonën e Çamërisë.Vendosi Ligjin e luftës.Në gusht të vitit 1949 kërcënon përseri me luftë me të ashtu quajturin “ provokacion “.

Këto kanë qënë veprimtaritë antishqiptare më të dukshmet,por sa e sa plane,operacione e veprimtari të fshehta që grekët në bashkëpunim me aleatët e vet  kanë bërë e investuar kundër vlerave shqiptare duke përvetësuar apo deformuar cdo realitet të vlerave të popullit shqiptar që nga historia jonë e lashtë ,me okupimin e tokave tona dhe vazhdon deri në pretendimet e sotme teritoriale.

Tentativat e qeverisë  greke për marrjen e Vorio Epirit me forca ushtarake, duke aplikuar genocid të pastër për pastrim etnik ,u intensifikuan menjëherë mbas shpalljes së Pamvarsisë së Shqipërisë në Nëntor të vitit 1912.Aleatet ;Serbia,Mali i Zi,Bullgaria dhe Greqia , në kuadër të Luftës së Parë Ballkanike ( 1912-1913 ) aplikuan planin sekret për pushtimin e trevave shqiptare.Në dhjetor të vitit 1913 qeveria greke e Venizellosit, e detyruar nga fuqitë e mëdha tërhoqi provizorisht ushtrinë e tij nga Shqipëria Juglindore dhe në fillim të janarit të vitit 1914 u rikthyen përsëri të njëjtat formacione të ushtrisë  së rregullt greke që kishin pushtuar me 1913 Shqipërinë Juglindore ,duke shfarrosur me metoda dhe mjete të dhunshme gjithë popullsinë civile në këto zona,por këtë herë ushtria greke u maskua me uniforma civile për të disinformuar dhe përhapur kudo, deri tek ndërkombëtarët ,alibinë se kjo luftë po bëhet mes popullsisë civile të krishtere dhe myslimanëve shqiptarë.Këtë e vërteton edhe deklarimi i kryeministrit grek, Elefteros Venizellos, në Konferencën e Paqes ku në seancën dëgjimore  të datës 24 shkurt 1919 dok.# 5, kur flitet për krimet që ushtria e tij kreu në formën e genocidit më të turpshëm të viteve 1913-1914 në Shqiperinë Juglindore, ai ndër të tjera deklaron se sipas tij 15.000 shqiptarët toskë janë masakruar nga shqiptarët violentë të krishterë.

Po ja se cfarë shkruan në ditarin ” Vorio Epiri ” edhe oficeri G.K. i ushtrisë greke, kur ishte në atë kohë vetë kryeministër Elefter Venizellos; …kishim urdhër të prerë nga komanda qëndrore e Athinës,që vrasjet e shqiptarëve duhet t’i bëjmë me mjete të ftohta [ bajoneta,thika,sopata hanxhare]…Ne përdorëm edhe mjetet që kishin shqiptarët në shtëpitë e tyre [sfurk,cengel,litar,zinxhira]…. megjithëse ushtarët tanë ishin të prëgatitur dhe të paguar mire kur ju prisnim kokat njerëzve dhe  grave shtatzëna ju canim barkun e ua  nxirrnim foshnjat… ulerinte dheu nga britmat…disa ushtarë villnin nga gjaku dhe dezertuan …shumica e popullsisë që ne vrisnim ishin gra,pleq e fëmijë…ishin të cuditshëm ,edhe të shtrirë gati për vdekje si burrat dhe gratë, nuk dorzoheshin…të gjallë e të vdekur i dogjëm që të mos linim shenjë për t’i kujtuar … hasëm vështirësi, pasi priftërinjtë dhe kryepleqtë e zonave nuk na ndihmonin me përjashtim të … një fshati …të Kolonjës.Ishim porositur që të linim ndonjë banor të ikte me vrap apo të fshiheshin e të shpëtonin gjoja nga pakujdesia jonë pasi ne donim që këta t’ju tregonin të larguarve tmerrin që panë me sy,që të  ikurit të mos ktheheshin më…. Në fund të ditarit oficeri grek G.K.shkruan…Ishte e vështirë të vrisje cdo ditë njerëz,bëmë detyrën ndaj shtetit tonë,por unë kurrë nuk do ta bëja më këtë shërbim qoftë edhe për Krishtin…( siguroi nga arkiva dhe perktheu AK-Athine)

Fatin e ketij tmerri në mase të madhe fillimisht e provuan zonat e Leskovikut,Kolonjës,Permetit,Korcës,Tepelenës,

Skraparit,Beratit,Gjirokastrës deri  në Delvinë e Sarandë.

Nga dokumentacionet e deritanishme vërtetohet se shifra e njerëzve të masakruar dhe vrarë në këto zona nga ky genocid gjatë viteve 1913-1914 është mbi 50.000 shqiptarë.Kulmi i krimeve të genocidit greke u realizua në korrik të vitit  1914 në fshatin Panarit të Korcës.Të gjitha shtëpitë e këtij fshati u kthyen  në kasapanë.Ushtria greke dogji të gjallë barbarisht, vrau, theri me sopata,bajoneta,thika e mjete të tjera dhune popullsine civile; pleq,plaka,gra,të rinj e të reja, fëmijë të lindur e të palindur në barg të nënave,kanë përdhunuar dhe kanë marrë peng 47 vajza të cilat me përjashtim të një vajze që u kthye, nuk u gjendën më.Të vrarë,të masakruar e djegur të gjalle jane 375 persona.Mbi 167 të vdekur rrugëve për në ullishtat e Vlorës deri në bregdet.Me qindra familje të tmeruara u shpërngulën  përgjithmonë nga fshati dhe u vendosën nëpër trojet më të largëta shqiptare edhe jashtë Shqipërisë si në; Maqedoni,Rumani dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe nuk u  kthyen kurrë më në Panarit.Ushtria greke dogji 647 shtëpi që kishte fshati.Bilanci i ketij genocidi në Panarit ishte tragjik. Kurrë më  në këtë fshat deri më sot nuk u rindërtuan më shumë se 200 shtëpi ,pa llogaritur me mijëra bageti dhe pasuri të tjera të grabitura.Në të gjitha këto zona që u përfshinë nga  genocidi grek,nuk ka asnjë gjeneratë,familje , fis apo fshat që të mos jetë pjesë e dhimbjes së ketyre krimeve.Nga ky bilanc i dëmeve të mëdha  njerëzore dhe materiale,rezulton se  pasojat e tyre ndihen edhe sot.

I nderuar President i Republikës së Shqipërise z.Ilir Meta.Shqëtesimi dhe indinjata e popullit të zonës sonë është se të gjithë të vrarët e të djegurit nga ky genocid grek i viteve 1913-1914 në Shqipërinë Juglindore nuk kanë patur dhe nuk kanë asnjehere interesimin,vëmendjen,përkujdesjen,studimin apo evidentimin e shtetit shqiptar dhe të qeverive të tij, qoftë edhe vetëm për statistika apo studime historike.Nuk  është folur asnjëherë me grekët për këtë  Genocid.Ndaj une dhe shumë të tjerë, nëpërmjet emisioneve televizive dhe shkrimeve, po pasqyrojmë krimet e këtij genocidi që së pari ta njohë këtë genocid vetë shteti shqiptar dhe pastaj bota me gjerë.

Me qëndrimin e deritanishëm, heshtjen,harresën,indiferentizmin,frikën,paaftësinë e paditurinë ndaj genocidit grek ,mos qoftë kjo tradheti , shteti shqiptar bie ndesh me detyrimet kushtetuese si dhe me moralin dhe traditat tona ndaj të vdekurve,pasi genocidi është vrasje masive e qëllimshme e civileve në bazë etnike,nacionale,racore,religjioze apo politike që tentojnë eleminimin fizik të kësaj kategorie njerëzish.Këto krime kanë ndodhur ditën me diell në Shqipërinë Juglindore zoti President,ndajshqiptarëve duhet tu themi të vërtetën se cili është qëllimi i shtetit grek, si mendojnë e veprojnë dhe cfarë kërkojnë dhe bëjnë ata kundër shtetit shqiptar.Tu themi troc shqiptarëve  se në thelb të edukimit të ndjenjave kombëtare, shteti grek i rrit  dhe i edukon brezat e rinj në shkollë,në politikë,në art,në ushtri dhe fe me ëndrrën e papërfunduar të Vorio Epirit. Kështu një ditë edhe gjeneratat e reja të diasporës  shqiptare të mbas viteve 1990 që jeton në Greqi me gjak qindpërqind shqiptar, po nuk ju saqrua qysh tani e vërteta e genocidit grek  edhe ata jo vetem se do të humbasin,asimilohen si arvanitasit e lashtë por do të vijë dita që të luftojnë kundër shqipëtarëve dhe e gjithë kjo do të vijë vetëm e vetëm se                                               shteti shqiptar në marrëdhënie me Greqinë  nuk po punon në drejtimin e duhur jo vetëm në planin strategjik,por edhe në dinamikën e përditshme,pasi Greqisë i jepet hapësirë për të fallsifikuar faktet historike deri aty sa konsullatave greke ju hapi të gjitha zyrat e pushtetit local, bile edhe zyrat e gjendies civile i vuri në disozicion të punonjësve të asfalias greke.

I nderuar President.

Agjenturat greke mbas viteve 1990 në bashkëpunim edhe me UDB-në sërbe ,ka penetruar shumë në teritorin e Shqipërisë duke patur rezidentura në popullsinë civile nga Tropoja deri në Sarandë dhe në institucionet shtetërore nga Parlamenti i Shqipërisë deri në komunat më të largëta shqiptare.Nga pa aftësia e shtetit shqiptar, mbas viteve 1990 asfalia greke ka mundur që agjenturën e vjetër të kohës së komunizmit që ishin kryesisht të nivelit,barinj,minoritarë,kooperativistë,shoferë,berberë si dhe ndonjë intelektual,sot i ka zvendësuar ata,me deputetë,ministra,priftërinj,profesorë,historianë me flokë të bardha,gazetarë që paguhen në muaj sa fondi i pagave të një bashkie,avokatë,gjykatësa,biznesmenë e nënpunësa të institucioneve të rëndësishme informative e mediatike,gazetareske,emisione televizive,ku disa të  vetëquajtur “analistë”, opinionistë” u jepet hapësirë dhe pagesë në televizione për më shumë se 20 vjet,të cilët pasi përmbushën me sukses detyrat e padronëve serbo-grek ,e kane arritur qëllimin duke e maskuar “ helmin e tyre “ në kuadër të “ fjalës së lirë dhe lirisë së mediave”.Me këto veprime publike ata kanë dëmtuar hapur ndjenjën kombëtare  duke e quajtur të moralshme e të pranueshme të shahen figurat më të shquara në shekuj të kombit shqiptar si ; Gjergj Kastriot Skënderbeu,Nënë Tereza e  etj,duke mbjellë harbutërinë në emisionet e televizioneve kombëtare,duke prishur cdo provë të prokurorisë,duke hedhur tymnaja e duke u bërë freski politikanëve të koruptuar dhe tani janë edhe moderatorë emisionesh.Të gjitha këto vertetojnë se “ fuqinë e pushtetit të katërt “në shqipëri nuk e kanë institucionet mediatike, por padronët.

 

Ata që mendojnë se nuk duhet të ngrihen këto diskutime me grekët nën pretekstin se janë të vjetra,se nuk është momenti,se ndikojmë në  marredheniet me ta ,nuk na japin votën pro në BE etj,janë gabim.Disa historianë dhe arkeologë që Enveri u kishte besuar të shkruanin Historinë e Shqipërisë dhe origjinën e prejardhjes sonë, shkruajtën jo vetëm tre rjeshta në librin e Historisë së Shqipërise ,por i prishën edhe kuptimin këtyre krimeve duke e quajtur atë masakra e Panaritit,masakra e Hormovës,pa shpjegim se kush e vrau këtë popullsi.Ku i lanë mbi 50,000 shqiptarë të vrarë,thua ta kenë harruar këtë gjenocid ?.Arkeologjia shqitare nuk gërmoi aspak jo vetem nën tokë, por as në muzeumet përkatëse.Lind pyetja se edhe në këtë fushë të ketë qënë paaftësi në një kohë kur populli shqiptar nuk la kodër e mal pa gërmuar duke i kthyer ato në fusha pjellore. Të gjitha këto kanë një emërues që ka dëmtuar çështjen kombëtare.Nëse ne shqiptarët nuk respektojmë të vdekurit dhe vecanërisht të vrarët padrejtesisht në shtëpitë e tyre, nuk na respekton askush.Populli grek ka kulture civile dhe jam i bindur se do ta gjejë formën dhe mënyrën për ta respektuar popullsinë shqiptare që të parët e tyre kanë vrarë në ato vite.Prandaj ju si pushtetarë duhet të zgjoheni nga gjumi shekullor dhe ta hiqni atë halën që ju ka ngelur në grykë,pasiheshtja juajpër cdo arsye qoftë jo vetëm që i ka lënë të vrarë e gjallë në breza të poshtëruar, por nga ana tjeter ka favorizuar ekzekutorët.Ndaj i nderuar  president aktualisht grekët guxojnë të kërkojnë hapur teritore shqiptare,kërkojnë të mos dëgjojnë më kërkesa dhe emrin Çamëri nga shqiptarët,kërkojnë eshtrat e ushtarëve grekë të qënë e të paqënë , të vrarë në Luftën Italo-Greke e tu ngrenë edhe monumente në tokën shqiptare ,kërkojnë prej shtetit shqiptar më shumë të drejta për minoritetin grek që jeton në Shqipëri,kërkojnë që Himara dhe vende të tjera në Shqipëri të njihen si minoritete greke etj.etj.Këto kërkesa të shtetit grek janë tërësisht pjesë thelbësore e ëndrres  greke  të Vorio Epirit.

“Nisën të ndërtohen monumentet kushtuar ushtarëve grekë të rënë në luftën kombëtare për çlirimin e Vorio Epirit”-kështu kanë komentuar mediat greke lajmin për ndërtimin e varrezave greke në Shqipëri.

“ Zjarri “ është ndezur dhe tymi i kësaj pune vjen mbrapa.Ndoshta aq kohë larg sa jo vetëm unë dhe Ju z.president nuk do të jemi më gjallë, por edhe shumë breza të  tjera pas nesh.Në këto rrethana shteti shqiptar jo vetëm që duhet të jetë korrekt me Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë,me legjislacionin e të drejtave ndërkombëtare si palë e denjë ndërshtetërore,por të tregoheni edhe fisnikë e komshi të denjë me  fqinjët.

I nderuar President Meta,ka dëshmi dhe prova se një pjesë e ushtarëve dhe oficerëve të ushtrisë greke ,të vrarë apo të ngelur të gjallë në Luftën Italo-Greke në vitet 1940-1941,kanë qenë pjesëmarrës në formacionet e ushtrisë greke në vitet 1913-1914 e janë ata qe kanë kryer  genocidin në Shqipërinë Jugelindore. Me këto varreza greke që po ndërtohen në tokën tonë, mbi gjakun,mbi hirin e eshtrave të djegura,mbi aktet e përdhunimeve të të parëve tanë të kryera nga grekët,jo vetëm shpirtërat e të masakruarve  nuk do të prehen të qetë, por edhe ne, pasardhësit e tyre brez pas brezi ,nuk do të  harrojmë këto krime makabre të grekëve dhe indiferentizmin e pushtetarëve shqiptare që për më shumë se nje shekull  nuk kanë qenë të aftë e të zotë që t’ja u bëjnë të ditur popullit grek dhe gjithë botës mbarë se në vitet 1913-1914 ushtria e rregullt e shtetit grek, me kryeministër Eleftero Venizellos, realizoi Genocid të  pastër etnik në Shqiperinë Jugëlindore.Edhe pse kanë kaluar 104 vjet, këta njerëz të pafajshëm nuk kanë varre,nuk kane simbole në nderim dhe respekt të tyre.Në këto rrethana shteti shqiptar duhet ta  shkruajë të vërtetën e këtyre vrasjeve në Historinë e Shqipërisë , për të cilat nuk është folur deri tani me pretekst banal duke rënë preh e legjendave dhe e përrallave greke.Atyre ju intereson që rishikimin e marrëdhënieve me Shqipërinë ta fillojnë nga vitet 1945, bile duke folur e trajtuar këto probleme butësisht,pasi nëpërmjet kësaj sjellje si dhe kartonit që kanë në BE ,ata kapërcejnë dhe mbulojnë krimet që kanë kryer nëpërmjet  Genocidit të viteve 1913-1914 si dhe me mijra vrasje makabre që kanë bërë në kufirin Shqiptaro- Grek nga vitet 1990 e deri më sot me emigrantët shqiptarë. Shteti grek, minimalisht për genocidin që ka kryer ndaj popullsisë civile shqiptare, duhet të kërkoje falje botërisht.

I solla këto informacione pasi të gjitha këto krime i ka paguar gjithmonë me gjak e jetë njerëzish dhe dëme të pallogaritshme materiale vetëm populli ynë shqiptar.

Fakti që unë po ju shkruaj Juve si President i Shqipërisë është jo vetëm se keni këtë funksion,por kam një shpresë tjetër tek ju.Kam besim se gjaku juaj si shqiptar,sado që në këto vite të mbrapshta trazicioni të Shqipërisë tu  jetë holluar, si  skrapalli që jeni nuk besoj se e keni humbur genin .Pasi Ju edhe sikur jetë mbretërore të keni bërë në Skrapar,nuk besoj se të parët tuaj nuk ju kanë treguar e folur ndonjë histori të dhimshme mbi këto krime makabere që ka bërë greku edhe në zonën tuaj në vitet 1913-1914.

Ajo që unë kërkoj prej Jush i nderuar z.President është një gjë e thjeshtë ,veprim njerëzor,pa kosto .Kërkoj që ju si burrë shteti të ndiheni për një moment qytetar i thjeshtë, t’i përjetoni këto dhimbje dhe këtë fyerje shekullore si gjithe populli,si skrapallinjtë tuaj dhe pastaj jam i bindur dhe kam besim se me funksionin që keni dhe eksperiencën shumë vjecare në politikë, do ta keni të lehtë që të urdhëroni institucionet përkatëse që të bëjnë  evidentimin dhe dokumentimin e dosjes së Genocidit të kryer nga ushtria greke në vitet 1913-1914.Keshtu, ju z.President ,do të kryeni detyrën si shqiptari i pare që jeni në Republikën e Shqipërisë dhe me veprimin tuaj do t’ju ktheni respektin,dinjitetin,krenarinë kombëtare të vrarëve dhe ne te gjallëve e keshtu do te kemi mundësinë ne dhe brezat që do të vinë që për shpirtin e tyre në qendrat e qyteteve të Shqipërisë Jugelindore të ndezim ndonjë qiri e të vendosim tufa me lule ne monumentet që do të ngrihen për pasqyrimin e historisë  së ketij genocidi.

Me respect dhe konsideratë të lartë

Gani Vila

Drejtor i Televizionit të Shqiptarëve

( ALBTVUSA )

Michigan, 12 Shtator 2018

KUJTESE: GENCIDI GREK NE ÇAMERI

by

Genocidi i paparë helen ndaj banorëve të Çamërisë në vitin 1944-1945/

Shkruan Eugen SHEHU/

Historia e shqiptarëve etnikë në Çamëri është mbushur padyshim me një varg datash tragjike, të ruajtura në kujtesë si akte të dhimbjes kulmore. Por historiografia jonë e ka pranuar se nëse në vitet 1913-1943 genocidi helen ndaj shqiptarëve çamë ka patur një përshkallëzim, po ashtu është pranuar që pranvera dhe vera e vitit 1944, përbëjnë apogjeun e barbarisë greke ndaj popullsisë së pambrojtur të shqiptare. Ky genocid do të provonte edhe një herë qëndrimin e palëkundur të Athinës, e cila kërkonte jo vetëm largimin e shqiptarëve nga trojet e tyre stërgjyshore, por edhe rrënimin e plotë të kjtimeve mbi ekzistencën aty të racës sonë.

Në muajt gusht-shtator 1943, vlen të thuhet se rezistenca e atdhetarëve çamë ishte organizuar më së miri. Ndonëse në thelb, kjo rezistencë u organizua kundër okupatorit, në të pati edhe element të mbrojtjes vendore, çka do të thoshte ruajtja e shtëpive dhe popullsisë së pambrojtur ndaj andartëve grekë. Atdhetarë të tillë si Isuf Izeti, Xhafer Çafuli, Musa Demi, Dervish Dojaka, Braho Karasani, Sami Alushi e dhjetëra të tjerë u përpoqën që këtë front të rezistencës ta mbanin të ndezur edhe nëpërmjet zhvillimit të disa betejave kundër gjermanëve, duke parë sigurisht që këto beteja të mos i jepnin mundësinë kundërshtarit që të bënte raprezalje.

Kështu në ditët e fundit të shtatorit 1943 dhe deri në fillim të nëntorit të këtij viti, efektivat e batalionit “Çamëria” të ndihmuar edhe nga vullnetarët e zonës përreth, zhvilluan betejën e famshme të Konispolit, e cila zgjati 55 ditë. Në të vërtetë, në këtë betejë, muarën pjesë shqiptarë nga të dy anët e kufirit politik dhe ky fakt u përcoll jo pa shqetësim në qarqet shovene të Athinës. Ky bashkëpunim i ngushtë i shqiptarëve brenda shtetit amë me vëllezërit e tyre çamë, pamvarësisht se ata luftuan kundër okupatorit gjerman, u kuptua si një rrezik i madh për vorioepirotët dhe qëllimet e tyre.

Ndërkaq efektivat e batalionit “Çamëria” në bashkëpunim edhe me komandën nacionaliste të forcave të jugut zhvilluan luftime edhe në zonat e Gjirokastrës, Tepelenës dhe Delvinës. Sipas dokumentave gjermanë që gjenden në Arkivin e Institutit të Historisë në Tiranë, këto luftime u karakterizuan nga disa prita tepër të rrezikshme ku kanë gjetur vdekjen dhjetëra ushtarë dhe oficerë gjermanë. Në këto luftime qoftë atdhetarët e Çamërisë, qoftë nacionalistët e jugut të Shqipërisë, patën marrë krahë sidomos “nga deklarata e Uinston Çërçillit, sipas të cilit kufiri shtetëror i Shqipërisë do të rishqyrtohej menjëherë pas mbarimit të luftës.” (Gazeta “Atdheu” Tiranë 20 tetor 1943.)

Gjithashtu mendoj se nuk mund të lihet në heshtje fakti që nacionalistët e Çamërisë, iu kundërvunë disa çetave komuniste shqiptare, të cilat patën krijuar lidhje të ngushta me Partinë Komuniste greke. Këto çeta, të udhëhequra nga disa filogrekë të njohur në Çamëri, trumbetonin me të madhe se vetëm lufta e tyre e përbashkët me grekët do t’i sillte “lumturinë” Çamërisë. Ata nuk mund të kuptonin dot se çfarë tragjedie po përgatitej në Athinë dhe ishte vetëm prezenca gjermane që e vononte pikërisht këtë tragjedi. Një nyjë e çuditshme lidhte në këtë rast atë grusht komunistësh të Çamërisë, me klikën e Tiranës, e cila po ashtu pretendonte se komunizmi do të ishte liria e ëndërruar e gjithë popujve.

Në këto momente tejet të ndërlikuara, Athina zyrtare si kurdoherë u orientua drejt politikave të saj antishqiptare. Për këtë qëllim ajo shfrytëzoi një marrëveshje të Partisë Komuniste të Greqisë me klikën e Dushan Mugoshës dhe Enver Hoxhës në Tiranë, sipas të cilës, në fshatrat me minoritet grek në Shqipëri, mund të shkonin përfaqësues komunist grekë dhe të bënin propagandë dhe organizime për të luftuar okupatorin. Komunistët grekë që ngarendën në jugun e Shqipërisë, nxituan të bënin propagandë për idetë panhelene të Vorio Epirit dhe brenda pak javëve , në kuvendin e organizuar në vendin e quajtur Akrovjan, përfaqësues të këtij minoriteti brenda kufijve të shtetit amë shqiptar, kërkuan me forcë që “duam të jemi një Greqi, qoftë kjo komuniste apo e djallit, vetëm të jemi në Greqi.” Nënteksti ishte i qartë, kufijtë e Shqipërisë duheshin shtyrë akoma më tej, duke i rrudhur tinëzisht ata.

Një rol jo pak të rëndësishëm, në pranverën e vitit 1944 do të luanin edhe atdhetarët nacionalistë të Çamërisë. Këta me propagandën e tyre, por edhe me veprime të hapura aspironin bashkimin e trojeve çame me Shqipërinë. Këtë lëvizje e drejtonte një Këshill Krahinor me organizmat e tij, të shtrirë në nënprefekturë e deri në fshatrat më të largët. Mendoj se është me vend të kuptohet se pikërisht në muajt e parë të vitit 1944, ndryshe nga çfarë është publikuar deri më sot, autoriteti gjerman ka dashur të luaj një rol amortizuesi apo frenuesi të mërive të vjetra greko-shqiptare. Kështu, në një dokument tepër sekret që komanda gjermane në Çamëri, i dërgon komandës së lartë ushtarake të Athinës, midis të tjerave shkruan tekstualisht: “Gjendja në krahinën e Çamërisë është përkeqësuar, sidomos në këto javë të fundit. Deri afër fundit të vitit 1943, shqiptarët mjaftoheshin me ushtrimin e zotërimeve të tyre në disa zona influence pa marrë përsipër të administrojnë vendin. Tashmë ata kanë bërë hapa përpara duke forcuar pozitën e tyre nëpërmjet krijimit të disa organeve administrative. Marrja e këtyre masave motivohet për shkak të administratës greke, e cila ka falimentuar plotësisht dhe pa ndërhyrjen e shqiptarëve rendi dhe qetësia rrezikohen totalisht. Për zbatimin e organizimit administrativ ata kanë ngritur një Këshill Kombëtar Shqiptar të Çamërisë.” (Arkivi i Institutit të Historisë Tiranë. Dokumente gjermane. Dok. 23/44 sekret, datë 10 janar 1944)

Veprimtaria e lartpërmendur e Këshillit Kombëtar, në asnjë mënyrë nuk mund të pranohej prej qarqeve shovenë të Athinës. Për këtë shkak qeveria greke, me një telegram të posaçëm, iu drejtua ministrit gjerman për Evropën Juglindore, Nojbaherit ku midis të tjerave i kërkonin të rivendosej sa më shpejt pushteti helen, pasi ndikimi i nacionalizmit shqiptar do të ishte me pasoja të mëdha për fatet e nesërme të shtetit grek. Nga ana tjetër në krah të dy mijë forcave të komanduara nga gjenerali famëkeq Napolon Zerva u vu edhe Divizioni i Dhjetë i komanduar nga krimineli Vasil Kamara, i cili do të ishte i destinuar në luftë mizore kundër banorëve të Çamërisë.

Në ditët e para të qershorit të vitit 1944, në zyrën e gjeneral Zervës në Janinë, andartët grekë dërgojnë një të quajtur Harallamb Kallojeri, kinse pati furnizuar me armë batalionin  Çamëria. Ky me lot në sy e mohoi këtë fakt dhe ngase ishte grek nuk pësoi gjë. Por vlen të sjellim këtu fjalët me të cilat e përcolli Zerva. Gjeneral Zerva duke shtrënguar nofullat kishte vazhduar: “Po dolën të vërteta ato që më kanë thënë se ti u shet çamëve armë, ta dish se jo vetëm ty, por gjithë fisin tënd do ta djeg me benzinë së gjalli, në mes të fshatit që të lemerisen të gjithë.” Pastaj ai u  drejtua të gjithë të pranishmëve duke shtuar: “Çamërve duhet t’u afrohemi dhe t’i marrim me të mirë, që të mos na ikin nga duart deri sa të zemë kufirin. Pasi t’i kemi mbyllur si bagëtitë në vathë, jo vetëm njerëz që nuk do të lemë të gjallë, por edhe macet e tyre do t’i shkojmë në thikë. (I.D.Hoxha “Viset kombëtare në shtetin grek” Tiranë 2000, faqe 356)

Preja e parë e dhunës makabre helene, do të ishte krahina e Paramithisë, e cila u pati bërë ballë shpesh herë, me armë në dorë, hordhive të andartëve grekë. Në mesnatën e 26 qershorit 1944, ata iu afruan Paramithisë nga të katër anët. Në agun e 27 qershorit, disa atdhetarë çamë ranë në pritën e zervistëve dhe lufta filloi e fuqishme. Por dinakëria greke nuk vonoi të funksiononte sërish. Komanda e lartë zerviste vrapoi te myftiu i Paramithisë Sali Hafizi duke i mbushur mendjen atij se nuk kishin punë me çamët ndaj këta të ulnin armët dhe të rrinin të qetë në shtëpitë e tyre. Sali Hafizi u besoi nga ana e tij dhe në një kuvend të shkurtër burrash dha porosi të pritej lufta.

Më pas komanda zerviste e udhëhequr nga majori famëkeq Kranjani dhe antishqiptari i tërbuar Kristo Stavropulli shkuan në mitropoli dhe bënë planet kokë më kokë me dhespotin grek. Me të mbaruar takimin me dhespotin, disa ushtarë grekë u shpërndanë nëpër rrugë dhe sheshe duke njoftuar me zë të lartë: “Urdhërihen tërë ata që kanë armë, t’i dorëzojnë menjëherë se qetësinë dhe rendin do ta mbajë ushtria. Askush të mos frikësohet! Këdo e quajmë vëlla. Duam të bashkëpunojmë dhe të ndihmojmë njeri-tjetrin.” (Gazeta “Bashkimi” Tiranë, 7 mars 1947) por kjo s’mund të ishte tjetër, veçse gënjeshtra e radhës e helenëve për të arritur në planet makabre të gjeneral Zervës.

Vite më pas, në dëshmitë që Asllan Myftari dhe Sadete Katiu do të dërgonin në OKB përmes Komitetit të Mbrojtjes së Çamërisë, midis të tjerave do të kujtonin: :Rreth mesditës, kur ende muk kishte mbaruar dorëzimi i armëve, zervistët grupe-grupe… të udhëhequr nga oficerë u derdhën egërsisht mbi popullatën. Me të dëgjuar krismat e armëve njerëzit lanë shitoret dhe ja dhanë vrapit nga të mundnin. Më të shumtët vrapuan drejt anës perëndimore të qytetit ku mendohej që shtegu nuk ishte mbyllur akoma. Pati raste që familja u nda më dysh, dikush çau gardhin e kriminelëve dhe dikush tjetër jo.

 Meqë rrethi u mbyll në mënyrë të hekurt njerëzia vraponin në qytet të ndjekur nga vrasësit si egërsira prej gjahtarit. Vritej kushdo që hasej përpara. Rrugët dhe sheshet u mbushën me të vrarë… kur zervistët u turrën në një shtëpi të thernin një djalë 6 muajsh dhe e jëma e mbuloi djepin me trupin e vet, ata i ngulën gruas thikat në kurriz. Më pas ata therën me thikë djalin tjetër të shtëpisë dhe të zotin e saj. Motrën e Hasan Belulit, 3 djemtë e Asim Dinos, dy çupat dhe të shoqen e Rexhep Malit, i mbërthyen me gozhdë përpara murit të shtëpisë. Pasi vranë Mulla Çenin, argëtoheshin me të bijën. Aty pranë vranë edhe 12-13 fqinjë të Mullait. Në tërë Paramithinë dëgjoheshin kujet dhe vajet rrënqethës, të pleqve, të rinjve dhe fëmijëve që shuanin shpresat e fundit nën krismat e plumbave apo presat e thikëve e sopatave.”

Masakra e Napolon Zervës ndaj banorëve të pambrojtur të Çamërisë, do t’ia kalonte për nga egërsia e saj edhe dënimeve të inkuizicioneve mesjetare. Asnjë lloj pengese nuk do të haste ky kriminel i lindur dhe gjithë taborri i tij, në barbarinë e pashembullt. Dëshmitë e dhimbshme vazhdojnë: “Poshtë xhamisë së Prronjatëve dergjeshin sa e sa kufoma. Dalluam nusen e Ibrahim Bollatit, motrën e Muharrem Bakos, djalin e saj, Mit’hatin 10 vjeçar, Harun Mezanin 14 vjeçar ndërsa të tjerët nuk i njohëm, sepse ishin prishur në fytyrë. Ndërsa Estref Ilmiu tregon se kur atë dhe disa të burgosur të tjerë i shpunë të varrosnin trupat gjysëm të prishur pranë kishës së Shën Jorgjit, njohu vetëm katër prej trupave, ndërsa dhjetëra të tjera nuk mundi t’i njihte pasi fytyrat ishin gjymtuar në mënyrë të llahtarshme prej vrasësve.” (Gazeta “Bashkimio” Tiranë 4 prill 1947)

Sigurisht epshet shtazore të Zervës me kompani, nuk mund të preheshin vetëm me kasaphanën e Paramithisë. Ata u derdhën dy ditë më pas në fshatrat Grikë, Kacjan, Karbunarë dhe në një varg fshatrash të Çamërisë së Mesme. Nëse gjenin gjë të gjallë (njerëzia dhe bagëtia ishin barazuar tragjikisht) andartët dhe zervistët e thernin menjëherë. Në ato shtëpi ku njerëzit qenë larguar nxitimthi, komandot ushtarake ushtronin kontroll të imët duke vjedhur e plaçkitur gjithçka, deri edhe pajat e vajzave fatkeqe të Çamërisë. Në fshatrat Luar dhe Karbunarë, po ashtu edhe në qytezën e Margëlliçit, në të vërtetë u organizua një qëndresë e vogël, disa orëshe. Por përballë 25-30 burrave të këtyre fshatrave, Athina dërgoi Regjimentin e Dyzetë të komanduar nga major Angora, i cili pas 1700 ushtarëve dhe oficerëve, kishte në p[ërbërje të vet edhe një kontigjent prej 40 kriminelësh grekë, të cilët patën “fituar” lirinë nga burgjet greke, vetëm e vetëm për të therur sa më shumë shqiptarë etnikë të Çamërisë.

Kjo epërsi numerike në njerëz, kjo shpejtësi çoroditëse në arritjen e qëllimeve, ky brutalitet i pashembullt, kishin të bënin sa me vrasjet e çamëve aq edhe me heshtjen që do të shoqëronte ky terror. Madje megjithë fshehjen misterioze që Athina i ka bërë në decenie kësaj tragjedie, diplomacia evropiane do të shënonte në analet e saj: “Duke shkelur në mënyrë të qëllimshme Marrëveshjen e Kazertës, trupat e Divizionit të Dhjetë, njësitë e dy divizioneve të E.DH.E.S-it, ato të regjimenteve 100, 110 dhe 40, po mëyjnë mizorisht territoret e pambrojtura të Çamërisë.” (Arkivi Qendror i Shtetit-Tiranë. “Çështja e Çamërisë” Fondi 251, dosja 14, fleta 143)

Tanimë atdhetarët e Çamërisë e kishin plotësisht të qartë se Athina kërkonte zhdukjen përfundimtare të shqiptarëve etnikë. Rrethanat në verën e vitit 1944 kishin favorizuar Athinën, e cila duk marrë edhe përkrahjen e aleatëve shekullorë të saj Anglisë dhe Francës, kryente njëhersh dëbimin e çamëve dhe popullimin e trojeve të tyre me të krishterë të jugut helen. Në këtë mënyrë, krahas organizimit të njësiteve të vegjël për shpëtimin e popullsisë, këta atdhetarë u përpoqën të sinjalizonin rreth masakrës edhe diplomacinë evropiane. Ndërsa lidhjet me shtetin amë nuk u ndërorenë për asnjë moment. Kështu në telegramin e firmosur prej disa burrave të Çamërisë dhe dërguar kryeministrit shqiptar në gushtin e vitit 1944, midis të tjerave shkruhet tekstualisht: “Nuk kanë të munëruar as vrasjet, as grabitjet dhe as përdhunimet e kriminelëve të Zervës. Madje, ajo pjesë e popullsisë që akoma nuk ka rënë ndënë thikat e zervistëve, po ikën e tmerruar drejt Shqipërisë duke humbur gjithçka.” (Arkivi Qëndror i Shtetit-Tiranë. Fondi 251, dosja 179, fleta 2)

Ndërkaq propaganda shovene helene vazhdonte me ritme akoma më të mëdha t’u binte tam-tameve të Vorio-Epirit. Kështu, në mbrëmjen e 1 tetorit 1944, Radio Kajroja shpërndante në eter mesazhin e ministrit grek të informacionit, Kartallit për kinse revoltë të vorioepirotëve në Gjirokastër e Sarandë, të cilët kërkonin bashkimin e trojeve të tyre me ato të shtetit amë, Greqisë. Duke pretenduar se këto troje ishin plotësiht greke, Athina madje me anë të emisarëve të fshehtë të saj, nisi të shpërndante në jugun e Shqipërisë fletushka duke u thënë shqiptarëve etnikë aty se nuk ishte e largët dita kur fshatrat e tyre do t’i bashkoheshin Greqisë. Madje ndikimi i Athinës u shtri deri në komandën e lartë gjermane, duke e fshehur realitetin dhe duke e afruar Zervën sa më shumë me këtë komandë. Aq i thellë ka qenë ky ndikim saqë komanda gjermane përpiqej të ruante indiferencën përpara masakrës që ndodhte me çamët. Kështu, në një informacion dërguar RAIHUT TË TRETË, lidhur me një protestë të atdhetarëve të Çamërisë, midis të tjerave, komanda gjermane e Filatit spjegonte” “Kërkesat e parashtruara lidhur me evakuimin e popullsisë shqiptare që nuk ëhtë në gjendje të mbrohet, nuk ka asnjë bazë. Ushtria gjermane ka marrë përsipër mbrojtjen dhe sigurimin e paqes dhe të rregullit në zonat e okupuara prej saj.” (Arkivi i Institutit të Historisë- Tiranë. Dok.gjerman nr. T 314-1458)

Vala tjetër e spastrimeve të shqiptarëve etnikë, nga trojet e tyre në Çamëri, iu besua sërish gjeneralit famëkeq Zerva, në marsin e vitit 1945. kësaj radhe do të goditej, digjej e shkretohej pikërisht Filati, çerdhja e qëndresës kulmore të banorëve të Çamërisë. Ndonëse burrat e Filatit ishin larguar, të mobilizuar në njësite të vogla vullnetarësh, drejt Filatit u derdh me egërsi të paprë makina luftarake e Zervës. Nuk munguan me këtë rast as vrasjet, as therjet, as djegiete njerëzve dhe shtëpive. Krimet ishin pothuaj të papara. Në informacionin që koloneli britanik Vuthaus i dërgonte Londrës në fundmarsin e vitit 1945, midis të tjerave shkruante tekstualisht: “Nisur nga Misioni Aleat që drejtova, ju bëj me dije se Zerva i nxorri jashtë çamët nga shtëpitë e tyre më 1944, shumica e të cilëve mundën të gjenin strehë në Shqipëri. Dëbimi i tyre u krye sigurisht përmes një gjakderdhjeje të madhe. Veprimi i Zervës u ndoq më pas në marsin e vitit 1945 nga një masakër akoma më e madhe, siç ishte kjo e marsit, në Filat, e cila nuk mund të falet.” (Arkivi i Institutit të Historisë- Tiranë. Fondi Zyra e jashtme britanike PRO\ FO Nr 371\ 48094)

Sipas Memorandumit të emigrantëve çamë në Shqipëri, i cili u paraqit jo vetëm në kancelaritë evropiane por deri në SHBA, në peiudhën qrshor 1944-mars 1945, janë vrarë gjithsej 2771 civilë të pambrojtur. Gjatë kësaj peiudhe gjithashtu u dogjën dhe plaçkitën 68 fshatra me rreth 5800 shtëpi. Në humbjet e tjera materiale llogariten 110 mijë krerë bagëti të imta, 2400 gjedhë, 80 mijë kuintalë vaj ulliri, 21 mijë kuintalë grurë pa llogaritur dramën e madhe të shkombëtarizimit të këtyre trojeve. Një pjesë e konsiderueshme e politikës greke gjatë viteve të Luftës së Ftohtë si edhe lakejtëq e historisë së tyre, kanë mbrojtur dhe vazhdojnë të mbrojnë tezën absurde sipas së cilës shqiptarët e Çamërisë janë larguar me vullnetin e tyre nga trojet stërgjyshorë, kinse kanë qenë të lidhur me Gjermaninë, pra kundërshtaren e Greqisë. Këto teza justifikuese sidoqoftë nuk mundën të shuajnë gjurmët e përgjakura të atij gjenocidi biblik.

Sa për pronat e banorëve të Çamërisë, fillimisht ato iu shpërndanë kolonëve grekë të ardhur nga Pireu, të cilët nuk vonuan të thellojnë krimet edhe kundër atyre shqiptarëve ortodoksë që patën mbetur në këtë trevë. Më pas, me urdhër mbretëror U.B. 2185\152 dhe me vendim 2781\54, pasuria e shqiptarëve etnikë në Çamëri iu konfiskua këtyre për t’ia falur apo shitur me çmime qesharake vullnetarëve grekë që linin jugun e vendit, për t’u ndeshur “trimërisht” me ndonjë shqiptar të vetmuar ortodoks në këto vise. Një proces i tillë i paprecedent në rrafsh të Kartës së të Drejtave të Njeriut, ndodh edhe sot në milleniumin e ri dhe me gjithë zhurmën mediatike, Athina vazhdon të verë në jetë çdo ditë e më shumë, planet e veta aneksioniste ndaj Shqipërisë.

 Bern-Zvicër