Nga Rexhep DEDUSHAJ/ New York/
uke e lexuar librin e HASAN I. GJONBALAJ : ” GUCIA E PLAVA NE VALET E JETES ” – Peje 2011/
Keto dite me ra ne dore libri i lartepermendur ne te cilin lexuesi i vemendeshem i verene dy qellime te autorit;
– Dhembeshuria e tij per kete bote – meqe e verente se eshte para vdekjes.
– Thenja e asaj qe ka mbetur pa u thene gjere me tani per historine e Krahines se Plave – Gucise:
Libri bene fjale per vitet 1941-2011…
Qe ne titullin e pare :ARMA E GJYSHIT ,Hasani merret me vdekjen ” si burr”,duke ia lene armen nipit .Ai armete e tij :dijen,talentin per te shkruar,ate qe e ka mesuar gjate jetes etj.ua len nipave neper librat e shkruara prej tij,me porosi te qarta se :” Vatani ” nuk duhet leshuar ,por duhet te mbrohet sic e mbronte gjyshi i tij 80 vjec.
Jane keto porosite e fundit te ketij intelektuali krijuese,i cili vec e dinte se ka shkelur ne drrasen e fundit te jetes!Shum shpejt edhe vdes…
Ne liber autori,ndoshta per here te pare ne jeten e vet e shfryne mllefin ,e shliron shpirtin ,per ate qe e ka pare,e ka perjetuar dhe s’ka guxuar kurr ta thot!!Dikush mund te thot se u be trim para vdekjes.JO.Por s’deshti me i marrur me vehte mesheftesite qe i dinte ,i kishte perjetuar e qe ia kishin shkurtuar jeten.Ne fshatin GURAKUQ qe do ta quante VUTHAJ” vetem atehere kur te lahet Shkembi i Kuq me rreze lirie ” ( f.53).
Kush e ka njohur Hasanin si e njihsha une,psh.veshtire e ka ta besoj se eshte ky liber i tij.Por,PO.Shprehjete jane te tija.Perputhen ngjarjeste e perjetimet e tija.Eshte i pezmatuar sic ishte pas Luftes ne Kosove :Pse Gucia e tij s’iu bashkua Kosoves?!Pse ishim kaq te nemur ?? Por edhe e len porosine se kurr askush se ka pranuar okupatorin e as qe do ta pranoj ,nga ajo krahine.
Jane tmerruese per PARINE e Plave- Gucise ” marreveshja e partizaneve shqiptar me ata malazezo- serb dhe marrveshja e Preke Calit me cetniket karshi parimeve te parise .Ishin dy plumba te rende per nacionalistet vendas…” (f.31).
Pastaj,si i nxierrnin kacaket pas LDB nga shpellate .Si i tradhtonte njerzit ” pushteti popullor “i Shqiperise duke shpallur amnesti per ta e lidhur ia dorzonin OZN-nes .Dihet fati i tyre pastaj…”( Artikulli :Dy kurthe per Kacak ” f.46.)
Pra,HASAN ISUFI – sic e quanin ,foli pak pa vdekur.Foli ate qe e kishte renduar tere jeten .Ate qe e kishte pare me sy.e kishte perjetuar ne shtepine e vet,te miqte e dajte e vet,ne fshatin e vet…
Ja vlen ta lexoni e shihni cfare bene komunistet e te dyja aneve te kufirit Shqiparo-Shqiptar…
I pershkruane te gjitha marifetelleqet e “pushtetit popullor “(lexo:UDB-ese)ne Vuthaj e me gjere…Verasjen e njerzve naten e fajsimin e fqinjeve per ate (duke e nxitur vellavrasjen ne mes Vuthjaneve).Pastaj,plackitjet e fshatareve,qethjen e deleve ne pike te dimrit,qethjen e kuajve dhe djegejen e sanave : “Zullumi ia kishte kaluar cdo te keqeje,..Ishte vepra me e shemtuar ,Si metode e futur nga pushteti qe t’i vinin flake sanes ne mullar mu ne balle te dimrit ,neper bore dhe shi!!”(f.53-54).”Nder te paret ne ndihme ( per fikjen e zjarrit-R.D.)arrinin dy mesues te fshatit …”(f.54)
Dhe,gjate viteve 1950-1967 e arriten kulmin e mosbesimit ( te fshataret ne njeri tjetrin _R.D.)duke perfunduar edhe ne disa gjakderdhje “(57).
Kulmin e mizorise UDB-a e arrine kur ne T’Shtrejte (me 18 korrik 1951-R.D.)” i pushkatojne dy DEDUSHAJ : Cung Tahirin me djalin e vellait Isuf Zymerin .Nuk nevijitej pseja,sepse te gjithe ishim para pushkatimit…”(f.59).
Keto bejne qe njerzit te ikin ,t’ia lene shtepine dhe pasurine ndonje plakut e plake.Duke e citua nje plake te tille buz Brematanes:” Per njerimin tim jam bindur se ata qe u larguane nga kjo zemer shqiptare ,do t’i lene zemrat e tyre neper pluhurin e rrugeve kryqe te botes ,te mos flas per ata qe u linden atje.atje dhe atje.Nuk me mjafton qe te vijne diten e varrosjes ,sepse nuk i shoh.”(f.73).
Hasani merr pjese ne varrimin e shume te rinjeve qe vinin ne arkivole nga Amerika.Ne pajtimin e gjaqeve qe i kishte shkaktuar UDB-a me kalecet e vet.Jo vetem ne Vuthaj por edhe ne fshatrat tjera te krahines ne fjale.Flet per shqiptarin e fundit te Nokshiqit legjendar etj,etj.
Me ka rene ne sy se vitet e fundit emri i Hasanit eshte lene ne harrese .Ai Hasani qe te semur e siellnin neper promovime librash e raste te tjera te krahines .Tani intelektualet e fshatit te tij,bile edhe ata qe ai i quante ; I MADHI N.N. se permendin askund neper emisione televizive ku thuhet se per Krahinen e Plave-Gucise s’ka shkruar askush!!
Tani po e kuptoi se Hasani i ka zhgenjyer fansate e vet me librin ne fjale.S’e kane pritur prej tij qe ish spiuneve te UDB-ese do tua permende te berat e tyre ne GURAKUQ- sic i quane ne liber Vuthajt.
Por Hasani ishte Vuthjane i vertete .Vuthjanet se permendin vuthjanin per te keq para te tjereve .Vepren ua ka permendur e emrat e keqeberesve jo. edhepse i ka ditur mire.Andaj ,bijte dhe nipate e atyre “bemireseve “te UDB-ese bejne mire me reflektuar e mos me u shitur me si ” patriot”te medhenje duke i share krijuesit tone se nje dite do ti permende ndokush edhe emrate e njerzeve te atyre te berave qe i pershkruane Hasani.U keshilloi ta lexoni librin e fundit te Hasan Gjonbalajt ne mos e pacit lexuar ende dhe reflektoni se boll ua kemi pare “hajrin”…