historik – Dielli

AMERIKA RIVENDOSË ROLIN E SAJ HISTORIK NË HAPËSIRË

December 15, 2017 by dgreca

1-Frank-300x212

Nga Frank Shkreli/

1 Tramp NASA Këtë javë, enti amerikan i Hapësirës së Lartë, NASA njoftoi se ka zbuluar një sistem të tërë hapësinor që i përngjanë sistemit tonë. Shkencëtarët e entit hapësinor NASA njoftuan për medien dhe për publikun e gjërë amerikan dhe botëror se bëhet fjalë për sistemin e quajtur Kepler-90, ylli i të cilit, thonë shkencëtarët amerikanë është i ngjashëm me Diellin tonë. Kepler-90, është zbuluar më heret, por sipas shkencëtarëve amerikanë të hapërsirës së lartë, lajmi që e bën këtë zbulim të “madh” është fakti se kësaj radhe në këtë sistem u zubuluan dy planete krejtësisht të rinjë , të panjohur deri tani – si dhe përdorimi i ri i inteligjencës artificiale që çoi në këtë zbulim të madh, sipas NASA-s. Njoftimi i NASA-s për zbulimin e një sistemi tjetër diellor i ngjashëm me tonin dhe me 7 planete të tij, të madhësisës së Tokës, shton mundësitë për zbulimin e kushteve për jetesë në universin e gjërë hapësinor. Kjo do të thotë se shkencëtarët amerikanë të entit hapësinor NASA besojnë se ka të ngjarë që shumica e yjeve në hapësirë të kenë një numër planetesh në orbitin e tyre, gjë që sipas tyre, shton mundësitë e ekzistencës së planeteve të tjera si Toka me kushte për mundësimin e jetës.

Natyrisht, se sot për sot, këto zbulime mund të jenë edhe spekullime se cilat në fakt janë këto 7 planete dhe ç’përbëjnë ato, por zbulimet e njoftuara nga NASA këtë javë rrisin mundësitë që në një të ardhme jo të largët, njerëzimi të mund të mësojë më shumë, duke siguruar informata më të sakta në lidhje me përbërjen dhe atmosferën e këtij sistemi diellor.

Ky njoftim nga ana e entit amerikan të Hapësirës së lartë ka rëndësinë e vet për nga pikëpamja shkencore, një lajm ky që ka gëzuar shkencëtarët anë e mbanë botës si dhe të gjithë ata që janë të interesuar në hapësirën e lartë dhe kosmozin ndërplanetar. Por një lajm më me rëndësi këtë javë mbi hapësirën e lartë qe njoftimi nga administrata e Presidentit Trump se pas një pauze të gjatë prej disa vjetësh mos angazhimi në hapësirë, Shtetet e Bashkuara njoftuan se do të rivendosin rolin e tyre të dikurshëm në hapësirë. Të hënën që kaloi, në prani të disa përfaqsuesve të Kongresit amerikan dhe të Këshillit Kombëtar të Hapësiërs së lartë, Presidenti Donald Trump nënshkroi Direktivën numër 1, e cila ndryshon politikën e deritanishme kombëtare në fushën e hapësirës së lartë dhe e cila vendosë krijimin e një program të integruar e në bashkpunim me sektorin privat dhe me partnerët ndërkombëtarë, por të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ky program i posa njoftuar nga Presidenti Trump, në një ceremoni në Shhtëpinë e Bardhë ku mori pjesë edhe Zëvëndës Presidenti Mike Pence, sipas NASA-s, parashikon këthimin e astronautëve amerikanë në Hënë, program ky që do të pasohet me misione të tjera në drejtim të planetit Mars dhe përtej.

Në një njoftim të NASA-s titulluar, “Presidenti Donald Trump po dërgon astronautët sërishë në Hënë”, thuhet se politika e re i kërkon Admanistratorit të këtij enti që të, “Udhëheq përpilimin dhe zbatimin e një programi inovues dhe të vazhdueshëm në bashkpunim me partnerët privatë dhe ndërkombëtarë, me qëllim për të bërë të mundur zgjërimin e veprimtarisë njerëzore anë e mbanë sistemit diellor dhe për të sjellur në Tokë njohuri dhe mundësi të reja.” Sipas ekspertëve kozmikë, pritet që kjo ndërmarrje e re të jetë një nismë më efektive organizimi të përpjekjeve qeveritare, të industrisë private dhe ndërkombëtare – gjë që nuk ekziston tani për tani – drejtë këthimit sërisht të astronautëve në amerikanë në Hënë dhe, njëkohësisht, të vendosë një prani amerikane atje për eksplorime drejtë sistemeve tët jera diellore. Gjatë ceremonisë së nënshkrimit të direktivës 1, Presidenti Trump u shpreh se, “Direktiva që po nënshkruaj sot do të ri-fokusojë programin kozmik të Amerikës duke u përqëndruar në eksplorimet njerëzore dhe në zbulime të reja. Ky është hapi i parë”, shtoi Presidenti Trump, “drejt riktjimit të atsronautëve amerikanë në Hënë, për here të parë ç’prej vitit 1972, për eksplorime dhe qëndrim afagjatë atje. Kësaj radhe jo vetëm që do të vendosim rishtas flamurin tonë dhe të lëmë gjurmët atje, por do të vemë bazën për një mision të ardhëshëm në Mars dhe ndoshta edhe në shumë bota të tjera ndërplanetare dhe përtej Marsit, më vonë.” Kjo direktive, shtoi Z. Trump siguron se program amerikan I hapësirës së lartë do të udhëheq dhe do të frymëzojë rishta mbarë njerëzimin, pa përjashtim.”Njoftohet se politika e re mbi hapësirën erdhi si rrjedhim i një rekomandimi unanim të Këshillit të ri Kombëtar mbi Hapësirën që kryesoshet nga Zevëndës Presidenti amerikan Mike Pence. Ky ent këshillon dhe mbështetë Presidentin që të zbatojë politikën e tij mbi eksplorimet kozmike, si një përparësi të politikës kombëtare amerikane. Z. Pence citohet të ketë thënë se nën udhëheqjene Presdientit Trump, Amerika do të udhëheq rishtas në të gjitha frontet e eksplorimit hapësinor.” Ai rithkesoi se hapësia e lartë përbën mundësitë më të mëdha për eksplorimet kozmike dhe e tillë është jo vetëm detyra jonë – por edhe fati ynë – që këto eksplorime të udhëhiqen nga nga Amerika, nga kuraja dhe nga vlerat amerikane, shtoi Zëvëndës presidenti amerikan Mike Pence.

Duket se politika e re për rivendosjen e rolit historik amerikan në hapësirë, përveç përfitimeve shkencore dhe teknologjike, është edhe edhe pjesë e menduar mire e politikës yzratre të interest kombëtar të Shteteve të Bashkuara. Zëvndës presidenti Pence u shpreh gjatë ceremonisë në Shëpinë e Bardhë se, “Rivendosja e një pranie amerikane në Hënë është jetike për sigurimin e objektivave strategjike të këtij vendi.” Arritja e këtyre objektivave, tha Z.Pence forcon sigurimin kombëtar të Shteteve të Bashkuara si dhe kapacitetin për mbrojtjen e popullit amerikan.

Administratori i NASA-s, Z. Robert Lightfoot e priti mirë angazhimin e administratës Trump për eksplorime të mëtejshme në hapësirë duke thënë se, “Kjo ndërmarrje do të prëfshijë ekspertët më të mire dhe më të mençur në radhët e qeverisë dhe të industrisë private, si dhe partnerët tanë anë e mbanë botës, për të arritur suksese të reja për njerëzimin…Brezi i ri do të ëndërrojë pakufi për të arritur zbulime të reja ndërkohë që po fillojmë këto misione sfiduese drejtë

përparimeve teknologjike, në këtë rrugë tepër dinamike”, tha zyrtari i lartë i NASA-s.

Përfaqsues të Kongresit dhe Këshilli Kombëtar i Hapësirës së lartë dhe të tjerë marrin pjesë n nënshkrimin nga Presidenti Donald Trump i Direktivës 1 për rivendosjen e rolit historic amerikan për eksplorimin e kosmosit ndërplanetar në të ardhmen. Credits: NASA/Aubrey Gemignani

25 Maj, 1961, Presidenti Xhon F. Kennedy duke njoftuar para Kongresit programin e ri amerikan për ekplorimin e kosmozit dhe për dërgimin e astronautëve në Hënë, mbrenda dekadës.

Ishte pikërisht më 25 maj të vitit 1961, kur presidenti i atëhershëm Xhon F. Kennedy, në fjalimin e tij historik para Kongresit të Shteteve të Bashkuara, sfidoi kombin amerikan me programin e propozuar prej tij për eksplorimin e kozmozit dhe për dërgimin e astronautëve amerikanë në Hënë para mbarimit të asaj dekade. Ashtu edhe ndodhi. Por, ndonëse njoftimi, këtë javë, i Presidentit Donald Trump për të rivendosur rolin historik amerikan në përpjekjet për eksplorimin e hapësirës së lartë, ishte më pak spektakolar në krahasim me fjalimin e ish-presidentit Kennedy më 1961 – mbetet për t’u parë nëse, Shtetet e Bashkuara të Amerikës — me të vërtetë — do të luajnë përsëri rolin udhëheqës historik në ekslporimin e hapësirës së lartë në të ardhmen dhe për brezat që vijnë, ashtu siç u premtua në ceremoninë e Shtëpisë së Bardhë këtë javë nga admnistrata e Presidentit Trump.

Frank Shkreli

KUJT I TAKON EPITETI “HISTORIK” ?

July 2, 2016 by dgreca

NGA EUGJEN MERLIKA/

Pritja entuziaste, që i u bë skuadrës shqiptare të futbollit në ditën e kthimit nga kampionati evropian, qe një tregues i saktë, jo vetëm i vlerësimit të paraqitjes së saj në garën kontinentale, por edhe t’asaj që përfaqësonte ajo, në termat e shprehura e të pashprehura, të dukshme e të padukshme. Ajo veprimtari mori epitetin “historike”, pra e paracaktuar të mbetet në kujtesën kohore të vetë kombit.

Që 23 djem, të cilët dijnë të shkelmojnë topin në një fushë të blertë, bëjnë histori, tingëllon si një pohim disi i tepruar, për ata që historinë e marrin me mënd vetëm si një vazhdë e gjatë luftërash, përballimesh të çdo lloji mes popujsh, sistemesh shoqërore, qytetërimesh, si përmbysje të dhunëshme vlerash, botkuptimesh, apo përvojash jetësore bashkësish njerëzore. Për asnjë prej skuadrave pjesëmarrëse të kampionatit evropjan në tokën franceze, epiteti “historik”, me përjashtim të ndonjë të papriture, të një ngadhnjimi të bujshëm të ndonjë skuadre që nuk e ka provuar kurrë shijen e një fitoreje të madhe, nuk do të kishte kuptim. Për skuadrën shqiptare e ka. Po të thellohemi në konceptin, me një ndjenjë keqardhjeje do të vërejmë se sa e varfër është e shkuara e jonë në fushën sportive, sa që arrijmë një kamionat evropian mbas dhjetëvjeçarësh përpjekjesh të pafrutëshme. Ky fakt, kjo arritje, përbën të veçantën, së cilës nuk mund të mos i bashkangjisim mbiemrin “historik”.

Përtej faktit sportiv që ndoshta madhnohet me të tepërt mendoj se, pjesëmarrja në fazën përfundimtare të kampionatit evropian të futbollit, pati një risì të dukëshme e tepër të rëndësishme. Ajo lidhet me futbollistët, të cilët janë shkëndija që ndez zjarrin e një dukurie, të paparë ndonjëherë në përmasa të tilla në historinë tonë. Kjo dukuri u quajt “lojtari i 12” e qe pjesëmarrja e publikut shqiptar në stadiumet Lensit, Marsejës apo Lionit, në nxitjen dhe inkurajimin e skuadrës kuq e zi. Përsiatja e mësipërme vlen edhe në analizën e kësaj dukurie, duke na dhënë një provë tjetër të prapambetjes së përgjithëshme, në të cilën jetuam si shoqëri e si komb, nga një sistem i ideuar e drejtuar nga një njeri, për të cilin ka ende shqiptarë, në ndonjë cep të Kosovës apo Shqipërisë, që përgjërohen, derdhin lot, apo i evokojnë “lavdinë”.

Një dukuri e mrekullueshme qe prania e atyre grupeve të pambaruar kuq e zi, që mbushën, në ditët e ndeshjeve, qytetet franceze. Ata qytetare e qytetarë të Shqipërisë e Vëndeve të tjera në të cilët, rënia e diktaturës shqiptare, u dha mundësinë të shkonin e të ndërtonin jetën e tyre, janë dëshmia më e mirë e mundësive të pakufizuara që blaton liria e një populli, e cila është edhe ajo e individëve të tij. Ata ish futbollistë të së shkuarës, të ftuar me zgjuarsi në selinë e Kryeministrit shqiptar, për të pritur djemtë e Kombëtares, besoj se kanë gëlltitur lotë të hidhura kur, vetvetiu, kanë krahasuar jetën e tyre sportive me atë të brezit të sotëm. Ata nuk ishin më pak t’aftë profesionalisht, madje kishte prej tyre që mund të kishin luajtur futboll edhe me klubet më të mira t’Evropës, por ishin të lidhur, u mungonte liria. Në stadiumet e huaja, kur rrallë u takonte të shkonin për të luajtur, edhe nëse do të dëgjohej ndonjë zë dashamirës shqiptari, ata duhej të bëheshin shurdhë e të verbër, sepse në të kundërt, n’atdhe i priste akuza e tradhëtisë….

Por duke u kthyer tek mjediset e gëzuara e plot gjallëri të dashamirësve shqiptarë të skuadrës kombëtare, mes të cilëve pata fatin të isha i pranishëm në një nga qytetet më të lashtë t’Evropës, n’atë që qe djepi i hymnit kombëtar të Francës, mund të them se epiteti “historik” i takon bëmave të tyre. Historike nuk ishte vetëm pjesëmarrja e tyre n’ata mjedise, që i detyrohej dashurisë për ngjyrat e flamurit dhe djemtë që sendërtuan “mrekullinë” e të qënit aty, por edhe mundësive praktike e materjale, që liria e këtyre 25 viteve të fundit, krijoi për ta. Ajo që ishte më e rëndësishme në këtë dukuri, të papërfytyrueshme deri një të katërt shekulli më parë, qe sjellja e atyre njerëzve n’ata qytete e në mjediset e tyre.

Mund të them, pa frikë përgënjeshtrimi, se në qendrën e Evropës, ata qytetarë shqiptarë, të mbështjellë me flamurët e shallët e kombit të tyre, dhanë leksione stili, mirësjelljeje, zbatimi rregullash e qytetërimi. Lexohej lehtë kjo përshtypje në fytyrat e qeta të ruajtësvet të rendit francez, të cilët kishin rrezikuar edhe kokën, për të përballuar përleshjet me huliganët e markave angleze e ruse, vetëm tri ditë më parë. Mesazhet e dhunës së tyre vinin nga skajet perëndimore e lindore të kontinentit, nga shoqëri më të pasura e më të zhvilluara se e jona, që dikur kishin qeverisur botën, nëpërmjet perandorive të tyre. Edhe se nuk mund të njëjtësohen ato shoqëri me idhtarët e dhunës, të cilët ishin të pranishëm në Francë, nuk mund të mohohet fakti se këta të fundit ishin prodhim i tyre. Në Marsejën e lënduar nga dhuna e tyre, shqiptarët sollën harenë e këngëve e të valleve të tyre, buzëqeshjen miqësore e korrektësinë njerëzore kudo, në lokalet, sheshet, metronë, stadiumin. Për ato pak orë i stolisën ata qytete me ngjyrat e rrobave të tyre e me sinqeritetin e fytyrave të tyre. Ata mijëra vetë krijuan në Francën e “fisnikërisë së detyruar” e në shtypin botëror, përfytyresën e Shqipërisë fisnike. Qenë çaste me të vërtetë historike, të përcaktuar jo nga luftërat e pasojat e tyre, por nga vlerat e përjetëshme të bashkëjetesës njerëzore, nga qytetërimi që buronte nga edukata, tradita, evolucioni i tyre. Ajo përfytyresë mund të quhet, pa gabuar, ndihmesa m’e madhe që i jepej Shqipërisë në këto kohë të vështira për jetën e saj politike.

Por ajo dukuri kishte edhe një vështrim tjetër, edhe më të çmuar se i pari. Ishte përbërja e atyre mijëra shqiptareve e shqiptarëve, Vëndet nga vinin e mesazhet që sillnin. Ishte një konglomerat harmonik e i bukur i Shqipërisë etnike, një sendërtim i vogël i ëndrrës shqiptare të bashkimit në një atdhe të vetëm, me simbolin e shqipes dykrenore të Skënderbeut. Fytyra të panjohura që përshëndeteshin në kalim në dy anët e rrugëve, që bëheshin menjëherë të dashura me një vështrim, një buzëqeshje, në një kor të pambaruar kurrë : “Shqipëria, Shqipëria”. Ishte diçka tepër prekës ai entuziazëm mbarëshqiptar, që përcillej nga Vendet e nisjes, Shqipëria, Kosova e trojet shqiptare jashtë atdheut, SHBA-ës dhe Vendet e Evropës demokratike, një univers kuq e zi, i cili bashkohej në një zë të vetëm, në mbështetje të lojtarëve të Kombëtares, nga minutat e hyrjes në stadium e deri në fërshëllimën e fundit të gjyqtarit.

Mbeten të paharrueshme ushtimat e zërave të shqiptarëve gjatë lojës, brohoritjet e tyre edhe në çastet kur skuadra nuk luante mirë, ajo ngrohtësi e ato duartrokitje të pafund edhe në mbarimin e lojës, edhe se kishim humbur. Mbetet i paharrueshëm edhe trishtimi në fytyrat e tyre n’atë mesnatë të 16 qershorit në rrugët e Marsejës. Por asnjë veprim i papëlqyeshëm, asnjë fyerje, asnjë sharje, asnjë grindje edhe në metronë ku francezët vazhdonin të këndonin marsejezën. Pikëllimi për humbjen ishte i përkorët, dukej se gjente ngushëllim në praninë e njëri tjetrit, në vargun e këngës “O sa mirë me qenë shqiptar”, në thirrjet për Shqipërinë.

Ky ishte “lojtari i 12”, për të cilin Kryeministri kërkoi edhe një duartrokitje në pritjen e tij, foli, por u mjaftua me kaq. Prisnja më shumë vlerësim, më shumë thellim n’atë çfarë përfaqësuan ata mijra shqiptarë në qytetet e stadiumet e Francës. Është e vërtetë se ata erdhën aty për zbavitjen e tyre, por qëndrimi dhe sjellja e tyre qe një medalje ari në gjoksin e atdheut. Mesazhi i pahartuar zyrtarisht i tyre ishte i rëndësishëm : Shqipëria ka nevojë për njerëz të ndershëm që t’a përfaqësojnë, edhe sepse ai përfaqësim duhet të jetë në ujdi me vlerat universale të qytetërimit dhe shqiptarët i kanë vlerat e përbashkëta që janë ato të kombit të bashkuar.

Shumica e atyre tifozëve kuq e zi jetojnë në Vendet e huaja, duke krijuar imazhin e Shqipërisë në botë me punën dhe sjelljen e tyre, por kur votohet në Shqipëri atyre u kërkohet që të kthehen fizikisht atje. Është një mënyrë e tërhortë për t’i mbajtur larg votës, sa dinake aq dhe e mirëllogaritur, sepse vota e tyre nuk i shkon për shtat politikë bërësve të Vendit të tyre. Para pak kohësh PD vuri si një nga kushtet e marrëveshjes ndërpartiake votimin elektronik në Shqipëri. Propozimi m’u duk mjaft i çuditshëm, duke njohur gjëndjen e vërtetë të atdheut tim, por krejtësisht i mundur për shqiptarët me banim jashtë Vendit të tyre. Por propozimi i Opozitës nuk u shtri tek ta, do të kishte qenë në nderin e saj. Por as Kryeministri, siç duket, nuk dëgjon n’atë vesh, madje edhe kur një tjetër ish kryeministër e kërkon votën e të mërguarvet shqiptarë në kongresin e partisë së tij. Mendoj se ato shqiptare e shqiptarë që takova në rrugët e Marsejës e në Velodromin e saj, meritojnë të thonë fjalën e tyre për ata që qeverisin Vendin e tyre.

“Përralla” shqiptare e kampionatit evropian mbaroi. Do të kishim dëshiruar një përfundim edhe më të mirë, por le t’i besojmë skuadrës dhe drejtuesve të saj se, nëpërmjet punës së ndërgjegjëshme, analizës objektive e vetëkritike, do të kenë në t’ardhmen rezultatet e pritura. Ndërkaq mirënjohja e jonë e thellë i shkon asaj skuadre kombëtare që, me mundin e saj, na bëri të jetojmë çaste të paharruara entuziazmi atdhetar.

Ngrohtësia e mjediseve mbarë shqiptare, ajo frymë vëllazërimi të vërtetë që zotëroi n’ato ditë, është tregues i një kërkese të brëndëshme shpirtërore të të gjithëve për të patur një atdhe, një kryeqytet, një flamur. Ata që kanë patur për hise drejtimin e politikës së shqiptarëve në këto kohë jo shumë të kthjellta për Evropën e botën, duhet t’a mbajnë parasysh atë kërkesë e të punojnë për sendërtimin e saj, duke marrë në konsideratë të gjitha opsionet e mundëshme.

Qershor 2016 Eugjen Merlika

FIGURAT HISTORIKE TË DEBATUESHME NË NJË KËNDVËSHTRIMIN HISTORIK

May 11, 2016 by dgreca

Nga Gëzim Llojdia/

1.Kjo është vërejtje e famshme e Bonapartit, që thotë: “Historia është një grup i gënjeshtrave, që njerëzit kanë rënë dakord”, ka pak dyshim se mitet, keqkuptimet dhe trillimet të drejta, të plota shpesh janë formuar për të kuptuar të kaluarën tonë. Në disa raste, këto legjenda janë rrënjosur,aq sa errësojnë faktet aktuale të jetës së një figure historike. Në këtë hulli mund të quhet se ka ecur krijuesi Luan Cipi me një botim të fundit, duke u përpjekur të shpërbëjë mjegullnajën, që rrethon mjaftë prej figurave historike të debatueshme .

Luan Cipi është një ,krijues cilësor me 10 botime brenda disa vjetësh duke përfshirë disa gjini të ndryshme.“Urtësi,trimëri,por dhe humor e shaka vlonjate”,është botimi më i fundit i Luan Cipit.

Që analistët sasiore janë gjetur shpejtë në “shtëpinë e tyre” dhe pikërisht në disa fusha si:ekonomi,sociale dhe kulturore,mirëpo në lidhje me historinë çfarë sjellin me analizat e tyre sasiore ?Çfarë përmbajnë renditja dhe krahasimi me reputacion historik duke vlerësuar çdo figurë historike, duke sjell gjurmët e shumë njerëzve më të rëndësishme të historisë së një qyteti në shkencë, politikë, argëtim, dhe në të gjitha fushat e veprimtarisë njerëzore.

Nuk ka mënyrë më të mirë për të kuptuar ngjarjet në të kaluarën e tyre se sa duke shqyrtuar burimet si:revista, artikuj, letra, të artit, muzikës apo autobiografi të lëna në dorëshkrim. Për të analizuar një burim primar autorit i është duhur informacioni në lidhje me dy gjëra:faktin që mund të jetë dokument ,ky pra që grish mjegullën dhe kohërat për tu zbardhuar drejt dhe epokën nga e cila ajo vjen.

Nëse e gjykojmë në këtë prizëm edhe librin e fundit të autorit L.Cipi gjejmë të analizuar disa figura historike të qytetit të Flamurit, por edhe të vendlindjes së autorit . Disa prej tyre figurave të sjell në këtë botim janë shkruar si skica,portrete,analizë, reflektim, ese, homazh deri te shakat vlonjate ose ka sjellë dorëshkrime origjinale :Luftëtarët e lirisë,kujtoj Cerciz Topullin një dorëshkrim interesant, që vlen të shikohet me interes nga historianët. Osman Haxhiu legjendar ,një portret i bazuar fakte të reja .Bahri Omari nderi i kombit….Dr Omer Nishani,që ishte 8 vjet President. Sejfulla Malëshovën si e shoh sot,që është një reflektim. Lame Kodra dhe bota e re .Një analizë ë kushtuar figurës Ago Shero Agaj që ka mbetur ende midis dritëhijeve. Një portret, kushtuar inxhinierit, që studio dhe mori medalje të artë në Vjenës,por u u pushkatua për kënetën e Maliqit:”Martiri Kujtim Beqiri na thërret një homazh.

Spiro Koleka një atdhetar i shquar etj . Po shqyrtojmë vetëm dy momente të këtij botimi. “Luftëtarët e lirisë”, nga Epopeja e Mashkullores bazuar në dorëshkrimin e të atit të autorit Kaman Bektash Cipi, është një rrëfim interesant, që vjen për herë të parë i zbardhur ,që duhet studiuar ,që duhet të merret në konsideratë nga historianët e kësaj periudhe për ta pasuruar këtë epope dhe këtë periudhë.

Duke analizuar, natyrën fizike të burimit. Kjo është veçanërisht e rëndësishme sepse kemi të bëjmë me një burim origjinal,d.m.th, një letër të vërtetë të vjetër, dorëshkrimi i autorit Kaman Cipit ,bazohet në të dhënat e tij, që përfshinë harkun kohor kur ka ndodhur ngjarja. Autori i dorëshkrimit përcjell historian e një prej betejave të zhvilluara në jug kundër otomanëve, që nisën fillimisht me aksionin e vrasjes së majorit Halil Musa Beu komandant i xhandarmërisë në Gjirokastër dhe më tej me “ Epopenë e Mashkullorës” ,të 18 mars 1908 ,pra ngjarje që ndodhën 4 vite para pavarësisë kombëtare .Për betejën e Mashkullores ka pasur edhe më parë rajvizime historike me dokumente të kësaj ngjarje sidomos në periudhën 1920-44 dhe 50-90. Nëse kjo ndodhte ishte një arsye, regjimi u vinte detyrë institucioneve për të zbardhur ngjarjet dhe periudhat e ndryshme historike si dhe duke i përdorur ato. Janë sjellë dokumente, por dorëshkrimet origjinale janë të pakta, një ndër to është edhe dorëshkrimi origjinal i Kaman Cipit, për ngjarjen e Mashkullores, dëshmitë e tjera janë të mbështetura më tepër në librin e M.Gramenos dhe më rrallë në botime të tjera.

Cili ishte mesazhi i autorit, ose argumenti? Zbardhja e një periudhe historike e një prej betejave në jug të vendit kundër pushtuesit otomanë. A mund të vlerësojmë burimin si dëshmi historike? Sigurisht duhet vlerësuar ,vetë autori i tij Kaman Cipi jo vetëm, që është nga Gjirokastra, por ai ka jetuar në këtë periudhë kur janë zhvilluar ngjarjet.

Një personazh tjetër historik i mbuluar më tepër nga misteri dhe zbardhur pak për të cilin shkruan autori, është figura e Ago Sherro Agaj,që ishte dikush sipas autorit.

Në fillim autori i këtij botimi , L.Cipi thotë me sinqeritetin e tij. Nuk është fjala për të rehabilituar çdo kolaboracionist ,por për të shpjeguar jetën e gjithkujt, që duke rrojtur dhe madje edhe veprimtarinë atdhetare të dobishme dhe pse gaboi diku nuk mund ti shuash krejt veprimtarin e tij dhe ti asgjësosh anët e mira duke e dënuar me heshtje e deri në mohim pa e gjykuar dhe analizuar. Pasi flet për vit-lindjen dhe arsimin e tij Ago,Agaj është ndër studentët shqiptarë që ka studiuar në Austri,autori ndalet te punësimi dhe zgjedhja e tij si prefekt i Mitrovicës,me votë të lirë pas shumë sprovave Agaj bëhet prefekt i Mitrovicës,gjatë periudhës së luftës së dytë botërore.

Dy çaste, që mrekullojnë nga qëndrimi atdhetar i A.Agaj në Mitrovicë.

28 nëntori i vitit 1941. Sipas autorit të këtij portreti L.Cipi, në këtë ditë historike, për të gjithë shqiptarët dolën sheshit për të kremtuar ditën historike veshur me kostume kombëtare të zbukuruar me ar e gurë të çmuar.

Rasti tjetër, ka të bëjë me detyrën e tij si prefekt. Komanda gjermane kishte marrë vendim të burgoste gjithë hebrenjtë dhe jevgjit ,shkruan autori L.Cipi. Mirëpo në Mitrovicë nuk kishte shumë familje hebreje,por kishte rreth 4 mijë familje jevgjish ,

i quanin gabelë. Ata flisnin shqip dhe mbanin anën e shqiptarëve. Prefekti Agaj u shpjegoi gjermanëve se jevgjit ishin me orgjinë egjiptiane,kurse ciganët ishin me prejardhje nga India. A u bindë komanda gjermane,sigurisht që jo. Me anë të Vehbi Frashërit u gjet libri i F.Novak që kishte studiuar racat dhe popullsinë e tyre. Kjo ndërhyrje e prefektit shpëtoi 4 mijë jetë njerëzore,nga rrëzimi definitiv ,vdekja nga plumbi ose mbytja me gaz, që praktikonin nazistët gjatë periudhës së luftës së dytë botërore.Shkëputëm vetëm dy raste nga libri i fundit i publicistit Luan Cipi.

2. Struktura e librit është organizuar me mjeshtëri nga autori .Janë kapitujt e organizuar në mënyrë kronologjike, tematike nga grupi i aktorëve historike, nga të përgjithshme në të veçanta, ose në ndonjë mënyrë tjetër? Autori Luan Cipi, tregon edhe në botimin e fundit se është një mjeshtër i vërtetë i penës ,një njohës i mirë fakteve dhe dëshmive historike, ai rrëfen në gjuhën e thjeshtë të pangarkuar shkurtimisht, tregime historike ose përmbajtjen, por gjithmonë i përqendruar në argumentin historik duke u bërë dhe se si në mënyrë efektive, autori e ka mbështetur këtë argument me prova historike. Si në lidhje me burimet dytësore? A ka një ose më shumë libra të mesme që autori duket të duhet të jetë konsultuar shumë në mbështetje të argumentit?Them se autori L.Cipi ka studiuar shumë autorë, që kanë nxjerr në dritë këto figura historike për të cilat shkruan edhe Luan Kaman Cipi në përmbledhjen:” .“Urtësi,trimëri,por dhe humor e shaka vlonjate”.

TRAGJEDIA E QYTETIT TIM HISTORIK

January 29, 2013 by dgreca

NGA IBRAHIM KOLARI/

Prej disa vitesh jetoj midis Dibres dhe New Yorkut midis varferise dibrane dhe luksit amerikan, por me ne fund vendosa qe pergjithmone te jetoj ne Dibren time, ne token qe me lindi duke kandiduar per kryetar Komune si i pamvarur. Duke kerkuar perkrahjen e popullit te thjeshte dhe partive politike per nje Diber me te bukur, per me shume vende pune qe Dibranet mos braktisin me kete toke,per ti thene STOP mergimit.
Dibranet edhe sot, ashtu si ne shekullin e kaluar po marrin rrugen e lodhshme dhe te dhimbshme te mergimit, duke braktisur vendlindjen per te mos u kthyer me kurre te gjalle, por vetem me arkivolet qe eshtrat tu prehen ne Dibren e varfer. Shumica e kandidateve per kryetar komune ne vitet e shkuara kane premtuar gjithmon se do hapin vende te reja pune ,do ndertonin shkolla, do kujdeseshin per infrastrukturen e qytetit per ruge dhe trotuare qe automjetet dhe qytetaret te ecin lirshem dhe te sigurt. Ata premtonin se do punonin per nje qytet te paster, me shume uje dhe mirqenie per banoret, por pasi uleshin ne karrigen e bute te Komunes ata i haronin premtimet dhe perseri kishin nje Diber jo te paster, me mungesa te ujit, nuk jane ndertuar asnje fabrike, asnje shtepi pleqesh. Por dibranet a e meritojne kete gjendje te mjerueshme ?

Kuptohet asnjehere, sepse ne dibranet jemi pasardhesit e Skenderbeut, kryengritesit e cetave kombetare qe kundershtuan cdo perdhoses te tokes arberore. Dibra dhe dibranet i rezistuan tragjedise se madhe te vitit 1913 ku pati shperngulje te banoreve per mos me kthyer me kurre, por edhe pas 100 vitesh nga ajo tragjedi ne po ndeshemi me nje tragjedi edhe me te rene, te braktisjes nga bijte e saj qe nuk e kthejne koken pas. Dhe faji me i madh i tragjedise se Dibres bie mbi ne. Dibranet te pas vitit 1990 ishin deputet, ministria,gjeneral shefa te UCK, por ata nuk bene asgje per Dibren, nuk shtruan asnje meter rruge me asfalt, ata ulen me kete harese te shkuaren e historise Dibrane.

Diaspora shqiptare prej shume vitesh i ka respektuar politikanet, deputetet, ministrat, kryetaret e komunaveqe vinin ne SHBA per vizita. Ketyre u siguronin takime me personalitete te larta te Amerikes, shtronin darka solidarizimi per ngritjen e ekonomise ne Maqedoni, ne Dibër Natyrale ,por shqiptaro- amerikanet gjithmon kur vizitonim vendlindjen verenin se asnje ndryshim nuk ishte bere,asnje investim me fondet qe u kishim besuar,atehere vendosem vete te investojme ne vendlindje ,ne Dibren tone. Kur investova mbi 1 milion dollare ne Diber shumica e miqve te mi ishin pesimiste sepse do humbisja te tere pasurine qe kisha bere ne SHBA por une kisha vendosur te beja dicka per Dibren time. Bleva nje ndermarje duke punesuar kryefamiljare qe e kishin gjendjen ekonomike shume te dobet per tju siguruar nje rroge per te ardhmen e familjeve te tyre. U mundova prej kaq vitesh te beja dicka me shume per qytetaret e vendlindjes time, por ndesha ne vesh te shurdher sepse politikaneve tane nuk ju intereson jeta dhe familja e votuesve te tyre. Ata kane nevoje vetem ne diten e votimeve dhe pas asaj dite votuesi genjehet, harohet,poshterohet dhe injorohet tej masa. Por votuesi nuk e meritojne kete poshterim,ata meritojne respektin me te madh sepse ju kane besuar voten, per te ardhmen e tyre.

Mendoj se me ne fund ka ardhur koha qe disa gjera per dibranet ,por edhe per qytetaret ne Maqedoni diaspora shqiptare duhet ti menaxhoje vete, pra nese do kemi neser kretar Komune i ardhur nga SHBA ose Evropa atehere do te krijohet besimi i investitoreve te huaj per te financuar Dibren. Dibra ka me shume nevoje se kurre qe mergimtaret te investojne ne Diber me mirbesim duke kontribuar ne te gjitha sferat e jetes, ekonomise, kultures per me shume mirqenie per qytetaret. Me qellim qe qytetari mos kete 10 euro vetem diten e votimeve, por ai te kete nje rroge mujore te sigurte per te ardhmen e femijeve, votuesi nuk ka nevoje qe vetem diten e votimeve pakon me sheqer,makarona, vaj dhe miell por ne dollapin e tij ushqimor te kete gjithmone ushqime dhe shume sende tjera te nevojshme.

Ashtu si disa vite me pare kur mora guximin per te investuar ne Diber po e marr guximin per te konkuruar per Kryetar Komune i pamvarur,por qe ti arrijme qellimet humanitare,per nje jete me te mire ,une kam nevoje per perkrahjen e qytetareve, kam per voten e sinqerte, per te hapur vende te reja pune, per te mos e mare rrugen e lodhshme dhe te dhimbshme te mergimit me femijet tane. Une po ju drejtohem me sinqeritet dhe veprat e mia humane qe kam financuar nder vite ne Diber ,Shqiperi,Kosove dhe SHBA.Une e dua Dibren e madhe ashtu sic duhet te jete ne te vertete,por ne sot kemi nje Diber te braktisur, te haruar, te shkateruar ne te gjithe sferat e jetes, mua kjo me dhemb shume, une ndihem keq kur shoh femijet qe lypin, trishtohem kur nje prind nuk mund t’ia plotosoje deshirat elementare femijeve te tij. Une ika i varfer nga Dibra ne moshen e njome, por i faleminderohem Amerikes qe me dha mundesine te krijoj nje pasuri, qe femijet e mi te kene nje te ardhshme te sigurte ,prandaj une ju lutem sot bashkeqytetareve te mij te me japin mundesine per te udhehequr Komunen e Dibres qe te gjithe se bashku te mundemi te ndryshojme per te mire ekonomimine e qytetit tone.

Pra te dashur qytetare pagesa ime mujore si kryetar Komune nuk do te perdoret ne xhirollogarine time , por do te perdoret per nxenesit e shkollave neper fakullteteve ku te jete e nevojshme. Pagesa ime si kryetar Komune le te jete 1 euro ne vit.