Nga: Prof. Murat Gecaj/1.Kur paraditën e sotme po shkoja për në mjediset e Muzeut Historik Kombëtar të kryeqytetit, përsëri mendoja se sa shpejt ikin: ditët, javët e muajt, por dhe vitet. Kështu, sillja ndërmend afër 5 vite të shkuara, kur pikërisht në atë sallë ishim tubuar për të marrë pjesë në përurimin e dy librave të autores së njohur, tashmë me banim familjarisht në Nju Jork, Kozeta Zylo. Atëherë, isha takuar me atë në Ministrinë e Arsimit e Shkencës, në shoqërinë e mikes së përbashkët, publicisten e studiuesen Vjollca Spaho. Pastaj u njoha edhe me bashkëshortin e Kozetës, Qemal Zylon. Të them të vërtetën, më dukej që me ata isha takuar vite më parë. Arsyeja ishte se, përmes Internetit, ishim lidhur disa herë dhe kisha dijeni për veprimtarinë e tyre të shquar, në Bashkësinë Shqiptare të Nju Jorkut e më gjerë. Këtë gjë ata e realizonin jo vetëm me botimet e tyre, por dhe përmes tri shkollave shqipe në Nju Jork: Staten Island, Manhattan e Brooklyn dhe valëve të televizionit të tyre, “Alba Life”.
Me atë rast, Kozeta përuroi librat “Një fjongo dielli nga Nju Jorku”(poezi) dhe “Refleksione shpirtërore”(Kritika dhe esse).Për atë veprimtari bëra një shkrim modest dhe e publikova, në atë kohë, por dhe në librin tim “Për ju, krijuese”(Tiranë, 2015).
Kështu, edhe sot kisha kënaqësi të veçantë që t’i takoja përsëri ata, tashmë në përurimin e dy librave të rinj të Kozetës. Po shkoja aty bashkë me Vjollcën e mikun tim nga Mirdita, Fran Nikollin, por dhe me sa e sa krijues të tjerë të njohur, poetë e shkrimtarë, publicistë e artistë. Ne do të merrnim pjesë në një gëzim të përbashkët, i cili nuk ishte vetëm për Kozetën e Qemalin, por dhe për fëmijët e tyre, për nipa e mbesa, si dhe për familjarë tjerë të tyre, kolegë e miq të saj të shumtë, për ish-nxënës e bashkëkrahinas nga Tepelena etj.
2.Fjalën e hapjes dhe moderimin e tërë veprimtarisë, për përurimin e librave të Kozeta Zylos, “Diaspora, si krah shqiponje”(Esse, refleksone e reportazhe) dhe “Kujtime, si fletës libri”(poezi), e mbajti artisti i njohur Kujtim Gjonaj. Jam i vetëdijshëm se për lexuesit nuk mund të jepen hollësira, në një shkrim të zakonshëm, për ato që u thanë gjatë asaj veprimtarie të bukur, e cila zgjati rreth dy orë. Secili nga folësit u ndal në vlerat e disallojshme, jo vetëm të këtyre dy librave, venë në qarkullim nga SHB “Bota Shqiptare”, por dhe për punën e përkushtuar të kësaj autoreje të pasionuar dhe të palodhur për çështjen mbarëkombetëtare shqiptare, në Bashkësinë Shqiptare të Amerikës.
Gjatë veprimtarisë përuruese u duartrokit nxehtësisht “Artistja e Popullit” Margarita Xhepa, e cila lexoi poezi të zgjdhura nga libri i ri i Kozetës. Pastaj, njëri pas tjetrit, studiues e kritikë letrarë, poetë e shkrimtarë, u ndalën në pamje të ndryshme të këtyre dy librave, sidomos të poezive të frymëzuara të K.Zylos.
Kështu, u ndoqën me vëmendje të veçantë diskutimet e zëvendësdrejtorit të Muzeut Historik Kombëtar, Dorian Koçi dhe kryetarit të Shoqatës së Shkrimtarëve për Fëmijë e të Rinj, Pandeli Koçi. Më pas folën presidentja e “Albanian Exellence”, Flora NIkolla dhe krijuesit e botuesit e njohur: Laureta Petoshati, Novruz Shehu, Kujtim Mateli, Kozeta Zavalani e Piro Loli.
Duke e vlerësuar lart punën dhe botimet e çmuara të Kozeta Zylos, Lidhja e Shkrimtarëve “Pegasi”, me President Kristaq Shabanin, i dha asaj titullin “Personalitet i lartë i letrave shqipe”, dëshminë e të cilit ia dorëzoi artistja Flutura Maçi. Ndërsa organizata “Albanian Excellence”, e shpalli atë “Anëtare Nderi”, për ndihmesën e vyer në përçimin e vlerave më të mira të shqiptarizmës në Diasporë.
Në mbyllje të kësaj veprimtarie të bukur e mbresëlënëse, foli krijuesja e talentuar Kozeta Zylo. Ajo i falënderoi përzemërsisht të gjithë pjesëmarrësit e folësit në përurim. Kujtim i paharruar për të pranishmit ishin librat e dhuruar nga kjo autore, fotografitë e përbashkëta etj.
Tiranë, 14 gusht 2015
Muzeu Historik Kombëtar, ekspozitë me rastin e 95-vjetorit të Kongresit të Lushnjes
Tiranë, 21 Janar/Muzeu Historik Kombëtar çeli sot, në kuadër të 95-vjetorit të Kongresit të Lushnjes, ekspozitën fotografike dhe paraqitjen e disa prej objekteve më të rëndësishme nga ngjarja dhe personalitet e asaj kohe.
Aktivitetin e çeli nëndrejtori i Muzeut Historik Kombëtar, Dorian Koçi, i cili u shpreh se, “kjo është një prej ngjarjeve të shënuara të historisë kombëtare të shqiptarëve. 95 vjet më parë patriotë të shquar u bënë nismëtarë të thirrjes së këtij kongresi, i cili shënon ngjarjen e tretë më të rëndësishëm në themelet për formimin e shtetit kombëtar pas Lidhjes Shqiptare të Prizrenit dhe Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë më 1912”.
Më tej ai shtoi se “Vendimet e Kongresit të Lushnjes patën një rëndësi të madhe për të ardhmen e Shqipërisë. Në këtë Kongres u përsërit me zë të lartë programi politik i Lëvizjes Kombëtare Shqiptare si dhe u hodhën themelet e shtetit modern kombëtar shqiptar”.
Të ftuar nga specialistet e programeve edukative të muzeut, në kuadër të kësaj dite ishin edhe nxënësit e shkollës “Kongresi i Lushnjës” në Tiranë, të cilët kishin përgatitur disa postera dhe vjersha patriotike në lidhje me këtë ngjarje të rëndësishme të historisë shqiptare.
Ekspozita do të qëndrojë e hapur deri më datë 23 janar në hollin kryesor të Muzeut Historik Kombëtar.
“Mitologjia Skënderiane”, vepra Post Mortum promovohet ne Muzeun Kombëtar
“Mitologjia Skënderiane”, quhet vepra Post Mortum e autorit Dhosi Liperi, vepër kjo e cila do të promovohet në ambjentet e Bibliotekës së Muzeut Historik Kombëtar ditën e dielë ora 11:00.
Historiani Ilirjan Gjika, do të moderojë aktivitetin, ku gjatë së cilit do të ftojë të mbajnë fjalën e tyre lidhur mbi librin dhe autorin edhe Ing.Arlinda Baçin dhe studiuesin Behar Gjoka. Libri i Dhosi Liperit pasqyron perceptimet popullore mbi Heroin tonë Kombëtar të cilat janë mbledhur disa dekada më para, dhe i krahason ato me faktet e nxjerra nga burimet historike. Si ndodhi robëria, rikthimi, apo nga doli stema janë disa nga çështjet që Dhosi trajton në librin e tijë.
“Skëndërbeu simbas legjendavet ka qënë sak në Turqi, i marrë peng prej Sulltanit, bashkë me të vëllezërit. Sulltani si e pa këtë që ishte i vogël dhe shumë i shkathët e i squët, nuk e prishi si të vëllezërit, po e futi në shkollë dhe e mësoi dhe e rriti si djalin e tij. Ai ja vuri dhe emrin Skëndërbe. Kështu më janë përgjigjur shumë fshatarë që kam pyetur, që para shtatorit 1934 e gjer tani vonë, në shumë krahina të Shqipërisë së Mesme” është shprehur vetë autori më parë lidhur me një lloj prezantimi që a i ka bërë librit, apo edhe burimeve që ai ka pasur për të shkruajtur veprën, duke shtuar se
“Nuk e kuptoj dot origjinën e këtij besimi! Ky besim është sosur gojëpasgoje gjer më sot, qysh kur ai ka qënë gjallë apo ka ndonjë lidhje me variantin përkatës të Barletit. Fjala vjen, të vërtetën, për të cilën na flet kallëzonjësi, nga kush e ka dëgjuar? A mund ta ketë marrë nga historia në atë kohë?” ka shtuar ai.
Ndërkohë që emra si Kamber Sula, nga Tërnova e Zerqanit të Dibrës , Noel Lazri, nga Bllana e Lezhjes, Ago Lekaçi, nga Allejbegia e Dibrës, Nue Xhon Markaleka, Mëhill Pllumit, nga Gallata e Kurbinit, Said Veliut nga Homeshi i Dibrës, janë rrëfenjësit e hsitorisë të cilëve autori u është referuar për të krijuar veprën e tij.