Përkujtohet me homazhe dhe veprimtari promovuese 100 – vjetori i rënies heroike të “ Dëshmorit të Monumenteve” , Kamber Bënja./
* Kamber Benja është vrarë në vitin 1916 nga ushtria austro-hungareze që ndodhej në Shqipëri në atë kohë./
* Gazeta Dielli me 1916 I pat kushttuar një shkrim percjelles si deshmor i Kombit/
Nga Muharem Kamani/
Në kuadrin e 100-vjetorit të rrënies heroike te dëshmorit të monumenteve Kamber Bënja, Qëndra Kultuore e Bashkisë Përmet, shtëpia botuese “Ngjyrat e kohës” Tiranë, në bashkpunim me CIOFF seksioni shqiptar, DRKK Gjirokastër organizuan në datën 03 qershor 2016 në mjediset e Qëndrës Kulturore promovimin e librit “ Tempulli i Shpresave” të autores Eglantina Mandia, mbesa e Kamber Bënjës.
Për të bërë homazh në këtë 100 vjetor kishin ardhur nipër dhe mbesa, të afërm të trungut familjar të dëshmorit nga Tirana, Durrësi, Italia dhe Kanadaja e largët si: Eglantina Mandia, Edit Bënja, Tomor, Arben Drini Bënja, djemtë e Myrtezait, Eneli, Edgari si dhe Donika, Foti, Djana Bënja, Alba e Redi Bënja, Ina e Bremton Bënja e të tjerë me banim në Përmet dhe Këlcyrë dhe drejtoresha e shtëpis botuese Shqipe Ali Abdihoxha.
Më hërët me interesimin e familjes ishte restauruar varoshi tek Varrezat e Dëshmorve, aty ku prehen dhe dëshmorë të tjerë të pavarsisë, duke e kthyer shkëlqimin e mëparshëm duke bërë dhe financimin. Me interesimin e organizatave të V.L.A.Nc.Çl, F.D, SH.U, Shoqatës A.K “Dëshnica” etj, u morën masa që homazhet për faktin që ishin te Dëshmorët e Atdheut të bëhëshin me dinjitet siç e meritonte ky hero i pashpallur. U përgatitën kurora dhe tufa me lule të cilat u vendosën nga N/Kryetari i veteranëve dhe kryetari I SH.U Ahmet Mane dhe Lefter Kovi si dhe nga Qëndra Kulturore, CIOFF, DRKK Gjirokastër dhe të afërm. Çaste emocionuese, një minut heshtje për këtë burrë të madh të kombit shqiptar 1873- 04.06.1916 ku në epitaf shkruhej: “Punoni mirë, Rroftë Shqipëria”, ky ishte dhe amaneti i fundit i Dëshmorit të Monumenteve.
Pjesëmarrësit pas homazheve shkuan për vizitë tek shkolla “ Meleq Gosnishti” ish shkolla Kamber Bënja. Aty u pritën me ngrohtë si nga drejtori Arben Xhaja e mësues dhe bënë vizitë në klasën e VII me mësuese Dallëndyshe Vreka ku përshëndeti drejtori i shkollës, drejtori rajonal i kulturës Aleks Todhe. Autorja e cila ka qënë mësuese në një nga shkollat e kryeqytetit provoi emocione dhe i’u dhuroj librat e saj “Tempulli i Shpresave” biblotekës së shkollës.
Vizitat vazhduan tek shkolla 9- vjeçare “Nonda Bulka” ku u pritën nga drejtori i saj Adriatik Kotorri, në klasën e IX A me mësuese Nerënza Elezi e cila informoi për punën që bëhët në shkollë me librin. Edhe këtu dhuroi libra dhe zonja Shqipe Ali Abdihoxha librin e saj“Ditë Prilli” dhe “ Çmimi i një Aventure” në disa kopje.
Në bibliotekën e bashkisë Përmet i’u rrezervua një pritje e ngrohtë nga përgjegjësia Zj. Iliriana Poçi dhe stafi i saj ku u dhuruan libra nga Zj. Egnatina Mandia dhe Zj. Shqipe Abdihoxha.
Aktiviteti vazhdoi në sallën e konferencave të Qëndrës Kulturore me promovimin e librit “Tempulli I Shpresave” në të cilën morrën pjesë N/Kryetari i Bashkisë Llazar Thanasi, N/Prefekti Anastas Naqe, krijues, mësues, punonjës të bashkisë të Qëndrës kulturore, bibliotekës, veteran të familjeve të dëshmmorve, qytetar dhe të afërm të Kamber Bënjës.
Përgjegjësi i Qëndrës Kulturore, Ledjan Komino hapi veprimtarinë me një fjalë mirseardhje dhe përshëndetëse duke prezantuar programin. Me këtë veprimatri promovuese e sjellim më afër dëshmorin dhe e bëjmë të njohur për brezin e ri.Niko Mihali, presidenti i CIOFF seksioni shqiptar në kumtesën e tij bëri një vlerësim të gjithanshëm të librit, foli për rrethanat e ngjarjes historike, vendin e kryerjes së aktit në Pojan të Fierit, 100 km larg Përmetit, 100 vjet më parë i këtij oficeri madhor, i cili u pushkatua në një ledh, nuk lejoi që 10 arka me vlera të mëdha arkeologjike të përvetësoheshin nga pushtuesit austrohungarez., la ditarin e tij.
Mbesa e tij, shkrimtarja Eglantina Zejnel Bënja (Mandia) me dorëshkrimet nxorri në dritë botimin e parë në vitin 1999. Duke emigruar në Kanada, e merr malli për vendlindjen, e ripunon duke nxjerr një ribotim të dytë më të plotë në përmbajtje dhe më të bukur estetikisht. Mbështetje i dha dhe Fero Përmeti, gruaja e Kamberit, Zejneli ishte djali i tyre. Ai ëndërrontë qe djali i tij të bëhëj arkitekt por përfundoi puntor rruge.
Kamberi ishte bir i një familje humane, bujare, derë e madhe e fisnike. Ai përkrahu Kongresin e Manastirit dhe lëvizjet patriotike të kohës. Nipi i tij Nexhip Bënja, Komandanti i çetave patriotike ishte nip i tij, një bir tjetër i kësaj familjeve. Aktin e tij dhe të Myrteza Kules, populli e ka përjetësuar në vargje :/ Leskoviku më të dale,/ të vranë o kolloz të vranë, / Nexhipi me Myrtezanë/…… Në fund e uroj autoren për krijmtarin e saj.
Zj. Anisa Kote në fjalën e saj: “ Unë jam Anisa Kote punjësë e Qëndrës Kulturore. Tani kam filluar punë pasi kam mbaruar Universitetin e Tiranës për histori dhe specializuar në nivelin master për Trashëgimin Kulture. Tema që po trajtojmë sot i përket fushës time, ndihem mire që veprimtarinë e parë në këtë institucion e filloj me një kumtes për Dëshmorin e Monumenteve, i cili është pjesë e veprimtarisë sonë kombëtare dhe në veçanti e kam ndeshur më qartë në vitet e studimeve të mia universitare dhe në veprimtaritë në Ditët e Trashëgimis Kulturore në datën 29 shtator të çdo viti. Në kujtesën time kanë lënë mbresa leksionet e Akad.Prof. Dr Vasil. S. Tole i cili na fliste me pasion dhe dashuri për këtë figurë që ka dhënë jetën për mbrojtjen e vlerave të çmuara të arkeologjisë duke dhënë dhe jetën. Në faqet e librit të autores e cila thotë se është shumë e nevojshme që çdo kush duhet të dijë kush është dhe nga vjen. Ndihem mirë që ish mësuesi i gjimnazit ka bërë një ekspoze të plotë për vlerat e këtij libri. Ishin vite lufte dhe Shqipëria ishte kthyer në fushë betejë. Shumë publicist, patriot, studjues shqiptar por edhe te huaj shkruan në shtypin e kohës Brenda dhe jashtë vendit dhe vlerësuan këtë trim të madh të kombit. Gazeta “Dielli” në numrin e datës 10.08 19916, pak muaj pas ekzekutimit të Kamber Bënjës do të shkruante me shkronja kapitale: “Një Dëshmor Atdhetar” ku mes të tjerash do të citoj: “ Mëma Shqipëri është në vajtim për birin që dha dëshmor në kraharorin e saj, nuk i mësuam hollësit e kësaj ngjarje, por një letër që erdhi nga Përmeti na jep këtë lajm të hidhur e cila flet edhe për luftën e tij në luginën e Vjosës së bashku me Bilal Alipostivanin”. Është detyra jonë që të grumbullojmë informacion për të pasuruar dosjen e këtij dëshmori e cila është zhdukur nga fondi muzeumit të qytetit së bashku me një pikturë të piktorit Danish Jukniu me titull: “Dëshmor i Monumenteve”. Është detyra jonë, e mësuesve të historisë, të shkollës Kamber Bënja të kenë dosje sa më të plota, të kenë sa më shumë veprimtari nëkujtim të tyre duke shfrytëzuar evente të tilla, sikur se eshtë edhe ky 100 vjetor. Përfitoj nga rasti për të falenderuar autoren për këtë ripunim dhe t’i premtojmë asaj dhe të afërmeve që shpallja dëshmor e kësaj figure është një gjë e rëndësishme por puna nuk duhët ngelur me kaq, duhet pasuruar më tej me forma të ndryshme për ta përjetësuar.
Poeti Lumo Kolleshi në vëllimin e tij poetik “Derdhen Vetëtimat”, recitoi poezin Dëshmor i Monumenteve dhe i dhuroi librin autores.
- Llazar Thanasi falenderon organizatorët dhe autoren në emër të kryetarit dhe institucionit të bashkisë, foli për familjen fisnike të Kamber Bënjës në shekuj, ne nuk e vlerësojmë sa të parët tanë trashëgimin kulturor, pa folur për dhënien e jetë dhe premtoi se Bashkia Përmet do ketë në fokusin e saj vlerësimin e këtyre figurave historike që i bëjnë nder jo vetëm Përmetit por mbar kombit shqiptar.
Zj. Eglantina Mandia mes emocionesh falenderon organizatorët e kësaj veprimtarie të bukur e mbreslënëse, kumtuesit për vlerësimet e librit dhe pjesëmarrësit dhe j’u dhuron shume kopje të librit pjesëmarësit së bashku me Shqipe Abdihoxhën.
Z.Ledjan Komino falenderon autoren, pjesëmarrësit dhe fton të shikojnë dokumentarin Dëshmor i Monumenteve i cili u ndoq me interes nga pjesëmarrësit dhe u duartrokit sikur të ishte ringjallur mbas 100 vjetësh.
Koktejli dhe disa foto në hollin e Qëndrës kulturore mbyllën këtë veprimtari në nderim të dëshmorit te monumenteve me rastin e 100 vjetorit të rënies së tij.
Përmet më 3 qershor 2016