kampet e internimit – Dielli

Arrestimet në kampin e internimit Savër, Gradishtë, Plug, Grabjan, Cermë

July 25, 2017 by dgreca

NGA SIMON MIRAKAJ/

Në vitin 1959 Shqipërinë e vizitoi sekretari i parë i Bashkimit Sovjetik Nikita Hrushov. Një javë përpara se ai të vinte në Shqiperi sigurimi I shtetit në Lushnje mori masa për të mbrojtur nga armiqte e klasës sekretarin e parë të B.S. duke larguar nga qyteti disa individ si Seit Selfon,Vanko Lezon,Shahin Rushitin,e ndonjë tjeter që nuk më kujtohet ,I izoluan në kampin e internimit në Gjazë së bashku me disa të internuar nga kampi i internimit të Savrës , duke I sistemuar në koçekët e misrit. Ky grup armiqsh qëndruan aty dy jave . Filluan tw qarkullojnë zëra se po prishen mardhëniet me B.S. Prishja e mardhënieve do të thoshte ashpërsimi i luftës së klasave, zbulimi I armiqve, kjo shoqërohej me internime e burgosje, arrestime. Në vitin 1960 u zyrtarizua prishja e mardhënieve , e cila u shoqërua me një valë arrestimesh, duke filluar me antaren e byrosë Liri Belishovën etj, sigurisht që kjo valë do kapte dhe armiqtë e klasës.
Nuk kishte shumë që ishte arrestuar Vasil Kokali (kunati) , I cili mbas një vit martese, u burgos duke lënë gruan me një vajzë Adrianën. Vasili ishte nga Aliko I Sarandës, rridhte nga një familje e pasur dhe antikomuniste. Ai ishte internuar familjarisht që në vitin 1945 në kampin e Krujes. Ministria e punëve të Brëndëshme kishte vendosur që familjet që ishin nga jugu ti dërgonin në kampet e internimit në veri, ndërsa veriorët i dërgonin në jug. Me Vasilin ne u bashkuam në kampin e internimit Tepelenë. Vasili binte në sy nga djemt e kampit, ishte një djalë I rregullt e serioz dhe shumë merakli si në veshje në krehje, flokët I kishte të shumtë e me onde, shokët e tij thonin që ju binte flokëve me krëhër njëqind herë, ndërsa dhëmbët e tij zbardhonin prej së largu. Sigurisht që ky qendrim i tij dhe situata e krijuar bënë që ai të arrestohet ,mbas një viti martese. Qëllimi I arrestimeve në situata të tilla politike ishte të fusnin terror në popull. Arrestimet bëheshin në punë në rrugë, në shtëpi, pastaj me duar të lidhura mbrapa e shëtisnin nëpër kamp për të ngjallur tmerr tek njerizt, për të ju thënë te tjerëve që, rrini urtë se do përfundoni me duart prapa të lidhura me hekura. Ata absolutisht ishin të pafajshem si qindra e mijra të tjerë që kishin mbushur kampet e burgjet, por ky ishte ushqimi I diktatorit e I atij sistemi duke drejtuar vendin nëpërmjet dhunës e terrorit. Në ditën e caktuar të takimit në burg shkoja me motrën për ti dërguar ndrresa e ushqime Vasilit që ishte në hetuesi , ai ishte në birucë në degën e punëve të brëndëshme Lushnje . Kur vinte gardiani Miti me marrë ndresat dhe ushqimin Vasili zgjatej e kapte hekurat e biruces që ta shikonim , na përshëndeste dhe me kapele, se kokën ja kishin qethur, e shikonim me vështiresi se para hekurave të dritares së biruces kishte dhe një dërrasë perpara dhe kishte shumë pak hapësirë për ta parë . Kishte dhe raste që vinte gardiani e nuk na I merrte ushqimet. Nuk ja u marr thoshte se nuk sillet mirë në hetusi, ne largoheshim mjaft të mërzitur. Ishte vërtet një pamje që të trishtonte, kokën e qethur kishte filluar të zbardhej nga mungesa e diellit, buzëqeshte për të na dhënë kurajo e sidomos motrës Lajdes . Mbas një hetuesie prej nëntë muaj, doli në gjyq ku ishim edhe ne familjarët në seancë e cila përfundoi me dënimin e tij për agjitacion e propagandë me 7 vjet. Një ndër akuzat ishte që ke share Hrushovin. Kur u prishën mardhëniet e filluan ta shajnë edhe vetë, shpresuam se do lirohej apo do I ulej dënimi , ai I bëri shtatë vjet te plota . Arrestimi I tij pati pasoja për familjen vllëzerit që jetonin në Aliko Sarande. Ata I sollën familajarisht në internim. Miçon e LLambin. Pasoja do binin edhe mbi ne kunetërit e tij Sokol e Simon.
Nje dite mbasi isha kthyer në shtëpi nga fusha e lojës në oboorrin e shtëpipë (barakes) , po vinte drejt nesh kapterri i kampit Hekurani , me gjithë operativin Ll.G ,kur u drejtuan drejt nesh u shtangëm. Mbasi u lamë e u futëm brenda kur dëgjojmë të trokasin në derë , hapim derën mjaft të tronditur shohim , kapterin e operativin. Kapteri pa gjendjen tonë ndërhyri menjëhere :
-Ti Sokol e ti Simon nga sot e tutje do të dilni në apel, apeli bëhet në mëngjes e në darkë,ti Simon do të dalësh vetëm në darkë. Nuk I kisha mbushur të pesëmbëdhjëtat as Sokoli shtatëmbëdhjetë, të dy ishim me pantallona të shkurta vetëm nëna punonte dhe e sëmure nga zemra që I mori jetën para kohe. Në darkë aty nga ora tetë bëhej apeli. Në fillim kapteri lexoi emrat e grave,pastaj filloi emrat e burrave. Kur shikoja veten mes atyre burrave e grave më dukej vetja burrë I madh e ndihesha si I vlersuar, nuk mu desh shumë kohë për të kuptuar rëndësinë e këtij vlersimi që do të thoshte një hap larg nga burgu…Kur në mëngjes dëgjoja zërin e nënës: çohuni se shkoi ora për me dalë në apel, apeli nuk ishte ma qejf mes burrash e zonjash , por frikë që të ngjallte tmerr. Nuk kanë qënë të pakta rastet kur kthehesha nga apeli me lot në sy duke parë burrat që arrestoheshin e me duart e lidhura mbrapa, drejtoheshin pa as një faj drejt burgut, duke lënë nënat pa djemtë e gratë pa burrat e fëmijtë pa baballarë. Akuzat agjitacion e propogandë në shumicën e rasteve, akuza të sajuara që merrnin jetë njerzish të pa fajshëm. Nga kjo pa siguri e ky tmerr shpëtuam në korrik të 1989 kur u liruam. Gjatë kësaj periudhe po sjell ndërmend ata burra që ishin në apel e u arrestuan në Savër: Ahmet Kolgjini 16 vjec, Haxhi Agalliu, Rexhep Hoxha,Ylli Tabaku, Sinan Hajdari, Vasil Kokali, Llambi Plasoti, Dheodhor Fili,Loli Mavro, Stefan Pollo, Zydi Kasa, Emëror Koleci arrestuar për të dytën herë, Shanisha Dosti, Seit Taho, Musa Sina për të dytën herë, Nikoll Mernaci, Elez Hoxha, Spiro e Kostandin Gjoka, Avdulla Nela,Fran Tina, Agim Poda dhe një 17 vjecare. Këta janë emrat e të arrestuarve vetëm në kampin e internimit Savër, i kujtoj me shumë respekt, disa prej tyre janë larguar nga kjo jetë pa shijuar lirinë e ëndërruar prej tyre.
Ndërsa në kampin e internimit Gjazë ku ne shkuam në 6 shkurt të 1969 u arrestuan :
Zenel Daci për të dytën herë, Dom.Mikel Koliqi për të dytën herë, Ded Gjon Markagjoni për të tretën herë, Hajredin Nasufi.
Ne kampin e Gradishtit, u arrestuan: Fatbardh Kupi pwr tw dytwn herw, Lek Mirakaj, Mojsi Mirakaj, Naim Staravecka, Qemal Dema për të dytën herë, Medi Bylykbashi, Gezim Bylykbashi.
Në kampin Grabjan u arrestuan: Tefta Tasi, Besa Dume, Medi Celiku.
Në kampin Cermë u arrestuan: Ahmet Kolgjini për të dytën herë, Eqerem Muja,
Fatmir Muja,Shefqet Dobra.
Në kampin Plug: Kurt Kola për të dytën herë, Evgjen Merlika, Njazi Veshi.
Ka edhe emra të tjerë që nuk më kujtohen, ju kërkoj ndjesë.
Janë arrestime vetëm në kampet e internimit të rrethit të Lushnjes.

Kampet e internimit-Tepelenë, rrëfimet e të burgosurve politikë

November 10, 2014 by dgreca

Ish Kampi i Internimit të Tepelenës është kthyer së fundi në qëndër të vëmendjes pasi qindra vetë kanë humbur jetën, ndërkohe qe personat e mbijetuar janë mbledhur së bashku me rastin e botimit të vëllimit të tretë të “Fjalorit enciklopedik të viktimave të komunizmit”. Sipas nëndrejtorit të Institutit të Studimit te Krimeve Çelo Hoxha, kampi i Tepelenës njihet si me fatkeqi për shkak të numrit të lartë të viktimave.
Në kampin e Internimit të Tepelenes qindra vetë kanë humbur jetën, ndërkohe qe personat e mbijetuar janë mbledhur së bashku me rastin e botimit të vëllimit të tretë të “Fjalorit enciklopedik të viktimave të komunizmit”. Fondacioni Konrad Adenauer në bashkëpunim me Institutin e Studimit të Krimeve kanë organizuar një konferencë të përbashkët me fokus kampet e internimit .
Sipas nëndrejtorit të Institutit të Studimit te Krimeve Çelo Hoxha, kampi i Tepelenës njihet si me fatkeqi për shkak të numrit të lartë të viktimave.
Një nga personat e internuar në kamp Lek Pervizit, ka hedhur në skicë portretet e disa bashkëvuajtsve si dëshmi e vetme të trashëguara nga kjo periudhë.
Bashkëshortja e Lekës rrëfen se ka lindur në këto kampe internimi dhe është simbol i fëmijëve të mbijetuar pasi shumë prej tyre kanë humbur jetën qe ne muajt e parë të jetës.
Në ambientet e kazeramve të dikurshme, ku strehoheshin të internuarit është improvizuar një ekspozitë me punimet e Lek Pervizit.
Kampi i Internimit në Tepelenë është cilësuar ndryshe si “Aushvici” i Shqipërisë dhe ka funksionuar nga viti 1949 deri në 1954.

Kampet e internimit të regjimit komunist në Shqipëri

August 8, 2013 by dgreca

Kampet e internimit të periudhës 1945-1954, nga kampet e Krujës dhe Beratit, deri tek i Portopalermos dhe i Tepelenës/

Nga Simon Mirakaj/

Menjëherë mbas çlirimit dhe vendosjes të pushtetit komunist në Shqipëri filluan raprezaljet kundra kundërshtarëve politik. Nëse në pjesën e Europës perëndimore filluan rindërtimin, mbas shkatërrimit të luftës, në pjesën e Europës Lindore filluan të hapin kampe internimi, që ngjasonin me kampet e nazismit.Filluan vrasjet me gjyq e pa gjyq,filluan torturat në burgje,internimet,rrëmbimi i pronave etj.Shqipëria u kthye në një shtet burg.Këtij terrori të panjohur në historinë e popullit tonë ju thurën dhe këngë, si ajo e famëshmja”enver hoxha e mprehu shpatën”.Shpata e Demokleut i qëndroi mbi kokë njerëzve të pa fajshëm për dyzet e pesë vjet.Nëse do të kishte çmime për krime,burgime dhe internime Shqipëria për nga numuri i popullësisë do të zinte vendin e parë, janë vrarë me gjyq e pa gjyqe 6000 vetë,janë burgosur 23000 persona,janë internuar e dëbuar 400000 persona. Në cilin vend u vra gruaja shtatëzënë, në cilin vend u vranë poetët, në cilin vend u var poeti, u vranë klerikët.Në cilin vend u dënua me ligj fëmija në djep,me internim dhe doli nga kampi 45 vjeç? Për mua është e vështirë të përshkruaj çfarë ndodhi me ne, në këto kampe.Për të qenë sa më i saktë duhen shtruar disa pytje:

1- Çfarë kuptojmë me fjalën internim,apel ?

.2 -Si bëheshin internimet e periudhës 45-54?

3- Sa kampe kishte?

4- Si trajtoheshin njerëzit?

Me fjalën internim në kuptimin linguistik kuptojmë një qëndrm të detyruar në një vend të caktuar. Duhet shtuar në një vend të caktuar të rrethuar me tela, e me polici të pa shpirt që përveç emrit njeri, nuk kishin as gjë të përbashkët me të.Apel do të thotë thirrje emër për emër,ky apel bëhej tre herë në ditë, me orar të vënë nga komanda.Internimet beheshin pa vendime.Vendimet i kishte vetë sistemi i diktaturës që po venodsej në Shqipëri.Makinat të shoqëruara me polici ju afroheshin shtëpive të rrethuara nga ushtarë të armatosur. I nxirrnin nga shtëpitë me forcë plaçkisnin çfarë ishte me vlerë dhe duke i shtyrë i hipnin në makinë e i nisnin nëpër kampe përqëndrimi të shpërndarë në të gjithë vendin. Duke i lënë të marrin vetëm rrobat për të fjetur, e a to me numër.Veriu dërgohej në jug ndërsa jugu në veri.

Kampi i internimit i Beratit dhe Krujës

Dy ishin kampet e fillimit, ai i Beratit dhe i Krujës..

Kampi i Krujës(17Qershor-7 korrik 1947).Në këtë kamp të intrnuarit kanë jetuar me 600 gramë bukë misri në ditë.Plot dy vjet punuan të internuarit me punë të rëndë krahu.Ata flinin në stallat e kafshëve të rrethuar me tela e të ruajtur nga policia.

Në Berat të internuarit jetonin në kazermat e pashait e në kala.Një pjesë që ishin me të rinj i dërguan në Kuçovë për të punuar.Kur nuk e bënin normën, rriheshin nga komandanti i kampit Pandi Anastasi. Duhet theksuar se kampet ishin mbushur me gra, fëmijë, e pleq.Kampi i Krujes edhe i Beratit u nda në dysh. Me këtë mënyrë ndanin familjet. Nga Kruja një pjesë i internuan në Kashar për të punuar dhe të internuarit e Beratit i dërguan në Kuçovë.Në Nëntor të 47 të internuarit i dërguan në Kamëz i strehuan nëpër çadra e stalla.Këtu, thotë një nga të internuarit e atij kampi kemi punuar zbathur edhe në kohën e dimrit ku balta shkonte deri në gju.Të internuarit e kampit të Beratit në 49 i dërguan në Tepelenë në kampin e çfarosjes apo Aushvici shqiptar. Gjatë rrugës për në Tepelenë makina rrëzohet dhe si pasojë vdiqën Fadil e Xhuma Petrela.Në 14 prill të 49 shumë djem të moshës 14, 15 vjeç i dërguan në Lozhan.

Lozhan, 14 prill -12 dhjetor 1949

Ja si tregon një i internuar në kampin e Lozhanit Vasil Kokali;Para se të shkonim në Lozhan,kemi qëndruar në Godoviat të Gramshit 17 ditë pa strehë në qiell të hapur,edhe moti ishte për ditë me shi.Nga Godoviati u arratisën 9 vetë,6 kaluan kufirin një u vra,një u plagos e një u kap i gjallë.Në 7 Maj të vitit 1949 të shoqëruar nga forca të shumta ushtarësh, u nisëm nga Godoviati në këmbë për në Lozhan të ngarkuar me rraqet tona,mbas tre ditësh kemi mbërritur në Lozhan të rraskapitur nga lodhja e të uritur ,rrugës kemi ngrënë gjethe hardhije të egër. Punën e kishim shum të rëndë,hapje rrugë, ku gjetëm edhe 80 çamë.Kush nuk realizonte normën tregon Vasili e futnin për ndëshkim në ujin e lumit Devoll deri në brez – mos harroni këta të internuar ishin të moshës 14 ,15 vjeç.Në kampe janë rrahur në mënyrë barbare si Nikolla Bicuni nga Dropulli i sipërm dhe Safet Xoxi nga Paramithija e Çamërisë. Më 12 dhjetor një pjese të internuarëve transferohen nga Lozhani për në Portopalermo.

Portopalermo,dhjetor 1949-50

Mua më nisën për në Portopalermo,thotë V.Kokali në Lozhan më mbetën dy vëllezrit njëri 14,e tjetri 15 vjeç,ndërsa motrën e nënën i dërguan në kampin e Valiasit, familja ishte ndarë në tre kampe e kjo jo pa qëllim.Në orën 5 të darkës na kanë hipur në makinë nën shoqërinë e një shiu të imtë.Të gjitha lëvizjet nga një kamp tek tjetri i bënin gjithmonë nën shi.Më 14 dhjetor në orën 10 të natës arritëm në Portopalermo.Në këtë kala kemi gjetur gra, fëmijë,plaka e pleq të ardhur nga kampi i Tepelenës.Në këtë kamp kishin sjellë për ndëshkim familjet më të nderuara nga krahina e veriut,si të Fiqiri Dines,të Markagjonit,të Mirakajve,Kaloshëve,Të Hysni Demës,të Cen Elezit,Preng Previzit,të Sina Goles,Nush Topallit,Pal Pognit,si dhe shumë beqarë si Shpend Sherfi,Xhevit Matjanin,Bajram Xhafen,Avni Agollin,Hazis Kurjanin,Kujtim Velmishin,Sabri Dergutin,Luigj Markun e të tjerë.Më vonë erdhën ata që u liruan nga burgu si Fatbardh Kupi,Viktor Dosti,Alush Dizdari,Isuf e Imer Keqi,e shumë nga Devolli që s’më kujtohen emrat.Në këtë kamp fatëmirësisht nuk ishte i gjatë qëndrimi se do të kishim vdekur të gjithë.Kapter Ahmeti nga Kuçi i cili më parë kishte qenë gardian i burgut të Gjirokastrës i transferuar me detyrë në Portopalermo,u çudit nga kushtet tepër të këqia duke thënë se Kalasë së Gjirokastrës i ka dalë nami se kjo qenka për të qarë hallin.Këtu të Internuarit u verbuan nga mungesa e vitaminave,si Ndue Doshi,Mark Doshi,ata ecnin këmba doras Ushqimi ditor ishte 400gramë bukë thekri e një lugë lëng groshe.Në kala rrezja e diellit nuk depërtonte asnjëherë,dritaret ishin shumë të vogla,ambjenti ishte gjithmonë në terr,lagështirë ishte një gejndje tmerri.Për të fjetur si dyshek kishim rrasat e gurit,ujë të kripur e me krimba pinim nga pusi që ishte në hyrje të kalasë.Në kamp buka gatuhej e piqej në kala.Një ditë i them bukëpjekësit :- Ore Ded’, s’të kam parë asnjëherë të pastrosh govatën e gatimit,ai mu përgjigj se unë kurrë s’kisha me mujtë me e pasturue ma mirë se minjtë.

Kampi famëkeq i Tepelenës

Tepelenë (9Prill 1949-14Mars 1954).Kampi ngrihej rrëzë kalasë,buzë lumit Bençe ,në gazermat e ngritura nga ushtria italiane gjatë luftës së dytë botërore.Në kampe ngriheshim në orën 5 për apelin ndërsa në orën 6 do të grumbulloheshim para drejtorisë për të na caktuar punën.Organizimin e punës e bënte policia e kampit, në përbërjen e saj kishte 15 policë. Një pjesë punonim në baçen e komandës, pjesa tjetër priste e trasportonte dru në kurriz nga mali i Turanit 7 km larg .Ndërsa gratë mblidhnin pleh organik nëpër stanet e maleve të Tepelenës e i transportonin në kurriz me litar,disa punonin me bel ,bënin qelizëm ,të tjerë mbanin driza në kurriz për t’i çuar në kamp për guzhinën ,drizat i merrnin 5 km larg kampit.Për transportin e drizave komanda kishte caktuar një skuadër me vajza të reja,të cilat shkonin dy herë në ditë.Kapterri që i shoqëronte nuk i lejonte që të pinin ujë.Këto ishin vajza të familjes Kaloshi,Mirakaj,Markagjoni,Demaj,Tuçi nga Mirdita,Gole.Topalli[Suzana Topalli].Nga lodhja,urija,ato vendosën të hidhen të ngarkuara me dru në lumin Vjosë, njëra prej tyre kundërshtoi, duke iu thënë se ne nuk bëjmë asgjë vetëm ju shtojmë dhimbjen nënave tona. Shpesheherë kur ktheheshim nga puna ishim të lagur prej shiut, rrobat na thaheshin në trup.Kampi kishte 2000 persona.Racioni i ushqimit ishte 80 gr.oriz për person 50 gr makarona,bollgur,grosh të gjitha me krimba,9 gr.vaj,5 gr kripë e 400 gr.bukë.Në kampe njerëzit hanin çfar të gjenin,si lende derrash gorrica të egra ,mish të ngordhur kur i gjenin gjatë punës..Kampi ishte i mbushur me predha të mbetura nga lufta italo greke ,komanda vinte edhe fëmijët për t’i stivosur.(Vijon)

Abonoho tek gazeta “Dielli”

Dergoje cekun ( i paguhet Vatres) me $ 60 per abonim vjetor ne SHBA dhe $ 100 ne Europe dhe Australi. Keni deshire te anetaresoheni ne Federaten “Vatra”? Me $100 siguroni anetaresimin dhe gazeten Dielli.

ADRESA

VATRA

2437 SOUTHERN BLVD

BRONX, NY 10458