Konferenca e Mukjes – Dielli

75 VJET NGA MARRËVESHJA HISTORIKE E MUKJES

August 3, 2018 by dgreca

Nga Dr. Uran Butka/

Në përvjetorin e 75-të të Kuvendit të Mukjes, sapo botova, pas një hulumtimi dhe studimi të gjatë të arkivave shqiptare dhe të huaja, librin “Marrëveshja e Mukjes- shans i bashkimit, peng i tradhtisë”, një marrëveshje kombëtare mes organizatës së Ballit Kombëtar dhe Këshillit të Përgjithshëm NÇ ( 1-3 gusht 1943). Në këtë botim të plotësuar me dokumente të rinj, jepen kushtet historike që imponuan marrëveshjen e Mukjes: Në një kapërcyell kohësh: në prag të kapitullimit të Italisë fashiste dhe të pushtimit gjerman të Shqipërisë;. në një udhëkryq të historisë sonë: në prag të bashkimit kombëtar në luftën kundër okupatorëve, por edhe të ndarjes, të mosmarrëveshjes dhe të konfrontimit të madh brënda vetes; në një dualitet alternativash : nacionaliste apo komuniste, demokratike apo totalitariste, perëndimore apo lindore.

Në vitet e Luftës së Dytë Botërore, sidomos përgjatë vitit 1943, kudo, në çdo familje, fshat, qytet e krahinë të vendit, si edhe në diasporë, flitej e shkruhej për nevojën e domosdoshme të bashkimit të të gjithë shqiptarëve për të përballuar kushtet e rënda të pushtimit italjan dhe, veçanërisht, të bashkimit për të përballuar një pushtues tjetër më të egër, i cili kishte bërë daljen dhe goditjen e parë në Borovë, korrik 1943. Pra, në prag të mbledhjes së Mukjes, bashkimi ishte një kërkesë mbarëkombëtare, një imperativ i kohës.Mirëpo, ndarja e madhe në dy grupime antagoniste të rezistences shqiptare, ku përfshihej gati i gjithë populli, e kishte brenda mundësinë e bashkimit të përshpejtë, sidomos përballë pushtuesve nazifashistë, por e kishte brënda edhe rrezikun e konfliktit, sidomos përballë presionit sllavo–komunist; i kishte premisat objektive edhe për bashkëpunim, por edhe konfrontim midis tyre për pushtet, gjë që mund të sillte luftë civile. Përballë këtij rreziku të dyfishtë, e vetmja zgjidhje pozitive e shpëtimtare për Shqipërinë ishte bashkëpunimi midis dy grupimeve më të mëdha politike e ushtarake në luftë kundër armiqve të përbashkët të Shqipërisë, por edhe më tej.

Këtë e realizoi Kuvendi i Mukjes.

Ndryshimi i Marrëveshjes së Mukjes nga marrëveshjet e mëparshme të shqiptarëve, qëndron në faktin se ato ishin përgjithësisht të njëzëshme, ndërsa Mukja bashkoi për interesa madhore dy krahët më ekstremë, madje armiqësorë, të mendësisë dhe të politikës shqiptare: Organizatën nacionaliste të Ballit Kombëtar dhe Lëvizjen Nacionalçlirimtare të udhëhequr nga PKSH.

Ndryshimi tjetër është, që marrëveshja e Mukjes u imponua nga poshtë-lart, nga nevoja e kërkesa e vetë popullit për bashkim e luftë të përbashkët, gati në gjithë krahinat e Shqipërisë.

A mund të bashkoheshin dy të kundërtat, kur ishte në lojë interesi kombëtar?

Po.

Së pari , sepse në këtë moment kritik bashkëpunimin e kërkonin të gjithë shqiptarët e ndershëm e patriotë. Bashkimi ishte bërë nevojë e vullnet i një kombi. Në mos në Mukje, diku tjetër do të kryhej ky akt madhor, i mbarsur në kohë. Duhej një luftë e perbashkët antifashiste dhe jo një luftë e pjesëshme, partiake.

Së dyti, edhe situata ndërkombëtare në verën e vitit 1943 ishte më e favorshme. Koalicioni i madh antifashist po përparonte në luftën kundër nazifashizmit. Misionet aleate britanike kishin ardhur në Shqipëri dhe kishin kontaktuar si me Nacionalçlirimtaren ashtu edhe me Ballin Kombëtar, kërkonin bashkëpunimin mes tyre në luftë kundër ushtrive të Boshtit dhe e mbështetnin atë.

Së treti, sepse të dy grupimet kryesore të rezistencës antifashiste: organizata e Ballit Kombëtar dhe Keshilli I Pergjithshem NÇ, e konsideronin okupatorin si armik, shkelës së sovranitetit dhe të pavarësisë së Shqipërisë dhe si i tillë ai duhej luftuar.

Së katerti, deri në Mukje grupimet kryesore politike ende e konsideronin njëri tjetrin si kundërshtarë politikë, por jo si armiq. Fakti që gjatë vitit 1943, ishin nënshkruar e arritur mjaft marrëveshje lokale dhe kërkohej me insistim nga populli dhe nga përfaqësuesit e të dy organizatave në bazë që ky mirëkuptim të vendosej edhe në qëndër, fakti që deri në gusht të vitit 1943, çetat nacionaliste dhe ato partizane në përgjithësi nuk erdhën në përpjekje të armatosur midis tyre, madje zhvilluan mjaft beteja të përbashkëta sin ë Gjorm, Pocestë, Reç etj, vërteton frymën egistuese të mirëkuptimit e jo të konfrontimit mes shqiptarëve.

Së pesti, sepse zgjidhja e çështjes sonë kombëtare, doli si problem jetësor i kombit shqiptar, sidomos gjatë Luftës së Dytë, kur ishte bërë de fakto bashkimi i një pjese të mirë të trevave të Shqipërisë Verilindore me shtetin amë. Kërkesa për vetvendosjen e popullit të Kosovës sipas parimit të Kartës së Atlantiut, u bë shprehje e vullnetit gjithë kombëtar, gjë që impononte e kapërcente edhe mospajtimet politike të grupeve kryesore të rezistencës .Edhe përfaqësuesit e Këshillit të Përgjithshëm Nçl. në Mukje, megjithëse nuk e kishin në programin e tyre Shqipërinë etnike për arsyet që tashmë dihen, nuk dolën kundër dëshirës e vullnetit gjithëshqiptar për një Shqipëri të bashkuar etnike dhe, më në fund e pranuan këtë opcion. Në një letër të Miladin Popoviçit drejtuar Titos, në prag të Konferencës së Mukjes shkruhet ndër të tjera: ”E tanë Shqipënia asht e okupueme prej këtij problemi”.Për këto arsye, marrëveshja e bashkëpunimi gjithëshqiptar ishin plotësisht të mundshme.Mukja po trokiste në dyert e historisë shqiptare, se e kërkonte koha.U bënë mjaft takime e konsultime paraprake ndërmjet eksponentëve kryesorë të të dy organizatave, por elementët kryesorë bashkues ishin Abaz Kupi nga Nacionalçlirimtarja dhe Ihsan Toptani nga nacionalistët.

Dokumenti më i rëndësishëm në rrugën drejt Mukjes ishte, pa dyshim, ai i datës 18 Korrik 1943, një mesazh i Këshillit të Përgjithshëm Nacionalçlirimtar drejtuar Organizatës së Ballit Kombëtar, hartuar dhe firmosur nga Y .Dishnica, M.Gjinishi, A .Kupi dhe M.Peza, që shpreh parimet kryesore të Lëvizjes Nacionalçlirimtae mbi të cilat u arrit edhe mirëkuptimi. Ky dokument i rëndësishëm nuk është botuar më parë dhe është heshtur qëllimisht, sepse këto parime demokratike, si: lufta antifashiste ku të marrin pjesë gjithë atdhetarët pa dallim feje, krahine dhe ideje; moscënimi i pronës dhe i inisiativës private, zgjedhje të lira e demokratike pas shporrjes së pushtuesve, u shmangën më vonë.Sipas procesverbalit të mbledhjes së Mukjes, të dyja organizatat u përfaqësuan nga këta. delegatë:

Delegacioni Delegacioni

i Ballit Kombëtar i Këshillit të Përgjithshëm NÇ

1 .Z Av.Hasan Dosti 1. Major Abaz Kupi

Z.Mid’hat Frashëri 2. N/Kolonel Jahja çaçi

3 .Av.Thoma Orollogai 3. Kom.Myslim Peza

Av.Skënder Muço 4.Dr.Ymer Dishnica

5 Komandant Hysni Lepenica 5.Z.Mustafa Gjinishi

Prof.Isuf Luzaj 6.Dr.Omer Nishani
Komandant Kadri Cakrani 7.Dr.Sulo Bogdo
Major Rauf Fratari 8.Z.Stefan Plumbi

9 .Prof.Nexhat Peshkëpia 9.Z.Shefqet Beja

10.Av.Halil Mëniku 10.Z.Medar Shtylla

11.Kom.Ismail Petrela 11.Z.Haki Stërmilli

12.Prof.Vasil Andoni 12.Gogo Nushi

Kryetarë delegacionesh ishin Mid’hat Frashëri dhe Ymer Dishnica. Kryetar i punimeve të Kuvendit u zgjodh me propozim të Nacionalçirimtares, Thoma Orollogai, delegate i Ballit Kombëtar, ndërsa sekretar Mustafa Gjinishi i Nacionalçlirimtares.Pas një debate prej tri ditësh, u arrit marrëveshja. Pika e parë e saj ishte krijimi i Komitetit “Për shpëtimin e Shqipërisë”. Atributet e tij të rëndësishme, flasin për një zgjidhje të re politike, për një përgjegjësi, pjekuri dhe angazhim të madh kombëtar të forcave politike kryesore në Shqipëri. Ky ishte forumi i parë pluralist në Shqipëri, si forma më demokratike e qeverisjes së botës së qytetëruar. Kjo mënyrë organizimi do të shtrihej edhe ne gjithë strukturat e bazës dhe do të unifikonte drejtimin, do të shmangte anësinë partiake, do të eliminonte përçarjen e antagonizmin, do të mënjanonte rrezikun e luftës civile, do të bashkonte në një front të përbashkët të gjithë shqiptarët pavarësisht nga bindjet politike, nga përkatësia partiake, fetare, krahinore, në luftë të përbashkët kundër okupatorëve dhe do të çelte udhën e demokracisë së vërtetë pluraliste perëndimore.

Në proklamatën e datës 3 gusht 1943, Komiteti për Shpëtimin e Shqipërisë, paraqiti këtë program:

1 .Luftë të përbashkët dhe të menjëhershme përbri Aleatëve të mëdhenj Anglisë, SHBA dhe Bashkimit Sovjetik si edhe të popujve të shtypur kundra pushtuesit barbar, me divizën rilindse “Ja vdekje, ja liri”

2 .Luftë për një Shqipëri të Pavarme, luftë për zbatimin e parimit të njoftun botërisht e të garantuara nga Karta Atlantike të vetëvendosjes së popujve, për një Shqipëri etnike .

3 .Luftë për një Shqipëri të lirë, demokratike e popullore.

Komiteti për shpëtimin e Shqipënisë do të vazhdojë luftën tue udhëhequn popullin shqiptar në rrugën e sakrificës dhe të nderit deri në formimin e një qeverie provizore.

Forma e regjimit do të caktohet prej vetë popullit me anën e një Asamblejeje kushtetuese të zgjedhur me sufrazh universal direkt.”

E veçanta e Kuvendit të Mukjes ishte trajtimi me përparësi dhe kompetencë i çështjes sonë kombëtare në krizë, veçanërisht i Kosovës. Në Mukje u bë përpjekja e parë intitucionale për zgjidhjen e çështjes së Kosovës sipas vullnetit të popullit shqiptar dhe në bazë të parimit universal të vetvendosjes së kombeve.

Mid’hat Frashëri insistoi që çështja e Kosovës detyrimisht të trajtohej e të përcaktohej në këtë kuvend dhe të luftohej për zgjidhjen e saj të drejtë pas luftës, sepse, nëse nuk do të ndodhte kështu, atëherë, as që do të përmendej më çështja kosovare dhe Kosova do të ishte e humbur. Ai parashtroi që zgjidhja e statusit të saj të bëhej mbi të drejtën kombëtare të Shqipërisë etnike dhe mbi parimin e vetëvendosjes së kombeve, të garantuar nga Karta e Atlantikut.

Ky formulim respektonte vullnetin e popullit shqiptar për vetëvendosje dhe përjashtonte ndryshimin e kufijve me dhunë . Ky formulim harmonizohej edhe me politikën e Fuqive të Mëdha Antifashiste që kishin shpallur botërisht se nuk njihnin kufijtë e ndryshuar me dhunë nga pushtuesit nazifashistë, pra ishte njëherësh edhe një pohim edhe një bashkëreshtim në Frontin Antifashist Ndërkombëtar.

Një rol të rëndësishëm në arritjen e konsensusit luajtën sidomos Mid’hat Frashëri, Ymer Dishnica, Omer Nishani, Abaz Kupi, Hasan Dosti, Isuf Luzaj, Rauf Fratari, Mustafa Gjinishi, Hysni Lepenica, Nexhat Peshkëpia e të tjerë.

Vendimet e Konferencës së Mukjes ishin të qenësishme, jo vetëm për momentin historik, por edhe për ardhmërinë e Shqipërisë e të kombit shqiptar, sepse ato konfirmonin bashkimin dhe jo ndarjen, siguronin luftë të përbashkët kundër çdo okupatori, për një Shqipëri të lirë e të pavarur, mundësonin në të ardhmen një Shqipëri demokratike dhe rreshtimin përbri Aleatëve të mëdhenj Antifashistë, por edhe përcaktonin rrugën më të drejtë për zgjidhjen e çështjes sonë kombëtare.

Ky program i përbashkët u arrit, pasi të dyja përfaqësitë u treguan tolerante dhe i bënë lëshime njëra tjetrës. Në këtë pikë, Mukja është edhe shëmbull i mendimit e i veprimit demokratik si pjesëmarrje, bisedim konstruktiv e tolerancë të admirueshme, një kompromis e një zotim i përbashkët. Është një model i dialogut kombëtar, i debatit dhe i mirëkuptimit. Aleanca që u arrit në Mukje, premtonte se edhe në të ardhmen forcat poltike shqiptare do të merreshin vesh midis tyre për çështjet themelore.

Menjëherë pas Konferencës së Mukjes, Komiteti për Shpëtimin e Shqipërisë, organizoi në datën 4 dhe 5 gusht 1943 një betejë të përbashkët në afërsi të Qafë Shtamës kundër ushtrisë italiane, që marshonte për në Mat.

PROKLAMATË

“Çetat vullnetare partizane të Ushtrisë NÇ dhe çetat e Ballit Kombëtar nën komandën e majorit Abaz Kupi më datën 4 të gushtit 1943, në orën 10.00, mbasi muarën, vesh se ushtria italiane shkonte për në Mat, u nisën për t’i prerë rrugën në të gdhirë. Kur çetat mbërritën në këtë vend, ushtria armike, mbasi dogji disa shtëpi që ndodheshin afër rrugës si dhe komunën dhe zyrën e botores, kaloi dhe po i afrohej Qafë-Shtamës. Mbasi çetat nuk mund të arrinin në kohë, në ato pozita ku do t’i pritnin, u detyruan të ecnin gjithë natën dhe si kaluan malin e Liqenit, i dolën përpara në kufirin e Matit, dy km afër Qafë-Shtamës.

Plot në orën 7.10 të ditës së nesërme, ushtria italiane e përbërë prej 750 vetave, mbërriti në vendin e pritjes e përnjëherësh filloi luftimi, i cili zgjati 3 orë rresht dhe mbaroi me shpartallimin e plotë të ushtrisë armike.

Humbjet e armikut janë: 150 të vrarë, 40 të plagosur, 7 robër. Në mes të të vrarëve italianë është edhe oficeri kolonel A.P.Scarpa, të cilit i është gjetur në xhep një medalje të fituar kur ka hyrë në tokën shqiptare ditën e 7 prillit 1939. Është kapur një materjal kolosal. Të numuruar deri tani janë: një mortajë e rëndë me gjithë municione, 6 mitroloza të rëndë komplet me municione, 10 mitralozë të lehtë dhe mjaft municione për to,160 armë lufte, 7 radio fushore marrëse-dhënëse, 5 kuaj. Gjithashtu janë marrë revolverë, materjal sanitar, batanije e materjale të tjera të ndryshme .

Humbjet tona janë një i vrarë dhe dy të plagosur.”

Komiteti për shpëtimin e shqipërisë (AQSH, f.270, d.5, v.1943)

Kjo luftë, dy ditë pas Mbledhjes së Mukjes, tregoi se kjo nuk ishte një shprehje historike, por një realitet, nuk ishte vetëm një marrëveshje në letër, por edhe një marrëveshje konkrete për bashkëpunim në luftë, nuk ishte një tradhti që, sipas E.Hoxhës – binte ndesh me interesat e Luftës antifashiste, ”por ishte një lidhje bese në dobi të luftës çlirimtare dhe të çështjes kombëtare, nuk ishte një gjë “formale “ e një “grackë “ – siç thoshte E.Hoxha, po një vendim e një veprim i vullnetit të një populli; ishte, në fund të fundit, një ndërgjegje e kthyer në lëvizje e forcave partizane dhe atyre nacionaliste, që luftuan së bashku si shqiptarë e si vëllezër kundër okupatorëve, nën drejtimin e Komitetit Provizor për Shpëtimin e Shqipërisë.

Enver Hoxha, nën presionin e emisarëve të PKJ në Shqipëri, prishi dhe shkeli në mënyrë të njëanshme dhe arbitrare Marrëveshjen e Mukjes.

Marrëveshja e Mukjes prekte sidomos interesat dhe synimet e qarqeve shoviniste serbomëdha që sundonin në PKJ, të cilat kërkonin përjetësimin e pushtimit serb të Kosovës e të viseve të tjera shqiptare, si edhe nënshtrmin e plotë të Shqipërisë ndaj Jugosllavisë. Prandaj edhe prishja e njëanshme e Marrëveshjes së Mukjes ishte kryesisht rezultat i ndërhyrjes jugosllave , të cilës nuk i interesonte kurrsesi marrja dhe plotësimi i atyre vendimeve. Reagimi i shpejtë e i vendosur i kolonit malazes në Kosovë, M.Popoviçit, ishte i kuptueshëm. Kur aktet e marrëveshjes së Mukjes iu dorëzuan “mentarit” të Enverit, ai i tërbuar i grisi ato, i bëri copë-copë dhe ia hodhi në surrat Enver Hoxhës.

Kjo ndërhyrje brutale e Partisë Komuniste Jugosllave në punët tona të brëndshme vërtetohet edhe nga një letër që udheheqësi real i PKSH, M.Popoviçi, i dërgoi Titos: “Kemi ndikuar në PKSH dhe në LNçl që gjithsesi të prishim Marrëveshjen e Mukjes “.

“Traktati i Konferencës së Mukjes shkaktoi një turbullimë të madhe, – shkruante Dushan Mugosha. – Organizata e Partisë në Vlorë, nën direktivën time, shkroi traktatin dhe ua drejtoi të gjitha njësive të Ballit Kombëtar ku thuhej shkurt e qartë: kush nuk dëshiron me ne, është kundra nesh …Bash në këtë situatë, pa pritë, vjen Trakti nga Konferenca e Mukjes me nënshkrimin e Y.Dishnicës …Asht e nevojshme me pyet KQ se mos rastësisht Proklamata e Konferencës në Mukje asht falsifikim “

E.Hoxha, nën diktatin e M.Popoviçit dhe Dushan Mugoshes, me të cilët ishte në Vithkuq, pa përfillur Këshillin e Përgjithshëm Nacionalçlirimtar, i cili kishte nënshkruar me B.Kombëtar Marrëveshjen e Mukjes, pra, pa mbledhur dhe pa marrë mendimin e Këshillit të Përgjithshëm Nçl, më datën 8 gusht 1943, si një partiak u dërgoi një letër –qarkore shokëve të partisë së Vlorës, Gjirokastrës etj: ”Lajmëroheni se ju është dërguar nga Tirana një trakt për t’u shpërndarë, i firmosur prej Komitetit për Shpëtimin e Shqipërisë, ku flitet për bashkimin e plotë të arritur në mes të KNÇL dhe Ballit Kombëtar. Ky trakt është në kundërshtim me vijën nacionalçlirimtare dhe disaprovohet nga KQ i Partisë. Prandaj, në rast se nuk i keni shpërndarë, çirrini dhe të mos flitet më për të “

Shkak tjetër kryesor për prishjen e njëanshme të Marrëveshjs së Mukjes ishte çështja e pushtetit. Synimi i pushtetit është një akt normal në çdo kohë, por vendimi i PKSH për ta marrë pushtetin me dhunë e me gjak, duke shkelur edhe vendimin e Mukjes se çështja e pushtetit do të zgjidhej pas luftës me zgjedhje demokratike. Kjo solli edhe luftën civile në Shqipëri, pasoja më tragjike e prishjes së Marrëvshjes së Mukjes.

Udhëheqësia doktrinore e PKSH, dënoi Marreveshjen e Mukjes në Konferencën e dytë të Labinotit, 4-9 shtator 1943, ku përveç M. Popoviçit dhe D. Mugoshës, merrte pjesë edhe Bllazho Jovanoviç, i dërgar i posaçëm i PKJ, i cili luajti një rol të madh si i dërguari i Titos në konferencë, për të hedhur poshtë marrëveshjen e Mukjes, për të dënuar protagonistët e saj, por edhe për te marrë vendimin e mesymjes ushtarake mbi Ballin Kombetar dhe nacionalistët e tjerë antifashistë, si Muharrem Bajraktari, Gani Kryeziu etj. Konferenca e Labinotit dënoi për tradhëti delegatët e saj në Kuvendin e Mukjes, edhe pse i kishte autorizuar për marrëveshje. Mustafa Gjinishi u dënua me vdekje dhe u vra në vitin 1944 në një pritë të organizuar nga E.Hoxha, Ymer Dishnica, një nga protagonistët e shquar të Marrëveshjes së Mukjes, u dënua me burg dhe mandej me internim, po ashtu edhe disa nga delegatët e tjerë të Nacionalçlirimtares. Gjithashtu i quajti tradhtarë e kolaboracionistë delegatët e Ballit Kombëtar, me të cilët lidhi marrëveshje bashkëpunimi pak ditë më parë. Madje, nisi gjuetinë e shtrigave për asgjësimin e tyre.

Pasojat e prishjes së Marrëveshjes së Mukjes dhe të Luftës Civile vazhduan për gjysëm shekulli komunizëm, por ndjehen e dhe sot, në ndarjen dhe politikën e sotme konfliktuale, në urrejtjen dhe armiqësinë, mungesën e kompromisit e të bashkëpunimit për interesat e popullit dhe ato kombëtare.

Mukja është një çështje kyç në historinë moderne, por dhe nje çelës për të hyrë brenda saj, për të ndriçuar e shpjeguar fenomenet e ngjarjet më të rëndësishme të Luftës së Dytë Botërore dhe të gjithë periudhës gjysmëshekullore që pasoi, është një mësim për të gjithë ata që duan të mësojnë nga historia, një mesazh i nevojshëm për sot dhe për të ardhmen.

LEGALISTËT U KUJTOJNË DEMOKRATËVE KONFERENCËN E MUKJES

May 10, 2015 by dgreca

Letër e Hapur/
Drejtuar: Z. Lulzim BASHA/
Kryetar i Partisë Demokratike të Shqipërisë/
I nderuar zotëri Basha!/
Si për ironi të fatit, më 1 Prill 2015 u thirr nga PD, në selinë e saj, mbledhja e parë e partive tona, për të filluar negociatat për formimin e një koalicioni opozitar. Në atë mbledhje shprehëm bashkërisht vullnetin politik për koalicion midis nesh, me objektiv: fitoren e zgjedhjeve vendore të 21 Qershorit 2015, duke u “… bazuar në parimet e transparencës, kolegjialitetit, proporcionalitetit dhe bashkëqeverisjes”.
Në atë mbledhje ne vendosëm bashkërisht afate për zhvillimin e negociatave midis subjekteve tona, për jetësimin e koalicionit tonë, duke iu referuar zotimit Tuaj se do të sundonte fryma e bashkëpunimit, e harmonisë, e besimit dhe respektit reciprok ndërmjet palëve.
Mbi këto baza, më datë 3 Prill 2015, PLL u ka paraqitur negociatorëve të PD një dokument ku shpreheshin propozimet tona për koalicionin…, dhe në të cilin i referoheshim realitetit politik, rezultateve faktike, eksperiencave të së kaluarës dhe synimit tonë të përbashkët për fitoren e zgjedhjeve vendore të radhës.
Për hir të së vërtetës, duhet të pranojmë se propozimet tona ngjallën një debat konstruktiv me negociatorët tuaj, dhe se shkëmbimi i informacioneve që pasoi mbledhjen e datës 3 Prill 2015, si dhe takimi i datës 5 Prill 2015, krijuan bindjen se aktorët e koalicionit opozitar kishin arritur nivelin e një mirëkuptimi dhe bashkëpunimi të ndërsjellët, që konsideron rrethanat dhe problematikat që secili subjekt duhet të përballojë në raport me realitetin e tij dhe të partnerëve politikë.
E njëjta gjë nuk mund të thuhet për mbledhjen që zhvilluam me negociatorët e PD-së më datë 8 Prill 2015, ku për çudinë tonë konstatuam një ndryshim të pozicioneve dhe qëndrimeve të miratuara më parë nga PD, gjë që shkaktoi edhe vonesa në përfundimin e negociatave.
Për të zhbllokuar situatën, propozova takimin kokë më kokë me Ju, takim të cilin e zhvilluam më datë 20 Prill 2015 në zyrën Tuaj, pasi vlerësova dhe vlerësoj se konturet e një koalicioni opozitar duheshin dhe duhen miratuar në nivelin më të lartë, për të siguruar pjesëmarrjen në këtë koalicion të PLL, si një parti kombëtariste, e djathtë dhe me trashëgimi antikomuniste.
Gjatë atij takimi, ne të dy miratuam pikat më të rëndësishme të koalicionit PD-PLL, ku përveç parimeve politike miratuam bashkërisht edhe disa aspekte teknike që do të ndihmonin koalicionin tonë për maksimalizimin e votave të djathta, por edhe për krijimin e ndjenjës së besimit reciprok.
Eksperiencat e së kaluarës kanë qenë shpesh herë të hidhura për PLL-në, sidomos gjatë procesit të numërimit, ndaj dhe vullneti ynë i përbashkët ishte që të tejkalohej kriza e mosbesimit.
Mekanizmi që kishim propozuar për këtë qëllim u pranua dhe u sanksionua në marrëveshjet dypalëshe që nënshkruam atë ditë.
Po Ju rikujtoj se kriteri mbi të cilin u dakorduam së bashku ishte i thjeshtë: Në bashkitë ku PLL e ka fuqinë elektorale për të nxjerrë këshilltarë nga listat e veta (sipas rezultateve të vitit 2011), PD do të vendoste në listat e saj dhe në pozicion të mundshëm zgjedhjeje një kandidat të propozuar nga PLL; dhe njëkohësisht, në të njëjtat bashki, PD do të kishte një kandidat në vendin të parë në listat e PLL për këshillat bashkiakë.
Ky kriter i shkëmbimit të kandidatëve do të materializonte edhe frymën e bashkëpunimit tonë, krahas materializimit të kriterit të proporcionalitetit dhe parimeve të mirënjohura të reciprocitetit dhe bashkërendimit të veprimeve tona. Por mbi të gjitha do të krijonte frymën e besimit reciprok, pasi strukturat tona do të ishin të siguruara në ndershmërinë e procesit të numërimit.
Në ditët në vazhdim, pas nënshkrimit të marrëveshjes për koalicionin tonë, kemi patur disa takime me përfaqësuesit tuaj ku kemi paraqitur në mënyrë të argumentuar informacionet përkatëse për 30 bashkitë që miratuam së bashku dhe që integruam në marrëveshjen tonë.
Me vullnet të mirë dhe gjithmonë me frymën e bashkëpunimit dhe mirëkuptimit reciprok, pas nënshkrimit të marrëveshjes sonë, reduktuam bashkërisht numrin e bashkive objekt të marrëveshjes: nga 30, në 19.
Për fat të keq, PD nuk na paraqiti asnjë informacion lidhur me kandidatët e saj që do të renditeshin në listat tona në bazë të marrëveshjes.
Pavarësisht kërkesave tona të përsëritura me telefon, e-mail dhe SMS për shkëmbimin e informacioneve që do të na mundësonin përgatitjen e dokumentacionit të nevojshëm sipas dispozitave ligjore për regjistrimin e listave brenda afateve kohore, kemi marrë me telefon nga përfaqësuesi juaj një informacion verbal vetëm ditën e Hënë, më datë 4 Maj 2015, në ora 17:00, pra vetëm 60 minuta para përfundimit të afatit zyrtar për paraqitjen e listave në KQZ dhe KZAZ-të. Bëhet fjalë vetëm për 9 raste (nga 19 që kishim rënë dakord) dhe ku shumica e propozimeve të PLL në listat e PD ishin ishin renditur në pozicione jashtë mundësisë për tu zgjedhur. Ndërkohë, asnjëherë nuk kemi marrë informacion për kandidatët e PD, që sipas marrëveshjes, do të ishin në pozicionet nr. 1 në listat e PLL.
Këto vonesa tuajat na kanë shkaktuar dëme serioze, sepse, për shkak të marrëveshjes, të cilën ne legalistët e kemi zbatuar deri në sekondën e fundit duke pritur edhe nga PD të njëjtën gjë, kandidatët tanë më të mirë kanë mbetur edhe jashtë listave tona, ngaqë sipas marrëveshjes ishin parashikuar të ishin brenda listave tuaja dhe ne vend të sigurt, sipas kriterit të shkëmbimit të kandidatëve.
Legalistët e bazës e kanë lexuar shkeljen tuaj të marrëveshjes si veprim të qëllimtë për eliminimin e lidershipit të PLL dhe kontributeve të tij të padiskutueshme në pushtetin e ardhshëm vendor…, pushtet që, pas reformës territoriale, është tejet më i rëndësishëm. Gjithashtu ata e kanë lexuar shkeljen tuaj të marrëveshjes si një synim për dëmtimin e PLL dhe të së Djathtës tradicionale në vendin tonë.
Zotëri Basha!
PLL ka pranuar të bashkohet në koalicionin APPD duke u nisur nga vullneti ynë për të bashkuar forcat dhe energjitë tona për një kauzë që ne legalistët e konsiderojmë të drejtë.
Ne, asnjëherë në historinë tonë politike nuk e kemi konsideruar aksionin tonë në raportin e ngushtë “pushtetarë-opozitarë”, dhe anasjelltas. Përkundrazi, besojmë se populli shqiptar ka të drejtën të gëzojë një qeverisje qendrore dhe vendore të bazuar në vlerat që e Djathta dhe elektorati i saj mbartin dhe përfaqësojnë.
Ndonëse shpesh herë elektorati i djathtë ka pranuar të heshtë për hendekun fiktiv që është krijuar pas vitit 1990 midis dy blloqeve politike që e kanë vendosur aksionin e tyre në raportin “pushtetarë-opozitarë”, – sot ka ardhur koha që ky elektorat të vlerësohet me respekt dhe dinjitet për kontributin e vet të paçmuar për demokracinë, ligjin dhe shtetin.
Gjithmonë kemi konsideruar se luajaliteti dhe korrektësia në hartimin dhe zbatimin e marrëveshjeve parazgjedhore do të ishte një shtysë e madhe për motivimin e elektoratit të djathtë, sidomos pas humbjes së zgjedhjeve politike të vitit 2013.
Gjithashtu kemi bindjen se, shkelja e marrëveshjeve midis partive opozitare sot, do të përkthehej nga elektorati ynë, ende i traumatizuar pas humbjes së vitit 2013, si një ndërmendje e një përfundimi se, kur arrihet të shkelet brenda pak ditësh deri edhe kontrata midis partnerëve politikë që është e nënshkruar me firmë dhe vulë, atëherë çfarë sigurie mund të ekzistojë se nuk do të shkelet edhe kontrata e pushtetarëve tanë vendorë me zgjedhësit dhe mbarë qytetarët?!
Shkelja brenda pak ditësh e marrëveshjes së sipërcituar, ne legalistëve dhe mbarë kombëtaristëve na kujton Mukjen…
Por për Mukjen do të shkruaj një herë tjetër, ndoshta shumë shpejt.
Sulejman Gjana
Kryetar i PLL

MUKJA, PARLAMENTI I PARË SHQIPTAR, I KOHËS SË LUFTËS

December 18, 2013 by dgreca

Shkruan:RASIM BEBO/ Çikago/

Në Foto: delegatë të Konferencës në Mukje/

Mukja, ishte ngjarje kthesë në historinë tonë kombëtare, të viteve të Luftës Nacional Çlirimtare. Në vorbullën e Luftës së Dytë Botërore, nacionalistët demokratë shqiptarë, me qëndrimin e tyre idealist dhe parimor për Shqipërinë Etnike, veç të tjerash, ngritën zërin të nënkuptohej edhe ndryshimi i kufijve politikë nga ndarja e pa drejtë e vitit 1913.

Prof. Dr. Eshref Ymeri thotë: “Sipas Fjalorit enciklopedik Rus. Botim i Akademisë së Shkencave të Rusisë Snkt – Peterburg, 1896, f. 359. Se: Sipërfaqja e Shqipërisë është 134.000 km2”. (1).

Në verën e vitit 1943, kur lufta ishte në zenitin e saj dhe Italia ishte gati për kapitullimin e pritshëm të 8 shtatorit 1943, lindi si një domosdoshmëri e situatës Fenomeni i Mukjes për të gjithë patriotët, pavarësisht nga bindjet politike, të arrihej bashkimi, për t’iu kundërvënë nazizmit, më të fortë dhe më të organizuar ushtarakisht. Por a mund ta pranonin komunistët bashkimin, a mund ta pranonin serbët bashkimin e shqiptarëve?… Fatkeqësisht Nacionalistët shqiptar nuk e njihnin komunizmin… i cili kërkonte ta kthente këtë lëvizje në luftë civile.

Historiani Amerikan E. Jacques citon: “Në prill të vitit 1943, në Shqipëri hyri nga Greqia një emision komando britanikë, i kryesuar nga koloneli Nil Meklin. Në korrik 1943 ky mision anglez organizoi në Mukje, afër Tiranës, një konferencë të përbashkët, ku morën pjesë 12 udhëheqës nga të dy grupet. Pas një debati u arrit një marrëveshje…” (2).

Abaz Kupi, si anëtar i kryesisë së Frontit Nac, Çl. kërkoi lidhjen e një aleance politike ushtarake me Ballin Kombëtar (si duket kishin komunikuar me kolonelin Nil). Kërkesa e tij u miratua në mbledhjen e 9 korrikut 1943. Takimi i përfaqësuesve u bë në Tapizë (rrethi i Krujës) më 26 korrik. Më pas bisedimet u bënë në Mukje nga 1 deri në 2 gusht 1943. Fronti Nac. Çl. përfaqësohej nga: Ymer Dishnica, Jahja Çaçi, Mustafa Gjynishi, Myslim Peza Abaz Kupi, Stefan Plumbi, Haki Stsërmilli, Omer Nishani, Gogo Nushi, Behar Shtylla, Shefqet Beja, Sulo Bogdo. Kurse Balli Kombëtar përfaqësohej: nga Mit’hat Frasheri, Hasan Dosti, Thoma Orogollai, Skënder Muço, Nexhat Peshkopia, Isuf Luzaj, Vasil Andoni, Halil Meniku, Ismail Petrela, Rauf Fratari, Hysni Lepenica, Kadri Çakrani. Delegacionet i kryesonin: Ymer Dishnica dhe Mit’hat Frashëri. Punimet filluan më 8 gusht 1943.

Mbledhja e Mukjes synonte bashkimin në luftë të forcave politike shqiptare, përkrah aleateve të mëdhenj, Anglisë , SHBA dhe ish Bashkimit Sovjetik. Luftë për zbatimin e njohur botërisht të vetëvendosjes së popujve, të garantuar nga Karta e Atlantikut. Forma e regjimit do të përcaktohej nga vetë populli pas luftës; krijimi i një organi të përbashkët me emrin “Komiteti për shpëtimin e Shqipërisë”, me kryetar Hasan Dosti dhe sekretar Mustafa Gjynishi, i cili do të drejtonte luftën dhe vendin deri në formimin e qeveris së rregullt pas zgjedhjeve të përgjithshme, fill pas mbarimit të luftës. Zgjedhja e këtij komiteti si organ pluralist, u bë me 6 përfaqësues nga secila palë. Mirëpo, gëzimi për arritjen e kësaj marrëveshje historike në interes të luftës së popullit shqiptar, U shua shumë shpejtë. Enver Hoxha nën ndikimin e emisarëve jugosllavë, e hodhi poshtë marrëveshjen. Ky qëndrim i udhëheqjes së PKSH ishte (tradhti kombëtare) goditje e madhe kundër bashkimit të shqiptarëve, të një Shqipëri Etnike.

Tani le të shohim z. Ylli Polovina, nëpërmjet artikujve të botuar kohën e fundit në gazetën “LLYRIA”, se si ai i shtron rrugën Enver Hoxhës: Dy figura të PKSH, Enver hoxha dhe Miadin Popoviçi në Vithkuq të Korçës dhe Ymer Dishnica si kryetar i përfaqësis së Lëvizjes Nac. Çl. Në konferencën e Mukjes. Ylli Polovina shkruan: Ymer Dishnica është tepër këmbëngulës në vërejtjet e drejtpërdrejta që i bën Enver Hoxhës për një ngathtësi të madhe të tij, në mos edhe përtaci mosaktiviteti të shfaqur dukshëm. Theksojmë se Shafingo (Y. D.) nuk raporton për bisedimet me Ballin Kombëtar … por merret me strukturat e PKSH … Ai qe dërguar me mision të realizonte bashkimin me (B.K.) dhe jo ta sabotonte, ca më pak të mos e kryente. … Doemos, me këtë kurs, bashkimi me Ballin, me kushtet e përcaktuara nga Kominterni, ishte edhe Enver Hoxha si dhe “eminenca gri” e PKSH-së, Miladin Popoviçin… Italianët me të diktuar grumbullimet e komunisteve, monarkistëve dhe Ballistëve, ndërhynë me forcën e trupave ushtarake për t’i shpërndarë. Për Ylli Polovinën. Kjo do të thotë se deri në fund të korrikut 1943 BK nuk ka kryer asnjë pakt të hapët apo të fshehtë me pushtuesin. … Të gjithë këta krerë nuk kanë asnjë çetë të tyren nga pas,këta nuk kanë zbrazur asnjë pushkë kundra pushtuesit”. (3).

Adriatik Alimadhi shkruan: “… Balli Kombëtar duke luftuar kundër pushtuesit, në Tiranë, në Gjormë të Vlorës, në Ruzhdie, në Berat, në qarkun e Korçës, në Reç të Shkodrës, Mallakastër, Lushnjë, Elbasan e në të gjithë Shqipërinë, pa marrë parasysh fuqinë e armikut… Për këtë arsye deri në vitin 1943 dëgjohej vetëm pushka dhe penda e Ballit Kombëtar”. BK lindi në shtëpinë e Lumo Skendos, në prill 1939, të nesërmen e pushtimit të Shqipërisë nga Italia. Kështu partia e Mit’hat Frashërit u skalit si krijesë pa moshë në zëmrat e shqiptarëve, kjo është patrotizma e vërtetë e shqiptarizmit. “Partia e jonë është Shqipëria”. La testament shërbestari i Shqipërisë. (4)

Ju z. Polovina vazhdoni të mohoni luftën e BK. me keq se Enver Hoxha, që villte vrer kundra nacionalizmit.

Shikojmë prapë Ymer Dishnicën, se mesa autoritet të madh komunikon me Enver Hoxhën. “Praktikisht kemi qenë të shkëputur, asnjë raportim serioz ose ndonjë letër me hollësi përmbi punët që ngjanë andej e po ngjasin. Letrushka kemi marrë boll, të fala plot, por asnjë letër pune. Ku janë traktet e shtabit, ku janë shkrimet për gazetë, si nga ti, si nga Lame Kodra”. (Shihni, Ymer Dishnica nuk “fal”.) Enver Hoxha thotë: Ai qe dërguar posaçërisht për marrëveshjen me Ballin Kombëtar, jo për të drejtuar PKSH-në në territorin kryesor të vendit.

Përsëri Ymeri u shkruan: Kërkon t’i shkundë nga dremitja dy arinjtë më të fortë, me heshtjen e vazhduar të Hoxhës dhe Popoviçit. Çfarë fshehin ata? Më 1 gusht 1943 u përpilua procesverbali… Balli Kombëtar rreshtohet si protagonist i parë, Këshilli Nac. Çl., jo vetëm i dyti, por emërohet vetëm si organizatë. Ja edhe çështja kyç: Në diskutimet, dy gjëra na ngatërronin: e para qe Shqipëria Etnike dhe e dyta ideja e Hasan Dostit, që duhej shpallur indipendenca. Ymer Dishnica informon Hoxhën: “Ndalesën e Shqipërisë Etnike e kapërcyem me një formulë, as femër as mashkull”. Mukjen ne e morëm për një gjë formale, aty shkuam për t’ia hedhur njëri tjetrit, madje edhe për të marrë epërsinë totale. Qenë tre shumë të fortë në lakmi, pushteti dhe njëkohësisht i mangët për të mbledhur konsensus të gjerë popullor, Ahmet Zogu, Mit’hat Frashëri, Enver Hoxha ishte akoma një hiçmosasgjë. Ata u nisen nga pika e vdekur e mos dialogimit, vetëm prej trysnisë së ndërkombëtarëve. Në konferencë u diskutua dhe çështja e Kosovës dhe u kërkua qe ajo të zgjidhej mbi parimin e vetëvendosjes së popujve, në bazë të Kartës se Atlantikut, siç mendonte edhe M. Gjynishi (Tafari) dhe K. Tashko (Dinoja).

“Disa nga përfaqësuesit e Naç. Çl. Gjatë takimeve me përfaqësues të “BK” shpreheshin se: “Është megallomani të pretendojmë Kosovën”. “Nuk e duam Kosovën, se na e ka falë armiku”. “Po të kërkojmë Kosovën, bëhemi edhe ne si Mustafa Kruja, sepse edhe Musta Kruja kërkon Kosovën” shprehet Gogo Nushi. Ndërsa Ramiz Alia e përsërit pas 46 vjetëve në vitin 1989 thotë: “Ç’na duhet Kosova, ne kemi hallin e Shqipërisë”. (9)

Marrëveshja e Mukjes ishte goditje e interesave Jugosllave për Kosovën si dhe synimeve Jugosllave ndaj Shqipërisë; çështja e pushtetit, pra frika e komunistëve se pushteti mund të ndahej me forcat nacionaliste properëndimore dhe demokratike; duhej prishja e marrëveshjes së Mukjes, që t’i hapej rruga plotësisht vendosjes së regjimit komunist në Shqipëri dhe futjen e saj në orbitën e lindjes komuniste.

Marrëveshja e Mukjes : Ajo në thelb ishte një marrëveshje “kurthi” e Ymer Dishnicës mes delegacionit të Ballit Kombëtar. Doktori firmosi për Shqipërinë Etnike, pa marrë asnjë miratim nga KQ i PKSH-së apo prej Këshillit Nac. Çl. Periudha 6-9 gusht 1943 është kyçi për të kuptuar fillimin e Luftës Civile dhe për t’u tallur me emërtimin Nac Çl., duhej patjetër të ktheheshin në bisedime me BK. për një riformulim të ri të paktit. Vendi i mbledhjes së re u caktua fshati Orenjë i Çermenikës për të dy palët. Veterani Isuf Luzaj me katër kolegë të tjerë, në 14 gusht shkuan në vendin e përcaktuar të takimit. Pritën atje 4 ditë të tjera duke shpresuar ardhjen e dërgatës komuniste, por ata nuk erdhën. (5)

Për qëndrimin agresiv ndaj BK, qe nxitës Vukmanoviç Tempo, i dërguari i ri PKJ., që mbështetej te Miladin Popoviçi, fuqia e të cilit në PKSH e kalonte shumë herë atë të Enver Hoxhës. Komiteti për Shpëtimin e Shqipërisë, me anë të Proklamatës së tij , i bëri të njohur popullit shqiptar dhe Aleateve vendimet e Mukjes për një Shqiperi Etnike.

Enver Hoxha ka përgatitur “kurthe” të pastrimeve brenda partisë në dy konferenca brenda 13 vjetëve: Konferenca e Mukjes dhe konferenca e Tiranës 1956, në të parën z. Ymer Dishnica dhe në të dytin Vandush Vinçani. Le t’i shikojmë: Ymer Dishnica nga Mukja, i drejtonte replika të ashpra Enverit dhe Sejfullajt në Vithkuq të Korçës dhe pa pyetur udhëheqjen e PKSH firmosi me përfaqësinë e Ballit për Shqiperine Etnike, (6).

(Enveri në prapaskenë) Prej këndej filloi “kurthin” (“sëpata”e Miladinit) për pastrimin brenda partisë dhe luftën vëllavrasëse. Ndërsa “kurthi” i dyte drejtohej nga Nexhmije Hoxha, nëpërmjet ndihmësit të saj Vandush Vinçani, ky hapi konferencën e 56-s, që “tregoi se udhëheqja e partisë ishte kthyer në një aristokraci të komunistëve dhe se po shpërdoronte pushtetin … Atëherë të gjithë delegatët e morën fjalën e Vandush Vinçanit… Prej së cilës burojnë spastrime të përgjakshme”. Sa për dijeni, kjo është temë tjetër. (7).

Kur u nënvizua Shqipëria Etnike, Miladin Popopviçi tha: “do fillojmë nga sëpata dhe jo të bëjmë lidhje me qentë; pastaj Skipëri Etniçka-jeben Timajka”. (Shqipëri të qifsha nënën). (8).

Kështu Miladini dhe E. Hoxha filluan të kërcënonin tinëzisht dhe të vrisnin pabesisht njërin pas tjetrit. Ata organizuan vrasjen e Shyqyri Pezës, që Miladini e urrente…, deri në vrasjen e Mustafa Gjynishit, të Dum Allës, të Rexhep Mezinit etj. (po aty f. 588).

Pra, siç shihet, Miladini, Enveri dhe pasuesit, frikësoheshin nga BK, si një konkurrent potencial dhe, sipas logjikës staliniste: “ai që nuk është me mua është kundra meje”. Që nga fundi i gushtit 1943 u ngrit si një re ogurzezë vëllavrasja, lufta civile, që ishin sinonimi i fjalës komunizëm. Lufta civile që bëri pre jo vetëm individë e fise, por edhe fshatra të tëra të cilësuar komuniste ose balliste.

Ndërsa Uran Butka shkruan: “Simbol i bashkimit dhe i ndarjes, i mirëkuptimit dhe i mosmarrëveshjes kombëtare, unitetit dhe përçarjes, lavdisë dhe turpit, shansit historik dhe varrosjes tragjike, paraqet ngjarje kthese në historinë tonë kombëtare. (9).

Në 1 tetor 1943 në një letër që i dërgonte Liri Gegës, Enver Hoxha urdhëronte luftën frontale kundër Ballit, sipas logjikës leniniste “Pushteti del nga gryka e pushkës”. Vetëm pushteti i këshillave duhet të ekzistojë dhe asnjë pushtet tjetër. Nuk ka kompromis dhe dualitet në këtë gjë.”

Lufta kundër Ballit, Legalitetit, Partisë Social demokrate dhe krerëve të Veriut ishte përgatitur me kujdes dhe kishte marrë pëlqimin e Jugosllavisë, pasi nga konfrontimet e armatosura, do kishin një Shqipëri të alivanosur dhe të dobët në të gjitha drejtimet.

Ndërkohë Kryesia e B.K. në shumë trakte e komunikata, i bënte thirrje PKSH t’i jepte fund luftës civile, t’i jepte fund kësaj tragjedie.

P.K. në këtë luftë ideologjike dhe luftë klasash që vazhdonte të bënte, e kish futur Shqipërinë në belanë më të madhe: ndau birin nga i ati, ndau burrin nga gruaja, vëllanë nga motra, ndau më në fund shqiptarët në dy fusha për vdekje. Përgjegjësia historike e vëllavrasjes i takon vetëm partisë së kuqe. Gogo Nushi raportonte nga Tirana: se gjendja me Bazin e Canës ishte e qete, Enver Hoxha urdhëronte: “S’duhet humbur kohë, por zjarr për zjarr, t’u vëmë zjarrin Ballit dhe Zogistëve. Në një dokument të pa botuar thuhet: “të mos luftohen ashpër pushtuesit gjermanë, por Bazi të çduket.

Vëllavrasja filloi në Libohovë në gusht 1943, numri i të vrarëve arriti në 104 veta.

Në Devoll, në Ziçisht, ku ishte lënë një takim, komunistët u bënë pritë përfaqësuesve të Ballit dhe vranë 6 nacionalistë, midis tyre dhe Doktor Kasimatin, të cilin e therën. Më 14 shtator 1943 forcat nacionaliste të Hysni Lepenicës e Skënder Muços u kërkuan forcave italiane të divizionit “Peruxhia” të dorëzoheshin. Krerët komunistë B. Spahiu, Sh. Peçi, Sh. Totozani, që ishin në zyrat e komandës të divizionit italian, organizuan vrasjen e tyre, u vranë Hysni Lepenica me 35 naçionaliste.

Në 21 tetor 1943 në fshatrat e Lushnjës forcat partizane të brigdës I- S. të udhëhequr nga Mehmet Shehu e serbi Dushan Mugosha, vranë e therën me thika 65 fshatarë të pafajshëm, me pretekstin se ishin simpatizantë të Ballit. Mehmet Shehu, i njohur për vrasjet e tij në Vlorë, Peqin e Dumre, në tetor pushkatoi pa gjyq në Priskë (Tiranë) 13 xhandarë dhe fshatarë që iu dorëzuan në besë. “Në Çermenikë, i shkruan E. Hoxha N. Spirut, Brigada kapi robër ballistët dhe më tepër se 70 prej tyre u vranë në luftë. Siç shihet Brigada po lufton për mrekulli.”Në Kuçovë u konfrontuan me armë partizanët dhe nacionalistët, u vranë 7 partizanë dhe 2 ballistë. Konfrontim me armë pati edhe në Lapardha (Berat), u vranë 11 ballistë. Në zonën e Pogradecit nga luftimet vëllavrasëse, që zgjatën nga 13-18 tetori 1943, përveç viktimave në të dy palët, u vranë edhe 8 civile. Në Libofshë, gjatë luftimeve mbetën të vrarë 21 partizanë dhe 8 ballistë, si dhe një djalë 16 vjeçar. Në Melçan (Korçë) çeta e kryesuar nga Gjergjevica kapi dy nacionaliste. Këta u masakruan barbarisht, ju prenë hundët, veshët, iu nxorën sytë dhe iu thyen nofullat, kurse krahët ua prenë. Më 23 tetor 1943 në mes të Kavajës dhe Prezës u masakruan barbarisht Besnik Çano dhe Qeramudin sulo, dy të rinj nacionalistë. Ekzekutimi i tyre u bë nga Dushan Mugosha. Komanda e Korçës i dërgoi raport Shtabit të Përgjithshëm : në përpjekje midis partizanëve u vra komisari i batalionit Gorë-Opar Skënder Çaçi. Humbje të Ballit janë 5 të vrarë dhe 4 robër. U vra dhe komandanti i Ballit, Demir Staravecka. Në Vlorë krerët komunistë të manipuluar nga Dushan Mugosha provokuan luftë vëllavrasëse, ku u vra një djalë iri nacionalist. Në nëntor 1943, Brigada e I-rë dhe e 5-të, të komanduara nga Mehmet Shehu dhe Hysni Kapo, të orientuara nga Mugosha, u konfrontuan me nacionalistët dhe bazat e tyre në fshatrat e Sevasterit e të Velçës, ku u vranë dy pleq, në Gjormë, pas 26 orë luftimesh u dogjën 52 shtëpi, në Mavrovë, pas 16 orë luftimesh, u vranë 24 partizane e viktima të luftës civile. Në luftën e Dukatit, më 30 nëntor 1943, që zgjati 13 orë, u vranë 14 partizanë e 10 nacionalistë dhe u plagosën shumë të tjerë, midis tyre dhe tre gra.

Përpjekje me armë midis formacioneve politike kundërshtare ishin më të përgjakshme në Jug të Shqipërisë, ku ndikimi i nacionalizmit ishte më i madh. Në Gjirokastër u vranë qindra njerëz. Në Tepelenë, në teqenë e Turanit, u vra babai i teqesë dhe të tjerë. Vrasjet masive në Voskopojë, 150 viktima të varrosur në një gropë, masakrat në Mallakastër, Kolonje tregojnë se Lufta civile ishte ashpërsuar shumë. Këto ishin disa pamje nga Lufta civile në periudhën shtator-tetor 1943, pas prishjes së Marrëveshjes së Mukjes. Sëpata e Miladinit dhe e Mugoshes tregoi kësisoj, urrejtjen kundër popullit shqiptar.

Për të Parë efektet shkatërruese të Luftës civile, le të ndalemi në fshatin Lepenicë të Mesaplikut Vlorë. Pas 18 orë luftimesh midis shqiptarëve, u dogjën 11 shtëpi nga 61 që kishte fshati kurse fshatarët u strehuan në pyje e male. Por lufta nuk mbaroj me kaq, nga 50-60 burra që mbetën 14 u dënuan me burg për arsye politike, 2 vdiqën nga torturat, 5 u pushkatuan, 6 u arratisën dhe të tjerët u cilësuan kulakë. (po aty f. 593).

Në Dishnicë, komunistët dogjën fshatin bashkë me njerëzit e pafajshëm, Plakun Riza e poqën në zjarr, Rakipin e varën në një degë të një peme.

Në Devoll, partizanët zunë 14 ballistë, 13 i pushkatuan ndërsa të fundit e masakroi serbi Dushan Mugosha. Devolliu Ali Lumi, djaloshi i pafajshëm, së pari Dushani urdhëroi ta qëllonin 12 herë me dru. Pastaj vetë xhelati Dushan, i theu këmbët, ia rregulloi, i theu edhe më lartë. E torturoi ne organet seksuale, me thikë i çau kërcin, i shoi cingaren në beben e syve dhe më në fund trupin pa jetë e qëlloi dy herë në kokë… I gjithë ky ritual kriminal, u krye në prani të Tahir Kadaresë e të partizanëve. Dhe kur një i pranishëm e pyeti se ç’kishte bërë, Dushani iu përgjigj: “Besa kurgja. Por këtyre devollinjve, kështu duhet t’ua bësh, se të gjithë janë nacionalistë”. (f. 594, Nr.21). Hajde moj Shqipëri, ç’nëma ke ti, fërkojnë duart serbianët, pse ti bëhesh gur e hi. (f.594, nr 20).

Gjenerali Willson, komandant suprem aleat, i kërkonte Enver Hoxhës: “Më duhet të vë në dukje se armët dhe furnizimet që u dërgojmë, janë të destinuara vetëm për një qëllim e pikërisht për të ndihmuar forcat tuaja që të luftojnë armikun. Unë nuk mund të toleroj, që ju t’i përdorni këto armë për të vrarë dhe likuiduar bashkatdhetarët tuaj për qëllime politike”. (f. 594). Ylli Polovina shkruan: “Në qytetin e Beratit u mbajt, prej 23-27 nëntor 1944, Plenumi i 2-të i KQ te PKSH, mes të shumëve, të përfshirë në një ndërluftim të brendshëm, për të shantazhuar Enver Hoxhën dhe në pamundësi për ta rrëzuar, ta tulatnin, ky, i gjendur në orë të liga për fatin e vet politik, zbulon para pjesëmarrësve, por edhe para historisë, një pamje krejt tjetër nga ajo që dëshmoi më pas, kur qe sundimtar total i vendi e popullit të vet. (10).

Enver Hoxha nuk i la fshatarit një këmbë pule në kotec. Mos vallë ju Polovina keni mbajtur portretin e Enverit prapa shpinës së Edi Ramës më 29 nëntor te varrezat e dëshmorëve të kombit?

Ju z. Polovina, nuk e zutë në gojë Miladinin e Mugoshën kur deklaruan: “…do fillojmë nga spata dhe jo të bëjmë lidhje me qentë; pastaj Skipëri Etniçka-jeben Timajka”. (Shqipëri Etnik të qifsha nënën).

Dhe kjo filozofi e urrejtjes e vëllait për vëllanë, kjo vëllavrasje e egër për motive politike, e ktheu njeriun në origjinën e tij, vëllavrasja që vazhdoi edhe pas 28 nëntorit 1944, vëllavrasje që na mëson se Lufta civile në Shqipëri vazhdoi pas vitit 1943 deri në vitin 1990, po të marrim vetëm faktet: Ata Klerikë që kanë vuajtur në hetuesi, burgje, kampe shfarosëse ose vrarë nga Sigurimi i Shtetit komunist, numri i lerikeve katolikë arrin në 139, me figurën Dom Lazer Sheldija (1928-1988, vra në SHBA). (Ajka e kulturës së kombit Shqiptar, shen. im). “…Ajo që ka ngja në Shqipni, të dashtun vllazën e motra s’shtë pa kurrë në historinë e njerëzimit”. (Friz Radovan, klubi Shqiptar).

Edhe sot, vazhduesit e hirit komunist, në gjirin e PS dhe PD, vrasin deputete dhe vrasja mbetet enigmë.

Referenca:

1. Prof. Dr. Eshref Ymeri, Marrë nga enciklopedia ruse.

2. Edwin Jaçques “Shqipëri”, bot. 1995, f. 462.

3. Ylli Polovina gazeta “ILLYRIA”, 1 gusht 2013, f. 36.

4. Adriatik Alimadhi Gazeta “ILLYRIA”, “Edeshi fati atdheut…” 13-16 prill 2007, f. 11.

5. Y. Polovina gazeta “ILLYRIA”, 17-11-2013, f. 37 dhe -(6) 22-11-2013, f. 37.

6. Fahri Balliu “Pantera e zezë”, f. 134.

7. Grup autorësh dhe Luan Xhafa “Libri i Zi i Komunizmit”, f. 592, nr. 14.

8. Prof. Dr. Agim Zogaj “ILLYRIA”, 19-6-2008, f. 12.

9. Ylli Polovina “ILLYRIA”, 2-8 nëntor 2013, f. 36.

10. Fritz Radovan, Melburn Australi mars 2009. Klubi Shqiptar.

Rasim Bebo Addison Çikago dhjetor 2013