Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

KRIJUESIT E MORALSHËM NDËSHKOJNË KRIMET E KOMUNIZMIT

by

Nga Thanas L. Gjika-Disa ditë më parë, më 10 gusht, e nderuara Zonja Lavdie Nela, me rastin e 32-vjetorit të varjes së bashkëshortit të saj, poetit disident Havzi Nela, bëri një thirrje të re për hapjen e dosjeve dhe dënimin e atyre që e dënuan poetin, pra dënimin e kriminelëve që janë ende me detyra në pushtet. Fakti që kjo thirrje e përsëritur nuk ka marrë përgjigje, tregon se shoqëria jonë ka mbetur ende e inkriminuar dhe nuk ka ndërmend të dënojë krimet e kohës së diktaturës komuniste.

Kokëfortësia e qeverisë shqiptare në mbrojtje të bëmave të diktaturës komuniste u shfaq hapur dhe në deklaratën që dha Kryeministri, Z. Edi Rama pak muaj më parë: “Shqipëria komuniste ishte në krahun e duhur të historisë”. Po ashtu kjo kokëfortësi është shfaqur dhe në përpjekjet që bëhen për mbushjen e SPAK-ut me bijtë e njerëzve të inkriminuar të kohës së diktaturës, bij të cilët nuk kanë shprehur në shtyp qëndrimin e tyre kritik ndaj krimeve të etërve të tyre.

Gazetrari i mirënjohur Frank Gj, Shkreli me artikullin “Poeti Havzi Nela si zgjim i ndërgjegjes morale kombëtare dhe ndërkombëtare në Shqipëri” kritikoi ashpër si Kryeministrin për deklaratën e tij dhe ndërkombëtarët që po e zvarrisin plotësimin e SPAK-ut me elementë të denjë për të filluar sa më parë nga puna. Shkreli solli dhe pjesë nga poezia e Nelës dhe nga një artikull i Ismail Kadaresë shkruar vitin e kaluar për këtë poet të martirizuar. Ajo që u dhemb artikullshkruesve është fakti se shoqëria jonë noton në plogështi, asaj i mungon ndërgjegja dhe morali demokratik. Ndërkohë poeti Visar Zhiti ripublikoi në faqen e tij “Miqtë e Visarit” poezinë kushtuar bashkëvuajtsit Nela…

Në Shqipërinë e sotme ka shumë krijues, të cilët përpiqen t’u japin veprave të tyre artistike një formë moderne me figura tërheqse, por me një përmbajtje ideore larg zbulimit dhe vlerësimit të Njeriut të viktimizuar prej regjimit diktatorial, larg prej dënimit të sistemit komunist si sistem kriminal, që deformoi të vërtetën historike për hir të propagandës së tij.

Havzi Nela ishte një Njeri, një Poet që u viktimizua prej regjimit komunist sepse dënoi në poezinë e tij propagandën e shtetit diktarorial për durim e shpresës për një jetë më të mirë që do të vinte mbas ndërtimit të komunizmit. Durim e shpresë për një shoqëri imagjinare, që nuk do të vinte kurrë:

“Pse t’ më dhimbset jeta, pse u dashka kursye?

Veç me përtyp bukën, me u rropatë si kalë?

Pa nji fjalë ngushllimi, pa nji ditë lumnie.

Unë skllav i bindun, tash kur s’jam as djalë?

“Deri kur durim, deri kur me shpresa?

Jo, jo, mos më thoni, këto fjalë nuk i due.

Me durim e shpresë nuk due të vdes.

Si jeta dhe vdekja duhen meritue!”

(“O liri, o vdekje!”)

Kjo poezi ishte dhe mbetet kushtrim për zgjimin e ndërgjegjeve tona, të cilin qeveria e Ramiz Alisë e ndëshkoi me varje. Më 9 gusht 1988 u lajmërua populli i qytetit dhe i fshatrave të Kuksit që të mblidhej të nesërmen në ora 10:00 e mëngjezit te sheshi kryesor i qytetit për të marrë pjesë në dënimin shembullor që do t’i jepej “armikut të popullit Havzi Nela”. Populli u mblodh në orën e caktuar te sheshi i qytetit, por dënimi i poetit, varja e tij ishte kryer që në orën 2:00 të natës. Në prani të popullit, ekzekutorët e prenë litarin dhe e lidhën pas karrocerisë së një kamioni, të cilin filluan ta shëtisnin nëpër qytet duke hequr zvarrë kufomën e poetit për të ngjallur frikë e tmerr në prag të kapitullimit të sistemit diktatorial.

Që atëhere deri sot asnjë nga ish-kryesia e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë nuk e ngriti zërin kundër këtij krimi të shëmtuar, asnjë prej tyre nuk mori një tufë me lule e të shkonte te varri i poetit për të kërkuar të falur ndaj gojëkyçjes së atëhershme…

Në Shqipëri më 2019 u rikrijuar Lidhja e Shkrimtarëve dhe Artistëve, organizatë së cilës qeveria nuk i ka dhënë ende asnjë fond, asnjë zyrë e asnjë ambjent ku mund të kryejë aktivitete për promovim librash, përkujtim shkrimtarësh dhe artistësh, në një kohë që parti inegzistente me katër a pesë anëtarë vijojnë të kenë zyra e të marrin fonde prej qeverisë Rama.

Shpresoj që Lidhja e re e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë të organizojë ceremoni homazhesh te busti i Havzi Neslës në Kukës dhe te memoriali i poetëve Vilson Blloshmi e Genc Leka në Librazhd, ku të flasin anëtarë të kësaj lidhjeje për të kritikuar krimet makabre të regjimit komunist ndaj këtyre “Pishtarëve të Demokracisë”. Me të tilla veprimtari që do të ngrenë moralin e shqiptarëve kjo organizatë krijuesish do të justifikojë ekzistencën e saj dhe do t’i imponohet qeverisë dhe mbarë opinionit shqiptar në krejt Ballkanin Perëndimor dhe në diasporë që të njihet dhe përkrahet.

BULLGARIA HEQ KUFIZIMET PER KRIMET E KOMUNIZMIT

by

Leksioni : Bullgaria, heq statutin e kufizimeve për krimet e periudhës komuniste/
Nga Beqir SINA – New York/
Përmes këtij ligji ndoshta do të marrë leksione edhe Shqipëria, e cila tani udhëhiqet nga PSSH – të cilët së bashku me kualicionin e majtë, kan aktualisht edhe më shumë se dy të tretat e Parlamentit dhe qeverisin vendin.
download.jpeg
SOFJE BU: Në një kohë kur politika shqiptare, është përfshirë në një debat të tej-stërzgjatur për miratimin e ligjit për hapjen e dosjeve, Bullagaria, pas Gjermanisë,  Rumanisë, Polonisë, Hungarisë , Çekisë, Polonisë, ish vendeve Balltike, ka marrë vendimin parlamentar të “heq statutin e kufizimeve për krimet e periudhës komuniste” e cila parashikonte një perudhë 30-40 vjeçare për për zbardhjen e krimeve nga ish zyrtarët komunist gjatë periudhës 1944 – 1989.
Përmes këtij vendimi ndoshta do të “mësojë” edhe Shqipëria, e cila tani udhëhiqet nga PSSH – të cilët së bashku me kualicionin e majtë kan aktualisht edhe më shumë se dy të tretat e Parlamentit.
Mbasi, Shqipëria, është njëri prej vendeve ish-komuniste që deri më sot nuk është bërë lustracioni sistematik. Shkrimtari ynë i madh Ismail Kadare, deklarojë para disa ditëve se: “Të hapen dosjet, njerëzit e përzier në krim janë ende mes nesh”
Shqipëria, e cila me përjashtim të një ligji të miratuar në vitin 1995, që dy vjet më pas humbi çdo vlerë ligjore, është ndër të paktat vende që 25 vjet pas rrëzimit të sistemit diktatorial është ende në fazën e debatit nëse duhet miratuar apo jo ligji për hapjen e dosjeve.
Edhe iniciativa e fundit për miratimin e ligjit është konsideruar e papranueshme jo vetëm nga opozita, por edhe nga një pjesë e trupit diplomatik të akredituar në Tiranë, mbasi ashtu si duan ta bëjnë këtë ligj ligjëbërsit e Parlamentit shqiptar sot, ka shumë mungesa dhe është shumë larg atyre vendeve që e kan miratuar këtë ligj.
Parlamenti i Bullgarisë të enjten ngriti statutin e kufizimeve për ndjekjen e krimeve politike nga epoka komuniste, duke hapur rrugën për ndjekjen e rasteve, duke përfshirë vrasjen famëkeqe të një disident në mërgim, në vitin 1978.
Ndryshimet në kodin penal u miratuan pasi u mbështën nga 111 ligjvënësit bullgar, kurse, vetë 30 prej tyre votuan kundër dhe shtatë abstenuan, duke bërë të mundur ndjekjen penale edhe të zyrtarëve të lartë të periudhës komuniste për vepra penale të kryera midis 1944 dhe 1989, pushkatimet, burgosjet dhe interrnimet si dhe presekutimet politike.
Mes këtyre, rasteve, është edhe ai më i bujshmi i asaj kohe – ishte vrasja e disidentit bullgar Georgi Markov, i arratisur në Angli, i cili ishte helmuar ndërsa ishte goditur në mes të rrugës në Waterloo Bridge të Londrës në vitin 1978 – me majën të një çadëre shiu lyer me helm – ricin.
Statuti i Bullgarisë i kufizimeve, kishte miratuar një ligj i cili parashikonte “mos- hapjen e dosjeve” ose ndjekjen e tyre penale për ish zyrtarët e lart, të cilët kishin kryer krime në periudhën 1944- 1989, për 35 vjet.
Mirëpo, shumë politikanë dhe grupe qytetare kishin kërkuar heqjen e tij, pasi përpjekje për të ndjekur penalisht rastetet asaj kohe, duke reflektuar atë që kritikët thanë se ishte një mungesë e vullnetit politik, në një kohë kur disa nga ish zyrtarët e lart -komunistët e asaj kohe ende janë duke mbajtur pozita të larta në qeveri.
Partia etnike turke MRF tha se heqja e afatit të prokurorisë mund të sjellë para drejtësisë ata që janë përgjegjës për asimilimit të dhunshëm të minoritetit turk në Bullgari, në mesin e viteve 1980.
Një “Proces ringjallje” i nisur nga diktatorit komunist Todor Zhivkov për të asimiluar me dhunë muslimanët kulmoi me një fushatë për të detyruar ata të ndryshojnë emrat e tyre, dhe eksodin e mbi 300.000 turqve etnikë në Turqinë fqinje në vitin 1989.
“Ndryshimet, në ligjin e ri, do të shpërblejnë përpjekjet dhe pritjet e atyre që janë ende gjallë dhe kanë vuajtur krimet e regjimit komunist,” tha nënkryetari i partisë të komunitetit turk MRF zoti Çetin Kazak. “Ky tekst nuk synon për një”hakmarrje”, ajo kërkon për të ndëshkuar ata që janë autorët e drejtpërdrejtë.”
Simbas shtypit, Myslimanët përbëjnë rreth 12 për qind e 7.1 milionë banorëve të Bullgarisë, dhe shumica e pjesës tjetër i përkasin Kishës Ortodokse Bullgare. Vendi ballkanik fitoi lëvdata për të shmangur përleshjet etnike pas përfundimit të vitit 1990 të Luftës së Ftohtë, në kontrast me ish-Jugosllavinë në kufirin e saj perëndimor, që kalojë luftëra të përgjakshme etnike dhe fetare.
Bullgaria, është i vetmi vend anëtar i Bashkimit Evropian, ku muslimanët nuk janë emigrantë të kohëve të fundit. Shumica janë pasardhës të turqve etnikë që erdhën në këtë vend gjatë pesë shekujve të sundimit otoman deri në vitin 1878. Ata jetojnë së bashku me të krishterë në një kulturë të njohur si “komshiuluk,” ose marrëdhënieve fqinjësore.