Marjana Bulku – Page 13 – Dielli

Shpirti i tij me siguri prehet mbi libra

July 18, 2018 by dgreca

1-ok-Marjana-Bulku

NGA Marjana BULKU/

E përjetova me dhimbje lajmin e ndarjes nga jeta të Moisi Murrës. Studjues dhe publikues , historian por mbi të gjitha një mik besnik i librit dhe një prej të shumtëve dibranë që ato mure bibliotekash do ti mbajnë mend përjetë.

1 Moisi Murra

Vitet e demokracisë pavarësisht turbulencave janë vitet që zbuluan shpirtin e vërtetë të shqiptarit. Atë shpirt që koha shablone e fshihte nën parrulla masash për të uniformizuar , mohuar e neglizhuar të vërtetat e lira. Në kushtet e kësaj lirie kur libri përfundonte nëpër thasë , shitoreve të byrektoreve, për karton apo edhe më keq akoma, fillova punën si drejtore e komanduar pranë Bibliotekës Publike Peshkopi, një institucion që kishte histori emrash dhe pune me Tefë Krroqin, Ulvi Shehun , Kudret Hoxhën por që në kushtet e lirisë ra në duar që nuk ia dinin apo donin vlerën asaj (lirisë) . Pikërisht në këto kushte ndihmën e parë ia kërkoj Moisi Murrës, njeriut që ia njihte të gjitha skutat bibliotekës, që e çelte atë portë libri bashkë me Lirien, punonjëse dhe restauruese libri dhe ikte bashkë me ne.

-Nga t’ia filloj ?! – e pyes?

Kjo bibliotekë ka pasur emër dhe na ka rritur?

Moisiu ishte i gatshëm t’ia nisnim me inventarizimin e librit, -kanë humbur shumë tituj, libri është nëpër thasë e shumë prej tyre kanë vlerë, nuk janë për karton.

Është e pamundur ti kujtoj të gjitha ditët mbi libra pasi sejcila prej tyre është e mbushur si vetë fletët e tij por unë dua të kujtoj aktet e një njeriu të zakonshëm që sot nuk rron më e ndofta edhe këto akte nuk ka kush ti shkruajë.

Biblioteka ishte e ftohtë , pa ngrohje, ishte sistemuar në ndërtesën më të re dhe të bukur të qytetit por kishte humbur kartelizimin, inventarizimin, sistemimin , gjithçka që e mbante në këmbë atë.

Pas ngritjes së Këshillit Konsultativ të Bibliotekës dhe planit të përmirësimit të saj puna nisi të rridhte në drejtimin e duhur sepse konsulta me intelektualët dhe dashamirësit e librit ishte hapi i parë dhe i sigurt ta normalizuar atë.

Ideja e Moisiut për të krijuar një pavion me Antikuare zuri menjëherë vend në katin e sipërm të godinës , aty ku dielli do i jepte jetë atyre dokumenteve të vjetër që Moisi Murra dhe miku i tij i përhershëm Iljaz Kaca kujdeseshin me aq qetësi e përkushtim duke garantuar një shërbim ekstra , atë që rrallëkush mundet dhe din ta ofrojë.

Dita me librin niste thjesht me një kafe dhe përfundonte me pluhur por duke shtegtuar nëpër ngjyra e labirinthe mendimesh , duke projektuar jo pak mbi si mundej ajo bibliotekë të ishte për çdo brez ; histori të lexuara në anglisht, sillte çdo të mërkurë nxënës në tryezën ovale, Këndi i autorëve dibran intensifikoi promovimet, ndërsa Marathona e leximit e nxorri nga thasët librin dhe dëshirën për ta.

Ishin vetëm dy vjet të vrullshme pune ku bashkë me koleget zonja ne kishim në krah edhe punën e jashtzakonshme të Moisi Murrës i cili përveçse historian dhe studjues, publikues dhe autorë i shumë librave mbi historinë e Dibrës do të mbetet dhe një kontribues i pashembullt i mbajtjes në këmbë të atij tempulli me dije siç është Biblioteka.

Shpirti i tij u prehtë në paqe!

Sikur shoqëritë të udhëhiqeshin nga besimet e pastra!

July 9, 2018 by dgreca

Nga Marjana Bulku/

Përtej atyre dhjetra historive me baballarë, tyrbe e teqe që unë kisha dëgjuar në familjen time , zgjodha vetëm njërën për tia treguar tim biri , lidhej me një ngjarje reale përjetimi,shërimi edhe prej forcës së besimit . Kishte qenë pikërisht ky akt që ma bëri të afërt këtë frymë bektashizmi që bëhet edhe mē e ndjeshme dhe e prekshme kur i afrohesh atyre objekteve të kultit që mbartin brenda njerëz, aktet e tyre dhe mirnjohje njerëzore përreth. Dhe kështu vjen besimi tek unë , si një pasuri shpirtrore e trashëguar , si një peligrinazh historish që nuk mbetet aty edhe pse nuk shoqërohet nga praktika a rituale ku demonstrohet apo edhe imponohet mënyra se si beson, leximi dhe thellimi nëpër njohuritë ka qenë mjeti më i mirë për mua për ta mbajtur gjallë atë.Një lloj spiritualizmi që ndërlidh elementët e besimit me mjetet dhe mënyrat se si transmetohet ai .

Bektashizmi dhe tri shtyllat që e mbajnë në këmbë atë; 1.E vërteta(harikati)2.Dituria (marifeti)dhe 3.Ligji (sheriati) sot përbëjnë më shumë se kurrë një arsyje tjetër për të besuar tek forca e besimit, për të kuptuar se shoqërive njerëzore u duhen mjetet me të cilat besimi operon ; DURIMI dhe URTËSIA. Misionare në rrugëtimin e tyre shumëshekullor besimtarët dijnë të përdorin vetëm një gjuhë, atë të dashurisë, vëllazërimit dhe të përbashkimit edhe kur mbi ta rëndon padrejtësia, xhelozia dhe lufta brenda llojit çka për fat të keq përshkon edhe humanët siç nuk do duhej , dëshira e bazuar në vullnet mban gjallë besimin, mbajti gjallë besimin edhe në kohen kur furia e urrejtjes u derdh me kazma shkatrrimtare përmbi objektet e kultit, pikturat, afresket, simbolet, emrat, librat, shkrimet duke rrënuar materialen që na vërtetoi se sa e patundshme është pasuria shpirtrore.

Humanët janë krijesa fatlume që zoti i favorizoi me tërësinë e tipareve fizike e shpirtrore dhe intelektuale që ndërveprojnë duke ndërtuar karakterin atë që kur bashkohet me historitë familjare përshfaq personalitetin , akte e vepra që institucionet e besimit jua adresuan bibliotekave aty ku filozofia dhe misticizmi janë baza kryeveprash.

Shqipëria është vendi me një seli botërore bektashizmi që nga nëntori i vitit 1925 , brenda saj ka një organizim shoqëror, shpirtror , intelektual që i ka falur shumë historisë, letërsisë dhe diplomacisë . Aty predikohet dashuri për të gjithë e Zoti shikohet si besim lutje e falenderim çka do ti mjaftonte edhe njeriut më të zakonshëm për të orientuar veten , familjen dhe jetën e vet që sot më shumë se kurrë e ka të nevojshme të prihet nga : E vërteta , dituria, Ligji.

Marjana Bulku (korrik 2018)

Artisti që i ngjan aq shumë vendit të tij

June 10, 2018 by dgreca

NGA MARJANA BULKU/ Potent në skenë , me një zë të thellë sikur del prej mijëra vitesh e kërkon të thotë atë çka nuk u tha , i brishtë dhe human në jetë ,Riad Ymeri ndriçon në çdo skenë dhe podium ku interpreton.

Është fuqia vokale, plastika interpretative por mbi të gjitha formimi kulturor që ia plotësojnë portretin artistit njeri dhe njeriut artist ,Riad Ymeri .

Dhe pyetja e parë që më erdhi ndër mend kur gushtin e kaluar e kisha në studion e Albanian Culture ishte : A i ngjan artisti vendit prej nga vjen?

Riadi është një tenor kosovar që ka një karrierë operistike në Shqipëri dhe Kosovë e vitet e fundit edhe në SHBA nga ku mundesh ta njohësh edhe më mirë artistin shumëdimensional. Nuk është nga ato që mburret e flet për veten por nga ato që din të thotë PO sa herë që i kërkohet të interpretojë. Dhe në fakt zëri i tij flet shumë, interpreton Moxartin e Verdin, Dizdarin e Gjonin dhe portreti i tij prej djaloshi mundet të shndërrohet edhe në Skënderbe , talenti dhe vullneti por mbi të gjitha shpirti nga i burojnë të gjitha këto ndërtojnë çdo ditë e më shumë një individualitet të spikatur artistik që e do skenën dhe që i duhet aq shumë asaj. Nuk ka vend më të bukur se skena për artistin prej nga aty ata të madhërishmit nuk duhet të largohen më. Është një marrdhënie shumëplanëshe ku Riadi din të shpalosë kualitetin e zërit, ngyrat e tekstit në raport të ngushtë me kontekstin , shpërthimet vokale që i ngjajnë lartësisë së maleve tona, zhdërvjelltësitë aktoreske të mimikës , trupit dhe shpirtit që ia perfeksionojnë portretin artistik. Dhe një shqiptar patriot si ai din ta ngrejë në art Shqipërinë, Kosovën , historitë e tyre bashkë me heronjtë e përjetshëm. Mjafton një za i naltë si ajo jehonë kushtrimesh ku thirrjet, lutjet , brohoritjet , e bëjnë magjik vendin prej nga ai vjen, prej nga ne vijmë. Ti mundesh të këndosh Moxart e Bethoven, Bah e Puçin, por ai za është vals i maleve tona, luginave, historive, dramave , gëzimeve tona prej nga ka marrë jetë,sepse artisti i ngjan aq shumë vendit prej nga vjen .

“Kur të të shoh të lirë…do të dua edhe më mirë”

May 15, 2018 by dgreca

Nga Marjana Bulku/

Kur më pyeti dikush se çfarë mendoni për shkollat shqipe në Diasporë përgjigja ime e menjëhershme ishte : është përpjekja më e bukur dhe patriotike që na bashkon përpos të gjitha tjerave që na ndajnë. Dhe kur dua ti shkoj më tej kësaj logjike imagjinoj fëmijët shqiptaro-amerikan të rritur që gjuhën shqipe e kanë po aq fluente sa edhe anglishten . Kjo është mëse e natyrshme për komunitetin rus , sepse patriotizmi apo nacionalizmi i tyre ka pasur doza më të larta krahasuar me ne , a ndoshta familja e ka ruajtur gjuhën si një pasuri e vendeve nga vijnë por sigurisht arsyeja primare është se ata kanë ndërtuar komunitete të forta në këtë tokë të shenjtë që larminë kulturore të vendeve nga ne vijmë e çmon dhe e vlerëson si pasuri.

Komuniteti shqiptaro-amerikan ka luksin por edhe sfidën jo fort të lehtë që pasuritë tonë letrare e kulturore, historike e gjuhsore ti shndërrojë në institucione të vërteta që pasuri të tilla tia trashëgojë brezave si një e drejtë që buron nga maturimi me të cilën kultura jonë është edhe pasaporta jonë më e mirë .

Krahas adaptimit me jetën amerikane nuk ka investim më të bukur sesa ai gjuhsor për brezat që rriten këtu në mënyrë që ata të munden të flasin shqip, shkruajnë, lexojnë e studjojnë gjigandët e kulturës shqiptare, historisë, , letërsisë e pse jo tja bëjnë ato prezente edhe këtij vendi që i nderon dhe do akoma më shumë komunitetet kur ato identifikohen përmes kulturës së tyre.

Imagjinata më lejon të shkoj vetëm pak dekada larg , tej , në katedra të shqipes, individualitete shqiptare, studime, publikime dygjuhëshe që jo vetëm do na lehtësonin integrimin por do ishin subjekte me vlerë për nxënës e studentë jo vetëm shqiptar. Rasti i Nanë Terezës, lidershipi i Skënderbeut, madhështia artistike e Ermonela Jahos,e mjaft ekzemplarë të tjerë vlerash shqiptare janë tashmë kauza tonat universale .

Gjërat e mëdha ndodhin brenda mjediseve të vogla, si libri , klasa, familja, shkolla media, televizioni.

A nuk i kemi këto hapësira?

Sigurisht që po.

Sa mundemi ne ti shfrytëzojmë gjithsejcilën prej tyre në funksion të konsolidimit të gjuhës ?!

Unë ndjehem vërtet mirë kur mblidhemi rreth botimeve shqip, personaliteteve shqiptare, që për fat të mirë nuk na mungojnë ,nuk ka emocion më të bukur se kur fëmijët ruajnë gjuhën e prindërve dhe ju flasin gjyshërve gjuhën që i lumturon ata, kur këndohen tingujt 7 notësh me gjuhën tonë 36 gërmëshe.

Nëse mendimet na bëjnë të ndryshëm , artikulimi shqip êshtë çka na bën ta kthejmë kokën drejt simbolit që ashtu si himni e flamuri identifikojnë qenësinë tonë kombëtare.

Janë dhjetra përpjekje fisnike që i kanë çelur tashmë dyert e klasave ku mbi tryeza ngjyrosin abetaret, është për tu falenderuar iniciativa e televizioneve shqiptare që komunitetin e shqiptarëve të Amerikës na e sjell në çdo shtëpi përmes ekranit, janë të panumërta veprimtaritë që shqiptarët zhvillojnë në gjuhën shqipe, por nuk ka mjedis më të sigurt se familja për ta mbajtur gjallë gjuhën shqipe. Familjet e reja këtë mbase e konsiderojnë sfidë por aty do të ishte shtrati më i sigurt që gjuhës do ti jepte garanci jetëgjatësie.E theksoj këtë sepse të rinjtë tanë kanë një avantazh disavantazhues; adaptimin e shpejtë në vendin pritës çka asimilon gjuhën e vendit nga vijnë. Nëse ky fenomen do prekte botën tonë prej pothuaj 550 mijë shqiptarësh që jetojnë në SHBA, tkurrja gjuhsore dhe pasojat e saj janë të imagjinueshme, por nëse libri, televizioni,individualitetet, shoqata, mediat ,familja por mbi të gjitha shkolla do ndërvepronin siç po duket a ndofta edhe më mirë sesa kaq përmasa gjuhësore e shqipes do të na rivitalizonte në kushtet kur edhe vendi ynë amë përjeton kohë të turbullta.

“I dashur mëmëdhe, të dua dhe kështu siç je , por kur të të shoh të lirë do të dua edhe më mirë”.

Ishin vargje të shkruara në murin e një ndërtese strugane në Strugën tonën dhe jotonën por që mua ma ushqyen mallin me ndjenja të veçanta teksa jetoja ditët e fundit të vizitës time në atdhe.

Marjana Bulku (maj 2018)

Mëngjes maji në Muzeun Historik Kombëtar

May 12, 2018 by dgreca

Nga Marjana BULKU/ Tirane/

1 Muzeu.JPG 1 Muzeu Vera.JPG 1 Muzeu

Vera kishte udhëtuar nga Nju Jorku i largët për të asistuar me kamerat e Albanian Culture TV në atdheun e prindërve të saj, timin , tonin. Nuk mund ti thuash jo një ekzplari të rrallë të rrallë si ajo për mënyrën se si gjuha shqipe mbahet gjallë , flitet saktë dhe bukur duke u bërë shembull për të tjerët. Kishte mjaftuar vetëm një komunikim i shpejtë me mikun tim , drejtor i Muzeut Kombëtar zotit Dorian Koci për ti çelur shtegun atij vullneti të bukur 23 vjeçar që kulturën e saj amerikane nuk e ndan kurrë nga ajo shqiptare. Dhe Muzeumi ynë historik kombëtar ishte vendi më ideal për të udhëtuar nëpër historinë tonë përmes kamerave televizive por edhe rrëfimeve të shtruara e të mençura të Dorian Koçit që përveçse drejtues i këtij institucioni është edhe iniçues mjaft nismave dhe risive që e kanë afruar muzeun me qytetarët .Duket se ikjet nga atdheu e kanë shndërruar atë në një destinacion që mbart të shkuarën tonë që mister e bën edhe distanca që na ndan.Ne duam të dijmë se sa vend ze e kaluara por edhe e tashmja aty, nëse janë prezente arritjet dhe përpjekjet e shqiptarëve të vjetër dhe të rinj që jetuan larg truallit amë por nuk reshtën kurrë së shkruari për të. Doriani na siguron që historitë vatrane do të jenë objekt me vlerë universale dhe pjesë e pasurive tona kombëtare. Ne flasim për Diellin, ekzemplarët e tij, mundësitë e katalogimit apo dixhitalizimit, departamentin e krimeve të komunizmit dhe arkifaktet që e bëjnë historinē jetëgjatë , të pranueshme , të besueshme. Ne nuk harrojmë të përmendim suksesin e shqiptarëve të Kanadasë të cilët tashmë kanë një ligj për trashegimninë tonë kulturore.Nuk harrojmë t’i kujtojmë vetes dhe të tjerëve rolin jetik që luajnë televizionet shqiptare në SHBA por kudo ku jetojnë shqiptarë në ruajtjen e historisë, ngjarjeve, individualiteteve duke u shndërruar kështu në vepra të sotmes dhe të të ardhmes. Jetojmë kohë të vrullshme ku jo çdo histori josh, frymëzon, prevalon por është detyrë që nga historitë të marrim më të mirën dhe brezave tjua lemë të çelura këto porta dijeje ku hyjnë e dalin protagonistë të ndryshëm. Në tokën amerikane mësimi i historisë është detyrim , hallkë , parakusht, etj ku të gjithë e tejkalojnë me dhjetra mënyra e ku natyrshëm

muzetë janë nga më argëtuesët mjet. Në Shqipërinë tonë , datat dhe historitë , protagonistët dhe etapat historike na ndajnë. Ky mëngjes dialogues muzeal në majin e Tiranës na rrëfeu me gjuhën e ngjyrave të pranverës histori të lashta e moderne që marrin jetë prej nesh.