Nga Mëhill VELAJ/*
Arjeta Ferlushkaj është një emer e shquar në shkencen Albanologjike, andaj në fillim të këtij promovimi dua ta ngre kumtin se vlerat e saj shkencore nuk kërkojnë vetëm admirimin tonë por edhe përkrahjen qoftë institucional por edhe atë të publikut të gjërë. Mesa kam lexuar e kuptuar nga ky libër…. ,, përveç studimeve të thelluara në çështje teorike të veprave letrare nga letërsia shqipe, lexuesi në këtë libër gjenë edhe artikuj formues dhe informues të vlefshëm për autorë, vepra, figura e personazhe të botës shqiptare dhe të diasporës te cilet ne harkun kohor prej nje shekulli lane gjurmete denja ne letersine dhe rrjedhat shoqerore e kombetare ,,. Studiuesja Ferlushkaj gjatë përpunimit të këtij libri verehet se ka ndjekur metodat studimore bashkëkohore kryesisht, me fokus kryesor në shkollat e kritikës letrare që kanë në vëmendje tekstin e më pak autorin e shkëputur, total nga plani e shija subjektive. Prirja për ta vlerësuar një vepër nisur më shumë nga emri i autorit nuk është e re. Është një “problem” që e ka dëmtuar jo pak artin e vërtetë, letërsinë si art i fjalës. Prandaj gjakimi ne këtë pikë i autores Ferlushkaj që të përcjellë frymën e një kritike të vërtetë sa i takon vlerësimit që i duhet bërë një krijimtarie duke i ikur aspektit subjektiv duhet vlerësuar këtë qasje objective dhe racionale të saj. Ne si shoqate se bashku me Vatren ku bejne pjese shume nga ne, nëpër vite kemi organizuar veprimtari te perbashketa, si seminare,promovime, takime te natyres shkencore e datave historike, synojmë që të organizojmë të tjera seminare, pse jo edhe konferenca shkencore për data të rëndësishme historiko-letrare, për shkrimtarë tëndryshëm apo edhe për dukuri letrare. Një temë diskutimi mbase do të jetë prirja e letërsisë së diasporës. Në to secili pjesëmarrës në seminar ose konferencë të përgatisë shkrime për autorë të diasporës, apo të bëhen analiza rreth prirjeve tematike dhe të formës letrare që po ndjekin autorët e diasporës për takrijuar tabllon apo mozaikun e bukur të kulturës sonë nacionale këtu në diaspore. Kjo duhet të jetë një domosdoshmëri përderisa në Shoqatën Shkrimtareve Shqiptaro-Amerikanë kemi krijues e studiues me grada shkencore.
Promovimi i librit te dyte te Arjeta Ferlushkajt Arjeta Ferlushkaj na bënë nder si komunitet shqiptar. Le të jetë pra ky pasqyrim bibliografik i Arjetes si njëlloj përforcimi i dialektikës dhe kronologjisë se veprimtarisë dhe angazhimeve të se saj studimore ndër vite e cila e përforcon aspektin e saj shkencor me theks të veçantë librin studimor të saj ,, The OLD BRIDGE -URA E VJETER’’. Kjo vepër studimore tregon dhe shpërfaq nivelin e saj të lartë shkencor përkushtimin akademik dhe misionin e kjartë qe ia ka vënë vetës kjo artiste dhe studijuese e veçantë. Libri i autores Ferlushkaj të cilin po e promovojmë sot shquhet për metodologjinë shkencore, konceptimin e kjarte, nivelin e qensishëm akademik, si dhe forcën e mbarështrimit e përpunimit rrënjësor e kronologjik të subjekteve që ajo merr në trajtim.
LIBRI ËSHTË I KONCEPTUAR SI NJË LLOJ MOZAIKU SHKENCOR ,,
1. Në pjesën e parë të librit ,, Shfletime ‘’…… vihet në dukje rëndësia dhe vlera e disa autoreve të traditës dhe atyre bashkëkohorë si :Atë Bernadin Palaj, Vinçenc Prennushi, si dhe autore të kohës moderne si Ferik Ferra, Mark Lucgjonaj, Fran Camaj, Alfred Çapaliku, Mentor Quku etj ku se bashku bëjnë simbiozën letrare në mes të kohërave dhe breznive.
2. Në pjesën e dytë ,, Hulumtime dhe studime ‘’….Na shfaqet fuqia shkencore dhe ana kontemplative e studjueses Ferlushkaj ku përmes istrumenteve teoriko – letrare duke shfrytëzuar metodat bashkëkohore e hulumtuese të një niveli të lartë shkencor. Autorja përmes metodologjise krahasimtare reflekton për emrat eminent të kulturës dhe letërsisë kombetare si Ernes Koliqi, Elvira Dones , Ridvan Dibra, Qyteti – protagonist antihero ne romanin ,, Kronike ne Gur” të Kadaresë, Albana Melyshi – Lifschin, Ag Apolonin nga Kosova etj. duke mos anashkaluar edhe shkrimtarin martir të Shkodrës Qemal Draçini ( 1922 – 1947 ) i cili kishte vdekur në kazamatet Komuniste nga torturat.
3. Në pjesën e tretë të librit ,, Urat e shtypit shqiptar të diaspores’’ ,, në artikullin studimor për gazetën ,, Albania ‘’ ( 1897 – 1909 ) të drejtuar nga Faik Konica autorja Ferlushkaj thekson vizionet dhe prirjet e natyrshme të këtij vigani të Kulturës shqiptare ë cili gjakon të kulturën perendimore si një urë lidhëse drejt qyteterimit të cilit ne i takojmë me shekuj e mileniume.
4. Në pjesën e fundit të librit ,, modele suksesi’’kemi dy shkrime publicistike të kushtuara modelit progresist dhe integrues të shqiptareve që jetojnënë SHBA me theks të veçant Dr. Ermira Babamusta dhe organizatën rinore ,, Rrënjëtshqiptare – Albanian Roots’’ që ndoshta është edhe motivi i titullimit të këtij libri shkencor. I gjithë ky përshkallëzim dhe përkushtim shkencor e studimor në kohë dhe hapësirë e forcon bindjen e lëxuesve dhe receptuesit të vemendshëm e intuitiv se :për formimin e duhur teoriko – letrar dhe përkushtimine mbarështrimin shkencor të kësaj studijuese të talentuar si në planin ideo – artistik po ashtu edhe të metodologjisë dhe hulumtimit shkencor dhe durimin e saj të çeliktë në objektivat e saj për ti kontribuar letërsisë dhe shkencës shqiptare. Kjo vepër vertetë i ngjanë një ,, ure të vjetër ‘’ në mestë kohërave, brezave, rrjedhave letrare e historike, personazheve ,gjurmeve e vlerave letrare e historike të shumë figurave e personaliteteve të dijes, shkencës, artit e kulturës shqiptare te cilat ka ditur t’i sublimoj e mbarështroj në formen me të mirë kjo studijuese e cilai i bënë nder dhe e pasuron histografinë dhe albanologjinë tonë.
Studijuesja Ferlushkaj nuk i mjafton vetvetës sepse nuk është egoiste por Altruiste në shkencë andaj rrezet e vlerave dhe rrezatimit të shumë përsonaliteteve që i kontribuan kauzës kombetare e letërsisë kombetare deshiron ti ndaj me lexuesit e studiuesit dhe opinionin e gjërë i cili jo rrallë di të mos jetë i etur për njohje dhe keto vlera sublime. Është krenari kombetare dhe kulturore për ne por edhe diasporen shqiptare ne Amerikë në përgjithësi kur vajza e brumosur me kulturën iluministe të Shkodër locës rrezet e saj të diturisë i shpërndanë edhe përtej Atlantikut gjegjësisht në mendjet e shpirtërat e diaspores shqiptare e etur për integrim kulturor, vatër e kandil dije ,e cila ndizet që një shekull në bërthamen e tokës Amerikane.
Autores Arjeta Ferlushkaj i urojmë suksese në punën e saj shkencore e studimore e cila duke i kontribuar letërsisë, etnografisë, albanologjisë, dhe kulturës shqiptare e lartëson emrin dhe sakrificën e saj sublime në fushën studimore e bashk me të emrin shqiptar e bënë edhe me të dinjitetshëm para syve të botës.
Urime e suksese, le të jetë pra ky promovim vertetë uralidhëse mes brezave, kulturës dhe kontributit letrar nëbreza ku keto se bashku ta krijojnë tabanin dhemozaikun e pasur të kulturës shqiptare edhe pertejAtlantikut
- Autori eshte Kryetar i Shoqates se Shkrimtareve Shqiptaro-Amerikane. Kumtese e mbajtur ne veprimtarine e organizuar ne Seline e Federates Panshqiptare te Amerikes”VATRA” me 16. 05.2021.
