Murat Gecaj – Page 15 – Dielli

NDAHET NGA JETA EVANTHI CIKO

July 22, 2013 by dgreca

JETË E PËRKUSHTUAR PËR ARSIMIN TONË KOMBËTAR/

(Nëpër faqet e librit jetëshkrimor, “E bekuara mësuesi!…)/

Nga: Prof. Murat Gecaj/

Me anë të një mesazhi plot dhimbje, përmes Internetit, z.Ilir Çumani, drejtor i Institutit të Integrimit të Jetimëve të Shqipërisë, njoftoi se sot u nda përgjithnjë nga jeta mësuesja e njohur, veterane e arsimit tonë kombëtar, Evanthi Ciklo dhe nëna e artistit të shquar, Zhani Ciko. Nesër, më datën 23 korrik 2013, nga ora 11.00-12.00, në Shtëpinë e Kulturës së Ushtarakëve të kryeqytetit, do të bëhen nderimet e fundit për të. U shprehim ngushëllimet tona: pjesëtarëve të familjes, të afërmve, miqëve e dashamirëve dhe nxënësve të saj! Në kujtim të saj, po ribotojmë këtë shkrim, i cili flet për një libër jetëshkrimor, përuruar në Tiranë, në dhjetor 2010.

1. “Ndjehem e lumtur tek shikoj ende, në qendër të Tiranës, shtëpinë, ku kam lindur para 90 vjetësh. Në krah të “Tirana Internacional”, prapa ish-librarisë “Flora”, është një shtëpi dykatëshe me qerpiç, pronë e familjes Kazazi. Këtu, ka nisur jeta ime, më 13 korrik 1920. Imë atë, Grigor Zoraqi, i ardhur nga Voskopoja, u martua me Eftalinë, bijë e Jakov Skakës, nga Bulica e Strugës. Prej kohësh, gjyshi, ishte vendosur në kryeqytet, duke qenë një ndër tregtarët më të njohur të kohës…”.

Ja, kështu e fillon librin e saj jetëshkrimor, me titullin e zgjedhur “E bekuara mësuesi…”(Kujtime të një jete), veteranja e arsimit tonë kombëtar, Evanthi Ciko (Zoraqi). Ai u përgatit për botim nga publicisti Agron Sejamini dhe është shoqëruar me falënderimin e autores: për vëllain, Kastriot Zoraqin e botuesin, Ilir Lleshi.

Ndërsa në kopertinën e fundit janë fjalët e saj të zgjdhura, të cilat i kanë dalë thellë ngazemra: “Nuk kam dashur të shkruhet për mua. Por, do të më ngelej peng, nëse nuk do të shkruaja diçka për dashurinë dhe përpasionin, që kam ndjerë për mësuesinë. Dhjetë vjet, mësuese e klasës së parë…Dhjetë vjet, sytë dhe mendja e atyre engjëjve, në pritje se çfarë do të nxirrja unë nga goja.U kam dhënë ëmbëlsi dhe dituri. Më kanë falur lumturi dhe freski. Në vazhdim, me fëmijë më të rritur. Më pas, me fëmijë jetimë. Kurdoherë e rrethuar me pastërti dhe dashuri fëminore. Edhe kur u rritën! Respekti dhe mirënjohja e tyre kanë bërë qëmoshën ta ndiej vetëm në pasqyrë…Faleminderit, nxënësit e mi! E bekuar qofsh, ti mësuesi!”

Në rreth 200 faqe të këtij libri, Evanthi Ciko dëshmon, me fjalë dhe me fotografi, jetën e saj mbi 90-vjeçare. Ajo ishtee mbushur me mësimet e saj dhe më pas me përkushtim të madh për edukimin, mësimin dhe mirërritjen e brezit tone të ri. Filloren e ndoqi po nëTiranë, ku më vonë ishte shkolla “Kongresi iPërmetit”, me mësues atdhetarin e njohur Mati Logoreci, i cili kishte çelur shkollën e pare shqipe të Kosovës, në Prizren. Aty, Krisanth ipati mësuese të klasës së pare hallën e saj, Marie Zoraqin. Për rezultate të mira në mësime, fitoi bursën dhe ndoqi Institutin Femëror të Tiranës, “Nëna Mbretëreshë”. Siç shkruan në librin e saj, ajo kohë ishte ndër më të bukurat e jetës.Kjo jo vetëm për veprimtaritë e ndryshme këtu, por dhe vizitat e studimet, që bëri më vonë në Itali.

Një periudhë e paharruar e jetës së Evanthi Cikos ishte ajo, kur iu përkushtua me aq zell e dashuri mësuesisë, së pari, në shkollën “Naim Frashëri”. Në vitet e paraçlirimit shkoi edhe folëse në Radio-Tirana, ku ishte drejtor Gjergj Bubani. Aty u njoh me Agen, motrën e Nënë Terezës, që jepte lajme në gjuhë të huaj. Në atë kohë, e lidhi pësrgjithnjë jetën me bashkëshortin, Mihal Cikon, I cili u kthye ngaBukureshti, për të punuar në Radio-Tirana. Me të lindi fëmijët, Zhanin (8 dhjetor 1945) dhe Ketin.

Për here të parë, Evanthia e nisi detyrën mësuese, më 1942, në shkollën “Naim Frashëri” të Tiranës, me drejtor Kutbi Dostin. Në vitin 1947, shkuan me dëshirën e tyre për të jetuar nëKorçë. Aty shërbeu në shkollat “Mihal Grameno” e “KociBako” dhe Mihali ishte mësues muzike në një shkollë 7-vjeçare.

Siç e përshkruan autorja E.Ciko, në vitin 1951 u rikthyen familjarisht në Tiranë. Detyrën mësuese e vazhdoi në shkollën “Hasan Vogli”, me drejtor veteranin e arsimit, Zyber Preza. Pas dyvjetësh e dërguan drejtoreshë të shkollës ushtrimore “I.Qemali”. Në kohë të ndryshme, shërbeu mësuese e drejtorëshë në shkollat “11 Janari”, “Vasil Shanto” e “Luigj Gurakuqi“. Sigurisht, për arritjet e mira në punë, e caktuan dhe inspektore në seksionin e arsimit dhe cultures të Tiranës.

Një periudhë e rëndësishme e jetës së Evanthi Cikos, përshkruar bukur në këtë libër, është ajo, që tregohet në nëntitullin domethënës, “Nënë e 268 fëmijëve jetimë, që duheshin rritur, edukuar dhe shkolluar”.

Pra, ishte marsi i vitit 1965, kur atë e caktuan drejtoreshë të Shtëpisë së Fëmijëve, në Tiranë. Duhen faqe të tëra për ta dëshmuar këtë kohë të bukur e të paharruar të jetës së saj, të cilën ajo e përshkruan bukur në liber, me kënaqësi e nostalgji të veçantë. Prandaj, nuk ishte pa vend mendimi i një folësi, në përurimin e librit në fjalë, që e krahasoi Evanthi Cikon me Nënë Terzën dhe me “Mësuesn e Popullit” Persa Gravbova, e cila e drejtoi vite me radhë Shtëpinë e Fëmijëve, në Shkodër. Pasi dolinë pension, më 13 korrik 1970, kohën deri më sot, E.Ciko e quajti “Një jetë tjetër, për t’u jetuar”…

Me këtë shpirt të gjerë e zemërbutësi dhe optimizëm për jetën, në moshën mbi 90-vjeçare, Evanthi Ciko paraqiti para familjarëve, kolegëve e ish-nxënësve të saj, miqëve e dashamirëve të shumtë, veteranëve të arsimit e kulturës etj., librin jetëshkrimor “E bekuara, mësuesi!…”. Ishin tëpranishme dhe artistet e shquara TinkaKurti e Margarita Xhepa dhe mike të tjera tësaj.Tubimi u bë, simbolikisht, nëish-Institutin Femëror të Tiranës.

Në këtë përurim floën këshilltari në Ministrinë e Arsimit dhe Shkencës, Jovan Kristiqi, shkrimtari I njohur Zija Çela, Shpend Topallaj, Vangjel Shundi, Seit Tafaj, Tatjana Kurtiqi e Lulzim Braja. Me mirënjohje të veçantë, për shërbimet e kryera në Shtëpinë e Fëmijëve të Tiranës, nga ish-drejtoresha E.Ciko, u shpreh drejtori i Institutit të Intergrimit të Jetimëve të Shqipërisë, Ilir Çumani.Me kthjelltësi mendimi e kënaqësi, Evanthi Ciko iu drejtua të pranishmëve me fjalë falënderimi, mirënjohjeje e dashamirësie.

(Shkruar e publikuar, më 18 dhjetor 2010)

Tiranë, 22 korrik 2013

“GURGULLIMA” E SHPIRTIT POETIK…

June 3, 2013 by dgreca

Nga Prof. Murat Gecaj/

1.Ka shumë kohë, që njihem me kolegun dhe mikun e letrave, Namik Selmani. Ai ka profesion të parë mësimdhënien e gjuhës dhe letërsisë shqipe, lëndë të cilën e jep me pasion e profesionalizëm. Por, po aq e dashur për të, është edhe krijimtaria letrare. Numri 26 (nga të cilët 9 vëllime poetike), i veprave të tij, sigurisht, nuk është i vogël. Por, kryesorja, duhet nënvizuar se, në to, ai ka derdhur fjalën e ëmbël shqipe, aty rrahë pulsi i një atdhetari të flaktë e krijuesi të talentuar. Jo vetëm në vëllimet me poezi, por edhe në ato me prozë, shquhet për ndjenja të fuqishme dhe për shpirtin shpërthyes.

Në këto çaste, ndërsa shfletoj librin më të ri të Namikut, sjell në kujtesë udhëtimin e përbashkët, në përbërje të një grupi të vogël të Institutit të Integrimit të Kulturës Shqiptare, me qendër në Tiranë. Atë e kryem, në pranverën e vitit 2011, me nismën e të ndjerit Dr.Ibrahim Gashi. Ndërmjet nesh, Namiku u shqua për shkathtësinë e veprimeve, por dhe se krijoi e recitoi poezi të reja, gjatë vizitave në Shkup, Preshëvë, Prishtinë e Ulqin. Ato i përshkonin ndjenjat e forta atdhetare, dashuria për trojet amtare shqiptare stërgjyshore dhe dëshira e pashuar për t’i parë ato të bashkuara, sa më shpejt. Se atë e thërriste dhe e thërret përherë zëri i Çamërisë martire, bir i denjë i të cilës është.

Përmbledhje e shkrimeve, me përshtypje nga ato vizita tonat, ishte libri im publicistik, “Rrahin zemrat arbërore”(Tiranë, 2011). Në faqet e fundit, me kërkesën time dhe pëlqimin e atij, botova poezitë e Namikut: “Zëri i Atdheut”, “Anës lumit të Vardarit” , “Kalaja e gjuhës shqipe” dhe “O,sa mirë, të jeshë në Preshevë!”

Për ato, që shkrova më sipër, bëhesh dëshmitar, që në poezinë e faqes së parë të vëllimit të ri poetik, me titullin shprehës, “Bëj të zë, po të merr era!” Cikli, me të cilin hapet ky libër, është: “Atdheu, brenda vetes”. Pra, në një farë mënyre, e vërteton më së miri edhe mendimin e thënë më lart. Duke shprehur një realitet të hidhur të së shkuarës, ai nisë të ligjërojë: “E donim Atdheun/ edhe kur tratë e doganës na ndalën ëndrrën…”. Dhe më tej: “E donim Atdheun/ edhe kur shkronjat shqipërore na i gjakosën e na i vranë!”(“Zëri i Atdheut”). Me frymëzim e pasion dhe po në këtë linjë, ai shkruan edhe te poezitë: “Aromë Çamërie” e “Këngë e ngrohtë, që vjen nga Joni”, te “Magjia e Beratit”, “Festa e plisit”, “Mani i mëhallës”, “Lulet e Gostivarit”, “Në Shkodër”, “Për ty, Malishevë” (recituar atje, me rastin e “Ditës së Kulturës Çame”) ose “Fjongoja e një libri për Atdheun” etj.

Ndjenja e dashurisë për vendlindjen, për tokën stërgjyshore, është më fisnikja dhe më e madhja për çdo shiptar. Për atë “u shkrinë si qiriri” dhjetëra e qindra atdhetarë, duke mos kursyer mendjen, zemrën as shëndetin e tyre. Njëri nga ata ishte edhe Hasan Tahsini, të cilit poeti ynë i drejtohet me fjalë nderimi e krenarie: “Me fjalën e ëmbël, ligjëruar dikur te djepi,/ti flisje me shekuj si ushtarë të venë në radhë,/ju flisnje djemëve frashërllinj me fjalë të forta lisnajash,/ të stisura në Kalanë e pathyeshme të shpirtit arbëror” (“Trëndafil i diturisë”). Ndërsa për përhapësin e palodhur të shkronjave shqipe, Josif Bagerin, mirënjohja e brezave nuk shterron: “Një hambar me shkronja shqipe paske hedhur/ e Reka, Nistrova, të kanë dhënë një shall flladi,/e Gostivari nxjerr nga sepetet kujtesën dritëndezur…”.

Po, ky poet, i shprehë fjalë nderimi e falënderimi të veçanta edhe kapedanit popullor, Isë Boletinit, i cili u bë gardë mbështetëse e fuqishme, në Aktin e Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, mbi 100 vjet më parë, pra më 28 Nëntor 1912. Kryetrimi përbetohej, se ndër breza do ta ruajmë këtë akt të shenjtë dhe këtë fitore historike, të arritur me dituri, djersë e gjak shqiptarësh: “Kur t’i humbë diellit rrezja dhe kur hana të mos ndrisë,/ do na gjeni në bedena, në shërbim të Pavarësisë!” (“Balada e Princit të Pavarësisë”). Ndërsa Flamurin tonë Kombëtar do ta mbajmë kurdoherë lart e më lart, sepse: “Pikën e syrit të patëm, pikën e dritës së shpirtit…”. E bukur është edhe balada për Çelo Mezanin (“Moj martinë, që vrave trimin!”), si dhe ajo kushtuar poetit Din Mehmeti (“Ugari i fjalës”) dhe tjetra për Ali Podrimjen, për të cilin shprehet me fjalë zemre: “Të donim kapiten të patutur, në Anijen arbërore të Fjalës…”.

Si çdo autor tjetër, vargjet më të bukur të shpirtit të tij poetik, N.Selmani i derdhë në kujtim të Nënës, me të cilën: “Në ditënetët kalëruam bashkë, mes borës e prushit/ e kurrë nuk na munguan sytë e saj, ndër mote” (“Kur thehet kroi i jetës”). Po me kaq dhimbje e mall të pashuar i thurë vargje edhe babait, mbetur larg tij, të cilit i drejtohet: “Ti, engjëll krahëhapur, atje ku humbë dhe kufiri…”. Por autori i këtij libri i përjeton edhe mendimet e ndjenjat e trishta të njerëzve me aftësi të kufizuara shëndetësore. Për këtë, ai shprehet në poezinë “Karroca e poetes”. Me gjithë fatkeqësinë, qa ajo ka, dashurinë për jetën e shfaqë, duke shkruar vargje optimiste dhe prandaj shprehet për të: “Oo, gjeni xixëllonja për Zanën, që jetën e sfidoka!”

Në ciklin e dytë të këtij vëllimi, “Gurgullima e shpirtit”, janë 50 poezi, nga gjithësej 86, që ka ai. Gjithashtu, autori e vazhdon aty ritmin e zhdërvjelltë të krijimeve të tij poetike, duke prekur tema të ndryshme jetësore. Ato janë si një ujëvarë mali, që hyjnë thellë në shpirtin e lexuesit dhe ngjallin ndjenja të bukura, të freskëta. Duke e kuptuar mirë shpirtin e ndjeshëm të kolegut poet, me “një trastë ëndrrash”, i drejtohet atij, se ka ditur t’ia lexojë mirë “kodin sekret” (“Ah, poeti im!”). Ndërsa në poezinë “Motiv popullor” shprehet: “Prita, prita shtiza syri,/ sa njëmijë gjyle të nxehta…”. Prej saj e ka marrë emrin tërë vëllimi poetik, ku janë edhe këto radhë të frymëzuara: “Bëj të zë, por të merr era,/ të bën lule dhe polen,/ përmbi buzë çelë luleshqerra,/ përmbi ball një diell zbret”. Por dhe e vijon më tej këtë mendim, te poezia tjetër, “Bëj të zë, me vrap prej ere”. Një vajzë, me sinqeritetin e moshës, i drejtohet mikut të saj: “Sot jam bërë e tëra një pulëbardhë, me krahë të brishtë ëndrre…” (“Besomë, miku im!”).

Pastaj, poezi pas poezie, autori na “zbërthehet” me ndjenjat e natyrshme të dashurisë njerëzore, e cila ia rrëmben mendjen dhe zemrën cilitdo. Të tilla mund të përmendim këtu: “Ç’po ndodhë kështu?”, “Duke të pritur ty”, “Eja”, “Erashka e shpirtit”ose “Këngë pas kënge, zgjova natën”(motiv çam), ku autori i përmbyllë vargjet e tij: “I derdhë rrezet varg te shtrati,/për ty digjem e ringjallem,/ në qerpikun dritë behari”. E pastaj vijojnë poezi tjera “të grunjta”, duke na u paraqitur Namiku një poet lirik, me ndjenjat shpirtërore të një djaloshi (ha,ha). Prandaj nuk ndalet e thurë vrullshëm vargje të kësaj natyre, si te poezia “Mjalti”, ku lexojmë: “Të dy, qenkemi kthyer në hoje mjalti pranvere…”. Duke vazhduar me poezitë: “Moj e bukura, luleshqerrë”(motiv popullor), “Molla, që na bëri të gjithëve, Adamë e Eva”, “Muzeu i përkëdheljeve”…Te poezia “Në flatrat e flaturuara”, shprehë një dëshirë, e cila i pëlqen gjithësecilit: “Dua të shlodhem në lëndinën e gjoksit të zjarrmuar,/ të më këndosh disa ninulla, që vetëm ti ua di burimin e etur…”. Ndërsa te poezia tjetër, “Serenata e pakënduar”, na flet për një ëndërr të plotësuar: “Ooo, sonte jam mbret, me thesare mbushur,/ teksa buzët e përvëluara i zbres gushes…”.

Lexuesi ndjen kënaqësi, duke e vazhduar leximin e poezive me temë dashurie, disa nga të cilat janë përsëri me motive nga Çamëria (“Trëndafil, me gjemba mbushur”), por dhe nga Shkodra (“Eja, eja, luleborë!”). E, si me një himn të bukur për ndjenjën mbarënjerëzore, autori e ka renditur në fund poezinë, “Sot, preka dashurinë”. Aty janë edhe këto radhë të frymëzuara: “Isha bërë pjergull, rreth trupit tënd të lisnajtë,/kishte humbur vetë koha, kur emrin ta pëshpërita!…”.

…Në mbyllje të këtyre radhëve, e përgëzojmë kolegun e mikun Namik Selmani, për vëllimit e ri poetik, “Bëj të zë, po të merr era…” dhe i urojmë shëndet të plotë, krijimtari të frytshme, arritje në detyrën e edukatorit e mësimdhënësit dhe lumturi, vetjake e familjare!

Tiranë, 3 qershor 2013

TAKIM “SUPRIZË’ I DORELËS, ME STËRGJYSHIN E SAJ 94-VJEÇAR, ZEF GJON ZHURI…

May 26, 2013 by dgreca

Ose… Mbresa të pashlyera, nga një udhëtim, në Shkodër /

Nga: MURAT GECAJ/

Ne Foto: Përqafim i paharruar… Shkodër, 25 maj 2013/

Kishte kohë, qëkur mbesa Dorelë na ishte lutur të bënim një udhëtim për në qytetin e Shkodrës. Përveçse dëshironte të shihte qytete të tjerë, me bukuritë tyre dhe pamje interesante, e tërhiqte takimi me stërgjyshin e saj, Zef Gjon Zhurin, i cili e ka origjinën nga fshati Kajvall, i krahinës së Duzhmanit, po në atë rreth. Ai i ka mbushur 94 vjetët, në janarin e këtij viti dhe, megjithatë, ende mbahet i fortë.

Kështu, siç thuhet shpesh, na u bë për mbarë, që të niseshim për këtë udhëtim të shumëpritur: unë me bashkëshorten, Katerinën dhe motrën e saj, Lenën. Ndërsa kishim vendosur ta merrnim me vete edhe Dorelën, e cila në marsin e këtij viti mbushi 10 vjet, por që nuk e kishte parë ndonjëherë atë qytet të bukur veri-perëndimor të Shqipërisë. Ndërsa mjetin tonë do ta drejtonte vëllai i saj, Deivisi, i cili sapo është kthyer nga qyteti Kiel i Gjermanisë veriore, ku kishte shkuar për të kryer një kurs disamujor, për gjuhën e atij vendi.

Siç është e kuptueshme, kërshëria e Dorelës ishte e madhe, që të mësonte, gjatë autostradës, se cilët qytete kishim pranë. Kur dolëm nga kryeqyteti e kaluam Kamzën, shpejt arritëm në Fushë-Krujë. Ajo e drejtoi shikimin në rrëzën e një mali, ku ndodhet qyteti i Krujës, me kalanë e tij shekullore. Jo rastësisht, fëmijët e lidhin atë shumë ngusht me figurën legjendare të kryetrimit tonë, Gjergj Kastrioti-Skënderbeu. Duke udhëtuar më tej, i treguam asaj se, në të djathtë, po linim pas Mamurrasin dhe, disa kilometra më tej, qytetin e Laçit. Në horizont dukej edhe vendi i shenjtë për besimtarët, katolikë ose jo, i njohur me emerin “Kisha e Laçit”. Dorela mbante mend, se atje kishte qenë i vëllai dhe për këtë fakt kisha shkruar në librin publicistik-letrar, “Dorela” (Tiranë, 2012). Aty, ku fillonte “Udha e Kombit”, pra autostrada, që të çon për në Republikën e Kosovës, pak më larg ndodhet qyteza e Milotit. Në anë të saj, rrjedhin ujërat e lumit të rrëmbyer dhe mbi të ndodhet një urë karakteristike, me emrin e lumit Mat, i cili rrjedh poshtë saj.

Dorela u interesua edhe se kur do të arrinim në Lezhë, qyteti ku kishte jetuar familjarisht, dajë Nikolla, vite më parë. I treguam se, gjithnjë në krahun e djathtë dhe në bregun e lumit, dukej mirë Vend-varrimi i Skënderbeut. Ndërsa, për ta parë kalanë e lashtë të tij qyteti, Dorelës iu desh të shihte në lartësi, përmes xhamit të veturës sonë.

Interesante për atë ishte edhe çasti, kur i treguam se në krahun e majtë tonën ndodhej fshati, me emrin Gjadër. Për atë vend, dikur me rëndësi ushtarake, i kishte folur asaj dajë Nikolla, pra se kishte shërbyer atje në armën e aviacionit. Por shpejt arritëm edhe në afërsi të qytezës së Bushatit e më pas mbi Urën e Bahçallekut, poshtë të cilës kalon lumi Drin. Teze Lena i tregoi Dorelës se, diku përballë, kishte qenë fabrika e çimenrtos, ku ajo kishte punuar pak vjet, pasi kishte mbaruar shkollën e mesme të ndërtimit, në Tiranë.

Ashtu si pjesën e vjetër të qytetit të Shkodrës, në të djathtë dhe Kalanë në lartësi, por dhe shtatoren e Isa Boletinit, e cila ngrihet pak më larg e përballë, Dorela I shikoi me kureshtje të veçantë ndërtesat disakatëshe dhe njerëzit, të cilët udhëtonin me biçikleta, ndryshe nga kryeqyteti. Me interes e vështroi ajo edhe ndërtesën e Kishës së Madhe të Shkodrës. Ndër të tjera, i treguam se, disa vite më parë, aty kishin qenë Nënë Tereza e Papa Gjon Pali i 2-të. Në të majtë, ndodhet një ndërtesë dykatëshe, ku ishin strehuar fëmijët e vegjël jetimë. Këtë fakt, Dorela e lidhi edhe me nënë Katerinën e teze Lenën, të cilat i kishin treguar se, në vegjëli, kishin qenë disa vjet në Shtëpinë e Femijëve jetimë. Ajo ishte në qytetin e Shkodrës, ku funksionon deri sot, por në një vend tjetër dhe kishte patur drejtoreshë një nënë të mirë për të gjithë, me emrin Persa Grabova, tani “Mësuese e Popullit”.

Në rrugën me emrin e vjetër “Koja” e më vonë edhe “Buzuku”, makina jonë u ndal. Dikush nga ne i ra ziles dhe në derën e jashtme të një ndërtese njëkatëshe na u shfaq teta Martinja. Ajo na uroi mirëseardhjen e na prini për më tej. Kur, sakaq, te dera e shtëpisë i moshuari u shfaq Zef Gjon Zhuri, me një pamje krenare dhe buzëqeshje të ëmbël në fytyrë. Ai nisi të na përqafonte me radhë e të na falënderonte për këtë vizitë. “Po kjo, cila është?”-pyeti ai, paksa i habitur. Se ne nuk i kishim treguar atij me telefon, se do ta kishim me vete Dorelën e vogël. Pra, kështu ishte për të, një vizitë e papritur ose “suprizë”. Pa marrë ende përgjigjen, Dorela u turr me vrap, iu hodh në qafë dhe e puthi në të dyja faqet. “Po, cila qenke ti, moj vajzë kaq e bukur dhe e dashur, që e puthë një plak 100-vjeçar?”-bëri shaka stërgjyshi i saj, tashmë, duke e kuptuar se cila ishte ajo. “Jam Dorela, a nuk po më njeh ti, tatë?”-ia ktheu ajo, pa iu shkëputur nga duart. Me përqafime u takuam edhe me Tomë Gjinin, një kusheri i kësaj familjeje, i cili jeton në fshatin Bërdicë të atij rrethi. Nuk vonoi e aty erdhi bashkëshorti i Martines, nga fshati Kajvall dhe me një emër të njëjtë me të, pra me emrin Martin. Se nuk janë aq të rrallë këto raste. Ja, p.sh., unë kam të njohur edhe një çift dashamir, në Tiranë, të cilët e kanë emrin: Fatmir e Fatmiroshe.

Siç e ka në natyrën e saj, pra për të “zbukuar” çdo gjë të re e të panjohur, kështu bëri edhe në këtë banesë, të cilën tashmë Dorela e quante të sajën. Ajo i vështroi me kërshëri të gjitha fotografitë në korniza dhe të vendosura nëpër mure. U mvrenjet ca në fytyrë dhe i mblodhi pak vetullat, kur pa fofografinë e stërgjyshes së vet ose të “nëna Prandës”, siç e quante zakonisht mami Mirela. Për atë i kishim treguar, se ishte ndarë përgjithnjë nga jeta, disa vjet më parë. Por u largua nga kjo jetë, me një merak të madh në zemër, që nuk arriti ta shihte, qoftë një herë, stërmbesën e saj të mitur, Dorelën, për arsye se ajo kishte mbetur në shtrat.

Mbresëlënëse për Dorelën ishte edhe koha, kur bashkë me “lali” Deivisin e teze Lenën, ajo hipi përmes shkallëve, në çatinë e një pjese të zgjatur të asaj shtëpie, e cila shërben për të future enë të të ndryshme e dru të prera ose për të ndezur zjarr, për gatime. Që atje, asaj i pëlqente, kur e hidhte vështrimin në oborr ose kur shihte degët e rrushit, i cli në fundverë mbushet me kokërra të pjekura. Njëri nga ata të dy i tërhoqi vëmendjen asaj edhe që të shikonte, se mos gjente ndonjë dredhëz a qershigël, të mbjellë nga stërgjyshi i saj nëpër vazo.

Në ato pak orë, kur qëndruam në shtëpinë e këtij afër shekullori, bisedat më interesante ishin ato, të cilat u zhvilluan ndërmjet atij stërgjyshi dhe stërmbesës së tij, Dorelës. Kjo donte të dinte për gjithçka, sa e “lodhi” atë, me pyetje të shumëllojshme. Ndër to, ishin pyetjet nëse ai kishte mall ta shihte vendlindjen e tij në Malësi, çfarë punësh kishte bërë gjatë jetës etj. Pa përtuar, Zefi i tregoi Dorelës se kishte marrë pjesë edhe në ndërtimin e tri hidrocentraleve mbi lumin Drin, pra në atë të Vaut të Dejës, Komanit e Fierzës, të cilët i japin dritë gjithë Atdheut, tash disa vite me radhë.

Pas drekës, të cilën Dorela e shijoi mjaft, sidomos për mishin e derrit të thatë e me fasule etj., ca i lodhur, stërgjyshi i saj u shtri pak për të pushuar. Dorela shkoi në dhomën e tij, e mbuloi me kujdes, sepse po binte shi jashtë e ishte pak fresk. Pasi i dha atij një trëndafil erëmirë në dorë, e përqafoi fort, duke iu drejtuar buzagaze, me atë fjalë, që i thërtasin të tjerët: “Flej tani, tatë, bëj nani-nani!” Por nuk e ndiente veten të qetë, deri sa mori një mbulesë e u shtri edhe ajo, përkrah tij. Sigurisht, ky veprim tepër dashamirës e domethënës, i solli një kënaqësi tepër të veçantë këtij të moshuari, si për dashurinë dhe respektin, që po shfaqte ndaj tij, stërmbesa. “Qofsh me jetë sa më të gjatë, të gëzuar e të lumtur, moj Dorelë!”-e uroi ai dhe sakaq e zuri gjumi.

Nuk do ta përshkruaj më tej, kohën e qëndrimit në atë shtëpi shkodrane, deri sa morëm udhën e kthimit për në Tiranë. Mjaft i kënaqur, por dhe i përmalluar, Zef Gjon Zhuri doli te dera e jashtme e oborrit dhe na përqafoi të gjithëve me radhë, duke na uruar udhë të mbarë e duke na falenderuar për vizitën tone të përbashkët.

Kur arritëm në fundin e rrugicës, paparitas e rrëmbimthi, Dorela u shkëput nga ne. Ajo shkoi e u ndal para stërgjyshit shumë të dashur të saj, cili qendronte ende më këmbë dhe, me emocione të natyrshme, e shihte largimin tonë. Nuk e dëgjuam se çfarë i thanë ata njëri-tjetrit, por jam i sigurtë, se ai përqafim i ngrohtë dhe ajo puthje tjetër e stërmbesës Dorelë, ia ka mbushur atij krahërorin me kanaqësi e lumturi dhe, pse jo, me kranari të ligjëshme, që do të linte pas trashëgimtarë të tillë, të dashur dhe të respektueshëm, ndaj brazave paraardhës.

…Episodet e këtij udhëtimi, të cilët i përshkova fare shkurt më lart, i përkasin ditës së djeshme, pra 25 majit 2013. Disa nga ato, i kam të fikuara në aparatin tim fotografik dhe po ua paraqes lexuesve, vetëm 3 prej tyre.

Tiranë, 26 maj 2013

PROMOVOHET NE TIRANE “NUSE NË DERËN E HASMIT” I PANDELI SIMSISË

May 21, 2013 by dgreca

Nga Prof. Murat Gecaj/ Të martën paradite, në sallën “Tefta Tashko”, të Ministrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, u organizua përurimi i romanit “Nuse në derën e hasmit”, me autor Pierre-Pandeli Simsia, banues familjarisht në Nju Jork. Kishin ardhur familjarë, kolegë e miq të autorit, shkrimtarë, poetë e publicistë, nga media e shkruar dhe ajo elektronike etj.

Tubimin e rastit e hapi Irena Toçi, drejtoreshë e SHB “Toena”, e cila foli shkurt për këtë botim të ri të autorit P.Simsia, në vazhdim të botimeve të mëparshme. Më konkretisht për këtë roman, foli redaktori i tij, shkrimtari Bardhyl Xhama-“Mësues i merituar”. Ai e përshkroi shkurtimisht subjektin, i cili rrëfen për një plagë të rëndë shoqërisë shqiptare, siç është gjakmarrja. Në vazhdimësi, rreth vlerave letrare të kësaj vepre, sidomos për gjuhën e pasur letrare, u ndal shkrimtari tjetër, Gaqo Bushaka. Po kështu, e përshëndetën autorin për librin e tij, shkrimtari Fatos Kongoli dhe publicisti gjerman, Fritz Shulc.

Nga një shënim, në Internet, për përmbajtjen e këtij romani, lexojmë edhe këto radhë: “Në këtë libër do të gjeni grimca të jetës suaj: realitet, dashuri, sakrificë, dhimbje, por mbi të gjitha shpresë dhe njerëz, që dinë të falin. Ngjarjet janë të vendosura në dy realitete: Shqipëri dhe Amerikë, ku personazhet kryesore janë dy të rinj shqiptarë, që jetojnë në Amerikë dhe rastësisht takohen në vagonët e një treni dhe, falë bisedave të tyre, lindi një shkëndijë dashurie. Por romani nuk mbaron këtu. Personazhe dhe rrethana të tjera, shtjellimi i dukurisë së gjakmarrjes, i trajtuar me mjaft mjeshtëri nga autori, do ta mbajë pezull vëmendjen e lexuesit”.

Në mbyllje të kësaj veprimtarie të bukur dhe mbresëlënëse, si folësit e pjesëmarrësit, i falënderoi autori i romanit Panadeli Simsia, për të cilin një diskutant tha se ky “erdhi dhëndërr në shtëpinë e tij”. Pastaj, të pranishmit bënë fotografi së bashku me atë dhe morën pjesë në një koktej të rastit.

Isha “njohur” me këtë autor të talentuar librash përmes Internetit. Ndërsa ai, me tipin e tij të njeriut dashamir, të respektueshëm dhe të afrueshëm me të tjerët, në verën e vitit të kaluar, më telefonoi nga Durrësi e më tregoi se kishte ardhur atje me familjen, nga Nju Jorku. Pa e zgjatur, ai u nis menjëherë me bashkëshorten dhe arritën në kryeqytet. Ishte një takim befasues e i mirëpritur për të dyja palët. Tashmë, ne u njohëm nga afër, ku në shoqëri me ne ishte edhe publicisti i njohur e autor i disa librave, Albert Zholi. Sigurisht, me atë rast, bëmë disa fotografi të përbashkëta, që i kemi kujtim, nga ai takim. Shënoj këtu se, kështu, u njoha më mirë dhe me jetën e krijimtarinë letrare të shqiptar-amerikanit Pierre-Pandeli Simsia. Sigurisht, përurimi i romanit, për të cilin folëm më lart, ku isha i pranishëm sot, e forcoi edhe më shumë lidhjen tonë, formuar ndërmjet krijuesish.Pandeliu ka lindur në qytetin e Beratit, më 21 qershor 1960, nga një familje farmacistësh. Gjatë shkollimit të tij në vendlindje, i lindi dashuria për muzikën dhe më fort pasioni për letërsinë. Edhe pas diplomimit për ekonomi-financë, nuk u shkëput asnjëherë nga krijimtaria letrare e publicistike. Pas vitit 1990, emigroi familjarisht në Greqi dhe që nga viti 1997 jetojnë në Nju Jork, fitues të llotarisë amerikane. Atje nisi bashkëpunimin me gazetën shqip-anglisht “Illyria”, por dhe me shtypin në Shqipëri, si: “Koha Jonë”, “Shekulli”, “Sot”, “Tema,”Dita” e “Tirana Observer”. Gjithashtu, bashkëpunon rregullisht me faqe të ndryshme Interneti.Një pasion i veçantë i P.Simsisë është krijmtaria letrare. Pas botimit të tij të parë, pra vëllimit me tregime “Le të jem unë, Zamira…” (Tiranë, 2005), një vit më vonë doli para lexuesve me romanin interesant, “Një dashuri e vrarë”(Tiranë, 2006). Janë shkruar artikuj e janë dhënë mendime vlerësuese për të edhe nga lexues të ndryshëm, ndër të cilët janë shprehur, me shkrim: Afërdita Lika, studentët Arian Delia e Neritan Miftari, Gueset-Dragoti, Tatjana Strumi etj. Përmbajtja kryesore e tij është krimi tepër i shëmtuar i trafikimit të femrave shqiptare, një plagë e re dhe e hapur kjo, për shoqërinë tonë. Më tej, botoi librin me tregime “Kafeja”(Tiranë, 2010) dhe “Faleminderit!”(publicistikë). Me mjaft inters është monografia “Dr.Selahedin Velaj, legjenda vlonjate në Amerikë” (Tiranë, 2012), libër i cili u përurua dhe u vlerësua shumë, gjatë përurimit të tij, në korrikun e vitit të kaluar, në qytetin e Vlorës. Për krijimtarinë e tij është nderuar me disa çmime, në SHBA, si: “Pena e artë”, “Petro Marko” etj. Për këto merita, ai është zgjedhur sekretar i Përgjithshëm i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptarë-Amerikanë.

…Përurimi i romanit të ri, të kolegut e mikut e, tashmë, shkrimtarit të afirmuar, Pierre-Pandeli Simsia dhe venja e tij në duart e lexuesve shqiptarë, është një arritje e re për të, por dhe prurje tjetër me vlerë, në fushën e letërsisë sonë. Me këtë rast, e përshëndesim dhe e urojmë nga zemra atë: për shëndet të mirë, krijimtari sa më të frytshme, begati dhe lumturi familjare!

Tiranë, 21 maj 2013

TIRANË: PËRUROHEN LIBRA (SHQIP-ANGLISHT),PËR KRIMET SERBE NË KOSOVË

May 15, 2013 by dgreca

Nga Prof.MURAT GECAJ/
Në sallën kryesore “Aleks Buda”, të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, u bë përurimi i librave (shqip-anlisht) të autorit nga Prishtina, prof.dr.Jusuf Osmani, drejtor i Arkivave të Kosovës. Ishin të pranishëm profesorë e akademikë, punonjës të arsimit, kulturës e shkencës, nga media e shkruar dhe ajo elektronike. Kishin ardhur edhe përfaqësues të Ambasadës së Republikës së Kosovës në Tiranë dhe studiues nga Prishtina etj.
Tubimin për përurimin e librave: “Krimet e Serbisë në Kosovë”,1998-1999 (nr.1 e nr.2) dhe “Krimet e Serbisë ndaj fëmijëve, në Kosovë”(1998-1999), me mbi 1.300 faqe, në format të madh dhe shkruar nga prof.dr. Jusuf Osmani, për një kohë të gjatë drejtor i Arkivave në Kosovë, e hapi drejtori I Institutit të Historisë, pranë Qendrës së Studimeve Albanologjike, prof.dr. Beqir Meta. Ai u ndal posaçërisht në përmbajtjen kryesore të këtyre veprave voluminoze,e dokumentare e cilësore dhe nënvizoi se ato e pasqyrojnë mjaft mirë historinë më të re dhe tragjike të Kosovës. Në to, ka dokumente e fakte të panumërt dhe të pakundërshtueshëm, marrë nga arkivat dhe organizatat e ndryshme shoqërore e organet shtetërore, sidomos ndërkombëtare, si nga Kryqi i Kuq, OSBE e NATO, nga institucione fetare dhe shtypi shqiptar, por dhe ai serb etj. Dokumentet e paraqitura janë klasifikuar sipas kritereve të rrepta shkencore. Ndër to, bien në sy krimet e bëra ndaj fëmijëve, që nga helmimet masive dhe deri te vrasjet e pamëshirshme e çnjerëzore. Po kështu, janë dokumentuar mirë shkatërrimet në qytete e fshatra etj. E gjithë kjo dëshmon se organeve gjyqësore përgjegjëse ndërkombetare u vihen në dorë fakte të shumta e bindëse, për ta vënë në bankën e të akuzuarëve regjimin gjakatar serb, me krimet e shkaktuara në Kosovën martire.Me interes u ndoq edhe parashtrimi i paraqitur, rreth këtyre librave, nga studiuesi, prof.dr. Marenglen Verli. Ndër të tjera, ai theksoi punën e përkushtuar në drejtimin e arkivave të Kosovës, nga autori i këtyre librave, prof. J.Osmani, sidomos për përgatitjen dhe kualifikimin e arkivistëve sa më të aftë nga ana profesionale. Ndërsa, duke u ndalur në librat e përuruar, tha se ata përmbajnë dokumente nga burime të sigurta dhe interpretimet e tyre janë bërë me profesionalizëm të lartë, shkencor e metodik etj. Kështu, jepet edhe paraqitja teorike e çështjeve, për 100 vjet krime në Kosovë, pra si për ato të vjetrat, por dhe të rejat, në vitet 1998 e 1999. Pushtuesit serbë ndoqën politikën e kolonizimit dhe të shpërnguljeve masive të shqiptaravë nga trojet amtare stërgjyshore, por dhe të shfarosjes masive të tyre. Kështu, nga 30 komuna shqiptare të kësaj krahine, janë shpërngulkur më shumë se 300 mijë shqiparë, janë djegur e shkatërruar 100 mijë shtëpi banimi e institucione të ndryshme etj. Në vazhdim, prof.d. Përparim Kaba trajtoi, posaçërisht, se si janë dokumetuar në librin e përuruar krimet ndaj fëmijëve, të cilët përbëjnë 20 përqind të të gjitha krimeve serbe në Kosovë, të dëshmuara më tepër në krahinat e Skënderajt, Drenasit, Gjakovës etj. Gjithashtu, ai u ndal në keqtrajtimet ndaj popullsisë së pafajshme shqiptare, si nga paramilitarët, ushtria dhe policia serbe. Ata bënë keqtrajtime të pamëshirshme dhe organizuan dëbime masive të popullsisë civile të pafajshme, burgosje dhe vrasje nga më çnjerëzoret. Në fund edhe ai theksoi se mesazhi nga këta libra është: Asnjëherë mos të harrohen dhe as mos të zvogëlohën e anashkalohen krimet serbe në Kosovë, sidomos në vitet 1998 e 1999, gjë që i takon t’i gjykojë me drejtësi dhe paanësi edhe Tribunali i Hagës.
Po në këto linja, diskutoi edhe studiuesiiI njohur Uran Butka, I cili e përgëzoi autorin për punën e madhe studimore dhe për sistemimin e dokumentacionit të shumtë, nga të gjitha burimet e mundshme. Kështu, ato janë bërë një pasuri e paçmuar në duart e lexuesve të sotëm, por dhe atyre, që do të vijnë.
“Mësuesi i Popullit” Gani Demiri, i afërm i autorit të këtyre librave, solli dëshmi për traditat atdhetare të familjes së tij dhe nënvizoi përkushtimin, në këtë udhë, të J.Osmanit, në shërbim të çështjes kombëtare shqiptare. Kjo gjë është pasqyruar më së miri edhe në këto botime të reja të tij, me dokumente e dëshmi të panumërta, për krimet serbe në Kosovë, gjë që u theksua gjerësisht edhe nga parafolësit.
Në fund, prof.dr. Jusuf Osmani i falënderoi nga zemra, si folësit dhe gjithë pjesëmarrësit në përurimin e këtyre librave. Ai përmendi edhe synimin kryesor të tij, me këto botime, që krimet serbe në Kosovë t’i bëjë sa më të njohura, jo vetëm në botën shqiptare, por edhe para opinionit publik ndërkombëtar. Prandaj dhe këta libra janë përkthyer në gjuhën angleze. Ne e urojmë nga zemra autorin e tyre, për tërë këtë punë të madhe e frytdhënëse dhe i dëshirojmë shëndet të mirë, jetëgjatësi dhe lumturi familjare!(Ne Foto: Autori, prof.dr.J.Osmani, duke folur…)

Tiranë, 15 maj 2013