• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Dr. REXHEP KRASNIQI

March 13, 2014 by dgreca

Shkruan:Eugen Shehu/Lindi në Gjakovën e burërisë më vitin e largët të 1906-ës.Lindi në atë natyrë të bukur,ndër ato male të larta që kishin provuar në supet e tyre krismat e luftërave shekullore me shkijet.Lindi tok me shekullin e ri për të provuar krejt luftërat,gëzimet dhe vuajtjet e vetë shekullit.Jeta e tij tek e mbramja është një metaforë epike e vet shekullit që e lindi. Gëzimet e vetme dhe të parat ishin ato të shkollës. Rexhepi ky djalosh me një pamje fisnike do të dallohej ndër shokët për mençurinë dhe dashurinë e madhe për dije.

Për shkak të trazirave ballkanike,synimet e „të mëdhenjëve“ të Europës,tanimë do ishin drejtuar të gjitha në këtë gadishull kush të mbërrinte i pari në brigjet e adriatikut,anipse aty jetonte prej shekujsh një komb i lashtë autokton.Sidoqoftë Austro-Hungaria me pretendimet e saja po bëhej një barierë e fuqishme ndaj pretendimeve serbo-sllave.Në pjesën shqiptare nën protektoratin e saj,dhe nën veprimet edhe të rilindasve shqiptarë,kishin filluar të çeleshin shkollat shqipe dhe në bangat e tyre ulej djalëria shqiptare në mesin e tyre dhe ndjaloshi Rexhep Krasniqi i dalluar në prirjet e tija për të mësuar.Por herët i vdesin prindërit dhe djaloshi Gjakovar mbetet shpresëthyer.Tanimë atij i duheshin lënë librat për të fituar bukën e gojës,ate tashmë e thëriste jeta në ato sfida të mëdha përkundër moshës së njomë,mirëpo dukej sikurse djaloshit fisnik do ti shkëlqente një fat i madh. Ai kish jetuar në Gjakovë krejt pranë shtëpisë së fëmijërisë të Bajram Currit i cili një ditë do ta mësonte mbi hallet e gjitonit të  vet. Dhe mrrekullisht është Bajram beg Curri i cili duke paraparë tek Rexhepi jo vetëm prirjet e tija fisnike por edhe atdhetarin e nesërm, endihmon atë materialisht për të vazhduar ëndrën e prerë në rrugë drejt mësimit e dijes.Më pas vetë Bajrram Beu e dërgon birrin e marum në shpirtë për në Vienë,duke e këshilluar që duhej më thellë të mësojë për vatanin e vet,që këtu Rexhep Krasniqi e ndjen në thellësinë e shpirtit peshën e madhe jo vetëm të gjakovarit por edhe të qenurit shqiptar.Ai duhej të mësonte për të çelur sytë e tij e mëndej dhe të bashkëkombasve të vet, ndaj dhe punon me plot pasion,tërhiqet veçmas ndaj historisë,ai tashmë ka nisur të kuptojë se historitë në të vërtetë mund të sjellin mërira,por ato duhet vlersuar për të njohur sam ë mirë të kaluarën e largme dhe të afërme,kujtesa e një kombi duhet të jetë kurdoherë në gjendje të zgjuar.

Puna e palodhshme dhe ngjitja e shkallëve shkencore Rexhepi do të Doktorohet në filozofi në Universitetin e Vienës  para një komisioni akademikësh me në krye mentorin e tij prof.dr. Carl Patch,në vitin 1934. Teza shkencore e punimit të doktoraturës kishte në themel punimin mbi coptimin e Shqipërisë Verilindore në Kongresin e Berlinit.Fjalët i kishte të prera dhe të sakta,burimet e arkivave të historiografisë i kishte marrë nga studjues të shumtë nga mbarrë Europa,mendimi i thellë dukej se përbënte një aktakuzë për padrejtësitë që Europa i kishte bërë Shqipërisë,gjakovari do të kishte guximin të tregonte jo vetëm ç’kish ndodhur me atdheun e vet por sidoqoftë edhe ç’do të ndodhte më tej,merr titullin e Doktoraturës  dhe preferon për tu kthyer në atdhe për të punuar.Kështuqë në Shqipëri  në vitin 1934 emërohet mësues në gjimanzin e Gjirokastrës.Ngase ishte tepër i dashur me nxënësit,mbase fliste edhe për të kaluarën e qytetit të lashtë jugor,mjaft prej shtëpive gjirokastrite i hapën dyert për gjakovarin gojë ëmbël e mësuesin e dijes së thellë.Duke parë se shkolla e mesme e atyre viteve kishte mungesa të mëdha në mbrendinë saj,Rexhep Krasniqi punon dhe përpilon një tekst mbi historinë e Shqipërisë.Të dhënast që jepeshin aty,jo vetëm që kishin të vërtetën e madhe brenda por ishin edhe të pa kontestueshme prej askujt, erudicioni i profesorit gjakovar bëri që teksti i tij i historisë të mësohej pothuaj në krejt gjimanzet shqiptare.

Vitin 1939 do ta përjetonte tok me nxënësit e tij,mbrendësinë e asaj drame të madhe që parandjenin krejt shqiptarët e mençur dhe të ndershëm. Me 7.prill, edhe pse gjimnazi mbahet i rrethuar prej ushtarëve italian,ai del në balle të nxënsve dhe duke folur evokon luftërat e famshme të shqiptarëve.Fashistët italianë do ta pushonin nga detyra e nëndrejtorit të gjimnazit dhe për ta patur nën survejim të plotë e dërgojnë si mësues në gjimnazin e Tiranës. Edhe këtu,trimi gjakovar nuk do të mungonte t’u tregonte asnjëherë nxënsve të vet, mbi historinë dhe trimërinë e Ilirëve të lashtë,madje jo rrallë,kur shihte fytyrat e ndrojtura të nxënsve ai do t’u thoshte me ate buzëgazin e tij ;“Të jem krenar për të kaluarën tonë !“.

Më vitin 1941 dr.Rexhep krasniqi kthhet në Kosovë në detyrën e Komisarit të lartë të shkollave shqipe dhe të drejtorit të shkollës normale-gjimanizi „Sami Frashëri“ të Prishtinës Pas kapitullimit të Italisë fashiste,filluan të frynin erëra të tjera në të mirë të kombit shqiptar.Më 1943 zgjidhe Ministër i Arsimit dhe nën/kryetar i Kuvendit të Shqipërisë ku morrën pjesë deputetë të zgjedhur nga të gjitha trojet etnike shqiptare nën Qeverinë e Mehdi Frashërit.Fjala e tij e mençur gjithmonë do ti shërbente bashkimit të shqiptarëve ndërvedi dhe bashkimit të krejt viseve shqiptare të copëtuara padrejtësisht në Berlin e Londër.

Është mjaft domethënëse pjesmarrja e trimit gjakovar në mbledhjen themeluese të Lidhjes së Dytë Shqiptare të Prizërenit në 16 shtatorin e vitit 1943.Historia përsëritej tashmë në kushte të tjera,sidoqoftë ishte po ai flamur i mbajtur  dikur prej burrave të shquar si Abdyl Frashëri,Ymer Prizëreni,Iljaz Pashë Dibra, Sulejman Vokshi etj,për të kauar në atë vjeshtë rrebeshesh në duart e Aqif Blutës,Rexhep Mitrovicës,Bedri Pejanit, Xhafer Devës e dhjetra burrave të tjerë që ndjenë këngët majëkrahu që në përkundjet e djepit.

Që në ditën e dytë të këtij Kuvendi  dr.Rexhep Krasniqi me shumicë votash zgjidhet në funksionin e nënkryetarit të Kongresit. Në po këtë ditë,ndërsa falenderonte pjesëmarësit për besimin e dhënë profesori dhe akademiku gjakovar me shumë pasion fliste për të kaluarën e trojeve etnike shqiptare.Ai solli në ate Kuvend dokumente dhe argumente të disa prej personaliteteve të njohura botërore të cilët mbronin tezën e autoktonisë shqiptare në gadishullin ballkanik si pasardhës të drejtpërdrejtë të Ilirëve të lashtë.Dokumentimet e konstatuara krijuan bindje tek të gjithë pjesmarësit se karakteri i Ilirëve të lashtë është pikë për pike ai i shqiptarëve të sotëm,kështu dëshmohej vazhdimësia e natyrshme të jetës në këto troje stërgjushore e për më tej konstatimi i dr.Rexhep Krasniqit ishte ;

„Sllavët kanë formuluar dhe vazhdojnë të formulojnë mbi këto vise thjeshtë shqiptare,pretendimet dhe kërkime krysekëputë absurde,kërkime të cilat mbasi ja shëron si një hirug i pamëshirshëm por shpëtimtar një analizë historike dhe etnografike e thellë, e cila i hedh poshtë si të pathemelta dhe të sendergjueme vetëm nga një qëllim,për të gjetun pretekse me justifiku nevojën me u shtri mbi vendet tona pa arsye,pa të drejtë dhe pa asnjë dokument provues të pretendimeve të tyre“.

I pjekur në mendime e gjykime por edhe energjik në veprim,trimi i Gjakovës i përkiste atij grupi burrash që donin të mos humbënin asnjë çast prej asaj rrjedhe ngjarjesh që vërshonin në krejt trojet shqiptare të asaj kohe.Kësisoj në ditën e tretë të këtij Kuvendi,dr.Rexhep Krasniqi me zë të lartë e të plotë do të deklarojë ;

„Kuvendi i Dytë i Prizërenit i mbledhun me 16 të shtatuerit 1943,si bisedoi në mbledhjen e tij të tretë,ditën e 18 shtatuerit 1943 gjatë e gjanë,problemin e prefekturës së Mitrovicës,tue e shqyrtue nga të gjitha pikëpamjet si nga ajo historike,gjegrafike dhe etnografike, bisedim në të cilën muern pjesë të gjithë delegatët e viseve të përfaqsuara në Kongres,deklaron ; Të gjitha vendet që përshin rrethi i Perfekturës së Mitrovicës,don me thanë Mitrovica, Vuçitërna,Pazari i Ri dhe Podujeva,janë vise krejtësisht të banueme prej prej popullsie me gjak shqiptari,po ashtu me gjuhë e zakone shqiptari,me një përqindje dërmuese gjithnjë shqiptare,që kapet deri në 95-99 përqind dhe si i tillë përkasin Shqipërisë.Shpresojmë se dëshira jonë do të merret parasysh nga Qeveria e cila do t’i kushtojë krejt përpjekjete e saja si Qeveri Kombëtare,diplomatike e politike për të realizuar vullnetin e popullit“.(a Shqiptare 9 maj 1999,faqe 13.Tiranë ).

Nëse Lidhja e Dytë e Prizërenit u godit rëndë ashtu siç ishte goditur që më parë dhe Balli Kombëtar,kjo do t’u kujtonte shqiptarëve se jo vetmë se fatet e shqiptarëve ishin në duart e të huajve të cilët nuk mund të pranonin vetëdien një bashkim të tillë,por aq më shumë ndihmoi dhe tradhëtia komunistëve shqiptarë të lidhur ngushtë me armiqtë tanë shekullorë serbosllavët.Përderisa Rahstagu Gjerman kishte pranuar dhe njohur Shqipërinë Etnike dhe kërkonte tërheqjen e Bullgarisë nga trevat e rrobëruara shqiptare,tashmë po godiste lufta civile që i hapte rrugë pushtimeve të serbosllavëve. Komunistët shqiptaro-sllav filluan tashmë pushkatimet  persekucionet,burgosjet e deri tek ndjekjet e pafundme të gjith atyre që kishin luftuar e sakrifikuar për bashkimin e Kombit  e trojeve etnike shqiptare, kështu që së bashku me Xhafer Devën,Rexhep Mitrovicën,Xhelal Mitrovicën,Tahir Zajmin e tjerë do t’iu bashkohet dhe dr.Rexhep Krasniqi të detyruar për ti thënë lamtumirën e padshëruar atdheut të tyre të rrobëruar tashmë prej komunistëve sllavoortodoks dhe veglave të tyre shqipfolëse komuniste,por gjithmonë në shpresë se një ditë do të kthehen sërish në tokën që i lindi dhe i bëri burra.

Dr.Rexhep Krasniqi,intelektuali i ngritur në shkallë të lartë akademike,patrioti dhe atdhetari i zjartë ,tashmë do të provonte rrugët e hidhura të mërgimit fillimisht në Itali andej në Siri e deri në Australinë e largët ku punoi si një puntor i thjeshtë fabrike për mbijetesë. Ndërsa në vitin 1956 ai thirret në Ministrinë e Punëve të Jashtme të SHBA-ve për të marrë pjesë në riorganizimin e Komitetit Kombëtar Demokrat  „Shqipëria e Lirë“.Në krye të Komitetit.dr.Krasniqi kreu një veprimtari të gjërë politike me emigracionin shqiptar dhe ate diplomatike duke përfaqsuar emigracionin antikomunist shqiptar.Po ashtu ai mirrte pjesë dhe në tribuna e simpoziume politike e shkencore si në SHBA ashtu dhe në botën perëndimore antikomuniste,gjithmonë dukdemonstruar  fatin e ndërlidhur të Shqipërisë me Kosovën.Revista „Shqiptari i Lirë“ do të ishte tribuna dhe zëri i përçimit të antikomunizmit shqiptar,gjithmonë në rrugën e lirisë dhe bashkimit kombëtar shqiptar,në këtë revistë gjithmonë do të shkëlqente në gjdo numër të sajën, mençuria dhe mendimi i vyer i profesorit gjakovar.Megjithëse në moshë të rënduar ai deri në ditët e fillimit të luftës në Kosovë zëri i tij në telefonata do të ishte gjithmonë këmbues dhe optimiste në çlirimin e Kosovës kur thoshte se „tash jam i lumtur se rrokëm armën liria troket dhe vjen shpejtë,zori i shqiptarit asht sa të futet në luftë,si të futet s’ka kush e ndal, tash edhe me vdekë e di se Kosoava do të lirohet“ (Bisedë me autorin së fundmi më 15.qershor 1998). Kështu për të ardhur deri tek ajo që quhet ditë hidhërimi e dhimbjeje të shkurtit 1999 kur dhe do të mbyllte sytë përjetësisht me imazhin e Kosvës së lirë dhe të bashkuar me shqipërinë.Fjalët e fundit „Rroftë Kosova,rroftë Shqipëria Etnike !“ sikur grishin ndërgjegjen e pastërt të  intelegjencës shqiptare për të kuptuar se interesat e Kombit dhe Atdheut vëhen mbi interesat ditore apo të çastit.

Bern-Zvicër

Filed Under: ESSE Tagged With: Eugen Shehu, patrioti, Rexhep Krasniqi

Kristo Kirka, “patrioti i dy Shqipërive!”

May 18, 2013 by dgreca

Shkruan:Prof. SAMI REPISHTI/
Ridgefield, CT. Këto ditët e fundit, miku dhe bashkëvuejtësi i im, Niko Kirka,më dërgoi një kopje të librit “Kristo Kirka”, të studjuesit Uran Butka, jetëshkrimi i një figure të njohun në botën shqiptare për dedikimin e tij idealit të demokracisë në Amerikë dhe në  Shqipëri. Libri, botue në Tiranë vitin e kaluem, përmban 296 faqe, dhe një seri fotografishë publike dhe familjare. Ashtë një punim që na gëzon.
“Ky bir i madh dhe i harruar”, patriot i dy Shqipërive, në Boston.Mass. para 1912-ës dhe ma vonë, në Shqipëri, martir  deri në fund të jetës, ashtë bir i Korçës qytet i traditës kombëtare shqiptare dhe djep i arsimit, kulturës dhe artit.
Kristo Kirka, i lindun në vitin 1886, trashëgoi atë që Korça kishte ma të mirë: përgatitjen e qytetarit të ndershëm dhe me shkollim. Në fillim të vitit 1904, në moshën 21 vjeçare emigroi në Amerikë, “… ku u ndez edhe më keq për punët e Shqipërisë”.(f.18), në një kohë kur Shqipëria ishte akoma një krahinë e humbun e një perandorie dekadente turke. Ashtë në këtë “Shqipëri të parë” ku refugjatët politikë përbajshin bërthamën e emigracionit, që Kristo Kirka gjeti pasionin e jetës tij: ai vijoi veprën e Petro Nini Luarasit, e përfaqësoi shoqëninë “Mall i Atdheut” në përpjekjet për themelimin e Vatrës. “Ideja dhe përpjekja e Kristos në atë kohë, përmblidhej tek fjala shqipe, tek lëvrimi i gjuhës shqipe, tek emigrantët shqiptarë”.(f.24) Kjo, mendonte ai, shprehte ndërgjegjen kombëtare për mbrojtjen e të drejtave kombëtare.
Një prirje e hereshme e Kristos bahet leitmotivi i jetës tij: arsimi, përsëri arsimi për të gjithë! Ai ishte një rilindës i vërtetë! “Ideja a nacionalizmit rrjedh nga një dëshirë, që çfaqet tek njeriu për të lartësuar mendësisht, moralisht, esthetikisht dhe teknikisht popullin prej kah ka dalë…në përkrahjen e interesave kolektive të kombit”(f.15)
Në Amerikën e largët, në qendrat mërgimtare të Europës, të Egjiptit, dhe Rumanisë, e sidomos në ShBA po ngrihej hap mbas hapi, një “Shqipëri e re”, e lirë, pararojë e Nanës Shqipëri për shqiptarët. Në këtë Shqipëri të largët nga Nëna Shqipëri, emigranti Kristo Kirka u inkuadrue  si patriot i rendit të parë, pa hezitim dhe pa rezerva, me “…atë shpirt-mohim dhe guxim që i priu tërë jetën si ushtar lirie në mërgim dhe në atdhe”, shkruente Qazim Prodani. Dhe vazhdon:”Mëmëdheu ishte kulti i Kristos dhe kombi e shqiptarizma- feja e tij, besimi i shpirtit fisnik që qëndronte në atë trup të pastër,. i pastër si dëbora e Gramozit”(f.27)
Shqiptaret orthodoks si Kristo Kirka ”…jo vetem qe ndjeheshin etnikisht dhe kombetarisht shqiptare, por qendronin ne rradhet e para te levizjes per te drejtat kombetare te popullit shqiptar”(f.29) Bashke me patriotet tjere ne Shqiperi, Kristo Kirka ishte legjoni i nderit kombetar qe “…vune themelet e Shqiptarizmit e te shtetit kombetar shqiptar.“(f.30) “Une jam orthodoks, dhe si e degjon flas mire greqishten. Por nuk jam grek, jam shqiptar i kulluar dhe e kam per nder qe jam i tille”, i deklaronte ai profesorit grek Kicos ne Boston. Kane qene patriote te ketill si Kristo Kirka qe u bane nismetare dhe themelues te Kishes Orthodokse Autoqefale Shqiptare ne Amerike. Per mendimin e tij edhe “Fan S. Noli pranoi te dorezohet prift per motive kombetare”!(f.38) Sepse, “…ai (Noli) besonte tek vetja e tij, se ne petkun e priftit e te predikimeve te tij, mund te sherbente shqiptaret e Amerikes, por edhe te Shqiperise, per te hyre ne rrugen e perlindjes dhe te qytetnimit”. (f.41) Shqiperia nuk ishte shtet ne ate kohe te veshtire. “Me 22 mars 1908, ne Kishen e Shen Gjergjit ne Boston, u tha e para meshe ne gjuhen shqipe ne një kishe orthodokse”. Hapi i pare u be ne Amerike!” (f.42)
Me  15 shkurt 1908, shoqeria “Besa-Besen” , e kryesueme nga Kristo Kirka, filloi botimin e gazetes “DIelli”. Deviza? Dielli eshte organ i shqiptareve kombetare, qe kerkojne veteqeverisjen per Shqiperi. Redaktori i pare: Fan S. Noli.
Tashti, te gjitha shoqenite e shumeta shqiptaro-amerikane kishin kthye koken drejt Shqiperise, dhe u ndergjegjsuen per detyrat kryesore: perkrahjen e levizjeve revolucionare ne Shqiperi, dhe mbrojtjen e çeshtjes shqiptare ne arenen nderkombetare, veçanerisht ne SHBA. “Ketu, thonte Kristo Kirka, jemi te lire te veprojme pa frike”. Dhe   ashtu bani!
Por u deshen shume perpjekje kambengulese te Komisionit te Bashkimit, i perbame nga vatranet patriote si Kristo Kirka, Elia  Tromara, Kostaq Kotta, Kostika Treska, Llambi Çikozi per te arritun deri ne themelimin e Federates VATRA. (Ashte shume domethanes fakti se te gjithe themelueset e VATRES jane shqiptare ortodokes. Një perbamje e ketill tregon qellimin fillestar te Vatres: ruejtjen e Shqiperise nga agresioni grek. Ne themelimin e Kishes Orthodokse Autoqefale Shqiptare ne Amerike ky qendrim merr edhe një forme ma konkrete, randesia e te cilit, dhe efekti i tij pozitiv jane jashtezakonisht te medha, dhe me një fryme patriotike te rralle ne historine e vendit tone)
Me 24 mars 1912, u vendos te formohet “Shoqeria Federale” Vatra me Diellin si organ te saj.  Dhe (me shume randesi!)”…gazeta te mbahet vetem me te ardhurat e saj, nen kontrollin moral te shoqerise”(f.56)
Një nga delegatet ishte Kristo Kirka. Me 31 mars 1912, u pagezue  Federata Panshqiptare e Amerikes “VATRA”. Ne mbledhjet e 9 dhe 14 prill 1912, u shqyrtue dhe u aprovue edhe Kanunorja e Federates Vatra, Me 28 prill 1912, u mbajt mbledhja perfundimtare, dhe quhet dita e themelimit te Vatres. Perseri, figuron ne dokument emni i Kristo Kirkes, patrioti i “Shqiperise se pare” ne mergim, i cili u zgjodh anetar i Pleqerise se Perkoheshme, dhe Managjer i Dielli-t. Me 12 maj 1912, u formue Dega a Bostonit, dhe Kristo Kirka u zgjodh kryetar.
Me pase një ide te entuziasmit shqiptaro-amerikan per Shqiperine ne ato vite, duhet te kujtojme mitingun e 27 prillit 1913, kur Peticioni i derguem Konferences se Ambasadoreve ne London ne mbrojtje te çeshtjes shqiptare te neperkambun, u nenshkrue nga ma shume se 30.000 veta.
Mbas shpalljes se pavaresise se Shqiperise, 28 nandor 1912, Kristo Kirka vendos te kthehet ne atdhe me bindjen e plote se një bashkepunim ne mes te shtetit te ri dhe Vatres – e cila ne ate kohe kishte afer 40.000 anetare-  ishte rruga ma e mire per çeshtjen tone kombetare. Kontributi i Vatres gjate ketyne diteve fatale njihet botenisht. Me 18 maj 1913, edhe Komisioni i Vatres vendosi qe Kristo Kirka te shkoje ne Shqiperi qe te percjelle atje mendimin dhe qendrimin e Vatres, dhe te ndihmonte ne punet e Shtetit te ri shqiptar. Ate dite, ai u vleresue per kontributin e jashtezakonshem se veprimtar i Vatres dhe suksesin e tij me Diellin qe dyfishoi abonimet.

Perseri ne Boston, Kristo Kirka ne Kuvendin e jashtezakonshem te Vatres, 17-18 korrik 1915, u zgjodh si N/Kryetar i Vatres (kryetar Fan S.Noli). Por Noli shkoi ne Europe, dhe Kirka mori detyren e Kryetarit te Vatres. Dielli shkruente:” I vetmi shpetim per ne eshte te perqafojme politiken europiane, dhe jo ate austriake, italiane, angleze, franceze veçmas. Detyra e jone eshte qe te tregojme Europes se ne duam vetem Shqiperine dhe simpatizojme vetem ata qe do te perkrahin vendin tone”. Ne nandor 1915, Kristo Kirka ka qene një nga promotoret kryesor te formimit te Komitetit “Miqt e Shqiperise”.

Me 4 janar 1919, Kuvendi i jashtezakonshem i Vatres luejti një rol te dores se pare per çeshtjen kombetare. Dielli shkruente se asnjë komb  tjeter nuk e ka ndihmue çeshtjen e vet ne kete mase sa ndihmojne punetoret shqiptare te Amerikes. Deri ne mesin e shkurtit 1919, ndihma e Vatres ka kalue 120.000 dollare(f.94)($8million)

Ne mes te ketij aktiviteti te madh, u formue edhe Kisha Orthodokse Autoqefale Shqiptare ne Amerike, si peshkopate autoqefale dhe prifti Fan S.Noli u shugurue si peshkop i kesaj Kishe, dhe si peshkopi i pare shqiptar. Ne Washington D.C. Kost Chekrezi e Kristo Dako perfaqesojshin interesat shqiptare, ndersa SHBA emnoi Robert Townsend si N/Konsull te Amerikes ne Korçe. Ky qendrim perkrahes dhe mirenjohes i Amerikes se Wilson-it ka qene rezultat i veprimtaise se Vatres ne SHBA. Ne mes te figurave kryesore qendron edhe ajo e Kristo Kirkes.

Edhe ma vone , ne nandor 1920 kryeministri shqiptar, I.Vrioni, emnoi Imzot Nolin Kryetar  te delegacionit shqiptar prane Lidhjes se Kombeve. Me 17 dhetor 1920, Shqiperia u pranue anetare e kesaje organizate botenore. (Keu duhet te njohim kontributin e britanikut Sir Cecil Roberts sekretar i L se K) Po ne ate kohe, Mit-hat Frasheri vjen ne Amerike dhe ne shoqenimin e Kristo Kirkes hape fushaten per “Huane Kombetare”. Njëkohesisht kerkohet hapja e një dege te një banke amerikane ne Tirane.. Deri ne shtator 1921,  u mbodhen 179.773 dollare,( aferisht $ 11 miljone me vleren e sotme) dhe u derguen ne Tirane.. Me 2 janar 1921, Vatra ngarkon Kristo Kirken me detyren e perfaqesuesit te saj te posaçem ne Shqiperi. Misioni kryesor ishte te formohej Partia Kombetare ne Shqiperi, e frymezueme nga “…iderat dhe parimet e Federates VATRA: te shohe burrat e shtetit shqiptar te bashkuar ne nje program, te forcuar ne nje parti, qe te mund te bejme balle rreziqeve te jashtme ne vitet e para te rilindjes sone kombetare” (f.114)

Kristo Kirka zen vend ne Korçe ku ndjehet shume nevoja e tij. Me 1921, ai harton programin (firmue nga 20 personalitete shqiptare) e një partie…qe u quejt “Partia Popullore” per shkak te prirjeve demokratie te saj” (f.121) Zgjedhjet e 1921-es i fitoi Partia Popullore. Kryetari u zgjodh Fan S.Noli. i sapo kthyem ne Shqiperi, ku u prit si “kryezot”., dhe u shpall qytetar nderi i Korçes..

Kristo Kirka u zgjodh deputet i Korçes. Pozita e re qeveritare i mundesoi atij punen me intensitet qe Fan S.Noli te kunorezohej peshkop i Korçes dhe i gjithe Shqiperise. Fati e deshi qe me 9 nandor 1921. Konferenca e Ambasadoreve njohu zyrtarisht shtetin shqiptar, dhe percaktoj definitivisht kufinjte e Shqipenise. Korça mbeti  ne Shqiperi.. Ne tetor 1922, Kisha Autoqefale Orthodokse  u njoh edhe nga Qeveria shqiptare. Anetar i Keshillit te Larte te Kishes ishte edhe Kristo Kirka.. Me kete cilesi ai autorizohet te shkoje si anetar i delegacionit kishtar prane Patriarkut te Istanbul-it me kerkese per njohjen e Kishes se re. “Ishte nje aksion i guximshem me koken ne torbe!” kujton ai. Patriarku refuzoi! Me 4 dhetor 1923, ne Kishen e Shengjergjit ne Korçe u organizue ceremonia  e fronezimit kanonik te Peshkop Nolit. Tashma ai ishte zyrtarisht Metropoliti Theofan, peshkop i Durresit (f.151) Ashtu si vite ma pare ne Boston, edhe ne Tirane, prezent ne krijimin ishte edhe Kristo Kirka.

Ai nuk u perfshi ne levizjen revolucionare te qershorit 1924, “…nuk ishte per permbysje revolucionare”.(f.153) Ky qendrim e ndihmoi te emnohet ne postin e konsullit te Shqiperise ne New York, qe ai e pranoi te punonte edhe per Vatren. Per arsye te kundershtimit te Traktatir shqiptaro-italian te vitit 1926, ai u denue me vdekje (ne mungese) Por ne SHBA ai u zgjodh anetar i Keshillit te pergjitheshem te Kishes Orthodokse Autoqefale Shqiptare ne Amerike. Ne vitin 1930, Kristo Kirka e konsideroi te perfunduem misionin e tij prej atdhetari dhe diplomati ne SHBA,   dhe me 1933,  bashke me familjen u kthye ne Shqiperi.

Ne vtitin 1936, per meritat e tia emnohet n/prefekt i Himares, një zone shume nevralgjike politikisht, dhe ma vone ne Bilisht.. Ne vitin 1938, shteti shqiptar ishte i interesuem me bashkue vatranet e perçare qe kishin humbe peshen e tyne prane qeverise amerikane.. Me kete detyre u ngarkue Kristo Kirka dhe Aqif Permeti”…per te sjelle një bashkim midis shqiptareve te Amerikes rreth Federates VATRA “(f.209)

Mbreti Zog kerkoi qe qendra e Vatres te mbetet gjithehere ne Boston, dhe te perdoren te gjitha fuqite qe qendra e Vatres, ketej e tutje te mbetet ne Boston”(Deklarate e Abdurrahman Matit(f.210)

Kohet e fundit, studjuesi Ilir Konomi, (“Faik Konica”), ka zbulue edhe kete fakt:” Misioni i tyre ishte te bindin Peshkopin (Noli) te kthehej ne Shqiperi per te kryesuar Kishen Orthodokse Autoqefale Shqiptare, e cila kishte fituar njohjen e Patrikanes se Konstandinopojes”.(f.156)

Kthimi perfundimtar i Kristo Kirkes ne atdhe u ba mbasi perfundoi misionin e tij ne Amerike. Perseri ne Bilisht,, me ardhjen e okupacionit Italian, ai u gjet perballe një levizjeje te elementeve komuniste. Ai u trondit, sepse “…e dinte mire se cili ishte thelbi i komunizmit:terrori!”(f.211)

Ai e kuptoi  zhvillimin e  gjendjes dhe shqetesohej shume. Lufta italo-greke e ashpersoi edhe ma shume situaten. Me hymjen e grekeve ne Korçe ai vendosi te mos largohej, megjithese njihej mire si anti-grek. Një dite, greket e arrestuen, dhe e derguen ne një kamp perqendrimi te quejtun Koqinja, afer Athines, ku gjeti edhe shqiptare te tjere, dhe u mbajt atje deri me 16 maj 1941, mbas kollapsit grek.

Me largimin e trupave greke, Kirka i dermuem, u kthye ne shtepi, dhe perseri ne detyre ne Bilisht. Por kesaj rradhe ai u perball me levizjen komuniste. Ne parim Kristo Kirka ishte anti-komunist i vendosun. Per kete, ai filloi te mbledh “fakte e prova” (influence e drejtesise amerikane) ne lidhje me veprimtarine komuniste, dhe jo te marre masa te pamotivueme. Por mbrenda vetes, ai kishte dyshimet e tia ne se detyra e N/prefektit e komprometonte. Ai tregon:”Ne kohe qe une kam qene ne Bilisht, kur ka qene okupacioni , per ata persona qe ishin ne sherbim te okupatorit, ishte një gabim’”(Dosja gjyqesore e KK) Ne vitin 1942, largohet nga Bilishti dhe emnohet Kryetar Bashkie ne Korçe, me funksione administrative e jo politike.

Por jeta bahej çdo dite e ma e veshtire. Ne fillim, dy forcat e rezistences, PKSH dhe B.K. i shikonte si “…dy anet alternative te luftes per çlirim” (f.225) dhe perpiqej te evitoje konfliktin. Por miqt e tij te ngushte ishin anetaret e Keshillit Qarkor te B.K. per Korçen.

Masakra e Ziçishtit, Devoll, ku u theren pabesisht 6 nacionaliste nga çetat e Dushan Mugoshes e tronditi shume. Si kryetar bashkie u perpoq qe skena te ketilla te mos perseriteshin ne Korçe, dhe qe aksionet kunder gjermaneve te mos baheshin ne qytet ose ne rrethina. “Detyra e çdo qeverisje, ne rradhe te pare, ashte te ruaj jeten e shtetareve te vet” thonte ai (f.230)dhe “Jemi vellezer, s’na ndani dot!!” ishte parulla kryesore. Me një seri fjalimesh dhe deklaratash publike ai u perpoq te zbute atmosferen e acarueme deri ne vellavrasje. Por pa sukses; Shqiperia po rreshqiste drejt shkaterrimit. Bashkepunimin me Levizjen Nac-Çlirimtare nuk e pranoi. Kristo Kirka, patriot i formuar, per te cilin ishte shume e qarte se ç’perfaqesonte levizja komuniste e maskuar si nacional-çlirimtare”(f.237) nuk mund te pranonte. Por, ai nuk u largue as nga Korça as nga Shqiperia!

Fitorja e komunisteve e mbylli Kriston ne shtepi, por u arrestue qe me 25 tetor 1944 dhe u lirue mbas 18 viteve. U vetembylle perseri ne shtepi. Ishte stina e gjyqeve ushtarake ne Korçe, si gjyqe te bujshme. Ne Tirane, ishin vatranet Kole Tromara, Bahri Omari, Aqif Permeti qe u denuen me pushkatim. Rrethi ngushtohej. Ma ne fund , me 12 maj 1946, u arrestue si “…armik i popullit e sabotator i pushtetit popullor…”  Terrori komunist nuk e kurseu ate qe nuk kurseu asgja per Shqiperine!

“Doli nga shtepia dhe nuk u kthye ma” tregon i biri, Niko Kirka. E mbyllen ne biruca plakun 63 vjeçar  dhe e torturuen per te pranue kauza te rrejshme. Me 17 dhjetor 1946, e denoine me 20 vjet burgim. Një nderhyjrje ne favor te tij nga Imzot Fan S.Noli nuk dha asnjë rezultat. Një muej mbas arrestimt te tij, u burgos edhe i biri, Niko Kirka, Bashkeshortja e tij,tani një nane e mjere, pa ndihme me dy foshnje u detyrue te mbijetoje pa burr e pa djale, te dy te burgosun per vite te gjata.

“Patrioti i dy Shqiperive,” Kristo Kirka, vdiq ne burgun e Burrelit me 27 prill 1955,  vetem, i smure, i harruem. Ky ishte shperblimi qe i jepte Shqiperia birit te saj qe i kushtoi jeten lirise dhe pavaresise se atdheut qe deshi pa kufi!

Një tragjedi shqiptare e shumfishte!

Maj 2013

 

Filed Under: Featured Tagged With: i dy Shqiperive, Kristo Kirka, patrioti, Sami repishti

Artikujt e fundit

  • NDJESHMËRIA SI STRUKTURË – NGA PËRKORËSIA TE THELLËSIA
  • Si Fan Noli i takoi presidentët Wilson the T. Roosevelt për çështjen shqiptare
  • TRIDIMENSIONALJA NË KRIJIMTARINË E PREҪ ZOGAJT
  • Kosova dhe NATO: Një hap strategjik për stabilitet, siguri dhe legjitimitet ndërkombëtar
  • MEGASPEKTAKLI MË I MADH ARTISTIK PAS LUFTËS GJENOCIDIALE NË KOSOVË!
  • Veprimtaria atdhetare e Isa Boletinit në shërbim të çështjes kombëtare
  • FLAMURI I SKËNDERBEUT
  • Këngët e dasmës dhe rituali i tyre te “Bleta shqiptare” e Thimi Mitkos
  • Trashëgimia shqiptare meriton më shumë se sa emërtimet simbolike të rrugëve në New York
  • “Unbreakable and other short stories”
  • ÇËSHTJA SHQIPTARE NË MAQEDONINË E VERIUT NUK TRAJTOHET SI PARTNERITET KONSTITUIV, POR SI PROBLEM PËR T’U ADMINISTRUAR
  • Dr. Evia Nano hosts Albanian American author, Dearta Logu Fusaro
  • DR IBRAHIM RUGOVA – PRESIDENTI I PARË HISTORIK I DARDANISË
  • Krijohet Albanian American Gastrointestinal Association (AAGA)
  • Prof. Rifat Latifi zgjidhet drejtor i Qendrës për Kërkime, Simulime dhe Trajnime të Avancuara Kirurgjike dhe Mjekësore të Kosovës (QKSTK) në Universitetin e Prishtinës

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT