• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

A keni ndonjë pikë loti për popullin tuaj?

June 29, 2015 by dgreca

Nga Kolec TRABOINI/

Pushtetarët tanë po qajnë hallin e krizës greke. Në të vërtetë populli grek e ka një barrë të rëndë dhe kjo barrë e rëndë është kasta politike që ka mbajtur mbi supe, e cila, e papërgjegjshme, e solli Greqinë në fatin e perandorisë romake, që e zhytur në qejfe e la popullin në mjerim e fundi dihet. Perandoria me shkëlqimin më të madh në histori, që kishte vënë botën nën vete, shtrirë në tre kontinente, u shkërmoq, humbi si të mos kishte qenë kurrë. Greqia nuk është në ato përmasa, dhe ngrehina greke aq shumë e stimuluar dhe përkëdhelur nga Fuqitë e Mëdha në orekse të mëdha,  nuk besoj se do të shkaktojë atë efekt që solli shembja e perandorisë romake, e cila solli  si pasojë futjen e kontinentit në errësirën shumë shekullore. Errësirë që do të vazhdonte deri me shfaqjen e madhërishme të Rilindjes së ndritur Europiane. Më së shumti kriza ekonomike greke do të shkatërrojë imazhin e një Greqie të lumtur, të një llastice ballkanike, vend ku europianët e kishin si një parajsë ku mund të kalonin pushimet dimër verë, nën diell e pranë detit, mund të bënin qejfe të shfrenuara në ekzotikën e buzuqeve e të pjatave që thyheshin me zhurmë nën avuj uzoje e vere mesdhetare. Në Greqinë  ku paraja shkonte lumë e ku taksat nuk paguheshin së pari nga qeveritarët e korruptuar, pasurinë e të cilëve e gjeje me shumicë në bankat e Zvicrës, kishin jahte të padeklaruara, shtëpi të shumta madje të implikuar në këto afera edhe ministrat e deputetët grekë. E që të mos harrojmë, Greqia gjatë gjithë ekzistencës së saj si shtet ka qenë e përkëdhelura e Europës. A mund të gjeni një shtet që brenda kufirit të 80 vjetëve të dyfishojë territorin e vet, duke gllabëruar troje e popullsi të kombeve të tjera e duke i tjetërsuar ato me dhunë deri në kufijtë e gjenocidit mbi banorët e kombësive të tjera. Sepse pas gjenocidit turk mbi armenët kemi gjenocidin grek mbi shqiptarët e Çamërisë, ndërkohë që Europa heshtte. 

Sot Greqia ka një shtet me sipërfaqe 131 mijë e 940 kilometra katrorë, ku pothuaj një e treta i janë rrëmbuer shqiptarëve, ajo që grekët e quajnë Epir grek janë të gjitha toka arbërore, e megjithatë orekset e të përkëdhelurës së Fuqive të mëdha evropiane nuk i mungon oreksi me shpikjen e shpifur “Vorio Epiri ine eleniki”.  Greqia ka mbi 11 milion banorë, nga të cilët, një e treta janë shqiptarë apo dhe arvanitë, pra shqiptarë të hershëm, të cilët nuk kanë asnjë të drejtë, mohohen, nuk u njihet gjuha e tyre, kultura arvanite arbërore është përvetësuar. Sot dalin çolejt me veshjet kombëtare të shqiptarëve si roje në parlamentin grek dhe evropianët ngazëllehen prej traditave të vjedhura, kinse nuk i dinë shkrimet e konkluzionet e Jakob Philipp Fallmerayer, se revolucioni grek ishte “purely Shqiptarian Albanian, not a Hellenic Revolution”. Pra një revolucion i shqiptarëve dhe jo i grekëve dhe kjo e shkruar pikërisht në vitin 1833, vetëm 3 vjet pas shpalljes së pavarësisë së Greqisë. Po sot, pas një shekulli e gjysmë ku janë shqiptarët që bënë revolucionin grek, është fjala për pasardhësit e heronjve arvanitas, që nuk kanë asnjë të drejtë etnike në shtetin e ri që formuan vetë me gjakun e sakrificat e tyre.

Pra kjo Greqi e përkëdhelur nga fuqitë evropiane, në sajë të së cilës ka mbijetuar, është e natyrshme që do të mbijetojë  sërish, do të gjendet një mënyrë që të mos bjerë në gjendjen shkatërrimtare të ekonomisë, sepse nuk janë interesat e Europës ta shkërmoqin si fuqi në Mesdhe përballë vendeve arabe. Aq më tepër se territori grek ka shërbyer gjithherë si një urë kalimi të emigrantëve nga Lindja e Mesme  për në Europë. Nëse Greqia do të dalë nga sfera financiare e euros është e natyrshme që duke qenë jashtë kontrollit evropian, ajo për të thithur para do t’i hapë portat e Europa do të shohë një vërshim të ri e të paparë të emigracionit arab në drejtim të saj. Me gjithë ashpërsinë në dukje, europianët e bashkimit do ta përkëdhelin e ledhatojnë edhe më tej  Greqinë.  Nuk ia vlen barra qeranë ta humbë, por ama sa më shumë që e ndihmon Europa, aq më shumë orekset greke shtohen. Duhet patur parasysh se sasinë më të madhe të parave të marra nga Bashkimi Europian ajo i ka kaluar në furnizimin e ushtrisë me armatime. Si mund të konsiderohesh në krizë, kur shpenzon marramendshëm për armatime supermoderne, tej e përtej programit të NATO-s për anëtarët e aleancës? 

Le t’i referohemi shifrave. Në vitin 2008, Greqia ka shpenzuar për ushtrinë rreth 9.3 biliard dollarë dhe është konsideruar importuesi më i madh i armëve konvencionale në Europë. Si mund një vend në krizë që për vitin 2013 të shpenzojë 3 biliard Euro e të mbajë një personel ushtarak prej 108 mijë e 874 vetë. Si mund të konsiderohesh në krizë kur sjell ushtrinë në kufirin me Shqipërinë, sikur të jemi në gjendje lufte, në një kohë që financon pensionet e shqiptarëve, që për interesa ekonomike e mohojnë kombësinë e vet, vetëquhen grekë e marrin pension rreth 380 euro në muaj, pra sa dyfishi i një pensionisti mesatar në Shqipëri, i cili ka punuar tërë jetën dhe jeton mjerueshëm. Ndërsa pensioni mesatar i një pensionisti grek është 700 euro, ku e ku me gjendjen katastrofike të pensionistëve shqiptarë.

Zërat qaramanë të shtetarëve e politikanëve shqiptarë që po lotojnë për krizën greke e kanë një shkak sigurisht, i druhen faktit se mbi 500 mijë emigrantë shqiptarë të mbetur pa punë e mjete jetese do të kqyrin të kthehen në shtëpitë e veta, në Atdhe, e do të bëhen një forcë e lirë pune që do të shtojë varfërinë e krisjet sociale në Shqipëri. Pra thënë shul shqip, qeveritarët kanë hallin e vet edhe ata, duan të mos kenë kokçarje, të vazhdojnë të notojnë në luks e të mos u prishet rehati prej revoltave popullore. Gjithsesi, problemi i emigrantëve shqiptarë në Greqi qëndron, janë në zgrip, kriza së pari do të kalojë mbi ata, por ne jemi shqiptarë që anipse në fat të keq historik, lodhjet, vuajtjet e mundimet na kanë bërë të rezistueshëm. Bëjmë çdo punë, përballojmë vështirësitë dhe mbijetojmë. Dhe besoj se emigrantët shqiptarë do të mbijetojnë edhe në këtë situatë të vështirë sepse pakësohen punët, falimentojnë firmat dhe qytetarët grekë bëhen më dorështrënguar.

E parë në një plan tjetër, do të pyesja këta qeverisës apo deputetë që po shqetësohen aq shumë për krizën greke, se sa i ka të ardhurat një pensionist grek dhe sa e ka një shqiptar, flasim për kushte profesionesh të njëjta. I ballafaqoni e do të shihni se sa poshtë është niveli i jetesës së shqiptarëve, e pastaj përrallisni nëpër  gazeta se kriza greke po bën hatanë tek fqinji i jugut dhe ne qenkërkemi bukur mirë, pa krizë. Kur s’na thonë dhe në lumturi! Kur në të vërtetë ne jemi nën nivelin e detit dhe nuk ka sesi t’i ndjejmë dallgët e krizave. I qajmë hallin kalorësit se i varen këmbët e vetë jemi zhyt mbyt…në fund të detit të krizave.

A keni gjë të thoni për situatën ku ndodhemi të nderuar shtetarë e deputetë, ministra e ofiqarë? A keni gjë të thoni se si mund të jetohet me 100 euro në muaj që ju shtetarë e deputetë nëpër restorante klasi i lini bakshish? A e dini ju që qeverisni se shteti grek që ka afro tre-katërfishin e popullsisë në raport me Shqipërinë dhe pesë fishin e sipërfaqes, ka një qeveri me 16 ministra, ndërkohë që qeveria jonë që është në një vend të vogël fare, me 28 mijë kilometra katrorë sipërfaqe dhe popullsi 2 milion e 800 mijë banorë, ka një qeveri të rëndë me 20 ministra, ndërkohë që kabineti i presidentit amerikan përbëhet nga 15  ministri. Si është e mundur që populli i varfër shqiptar të mbajë mbi supe gjithë këtë barrë të rëndë?  Kujt i hyn në punë se çfarë bën gjithë ditën, ta zëmë, Ministria fantazmë për marrëdhëniet me parlamentin. Parlamenti me Qeverinë janë veç njëmijë hapa larg njëri-tjetrit, e në vend të një postieri vëmë një ministër me një aparat ku rregullojnë taraf e miqësi. Ka një ministri të Mjedisit krejt kot, se nuk ka mbetur ta mbrojë mjedisin një ministri që pushton trotuarin në rrugën “Mihail Duri” në Tiranë dhe qytetarët detyrohen të kalojnë në mes të rrugës, nën rrezikun e ndonjë përplasje që mund t’u kushtojë jetën. Kujt i duhet ministria e Inovacionit e Administratës Publike, një sajesë sa për t’i gjetur vendin një zonje me lidhje e miqësi familjare? Çfarë dreqin bën ministri i shtetit të Qeverisjes vendore? Qeverisja vendore tashmë realizohet nga 61 kryebashkiakë, thuaj të gjithë të partisë në pushtet. Kryeministri dashka një ministër të veçantë për të komunikuar me kryebashkiakët e partisë së tij? Veç kur e thua se kemi pesë ministri më shumë se shteti amerikan me 380 milionë banorë dhe ekonominë më të fuqishme në botë, më të vërtetë ndjehemi rehat, sepse nuk ka krizë që mund t’i bëjë gjë këtij vendi të vogël  me qeverisje të madhe dhe me korrupsion gjigant, me të madhin në Ballkan, bashkë në këtë meritë me vëllezërit tanë në Kosovë. Po le t’i kthehemi Greqisë për të cilën qajnë me lotë e me bot politikanët e shtetarët tanë nën ison e vajtojcave të parlamentit shqiptar.

A keni gjë të thoni cili është standarti i jetesës në Greqi dhe cili është në Shqipëri? Se thirrje për të pasur dhimbje se Greqia po fundoset nuk kanë efektin e duhur tek ata që janë vetë të mbytur. Grekët morën aq shumë para nga Europa e tani nuk kanë si t’i paguajnë. Le të mos i paguajnë. Kush kishte dha. A nuk bëri dhe ish Jugosllavia kështu? Asnjë para nuk u ktheu kreditorëve. Qeveritarët tanë të papërgjegjshëm, që notojnë në luks, që bredhin nëpër Europë e botë, që e kanë bërë Parisin si shtëpi e dytë, që na i vënë edhe fotot e udhëtimeve të veta nëpër faqet e e mediave sociale elektronike, duke u mburrur se hanë e pinë me paratë e shqiptarëve, duhet të dinë këta,  më shumë se të përkëdhelur të fatit – anëtarë të klanit, se jemi ne për të qarë e qeshur, e jo grekët. 

Ju që jeni në krye, që gëzoni privilegje kur populli juaj vuan, qani hallet e popullit shqiptar se për atë ju paguan aq shtrenjtë. Se për grekët mendon Gjermania, Franca, Anglia, Rusia, Serbia dhe tërë miqtë e saj që historikisht e kanë përkëdhelur kur ne na i vinin hanxharët  në trup të Atdheut,  për të ushqyer oreksin e pangopur të saj me tokat shqiptare. Ne nuk gëzojmë kur tjetri vuan, qoftë ky dhe fqinji ynë që na ka vjedhur vatanin, por vuajtjet tona nuk paskan një të ngjashëm në këtë Europën tonë ku jetojmë që kur janë shfaqur qeniet e para njerëzore mbi tokë,  por mjerisht e tragjikisht jemi të përjashtuar.

Fillimi e fundi i fjalës: A keni ndonjë pikë loti për popullin tuaj?! 

28 qershor 2015

Filed Under: Analiza Tagged With: Kolec Traboini, Kriza greke, lot, populli, pushtetaret

Sot populli nuk është sikurse dje zotri kyreminister, andaj zbatoje vullnetin e tij!

January 25, 2015 by dgreca

Opinion Nga Ramadan Bozhlani/
Në Kosovë, fatkeqësisht statusin e figurës kryesore politike si paraardhësi dhe tashmë pasardhësi e kanë degjeneruar deri në shkallën e qyqaris, duke ia çveshur atributet themelore siç janë dinjiteti, fuqishmëria, guximi dhe vendimarrja në favor të popullit nga i cili janë legjitimuar për të tillë.
Në horizont asnjëher nuk janë shfaqur shenja të përpjekjes për organizimin e protestave nga vet populli kundër atyre fenomeneve që e kanë tërhequr ferrin në çdo cep të vendit edhe kur e kanë verifikuar mungesën e përgjegjësis politike përball situatave delikate që e kanë cenuar krenarin kombëtare, interesin e përgjithshëm, përdorur e shpërdorur popullin në varësi të interesave të grupeve, të vet politikanëve dhe të të tjerëve.
Sot rrugët e kryeqytetit janë mbushur me pleq, plaka, nëna, burra, rini dhe fëmijë që i përndezin shkëndijat e vetëdijes, e logjikës dhe të përgjegjësis së një populli të pjekur karshi intersava të veta.
Sot përmes kësaj proteste dëshmohet dinjiteti dhe nderohen vatrat, djepat dhe varret e ketij shteti të thyer shpirtërisht.
Nënat shqiptare janë heroinat e këtij vendi, ato linden, rriten dhe frymëzuan fëmijet e tyre në emër të lirisë në kushtet e një roberie mizore.
Një sërb i priviligjuar me statusin e ministrit përmes deklaratave përligj veprimet makabre të përbindshave të races së vet duke fyer heroinat tona me një gjuhë barbare, pastaj thirret ne “Kosovë e Metohi”, pastaj edhe kundër formimit të ushtrisë sonë dhe në këtë mënyrë përfill të gjitha kriteret për ta quajtur Jabllanoviqin një shovenist të pandreqshëm.
Isa Mustafa, e pat rastin historik të ju jep një leksion atyre që kanë guximin ta fyejn simbolin e qenies më të sakrifikushme dhe më të nderushme në racen tonë, po ashtu atyre qe thirren në emrin “Kosovë e Metohi” dhe të atyre që jetojnë brenda shtetit të Kosovës dhe mundohen t’i zbatojn politikat nacionale sërbe. Por, fatkeqësisht e veproj të kundërten sepse ishte më e leht t’i nxirrte në rrugë pleqet, plakat, nënat, baballarët, rinin dhe femijët në këtë të ftohët se sa ta flakte nga ekzekutivi këtë shovenist, i cili nuk shqetesohet por rrah gjoks sepse ja keni dhën mundësin!
Sot populli nuk është sikur dje zotri kyreminister, andaj zbatoje vullnetin e tij!

Filed Under: Opinion Tagged With: kryeministri, populli, Ramadan Bozhlani, vullneti

Serbët qenkan populli më i vjetër i botës

October 10, 2013 by dgreca

Nga Fahri XHARRA/

”Populli e ka njet me folë, me e çu zërin lart e më lart, shtatë palë qiell, shtatë palë tokë, me i bërë me dije Evropën dhe botën, e pse jo edhe fëmijët tuaj: Unë, Populli, ju thërras në emër të Zotit, të besës, të bukës, të gjakut e të pushkës: Boll më, mos më fyeni, mos më ndani, mos ma përçani atdheun, jetën, besën, dashurinë…! (R.Greiçevci)”

Kësaj rradhe  do të iu lë që ju vetë të gjykoni për ”guximin” serb ne shkrimin e historis­ë,e në të njetën kohë të mëndoni thellë për heshtjen tonë.

”Serbët e Danubit të poshtëm quhen proto-serb apo Serbët e parë të cilët banonin dhe jetonin në këto anë që nga koha e Moisiut.Kurse serbët e ardhur rreth shekullit shtatë pas Krishtit paskan pas ardhur si ndihmë vëllezërve të tyre për të luftuar Romën. (Siprijan) ” Dhe vazhdohet më tutje se :Çekët, Kroatët dhe Rusët që përmenden për herë të parë pas shekullit të 6-të të epokës sonë kishin ardhur disa mijëra vjet pas serbëve.Sa i përk Rusëve burimet serbe flasin që ata ishin vetëm pas shek. të 9-të pas K.”

Mos i mësoni fëmijët tanë me u nda, me u përça, me u hasmëru, me u ligështu, me u bë ujk vëllai me vëlla, baba me djalë e djali me nënë…Mos m’i mohoni dhe shkelni vlerat e traditës së lashtë të species ilire-dardane (r.g)

Glozel quhej shkarravitja e parë njerzore e gjetur nëpër shpella dhe sipas burimeve serbe -Jyrgen Shpanut paska thënë ” Serbët e kishin menduar këtë lloj shkrimi dhe e kishin vendosur gurin e themelit të civilizimit botëror” Jyrgen Shpanut paska thënë se ata ishin Filistinët ,por duke e krahasuar me shkrimin e sotëm cirilik atëhërë na del që edhe Filistinët ishin serb.(?) Ilija Živаnčević ka shkruar se Sllavët(Serbët )ishin të shpërndarë

që nga Vladivostoku e deri në Ballkan dhe ishin boshti kurrizor i njerëzimit.

” Dorëshkrimet haldike, asire dhe misire ishin përmendorët e civilizimit njerëzor dhe janë të vjetra mbi 7 mijë vjet. Dhe sipas serbëve janë të vjetra aq sa edhe historia serbe.Paramendoni në ato dorëshkrime është gjetur i shkruar emri Serb (Srbin) dhe jo ai sllav. Bile edhe në një ”Libër mbretëror kinez ” i cili është shkruar vazhdimisht deri dy mijë vjet para Krishtit, mund të gjeni shënime që atëherë në Sarmatinë e Azisë kanë jetuar serbet, të cilët e banonin tokën prej Siberisë e deri tek Venediku i Italisë ” ( po pra burime serbe)

”Unë, Populli, mos më shkelni në sofër të bukës, mos ma mohoni sofrën me liri, me besë, me miqësi, me tradita e zakone të lashta shqiptare…Unë, Populli, djepi dhe rrita juaj, s’i kam fjalët thika dhe helm për miq e shokë…(Riza Greiçevci)”

Polakët në hulumtimet më të reja paskan gjetur praninë Serbe në brigjet e Detit Baltik  ,2 mijë vjet para Krishtit, kurse studjuesja Olgа Luković-Pejаnović thot në një studim të saj që Bosna dhe Sllavonia ishin serbe dhe quheshin ”Sërbia e bardhë” (“Belа Srbijа”,) dhe shtrihej deri tek kufinjt e sotëm të Gjermanisë. Robert Siprijan  paska ardhur në përfundim që Serbët janë trungu i racës sllave dhe se Sarmatët ishin serb.

”Unë  Populli, mos më shkelni në sofër të bukës, mos ma mohoni sofrën me liri, me besë, me miqësi, me tradita e zakone të lashta shqiptare…”

Sipas Ilija Zhivanqeviçit edhe ”Kodi i Dushanit” ishte vazhdimësi e prejardhjes tradicionale Vende , kurse Walter Wuest paska shkruar që edhe sanskrishtja është Vende, e cila në Indi paska pas ardhur nga veriperendimi i saj dhe sipas të gjitha krahasimeve sanskrishtja ishte gjuhë serbe. ”Emil Burnouff deklaron që gjuha latine dhe greke kanë prejardhje nga pallazgishtja, kurse populli pellazg paska jetuar në Mesdhe e deri në Alpe ” dhe sipas sllavollogëve  pellazgët ishin Serbët e lashtë. E bukur kjo!

”Një degë e serbëve nga Azia e Vogël kishte ardhur në Ballkan 3 mijë vjet prK. dhe ishte vendosur në Rashkën e vjetër (Thraki) , kurse një degë tjetër kishin zbritur nëpër det deri në Kretë në tri ardhje 1800, 1500 dhe 1400 vjet prK. I kishin mundur Kretasit dhe të përzier me ta e  paskan krijuar popullin e ri Grek. Shënimet po flitkan , gjithënjë sipas serbëve që emri i qyetit dhe perendeshës Athina nuk janë greke.Vetë grekët besojnë se e kanë prejardhjen nga populli Pellazg të cilët e flitshin një gjuhë barabare dhe zbulimet paskan treguar që ata pellazg ishin serbët”….

Olgа Luković-Pjаnović  thot’ që serbët e  Peloponezit  ishen vendosur rreth limit Sava dhe Danub dhe kishin kriujar Serbinë Panonike (   aty ku jetonin Keltët fxh) Shikoni edhe këtë mrekulli të artit të zhvatjës së historisë: ” Shënimet e Mihail Lomonosovit Dhe Mavro Orbinit tregojnë që edhe serbët paskan luftuar në Luftën e Trojës, dhe se me ramjen e saj kishin ikur dhe rreth 1860 vjet prK kishin ardhur përsëri në Ballkan dhe ishin zgjeruar deri në Venedik ”

Një farë hulumtuesi Shafarik në librin e tij ”Vendasit e vjetër” shkruan ” Serbët jetojnë në Europë që nga kohërat parahistorike,dhe se serbët e banonin gati krejt Europën dhe Azinë e vogël dhe nga aty paska ardhur shprehja ” “Govori srpski dа te ceo svet rаzume”.( Fol serbisht që të kupton bota mbarë).  Rrijm­ ne ,rrij­më. Mirremi me prejardhjen tonë të ”lashtë” që nga shekulli  i 14-të.!
”Një gjuhë aq origjinale si gjuha serbe e pasur ,me një garmatikë perfekte është pjellë e një populli të ngritur që moti” shkruan Shafarik. Edhe diçka : ”Serbët thonë  që shkrimi i Vinçës tregon se serbët janë populli më i vjeter dhe që edhe Etrurët  ishin serb”

Sodoqoft , me qenëse ne heshtim dhe jemi robër të asgjëje  ,atëherë le të lexojmë edhe për zbulimin më të ri , që doktori i shkencave të Harvardit , rusi ANATOLIJ Kljosov paska ardhur në përfundim që të gjithë sllavët e kanë prejardhjen prej Ballkanit,dhe kjo nga Serbia dhe Bosna e Hercegovina e sotme. Sipas Kljusovit bartësit e gjenit R1a1 ,kanë jetuar në Ballkan bile që para 12 000 vitesh. Ai paska zbuluar që i biri i Noah -së qenka paraardhësi i Rusëve dhe se pasardhësit e tij së pari erdhën në rrjedhën e poshtme të Danubit , në Serbinë e soti. dhe se nga aty e vazhduan rrugën për në veri.

Biokimisti  i Harvardit me analizat e tij  të gjeneve ka konstatuar  që Serbët janë populli më i vjetër në botë dhe se Ballkani është atdheu i lashtë i të gjith sllavëve  si  edhe atdheu i atyre që shkuan ë Indi dhe u quajtën Arian . Edhe Aianët ishin serb. (Jutarnji.hr 20.09.2013)

Mos i mësoni fëmijët tanë me u nda, me u përça, me u hasmëru, me u ligështu, me u bë ujk vëllai me vëlla, baba me djalë e djali me nënë…Mos m’i mohoni dhe shkelni vlerat e traditës së lashtë të species ilire-dardane (r.g)

Gjakovë, tetor 2013

Filed Under: Analiza Tagged With: Fahri Xharra, populli, serbet

POPULLI E DI KË KA CUB KË HERO

January 13, 2013 by dgreca

Nga SKËNDER BUÇPAPAJ/

Këtë titull – Populli e di kë ka cub kë hero – do të kisha parapëlqyer për poezinë e vitit 1989 të autorit Qerim Ujkani ‘Populli i di të gjitha’, një ndër më të bukurat e kësaj teme në poezinë shqipe. Të më ndjejë lexuesi, përpara se të kaloj në interpretimin artistik brenda dhe jashtë tekstit, do të doja të bëj këtu shkurt historinë e lidhjes sime me këtë poezi.
Për herë të parë poezinë ‘Populli i di të gjitha’ ia kam propozuar lexuesit para 24 vjetësh, kur e botonim, madje me një zgjidhje grafike tejet të posaçme, në faqen e parë të gazetës ‘Drita’, organ i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë. E merrnim nga revista letrare e Prishtinës, ‘Jeta e re’, ku sapo ishte botuar.

Krijimi dhe botimi në Prishtinë, pastaj në Tiranë, përkonin me një periudhë tejet të ndjeshme dhe tejet vendimtare për atdheun dhe kombin tonë. Në qiellin tonë, deri poshtë nëpër frymët tona, endeshin retë e zeza të heqjes së autonomisë së Kosovës, akti i parë makabër që kurorëzonte Beogradi i Millosheviçit. Kishte tetë vjet që Kosova ndodhej në gjendje të jashtëzakonshme, herë të shpallur e herë të pashpallur, tetë vjet që serbomëdhenjtë e kërcënonin me heqjen zyrtare të autonomisë së vitit 1974. Koha provoi se heqja e autonomisë së Kosovës ishte debuti i kryekasapit Millosheviç në kuadrin e goditjes së tij vendimtare ndaj federatës, ishte kobi që iu paraprinte kasaphanave në zemër të Evropës për vite të tëra në mbarim të Shekullit XX e në prag të Shekullit XXI dhe Mijëvjeçarit të Tretë, kobi që do të përmbyllej plot dhjetë vjet më vonë, pikërisht në Kosovë, pas bombardimeve 79 ditore nga NATO, pra, me një kolonë zanore të paparë në histori.

Furia e verbër serbomadhe e mishëruar në të sëmurin e saj më kobzi, Millosheviçin, kishte bërë mëkatin fatal – duke goditur të drejtën e shenjtë të Kosovës, kishte goditur edhe vizionin e shenjtë të Evropës së Bashkuar, ‘fantazma’ e së cilës endej tashmë në kontinent, me shembjen e perdes së hekurt, dhe kjo i ngutte hordhitë në krye të Beogradit për të kryer punë shpejt me krjimin e Serbisë së Madhe, çka do të kishte pasë shënuar edhe funeralin e Evropës së Bashkuar.

Në fillim të 1989 Kosovës i hiqej autonomia, në mbarim të atij viti, më 23 dhjetor, krijohej Lidhja Demokratike e Kosovës dhe populli i Kosovës vinte në krye të tij Ibrahim Rugovën, vizionarin gjenial të Kosovës së pavarur dhe sovrane, pa të cilën nuk mund të ketë Evropë paqësore, nuk mund të ketë Evropë të Bashkuar. Realizohej kështu profecia e parë e poezisë së Ujkanit – Populli e di kë ka cub kë hero. Për herë të parë në histori, idesë Kosovës së pavarur dhe sovrane i printe një simbol i Evropës, Ibrahim Rugova, antitezë totale me njeriun që i printe idesë së Serbisë së Madhe, Millosheviçin, varrmihësin e Evropës së Bashkuar. Sa ishte shpëtimtare për Evropën ideja e Rugovës, aq ishte fatale pë Evropën ideja e Millosheviçit.

Kur lexuesit ia propozoja përherë të parë, nëpërmjet gazetës Drita poezinë ‘Populli i di të gjitha’, isha i sigurt që poezia i kushtohej asaj pjese të popullit që nuk shkon kurrë pas politikanëve që e sundojnë, shkon gjithmonë pas liderëve që ai i nxjerr nga gjiri i tij, nga kuota më e epërme e lartësisë më të madhe të vetëdijës së tij. Isha i sigurt që poezia përkonte edhe me psikologjinë e kohës në Tiranë dhe në krejt Republikën bunker të Shqipërisë, ku gjendjes sonë të ngujimit i ishte mbaruar edhe bombola e fundit e oksigjenit.

Rreth 24 vjet më vonë lexuesit, poezinë ‘Populli i di të gjitha’, nëpërmjet gazetës sime online, ia ripropozoja më 1 dhjetor 2012, pa ditë pas kulmimit të festimeve të 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë, në atë atmosferë ku populli kishte zbritur në sheshe i tëri për të festuar, ndërsa sundimtarët e tij, gjoja elitë politike apo tjetërfare, i çirreshin nëpër tribuna, secila palë duke parë tek vetja heronjtë, ndërsa tek të tjerët duke parë cubat. Nëse më 1989 ‘Populli i di të gjitha’ kishte tingëllim kushtrues sa dhe profetik në Kosovë dhe në trojet tona të tjera në ish Jugosllavi, në Republikën e Shqipërisë ajo kishte një jehonë të mirëfilltë vetëdijësuese. Më 2012 dhe më 2013, ndërkaq, poezia ka një tingull krejtësisht aktual si në kohën kur është shkruar, edhe pse në rrethana të tjera. Tej cipës festive, ato janë të ngarkuara rëndë me sfida, nga të cilat përfitojnë sundimtarët dhe fundoset populli, pikërisht ai popull që nuk shkon pas sundimtarëve dritëshkurtër, ai populli që është në kërkim të prijësit vizionar, ai popull që ka misionin për ta nxjerrë liderin.Poezia e Qerim Ujkanit, në tërësi, është poezi e foljeve. Kjo do të tingëllonte si akuzë, kur dihet sa guxim kërkon përdorimi i foljeve në poezi, sidomos përdorimi i tyre në pozicione fundore (në rima) apo në pozicione logjike. Në fakt, në kulmin e guximit të tyre, në kulmin e trallisë së tyre, poetët, edhe formalistët më të skajshëm, ndodh që përqafojnë pikërisht foljet. Janë foljet, pra, ato që ngërthejnë në vetvete tharmin hyjnore. Nga Bibla dihet se e para ishte fjala. Dhe ajo fjalë ishte pikërisht folje – Të bëhet. Prandaj edhe vetë fjala, nga vjen kalku shqip i ‘folje’, pra ‘verb’, me burim indoevropian dhe përdorur në shkrime për herë të parë nga latinët, ka kryehere në të vërtetë ngarkesën kuptimore ‘fjala e Zotit’, ka kuptimin e mesazhit hyjnor. Në gramatikë ka kuptimin e pjesës së ligjëratës që shënon veprimin në trajtën e kryer nga dikush dhe të pësuar nga ai vetë apo dikush a diçka tjetër.Poezia e Ujkanit, poezi e veprimit, në misionin e saj kushtrimtar, ka në qendër parimin i përshkallëzimit artistik, zbritës apo ngjitës apo zbritës-ngjitës e anasjelltas. Dhe parim realizohet detyrimisht nëpërmjet foljeve. Tej formave klasike, ajo nuk ka strofa, nuk ka rima, është e organizuar në katër kapituj (katër kaptina) të shënuar me shifra romake. Secili kapitull përbëhet nga dy paragrafe (kryeradhë) dhe paraprihet e përmbyllet nga një varg refren. E gjithë poezia ka 64 vargje. Secili kapitull përmban 16 vargje, ku secili paragraf ka nga 7 vargje. Që këtu merret vesh sensi formalist i poezisë.

Mungojnë krejtësisht shenjat e pikësimit. Madje, pasi ka lexuar poezinë, sekush është e pamundur të mos dalë me mendimin – sa kot që janë shpikur shenjat e pikësimit. Një përfundim më se i përligjur në këtë kontekst. Edhe kjo e përforcon përfundimin e sapoarritur pak më lart.

 

Në tërësinë e vet krijimi i përmbahet përshkallëzimit artistik. Nga logjika ai është zbritës, nga tonaliteti, nga kumti është ngjitës. Diçka karakteristike kjo për poezinë e Ujkanit. Ky përshkallëzim, ndyshe nga poezitë e tjera të tij, ku realizohet përmes disa foljeve, këtu realizohet tek e njëjta folje, ‘di’, pra, një përshkallëzim i brendshëm. Folja ‘di’ zbërthehet nga paragrafi në paragraf nëpërmjet kundrinorëve dhe kallëzuesorëve që merr, pra nëpërmjet fjalëve ku bie veprimi i saj ose nëpërmjet fjalëve që e ftillojnë kuptimin e saj. Ky përshkallëzim kalon nga “i di të gjitha”, “di të flasë”, “di të heshtë”, tek “i di të gjitha”, “di të jetojë”, “di të vdesë”, tek ‘i di të gjitha’, “di kë ka mik kë armik”, duke i finalizuar me “i di të gjitha”, “di kë ka cub kë hero”.

Siç shihet më lart, përshkallëzimi realizohet nëpërmjet kontrastit, ku çdo paragraf ka çiftin kundërvënës, pra nëpërmjet përballjes së antitezave “të flasë-të heshtë”, “të jetojë-të vdesë”, “kë ka cub-kë hero”. Nëpërmjet këtyre kundërvënieve të pjesëshme realizohet edhe kundërvënia e madhe, ajo midis popullit dhe sunduesve, kundërvënia midis koncepteve filozofike kontrastuese që shprehin dhe mesazheve hyjnore kontrastuese që mbartin. Populli del kështu me privilegjin dhe barrën e madhe të përjetësisë. Ndërsa sunduesit dalin me ndëshkimin e përkohësisë sa mizore dhe fatale. Sa më larg misionit të tij të jetë populli, aq më e gjatë do të jetë përkohësia e sunduesve. Sa më i pakuptuar të jetë misioni i popullit, aq më mizore pamëshira e sunduesve.Kjo brengë e poetit shprehet filozofikisht nëpërmjet një paradoksi në fund të çdo paragrafi. Paragrafi i parë (kapitulli i parë) – ‘kur flet populli’ -përfundon me vargun e papritur – ‘sundimtarët janë të qetë’. Paragrafi i dytë (kapitulli i njëjtë) – ‘kur hesht populli’ – ‘sundimtarët i merr gjumi’. Kjo e përforcon në tejskaj edhe kontrastin e nënkuptuar, nga del se sundimtarët përbëjnë përbindëshin me shumëkokë dhe shqisa shumëfishe që e përgjojnë popullin. Ndërsa populli përbën të pafajshmin që, kur hesht, ndryn në vetvete të panjohurën, kijametin, së cilës ia kanë frikën për vdekje sundimtarët, ndërsa kur flet – nuk është më enigma, është vetëm përditshmëria e rëndomtë, prandaj kjo i qetëson sundimtarët.Secili paragraf bazohet në figura të përqëndruara kryesisht në një varg të vetëm a në pak vargje, ku vargjet e tjera vetëm sa sjellin detaje dhe rrethana plotësuese, garnitura. Tek paragrafi i parë (kapitulli i parë) këtë e kryejnë “gurëve të varreve u hyn shpirti dhe lëvizin”, e “të nisurave iu shfaqen fundit”. Tek paragrafi i dytë këtë e kryejnë “Si gryka malesh i kapërdin rrufetë/Mes dhëmbësh kërcëlluar i shkrepëtijnë vetëtimat/ Gjëmimet i ndryn në vete”. Kështu sundimtarët paralajmërohen se populli është vetëtimë që nuk bubullon, është vetëtimë që vetëm zharit. Kapitulli i dytë shënon edhe ndërkohën lirike të kësaj epike, teksa shënon kontrastin jetë-vdekje, shënon prehjen para stuhisë. Këtu vetëm sa përligjet emërtimi nga unë i pjesëve të poezisë me terma që përdoren në llojet e gjinisë epike, sidomos në romane.

Kapitulli i tretë është edhe kapitulli më filozofik i poezisë. Përballë mikut ai është përballë besës – prandaj mikun nuk e provon kurrë në ditë të mirë, e ruan për ditë të vështirë. Përballë armikut ai është përballë pabesisë, prandaj populli “Njësoj shikon prapa si përpara/ Rreziku që i bie ndesh është një herë rrezik/ Rreziku prapa shpine dy herë”. Duke qenë përjetësia populli është edhe përvoja gjithëjetësore e njerëzimit. Prandaj nuk ia fal vetes përqindjen sado të papërfillshme të gabueshmërisë. Mbi këtë filozofi ai e ndërton edhe triumfin ndaj armikut, njëherësh triumfin ndaj përkohësisë.

 

Poezia e Ujkanit është poezi e vargut të bardhë. Kjo, megjithatë nuk përbën rregull rigoroz për të. Kur vjen natyrshëm rima, kur e shikon të domosdoshme, poeti nuk e shmang atë. Në kapitullin e katërt, në paragrafin e parë, poezia ka vargjet “Në një mijë ngjyra/ Të lyhet e të ngjyhet/ Në një mijë fytyra/ Të shtiret/ Ai cubin e njeh/ E hedh në pleh”. Për të përftuar ironinë dhe sarkazmën, poeti nuk i shmang, përkundrazi i fton rimat e puthitura dhe të alternuara, asonancat, aliteracionet. Kjo ngarkesë vetëm sa e dendëson mesazhin artistik dhe filozofik të poezisë.

Ndërkohë përthyerjet e tyre janë një asimetri tejet e domosdoshme dhe tejet e mirëpritur në një simetri nga më të përkryerat në poezinë e tij të natyrës epike, të toneve madhështore dhe mesazheve kushtruese, ku formalizmi i skajshëm dhe përmbajtja e fuqishme janë vënë në një harmoni mjeshtërore. Me të drejtë, poeti dhe kritiku dhe poeti i madh bashkëkohor amerikan John Hollander, e konsideron poezinë kryesisht një çështje të ritmit, të riorganizimit të gjuhës dhe të vizioneve, në një mënyrë thelbësisht të ndryshme nga ajo e prozës. Qerim Ujkani është poet i ritmit të vizioneve, ritmit të ideve, të figuracionit, herë nëpërmjet përsëritjes, herë nëpërmjet numërimit, herë nëpërmjet eliptimit të tyre. Pikërisht gjallëria e ritmeve, figuracionit, theksave logjikë, madje disi edhe e theksave ritmikë bëjnë që ‘Populli i di të gjitha’ të jetë poezi e një komunikim të gjerë, pra për lexim të heshtur, poezi për lexim artistike (në shkollë, në radio, në ekranin e vogël), poezi për recitim artistik (në skenën e teatrit poetik). Autori i “Populli i di të gjitha”, Qerim Ujkani, nuk i ka munguar poezisë shqipe që nga vitet ’50. Gjithnjë besnik ndaj temës së tij, që e bën ndër krijimtarinë e tij ndër më të angazhuarat e poezisë sonë, poeti nuk ka hequr dorë kurrë nga mjeshtëria, nuk ka rënë rob i ideve të tij. Drejtvizor sa dhe kërkues brenda vetvetes në udhëtimin e tij krijues, Qerim Ujkani mbetet një zë i rëndësishëm, i pashpërfillshëm në poezinë tonë.Në pajtim me misionin e artit të tij dhe të ideve të tij, Qerim Ujkani, qoftë me poezitë, qoftë me esetë e tij nuk pranon të heshtë përballë dukurive të papranueshme të kohës sonë.E shkruar më 1989, poezia e Qerim Ujkanit “Populli i di të gjitha”, nuk mund t’i shpëtonte krejtësisht autocensurës. Në këtë kontekst, me “sundimtarët” gjithnjë kiheshin parasysh “pushtuesit”. Megjithatë kjo censurë e detyruar e bën poezinë të tingëllojë krejtësisht aktuale tek shqiptarët, qoftë atje ku ka ende pushtues, qoftë atje ku ka ende sundimtarë. Mjerisht, kombi ynë heronjtë i ka në varre, ndërsa cubat i ka në piedestalet e pushtetit.Poezinë e tij “Populli i di të gjitha”, prandaj, ia propozoj për herë të tretë lexuesit, tashmë në vitin 2013, i cili na e kujton ndërkaq edhe historinë tonë të para 100 viteve, të atij viti 1913, të mbushur me padrejtësi dhe mizori fatale, të padrejta dhe të pamerituara. Të atij viti 1913 që na kujton filozofikisht se, sa herë i kanë marrë në shenjë shqiptarët, në trojet tona, snajperët e kanë vënë në shenjestër edhe Evropën.

—

POPULLI I DI TË GJITHA
Poezi e vitit 1989 nga Qerim Ujkani
I
Populli i di të gjitha di të flasë di të heshtë

Kur flet
Gurëve të varrezave u hyn shpirti dhe lëvizin
Midis flamujsh dhe rrëmetesh
Ushtojnë sheshet
Bien daullet
Të nisurave iu shfaqen fundet
Sundimtarët janë të qetë

Kur hesht
Si gryka malesh kapërdin rrufetë
Mes dhëmbësh kërcëlluar i shkrepëtijnë vetëtimat
Gjëmimet i ndrydh në vete
U thotë fjalë të urta i qetëson
Durimin e vet e krahason me të malit me borë
Sundimtarët s’i merr gjumi

Populli i di të gjitha di të flasë di të heshtë

II
Populli i di të gjitha di të jetojë di të vdesë

Herët në mëngjes
Hukat duart të mos i bjerë përthonjsh nis punën
Te kroi te shelgu pret të bukurën belkëputurën
Bën dasmë gëzimin e ndan me të gjithë
Shtëpinë e mbush me fëmijë
Brez më brez
Shpie kujtimin

E shkon në luftë
Thirrja për liri të atdheut i hyn drejt në histori
Me vete merr armën trastën këngën
E s’pritet e s’ndalet
Veçse në fitore dhe përmendore
Liria s’pret
Duhet për çdo çast

Populli i di të gjitha di të jetojë di të vdesë

III
Populli i di të gjitha di kë ka mik kë armik

Hap derën e shtëpisë
Ndez zjarrin shtron sofrën
E në sofër bukë kripë e zemër
Kurrë s’e provon në ditë të mira
E ruan për ditë të vështirë
Ia mban besën

Ai e di se edhe uji fle po armiku s’fle
S’ia harron shprehinë e vjetër
Shpatë e zinxhirë farkon për të
Njësoj shikon prapa si përpara
Rreziku që i bie ndesh është një herë rrezik
Rreziku prapa shpine dy herë

Populli i di të gjitha e di kë ka mik kë armik

IV

Populli i di të gjitha e di kë ka cub kë hero

Në një mijë ngjyra
Të lyhet e të ngjyhet
Në një mijë fytyra
Të shtiret
Ai cubin e njeh
E hedh në pleh

Në përmendore që ligjëron historinë në shesh
E vendos heroin e vet
Në këngë trimërore
Në metafora
Në fjalë të urtë në konak
E në gjak përjetë

Populli i di të gjitha e di kë ka cub kë hero

 

Filed Under: Kulture Tagged With: cub, e di ke ka, ke hero, populli, Qerim Ujkani, Skender Bucpapaj

  • « Previous Page
  • 1
  • 2

Artikujt e fundit

  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit
  • Shqipëria u bë pjesë e Lidhjes së Kombeve (17 dhjetor 1920)
  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT